PZC
Eendagsvliegen van de taal
Met 25% korting genieten van de
musical De Jantjes
re @ctie
t MSk;
het alfabet van Zeeland
vrijdag 24 december 2004
Lezersredacteur A. J, Sjiel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113 - 315660.
E-7nail.Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: ioww.pzc.nl.
Elke dag opnieuw probeer ik
met een gul gemoed en blij van
zin de kritiek te incasseren die
ons, vaak om goede redenen, ten
deel valt. Hel is waar, wij bezon
digen ons aan van alles, ook aan
slordig taalgebruik. We verdie
nen niet beter dan daarover ge
kapitteld te worden en, als het
goed is, zal het ons leren.
Soms echter bereiken mij ballen
die heel makkelijk terug te kaat
sen zijn en een enkele keer kan
ik de verleiding niet weerstaan
licht belerend te reageren.
Leuk
Zo was er van de week een mail-
tje uit Newcastle upon Tyne
waarin de redactie werd aange
wreven twee woorden onmatig
te gebruiken. Het ging om 'lek-
ker' en 'leuk'. Het zou de schrij
ver die de kritiek uitte, niet ver
bazen als deze twee woorden
over een paar decennia 'de enig
ste overblijfselen zijn van de Ne
derlandse taal'. Die superlatief
vorm kan beter worden verme
den. Eniger dan enig, wat is dat?
Dan werd, vanuit uit Kortgene,
een sportredacteur zwaar onder
vuur genomen. De geprikkelde
schrijver verweet de verslagge
ver gebrek aan woorden en gaf
hem, gewichtig in het Frans, een
wijsheid mee voor de kerstda
gen: 'A bon etendeur 4eml mot
suffit'. Drie fouten in één gezeg
de, zo zal de goede verstaander,
die slechts een half woord nodig
heeft, constateren.
door A.J. Snel
De rollatorrace, tijdens welke een
groep autochtone turbobejaaren
het opnam tegen een ploeg grijze polder-
Marokkanen, liep uit op een onverdonk-
iaans samenzijn. Alle wij-zij-sentimen
ten weken en maakten plaats voor een
snoezelgevoel zoals dat tot nu toe alleen
manifest werd in wozoco's en onderko
mens waar mensen met mogelijkheden
hun persoonsgebonden budget beheren.
Een redelijke kans dat heel wat lezers,
die de afgelopen jaren dapper het
nieuws hebben gevolgd, de voorgaande
zinnen begrijpen. De taal is gans een
volk en dat volk verzint doorlopend
nieuwe woorden voor nieuwe, soms mo
dieuze fenomenen. Heel vaak komen
journalisten met nieuwe woorden. Zij
hebben de taal als hun gereedschap en
proberen veelomvattende begrippen te
vangen in een enkel woord. Soms om
bondig te zijn; met name dus bij het ma
ken van koppen. Vaak ook omdat ze ho
pen met een nieuw woord een helder
beeld op te roepen van het daar achter
liggende verschijnsel.
Polder
Zo krijgen krasse ouderen de sticker
'turbo' opgeplakt en worden tot overleg
genegen Marokkanen voorzien van het
het voorvoegsel 'polder' dat pas een
voorvoegsel werd toen er een vorm van
overleg ontstond die poldermodel ging
heten omdat het zo door en door Neder
lands was. Minister Verdonk van vreem
delingenzaken wordt geacht streng te
zijn voor 'uitgeprocedeerde' buitenlan
ders en het tegendeel van haar opstel
ling kan dus onverdonkiaans worden ge
noemd. En voor wie het niet weet: een
wozoco is een woonzorgcomplex. Ver
der: een persoonsgebondenbudget is het
'rugzakje' met geld dat Erica Terpstra
ooit aan gehandicapten toekende, die
overigens beter 'mensen met een bijzon
dere zorgvraag' kunnen worden ge
noemd, anders wordt hun familie boos.
Ooit komen sommige van die nieuwe
woorden in het Groot Woordenboek der
Nederlandse Taal, de Dikke (of Grote)
Van Dale. Sommige, want er zijn in de
taal nogal wat eendagsvliegen. Het is
maar zeer de vraag of een woord als
'vet' in de betekenis van 'mieters' lang
zal standhouden. Voor je het weet is vet
weer vet als het werkelijk om vet gaat.
De hoofdredacteur van de Grote Van
Dale, Ton den Boon, weet hoezeer jour
\w\\W
Een verzameling neologismen door Ton den Boon
nalisten invloed hebben op de ontwikke
ling van de taal. Hij leerde er namelijk
voor door, ook in het bijna afgelopen
jaar. De Boon selecteerde uit kranten in
2004 om heel precies te zijn 366 nieuwe
woorden die hij vastlegde in de Kroniek
van het Nederlands in 2004, de Taal
van het jaar Vier. Hij maakte een mooie
rangschikking in 52 korte hoofdstuk
ken. Helaas is het boekje niet in de win
kel te koop; het is bedoeld voor de rela
ties van de Grote Van Dale. Wie daar
niet toe behoort en er toch kennis van
wil nemen, kan het vinden op het Van
Dale Taalweb (www.vandale.nl) en mag
het gratis downloaden.
Het boekje van Den Boon is niet alleen
aardig en vaak vermakelijk om de op
merkelijke woorden die werden be
dacht, maar ook heel onderhoudend
doordat gebeurtenissen die achter die
woorden lagen in herinnering worden
geroepen. Zo was er in het bijna verstre
ken jaar in Rotterdam een man die naar
stig speurde naar vrouwen die onge
schoeid en ongesokt in een park lagen
te zonnen. Trof hij zo'n dame aan, dan
probeerde hij haar tenen te likken. Dat
vond hij fijn. Zo ontstond het woord 'te
nenlikker'. De man loopt nog vrij rond
want het uitoefenen van zijn hobby is
niet strafbaar.
Vervetting
Dan waren er deskundigen van de We
reldgezondheidsorganisatie die meen
den dat de strijd moet worden aange
bonden tegen de vervetting van veel
mensen in de rijke landen. Zij pleitten
ervoor extra belasting te gaan heffen op
voedsel als big macs en cheeseburgers.
Zo doken de woorden 'vettaks' en
'snacktaks' op.
Een trend in 2004: op reis gaan om in
een ver en warm land te bidden of sa
men met minvermogenden die daar wo-
foto Willem Mieras
nen te mediteren. Daartoe kon men een
'relireis' boeken.
De 'vettaks' zou trouwens wel eens ge
zond kunnen uitwerken voor een aantal
leden van de familie Ruijmgaart, lande
lijk bekend geworden als 'De Tokkies'.
Ze kregen de samenleving zo ver dat be
paalde woonbuurten werden aangeduid
als 'wijken met een hoog tokkie-gehal-
te' en over mensen die zich a-sociaal ge
dragen wordt wel gezegd dat het echte
'tokkies' zijn aan wie een 'laatstekans-
woning' moet worden toegewezen.
Zo heeft Den Boon via het neologisme
2004 teruggeroepen in het geheugen. Of
die nieuwe woorden zullen beklijven,
zal de tijd, wellicht het jaar 2005 al, le
ren. Want in een wegwerpmaatschappij
komen nogal wat strovuurwoorden
voor. Een nieuw taalelement kan net zo
snel in de vertegelheid raken als een
voormalige senator die de laatstewilpil
heeft genomen.
Het had zo mooi moeten worden. Naar Arjaan Erkel, die in april
van dit jaar bij zijn ouders in Westdorpe terugkeerde na twinlig
maanden in de Russische republiek Dagestan te zijn gegijzeld z
een pad worden genoemd. Helaas, de criteria van de gemeentel
neuzen laten zulks niet toe: Erkel leeft nog, hij heeft geen bijzon
re verdiensten voor de plaatselijke gemeenschap en hij woontnii
in Westdorpe. Daarover werd deze week gesproken vanaf de di»
le zeepkist van de PZC (www.pzc.nl). En over de inkomenspositi
van de boeren, die uitermate belabberd is.
Voorwaarden
W. Capello woog de voorwaarden voor straatnaamgevmgenkw
tot de slotsom: „Geen Erkelpad, dat wil dus zeggen dat wedeBs
hardstraat, Christinastraat, Clausstraat te Westdorpe ook eenar
re naam moeten gaan geven."
P. Janssens kon zich echter wel vinden in de argumenten van de
meente: „Hoe sympathiek ik het ook vind, ik vind dat er geenEf
pad moet komen. Arjan Erkel heeft geen enkele binding met We
dorpe, behalve dat zijn ouders daar wonen. Laat Rotterdam het
maar doen, want daar woont hij toch?"
Twee maten
Maja hanteerde dezelfde redenering als Capello: „Hoeveelstraal
men gaan er gewijzigd worden binnen de gemeente Terneuzen?ï
zijn er heel wat. C-hurchillaan, Julianastraat, Christinastraat®
voort. Terneuzen meet op die manier met twee maten. Wellicht^
gen we binnenkort wel een Balkenendesingel en een Amaliaplaj
Laat de plaatselijke bevolking hierin gewoon zelf beslissen." I
„Precies", reageerde een auteur die de naam ZeelandgebruikU
suggestie: „Sloop alle naambordjes eraf en vervang ze doorstraa
straat2 enzovoort. Ben je van heel dat domme gezeik af.
C.M. Westdorp, die zijn naam dichtbij het onderwerp heeft gekft
zen, is een fel voorstander van de naamgeving: „Ja dat pad of dit
straatnaam moet er zeker komen. Kijk, Arjan heeft genoeg moth
doorstaan; daar moeten ze eens bij stilstaan. Dus gewoon doen."
Toekomst
Is er nog toekomst voor boeren? Het aantal reacties was
Een dame of heer die onder het pseudoniem 'buikriem' de zt
beklom: „Toekomst is er zeker nog wel, slechts weggelegd voori
hoge heren met de dikke salarissen. Toekomst voor degene-diei
zijn handen en liefde voor land- en tuinbouw en zijn grond,watj
derlandse vruchtbare grond zou moeten zijn, is er niet meer Hei
het zo ver heeft kunnen komen? Vraag het in Den Haag. Zijnnaa
is Balkenende die nog vier jaar erbij wil hebben, zodat niemand)
de werkende klasse nog iets over heeft om te besteden. Colijnwd
heel slecht voor de bevolking maar zijn reïncarnatie gaatdezelf]
kant op. Misschien komt de schenking van Colijn, ook eengewa
AR-man, terug. De békende 1 Gulden, die men op mocht halen.il
gen over de 1 Gulden, stel die aan de hele oudere Nederlandeis."
Mignon: „Er moet toekomst gemaakt worden voor de boeren, Z«
der hun werk verloedert het landschap. De overheid denktnietn
Integendeel; er worden maatregelen genomen waardoor verarmij
van het landschap in de hand wordt gewerkt. Koeien
stal en op termijn geen boer meer om te dorsen.
Citaat:
Onze beste ideeën blijken de grootste leugenaars.
M. Drayton
De topmusical van Joop van den Ende Theaterproducties, De
Jantjes, is terug in het theater.
Het verhaal van De Jantjes speelt zich af in de Jordaan in het
begin van de 20e eeuw. Dolle Dries, Blauwe Toon en Schele
Manus zit het de laatste tijd niet mee. Gedrieën besluiten ze te
tekenen bij de marine. In die tijd stonden de matrozen bekend
als De Jantjes. Ze moeten voor zes jaar naar India en laten
hun geliefde Amsterdam met alle vrienden en gezelligheid
achter zich. Na zes jaar keren ze terug. Er is echter nog al wat
veranderd..,
De liedjes uit deze eerste Nederlandse musical van Louis
Davids en Margie Morris zijn onvergetelijk. Dit ruim 80 jaar
oude stuk roept niet alleen nostalgische gevoelens op. De
thematiek van De Jantjes is tijdloos en universeel: het gebrek
aan geld, de drank, de strijd tussen goed en kwaad en natuur
lijk de liefde. Onvervalst volkstoneel vol emotie en ontroering,
waarbij de humor ontnuchterend werkt. Met Carry Tefsen,
Birgit Schuurman, Bob Fosko, Sylvia Alberts, Dennis
Overeem, Istvan Hitzelberger, Dick Schaar, Celia van den
BoogertHugo Metsers, Wieneke Remmers en Koert Jan de
Bruijn. Regie: Dick Hauser.
Normale toegangsprijs is 39,00 (excl. servicetoeslag 2,00
gratis garderobe en pauzedrankje).
Speciaal voor PZC abonnees bieden wij een korting van 25%,
u betaalt slechts 29,25 (excl. servicetoeslag 2,00). Vul de
bon in en stuur deze voor 30 december naar: PZC, ta.v.
Lezersservice, Postbus 31, 4460 AA Goes of surf naar
www.ozc.nl/abonneevoordeel en maak kans op kaarten voor
de musical De Jantjes.
Deze speciale voorstelling voor PZC abonnees is op
zondag 9 januari om 15.00 uur in de Stadsschouwburg
Middelburg.
Ja, ik wil graag 9 januari met 25% korting naar De Janf
Woonplaats:
E-mail adres^
(max. 2 per ai
Naam:
Voorletters:
Adres:
Postcode:
Geboortedatum:
Telefoon:
Aantal kaarten:
Bank-/gironummer:
Handtekening:
Datum:
Algemene voorwaarden abonneevoordeel
Niet in combinatie met andere aanbiedingen. Geen korting achteraf op reeds bets
kaarten. Alleen bonnen van krantenpapier worden in behandeling genomen. PZCis
verantwoordelijk en kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebodene
financiële en administratieve afwikkeling bij de deelnemende organisaties. WijZiginSj
in de spelregels, data, aanvangstijden en geldende prijzen zijn te allen P-
voorbehouden. Prijzen worden uitgegeven zolang de voorraad strekt. PZC BVS-
zorgvuldig om met persoonsgegevens. Zie het colofon van PZC voor meer informatie.
Exclusieve
aanbiedingen en
kortingen voor
abonnees van PZC
