Dikke kleuters onder de loep
Kankeronderzoek leidt
soms tot onnodige angst
Een bijzonder
kerstgeschenk
PZC
d
-1
Kinderen minder naar huisarts
Rokers zijn dom
Meer gevallen van kinderkanker
Suikerpatiëntjes vaker gepest
Grotere kans op beroerte
Hoornvliezen te vaak weggegooid
Academisch Ziekenhuis Groningen probeert oorzaken overgewicht te ontrafelen
20 december 1954
maandag 20 december 2004
ROTTERDAM - Kinderen belanden gemiddeld 2,1®
per jaar bij de huisarts. Vijftien jaar geleden wasdai3
2,7 maal per jaar. Dit concludeert H. Otters (Eras%j
Rotterdam) na een onderzoek onder 80.000 kinderen
Behalve veranderingen in de ziektekostenver^-,
speelt waarschijnlijk ook de toegenomen bewustwoifl
dat veel klachten bij kinderen vanzelf overgaan eer
GPD
ABERDEEN - Nog een reden om te stoppen metrofe
wordt er dom van! Rokers scoren gemiddeld lagerm
lerlei geheugen- en leertesten, schrijft L. WhalleyfU®
sity of Aberdeen) in het vakblad Addictive Behavior
grond van een onderzoek onder 465 mensen van 6b
oud. GPD
LYON - Kinderkanker komt in Europa steeds vakerig
In de jaren zeventig kregen 118 per miljoen kinderen'^
ker, in de jaren tachtig 124 per miljoen en in dejaraj
gentig waren dat 139 kinderen per miljoen, becijfej
Steliarova-Foucher (International Agency for Resey
on Cancer, Lyon) in het medisch tijdschrift The k;
Anderzijds is de afgelopen dertig jaar de kansoporsi
ving van kinderkanker bijna verdubbeld tot gen®;
75 procent. GPD
GAINESVILLE - Kinderen met diabetes of andere^
wisselingsziekten worden vaak door leeftijdgenote]
pest. Patiëntjes kunnen hierdoor sociale contacten v®
den en/of de neiging krijgen hun leefregels aanhunla
te lappen, met alle negatieve gezondheidsgevolgecj
dien. E. Storch (University of Florida, Gainer!
schrijft dat in het vakblad Journal of Pediatrics. GPD
LONDEN - Het risico op een beroerte is voor mensen
migraine ongeveer twee keer zo groot als voor mensa
daar niet aan lijden. Dat blijkt uit een onderzoeki
Amerikaanse en Canadese wetenschappers, waarva
resultaten zijn gepubliceerd in de interneteditie va
British Medical Journal. Volgens onderzoeker Sa
houdt de grotere kans op een beroerte voor menseoi
migraine verband met het feit dat tijdens de migraina
vallen minder bloed naar de hersenen stroomt. ANP
UTRECHT - Hoornvliezen van overledenen worde
vaak afgekeurd en weggegooid. Met goedgekeurdeho
vliezen verbeteren artsen jaarlijks het zicht vanruii
zend patiënten. Volgens het bedrijf Bio Implant Sen
(BIS) keurt de hoornvliesbank in Amsterdam veelt
hoornvliezen voor transplantatie af dan die in Rotten
Dat meldt het bedrijf in het tijdschrift Medisch Cox
Onafhankelijke deskundigen gaan zich over de vers
len buigen. ANP
door Gerard Akkerman
GRONINGEN - Veel kinderen
zijn te dik en hun aantal neemt
alleen maar toe. Zorgelijk is dat
overgewicht zich steeds vaker
voordoet bij heel jonge kinderen
tussen de drie en vijf jaar. Om
de oorzaken te ontrafelen wordt
in Groningen uitgebreid onder
zoek gedaan naar de stofwisse
ling bij kinderen.
Dat kinderen tussen de drie en
vijf jaar al veel te dik zijn, kan
niet alleen komen door te vet en
te veel eten. Volgens hoogleraar
Pieter Sauer, hoofd van de Bea
trix Kinderkliniek, onderdeel
van het Academisch Ziekenhuis
Groningen, moet er meer aan de
hand zijn. Plij denkt aan een sa
menspel van genetische aanleg,
voeding en omgevingsfactoren
zoals een laag geboortegewicht
of het wel of niet krijgen van
borstvoeding.
Om meer inzicht te krijgen in
het ontstaan van overgewicht
bij kinderen is het Groningen
Expert Centre for Childhood
Obesity opgericht. Dat gaat de
komende jaren intensief onder
zoek doen naar vetzucht bij kin
deren, in samenwerking met het
laboratorium voor kindergenees
kunde dat al jaren onderzoek
doet naar de stofwisseling en de
omzetting van glucose naar vet.
Er is geen eenduidige oorzaak
voor het ontstaan van overge
wicht. Er zijn kinderen die niet
te vet eten, maar toch dik zijn,
aldus Sauer. Het is ook niet al
leen een kwestie van genen.
„Het is niet zo dat wat je mee
krijgt aan genen helemaal be
paalt wie je bent. Sommige ge
nen zijn actief, andere een beet
je of helemaal niet.
Het is volgens Sauer zaak uit te
vinden wat er voor zorgt dat het
ene kind wel te dik wordt van
bepaald voedsel en het andere
juist niet. Wat mee kan spelen,
is bijvoorbeeld een te laag ge
boortegewicht. „Kinderen die te
vroeg zijn geboren, krijgen vaak
vlak na de geboorte te veel eten
om aan te sterken. Uit onder
zoek is gebleken dat deze kinde
ren een grotere kans hebben om
Dat kinderen op zeer jeugdige leeftijd veel te dik zijn, komt niet alleen door te vet en te veel eten.
later dik te worden. Hoe dat zit,
weten we niet precies. Wat doet
zo'n kind met vet, suikers en ei
witten? Hoe worden ze omgezet
in het lichaam? Dat is wat we
graag willen weten." Die kennis
is volgens de hoogleraar een be
langrijke sleutel tot het oplos
sen van het probleem van over
gewicht bij kinderen.
Een ander opmerkelijk onder
zoek toont aan dat mensen die
als kind borstvoeding hebben ge
had op latere leeftijd minder
problemen hebben met choleste
rol. In moedermelk zit heel veel
cholesterol, een stof die pasgebo
renen in grote hoeveelheden no
dig hebben. Flesgevoede kinde
ren krijgen veel minder binnen,
waardoor het lichaam dat zelf
gaat aanmaken. Dit lijkt een
blijvend effect te hebben. „Die
kinderen blijven ook op latere
leeftijd meer aanmaken, waar
door ze in combinatie met voe
ding een te hoog cholesterolge
halte krijgen."
Om het nog ingewikkelder te
maken: niet alleen de stoffen die
foto Xavier Gallegos/GPD
je binnenkrijgt zijn van belang,
maar ook de wijze waarop men
sen ze binnenkrijgen. „Vis eten
is goed voor hart- en bloedva
ten. Het gaat daarbij vooral om
de vetzuren in vis. Voeg je deze
als vetzuren toe aan de voeding,
dan hebben ze niet het gewenste
effect. Het gaat dus ook om de
verpakking. Dat maakt de stof
wisseling heel interessant, maar
ook heel ingewikkeld."
Het Gronings onderzoek stoelt
op drie pijlers. Proefdieronder
zoek moet meer inzicht verschaf
fen in wat er op celniveau in het
lichaam gebeurt. „We willen bij
voorbeeld weten wat er precies
in het lichaam gebeurt wanneer
je een muis vet geeft of een ande
re stof."
Consultatiebureaus
Daarnaast wil het centrum van
af de geboorte jarenlang alle kin
deren in Groningen en Drenthe
volgen. Dat gebeurt in nauwe sa
menwerking met de consultatie
bureaus. Hoe groeien ze de eer
ste jaren, wat eten ze, hebben ze
de borst gehad of de fles. Daar
bij wordt ook gekeken naar de
familie, naar het gewicht van
broertjes, zusjes, ouders, opa's
en oma's. Sauer wil weten of
daar bepaalde patronen inzitten
en of bijvoorbeeld kinderen van
dikke ouders ook zelf dik wor
den.
Als derde wil het centrum de
stofwisseling bij een aantal dik
ke kinderen uitgebreider onder
zoeken. Dat kan met behulp van
wat bloed. „Hoe is precies de
omzetting van energie in vet?
Het gaat uiteindelijk om de ba
lans tussen wat mensen binnen
krijgen en wat ze verbruiken.
Die blijkt per kind verschillend.
Van de kinderen die afvallen
blijft een aantal mager en wordt
een aantal weer dik. We willen
weten hoe dat kan."
Doel van het onderzoek is vroeg
tijdig die kinderen op te sporen
die een grote kans lopen dik te
worden.
Voor die kinderen moeten er spe
ciale programma's op maat ko
men om de levensstijl en het voe
dingspatroon zo op elkaar af te
stemmen dat er sprake is van
een goede balans. Algemene pro
gramma's voor iedereen helpen
niet, meent Sauer. Wat voor het
ene kind goed is, hoeft dat voor
het andere niet te zijn. Een medi
cijn ziet hij niet zitten. „Ik moet
er niet aan denken dat kinderen
al vanaf hun geboorte hun hele
leven medicijnen moeten slik
ken." GPD
door Marieke van Schie
Met vlakke blik kijkt me
neer Klaassen uit het
raam. „December, de mooiste
maand van het jaar... Al
thans, dat zeggen ze. Maar
voor mij niet, ik ben blij als
het weer voorbij is."
Meneer Klaassen is alleen, hij
is jaren geleden gescheiden
van zijn vrouw, die hem heeft
verlaten. De boosheid is nooit
verdwenen, ze hebben nooit
echt afscheid van elkaar kun
nen nemen. Hun dochter
heeft geen kans gezien met
beiden een goede relatie te be
houden, en heeft de relatie la
ten.doven. Hij mist haar en de
kleinkinderen, maar kan de
weg terug ook niet vinden.
Dat is jaar na jaar aanleiding
voor sombere dagen in decem
ber.
De vele lichtjes en de muziek
op de radio maken deze da
gen voor sommigen extra fees
telijk, anderen krijgen het ge
voel van het meisje met de
zwavelstokjes. Die keek naar
alle verlichte huizen, maar
voelde zich ook alleen. Tus
sen kerst en nieuwjaar hou
den we inloopspreekuur op
de praktijk. Juist dan willen
veel mensen een praatje, of
komen voor acute zaken. Dat
geeft een speciale sfeer.
„Kom als je wilt nog even
langs tussen kerst en oudjaar,
dan praten we nog even bij",
stel ik voor. „Ik kijk wel",
zegt Klaassen. Even later zie
ik hem bij mijn assistente aan
de balie staan. Hij geeft haar
een kerstkaart. „Voor wat jul
lie voor me doenZe lachen
even, en hij zegt: „Wie weet
loop ik nog even aan, tussen
kerst en nieuwjaar." Dus
toch, wie weet. Een klein
lichtpuntje.
„Hoe was Sinterklaas?",
vraag ik aan Paul, die maan
delijks langs komt voor zijn
medicatie. Hij was de weg
goed kwijt, maar heeft zich
na jaren therapie geweldig
hersteld. Met behulp van zijn
familie. „Ik heb voor het eerst
in jaren weer echt gelachen",
zegt hij. „Heerlijk, om je weer
eens in de familiekring opge
nomen te voelen. Ik kijk voor
het eerst in jaren nu uit naar
de kerst." Ik vind het gewel
dig, hij vertelt dat hij vijf jaar
geleden voor het laatst op de
ze wijze thuis is geweest bij
zijn familie. „Heerlijk voor je
moeder", zeg ik. „Ja, ze durft
weer in me te geloven", zegt
hij. Wat een kerstcadeau.
Wat maakt deze maand toch
zo bijzonder? Zelf ben ik dit
jaar vrij met de feestdagen.
Dat was wel eens anders. Ik
herinner me een Kerstmis in
het ziekenhuis, waar ik als
co-assistent dienst had op de
afdeling chirurgie. Vlak voor
het eten kwam de ambulance
aanrijden, er waren drie ge
wonden. Alles was onbelang
rijk, we vingen de patiënten
op en troostten de familie.
Ik assisteerde uren bij de ope
ratie, die met spoed werd uit
gevoerd en vlak voor midder
nacht liep ik samen met de
chirurg de kantine binnen.
Een kleine kerstboom ver
lichtte schaars de ruimte. We
warmden ons eten op, en za
ten samen wat na te praten,
vertelden wie we thuis had
den achtergelaten, waren
dankbaar dat dë operatie
goed gelukt was, en hadden
helemaal geen slaap.
We liepen zachtjes door een
stil ziekenhuis. Het schiep
een band voor jaren. Later
kwam ik hem tegen, bij een
nascholing. „Weet je nog, die
nacht met kerstmis?" Ja, ik
wist het nog. Die kerst voelde
ik voor het eerst, hoe het was
om dokter te zijn, om priori
teiten te moeten stellen. Ook
al ben je nog zo graag in je ei
gen kring, toch gaat het werk
soms voor. Het kost wat,
maar geeft veel terug. GPD
Marieke van Schie is huisarts
door Femke Nales
TILBURG - Bevolkingsonder
zoeken waarbij preventief kan
keronderzoek (screening) wordt
gedaan, hebben niet alleen maar
voordelen. Kankerscreening
leidt nogal eens tot onnodige
angst, onterechte geruststelling
en een extra belasting van de
zorg door 'overdiagnose'. Daar
naast betekent het niet altijd
een langere levensduur. Volgens
de Tilburgse chirurg J. Rouke-
ma wordt de diagnose eerder ge
steld, maar wordt het leven er
niet door verlengd. „We leven al
leen langer met de diagnose kan
ker."
Wülen we alles wel weten;heeft
het nut om alles te weten? Mas
saal leveren we ons over aan het
bevolkingsonderzoek. Een borst
onderzoek hier, een uitstrijkje
daar. „De wereld gaat ten onder
aan onze inspanningen om risi
co's en toeval uit te sluiten", zei
Freek de Jonge onlangs. Volgens
chirurg J. Roukema van Elisa-
bethziekenhuis in Tilburg is die
uitspraak treffend voor de scree
ning van kanker. „Mensen den
ken dat als we tumoren eerder
vangen, we ze beter kunnen be
handelen."
Natuurlijk zijn er veel gevallen
denkbaar, waarin dat ook daad
werkelijk zo is. Waarbij de op
sporing in een vroeg stadium,
een vergroting van de overle
vingskans betekent. Maar er
zijn ook kanttekeningen.
Op het symposium To screen or
not to screen dat onlangs in En
schede werd gehouden, bleek
dat er veel vraagtekens zijn te
zetten bij de winst van 'scree
nen', zoals het preventieve kan
keronderzoek in medische krin
gen genoemd wordt.
Boel ellende
„We ontwikkelen zulke gevoeli
ge methoden om kanker op te
sporen, waardoor we dingen vin
den die we ook helemaal niet
willen vinden. Je zadelt mensen
dan op met een boel ellende",
vindt Roukema. Los van de
extra inspanning die zulke
grootschalige onderzoeken bij
ziekenhuizen teweeg brengt,
hebben medici ook hun beden
kingen bij het nut en de nood
zaak.
De echt agressieve tumoren ver-
Preventief kankeronderzoek biedt volgens tal van medici ook nadelen
schijnen vaak tussen twee onder
zoeksperioden en als er al een tu
mor wordt gevonden betekent
dat dat er al miljoenen kwaad
aardige cellen aanwezig zijn.
„De diagnose wordt eerder ge
steld, maar de levensduur wordt
er niet mee verlengd. Mensen le
ven alleen langer met de diag
nose kanker", volgens de Til
burgse arts.
„Een bejaarde vrouw bijvoor
beeld, krijgt te horen dat ze
borstkanker heeft, terwijl de tu
mor zo langzaam groeit dat ze,
zoals zoveel mensen, sterft aan
een hartstilstand, maar ze moet
wel tien jaar leven met de diag
nose kanker."
Psychologisch
Daarom moet ook met het psy
chologische aspect rekeningen
worden gehouden, vindt W.
Mastboom, chirurg in het Me
disch Spectrum Twente in En
schede. De stress, de onzeker
heid en de angst die een onder
zoek veroorzaakt. „Ik haal maar
het voorbeeld aan van iemand
die zo opgelucht is dat-ie niks
mankeert, en even later dood
neervalt als hij het ziekenhuis
uitloopt."
Mastboom chargeert, maar
toch. Terwijl de cijfers in het ge
val van borstkanker aangeven
dat bij gemiddeld maar 126 van
de 100.000 onderzochte vrou
wen een kwaadaardige tumor
wordt aangetroffen, moeten er
wel eerst 100.000 vrouwen door
de medische molen.
Operaties
Het aantal borstbesparende ope
raties is er niet door vermin
derd. „Hoeveel mensen moeten
we screenen om één tumor te
vinden", vraagt M. van der Aa
zich af. Zij is onderzoekster bij
het IKST (Integraal Kankercen
trum Stedendriehoek Twente)
waar op dit moment een onder
zoek gedaan wordt naar het nut
van bevolkingsonderzoek naar
baarmoederhalskanker.
Slechts 13 van de 100.000 vrou-
BABY'S GESTOLEN - In Du
blin is voor de derde keer dit
jaar een baby gestolen. Het
kind werd met kinderwagen
en al meegenomen terwijl de
moeder een modezaak was bin
nengegaan. Geen van de ont
voerde zuigelingen is terugge
vonden.
VLIEGRAMP - Bij een onge
val met een DC6 van de Itali
aanse vliegmaatschappij Alita
lia zijn-26 mensen om het le
ven gekomen. Zes inzittenden
overleefden de ramp. Het toe
stel verongelukte toen de pi
loot in een hevige regenbui pro
beerde te landen op het vlieg
veld Idlewild. Het vlieg
miste de landingsbaan;
kwam op een pier terecht.
TREINONGEVAL - M
Dortmund zijn twee treinea
elkaar gebotst. Volgens
Duitse autoriteiten heN
daarbij twintig mensen
dood gevonden en raai!
twintfg passagiers ernstig)
wond. Het ongeluk geschiet
tijdens dichte mist.
LUCHTVERDEDIGING
Navo-raad heeft beslotenj
West-Europees luchtvenh
gingscentrum in Den Has(
vestigen.
foto GPD
wen worden na een screening be
handeld vanwege baarmoeder
halskanker. „De incidentie en
de sterftecijfers vallen dus
mee", concludeert ze. „Maar
aan de andere kant ligt de piek
van gevallen van baarmoeder
halskanker in de leeftijd tussen
30 en 39 jaar en dat is jong, vrou
wen zijn dan in de bloei van hun
leven, hebben vaak een gezin
met jonge kinderen."
Van alle vrouwen met baarmoe
derhalskanker heeft de overgro
te meerderheid (65) opvallend
genoeg geen screening nodig ge
had. Dat met bevolkingsonder
zoeken enorme bedragen ge
moeid zijn, mag duidelijk zijn.
De politiek ziet in screenen de
manier om kanker terug te drin
gen. Maar de zekerheid is vol
gens deskundigen vaak schijnze
kerheid. Onnodige angst, en in
het geval van positieve uitsla
gen, onterechte geruststelling.
„We moeten daarom voorkomen
dat er een wildgroei aan scree
nings ontstaat." GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (01111454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mall: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving
per maand: 19,95
per kwartaal: 58,00
per jaar: €222.50
Voor toezending per
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandvooi»
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk;
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% Blft
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
accepts
60,25
226,50
Advertenties:
Alle advertentie-orders wordeni
overeenkomstig de Algemens
Voorwaarden van Wegener NVsm
>r het Advertentie"
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tol 18.00uur
Tel. (0113) 315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes!:
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerews"
Tel: (076)5312277
Fax:(076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteten
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan
Postbus 314460 AA Goes.
u relevante
ons zorgvuldig?®!?
u dit schriftelijk maided
Behoort tot W6GGNGR
