PZC
Lewedorp viert jubileum in
stilte
Vreemdelingen in huis
Scheldemondraad
schrikt wakker
15
Jongste dorp Zeeland bestaat 75 jaar
Lewedorp in een notendop
Duitse mag in Nederland blijven
Met 194 kilometer over de N61
Jeugdige inbrekers aangehouden
Drankrijders tegen de lamp
- 'eel muziek
p verjaardag
an jeugdsoos
'FjVF'X OMZIFOt
Kersttram
maandag 13 december 2004
j^Hamien van der Werf
Lewedorp - of veel bewo-
,ers van Lewedorp hel weten,
js de vraag. Piet Raas (70) weet
btl zeker wel. Vandaag bestaat
bel jongste dorp van Zeeland -
en dal is Lewedorp - vijfenze
ventig jaar.
Van festiviteiten is geen spra
ke Op de jaarvergadering van
de dorpsraad, een maand gele
den Het de gemeente Borsele
gebak uitdelen en sprak wet-
iouder A. van Opdorp een kort
woord over de geschiedenis van
lewedorp. Voor Raas, die tot
1994 aan de Lewestraat een
winkel in elektrische artikelen
iad en een installatiebedrijf,
vas het bekende kost.
Jan tafel in zijn woning aan de
lewestraat - waar hij ook zijn
bedrijf had - pakt Raas er een
boekje van J. de Ruiter bij uit
1979. 'Lewedorp in oude ansich-
Wat Van Opdorp bij de
uu.j.sraad vertelde, staat daar
letterlijk in. Al in 1642 kwam
de West-Kraaijertpolder tot
stand, waarin pas eeuwen later
dorpsbebouwing ontstaat, met
als eerste officiële gebeurtenis
sen van belang: de realisatie
van een stationsgebouw langs
spoorlijn in 1914 en de ope-
ng van de rooms-katholieke
Lewedorp is al lang geen dorp meer waar de landbouw de belangrijkste bron van inkomsten is.
lagere school in 1924. Het lang
zaam ontluikende dorp, waar
van 1927 tot eind 1928 ook een
rooms-katholieke kerk verrees,
stond indertijd nog te boek als
Noord-Kraaijert. Een aantal in
woners vond dat raar: Noord-
LEWEDORP - Lewedorp ligt
in twee gemeenten, Goes en
Borsele. Het deel ten zuiden
van de A58 hoort bij Goes. Het
overgrote deel van het dorp,
'waar ruim 1.700 mensen wo-
nen, ligt noordelijk van de
Rijksweg en is in 1970 opge
gaan in de gemeente Borsele.
Lewedorp heeft één school, de
interconfessionele basisschool
De Leeuwerik met ruim 140
talingen, een peuterspeelzaal,
[kinderopvang en een groot be-
'dencentrum, De Kraaijert.
middenstand is er (nog)
d vertegenwoordigd met on
der meer een supermarkt, slage
rij, bakkerij, woninginrichtings
zaak, een cafetaria en twee ca-
fé's (De Goede Verwachting en
De Tol). Lewedorp heeft een
rijk verenigingsleven: zeven
sportverenigingen (badminton,
biljart, duivensport, gymnas
tiek, tennis, voetbal en wieler
sport), drie koren (het Eli-
gius-koor, het roomskatholiek
jongerenkoor Con Dios en het
kinderkoor De Benjamin Ben
gels), een carnavalsvereniging
(De Kraaijepikkers) en een to
neel-, speeltuin-, volksdans- en
volkstuinvereniging én jeugd
soos The Future.
Kraaijert in de West-Kraaijert
polder. Ze vroegen de gemeente
's-Heer Arendskerke, waaron
der het dorp tot 1970 viel, de
naam te wijzigen in Lewedorp.
Naar jonkheer U. EPLewe van
Nijenstein, de toenmalige bur
gemeester van 's-Heer Arends
kerke. Hun brief kwam 6 de
cember 1929 officieel bij de ge
meente binnen en zeven dagen
later, 13 december 1929, viel de
beslissing. Lewedorp heette
voortaan Lewedorp. Of de aan
vragers van de nieuwe dorps
naam het aanvoelden of niet,
de vernoeming naar Lewe van
Nijenstein heeft Lewedorp de
eerste tijd geen windeieren ge
legd. De burgemeester wilde
zijn dorp helpen ontwikkelen,
vertelt Raas uit overlevering.
Zo gaf hij ondernemers geld
om te investeren. Een landar
beidersdorp was het in de be
ginjaren, een dorp waarvan de
bevolking in meerderheid
rooms-katholiek was, voor ze
ker zestig procent. En dat met
protestantse dorpen als Nieuw-
dorp, Wolphaartsdijk, 's-Heer
Arendskerke en ook Amemui-
den in de directe omgeving.
Hoe dat zo kwam, dat Lewe
dorp een rooms-katholiek stem
pel kreeg? Raas heeft een ver
klaring: „Ik heb ooit van een
boer gehoord dat zijn vader uit
Kruiningen kwam. Hij was
rooms-katholiek en in Lewe
dorp was al vroeg een rooms-
-katholieke school. Dat trok
aan." Lewedorp is al lang geen
dorp meer waar de landbouw
de belangrijkste bron van in
komsten is. Veel bewoners wer
ken in de industrie, in het Sloe-
gebied, bij de eigen fritesfa-
briek McCain - ontstaan als Hu-
Zo, Huige en Zonen - bij het
lokale, grote bouwbedrijf
Fraanje én bij het plaatselijke
verzorgingscentrum De Kraa
ijert. Veel wapenfeiten kent de
historie van Lewedorp niet,
maar dat het dorp het
rooms-katholieke verzorging
stehuis De Kraaijert heeft we-
foto's Willem Mieras
ten te behouden, is er zeker
één. De Kraaijert is in 1965 ge
opend; in 1991 was een grote
verbouwing nodig, Het bestuur
wilde nieuwbouw in het grote
re, ook rooms-katholieke
's-Heerenhoek. Vervolgens
ging het hard tegen hard tussen
Lewedorp en 's-Heerenhoek, zo
als een voetbalwedstrijd tussen
de Patrijzen 's-Heerenhoek en
de Lewedorpse Boys altijd een
topper, een derby, was. 'Wat
moet een bejaardentehuis in
een gat als Lewedorp?', herin
nert Raas zich een uitspraak
van een 's-Heerenhoekse pas
toor. „Lewedorp is een mee
gaand dorp, maar wij zijn toen
in opstand gekomen. We zijn
nog met bussen naar de gemeen
teraad in Heinkenszand ge
weest. En we hebben toch mooi
gewonnen." Lewedorp boekte
juli 1970 een andere overwin
ning zonder er zelf iets voor te
hoeven doen: de A58 verving dé
oude Rijksweg tussen Walche
ren en Zuid-Beveland die
Piet Raas en zijn elfjarige klein
zoon Eloy
dwars door het dorp liep. Was
dat een opluchting? Raas aar
zelt. De oude weg bracht ten
slotte veel leven in de brouwe
rij. Met Pasen en Pinksteren,
als de toeristen van Walcheren
kwamen, volgden veel bewo
ners het verkeer. In de weg zit
net in de dorpskern, aan de
oostkant, een flinke verhoging.
Plet was daar wachten op bot
singen, als een automobilist te
hard aan kwam rijden en onver
wacht op een file direct achter
de dijkverhoging inreed. En het
benzinestation van Van den
Dries, met in 1935 al een
ANWB-bondshotel en een café-
-feestzaal, leefde van de druk
te. „Maar", geeft Raas toch als
antwoord, „het was een opluch
ting dat het snelverkeer uit het
dorp verdween." Zonder enige
moeite noemt hij vijf, zes na
men van bekenden die bij het
oversteken van de weg zijn om
gekomen. Jong en oud. „Het
was zo gewoon om die drukke
weg over te steken en van snel
heidsbeperkingen had bijna nié
mand nog iets gehoord." Nog
steeds ligt de Postweg erbij als
in de jaren zestig. Met de bouw
van tachtig nieuwe woningen
tussen de Korenweg, Postweg,
Lewestraat en Lewedijk moet
dat veranderen. De oude Rijks
weg moet een dorpsstraat wor
den, waarin Lewedorp een echt
dorpscentrum kan krijgen, is
de opzet. Voldoende geld is er
nog niet voor en burgemeester
Lewe van Nijenstein is er niet
meer om dat te schenken aan
zijn jarige dorp.
GOES - De in Goes wonende Duitse Inge Kohier mag in
Nederland blijven. Dat kreeg ze vrijdag te horen van een
medewerker van de Immigratie- en Naturalisatiedienst
(IND). Inge en haar Nederlandse man Freek wonen sinds
twaalf jaar samen in ons land. In principe heeft Inge als
EU-onderdaan geen verblijfsvergunning nodig, maar
toch heeft ze die aangevraagd om aanspraak te kunnen
maken op sociale voorzieningen.
Dit jaar moest de verblijfsvergunning worden verlengd,
maar halverwege november kregen Inge en Freek een
brief van de IND met de mededeling dat de aanvraag was
afgewezen en dat Inge uiterlijk op 12 december (gisteren
dus) het land moest verlaten. Dat laatste sloeg nergens
op, omdat Inge zogezegd geen verblijfsvergunning nodig
heeft om hier te mogen wonen en werken. Ondanks die
wetenschap was Inge sinds het ontvangen van de brief be
hoorlijk over haar toeren. Zo erg, dat ze haar werk bij de
bloedbank niet meer kon uitoefenen.
Telefoontjes naar de IND leverde lange tijd niets op, tot
de schrijver van de bewuste brief afgelopen vrijdag belde
om zijn excuses aan te bieden. Hij gaf toe dat er fouten
zijn gemaakt en liet weten dat Inge niet bang hoeft te zijn
dat ze het land wordt uitgezet. „Het is rustiger hier in
huis sinds vrijdagavond", aldus Freek.
IJZENDIJKE - De politie heeft zaterdagavond op de N61
ter hoogte van IJzendijke een snelheidsduivel geflitst. De
automobilist reed 194 kilometer per uur terwijl op deze
weg een maximumsnelheid geldt van tachtig kilometer
per uur. Hij reed dus 114 kilometer per uur te hard. De au
tomobilist kan een fikse straf tegemoet zien. In totaal zijn
94 overtredingen geconstateerd. Ook werd gecontroleerd
op de Westkade in Sas van Gent. Hier werden zeventien
overtredingen waargenomen. De hoogst gemeten snelheid
was 152 kilometer per uur, waar tachtig is toegestaan.
WESTKAPELLE - De politie heeft vrijdagavond laat in
Westkapelle twee jongens van 14 en 15 jaar aangehouden.
Zij waren eerder betrapt bij een poging tot inbraak in een
container bij een landbouwschuur in aanbouw op de Pop-
pekerkseweg in Westkapelle. Uit nader onderzoek bleek
dat zij een paar dagen eerder ook al hadden ingebroken
in dezelfde container. Daarbij had het tweetal gereed
schap gestolen. Toen zij vrijdag opnieuw wilde inbreken,
werden zij betrapt door een omwonende. De twee jongens
zaten een nacht in gevangenis Toren tijd in Middelburg.
RENESSE - Op Schouwen-Duiveland zijn afgelopen
weekeinde drie drankrijders tegen de lamp gelopen. Op
de Laone in Renesse betrapte de politie een 38-jarige
Schouwen-Duivelander op rijden onder invloed. De man
had meer dan tweemaal de toegestane hoeveelheid alco
hol gedronken hetgeen hem op een boete en een rijverbod
van vijf uur kwam te staan. Een 28-jarige Zierikzeeënaar
werd in de Zevengetij straat in Zierikzee gepakt wegens
rijden onder invloed. Hij kreeg een rijverbod van een uur.
In de nacht van zaterdag op zondag werd een 30-jai'ige
vrouw uit monster op de bon geslingerd wegens rijden on
der invloed. De vrouw kreeg een rijverbod van twee uur.
OEWACHT - Ter gelegenheid
an de eerste verjaardag van de
ugdsoos in Koewacht werd za-
rdag een klein muziekfestijn
houden. De bezoekers kregen
inaf 21.00 uur vier uiteenlopen-
e muzikale optredens voorge-
choteld.
je jeugdsoos zit sinds vorig jaar
ide brede school De Vlaswiek,
ue ruimte was zaterdagavond
igericht met diverse zitjes en
an podium waarop vier live-op-
ïdens werden verzorgd. Zo tra-
en App Dix, de lokale rap-
bin Vermeire, beter be-
end als Hero en de Hulster
and Sunday Morning Hang-
taop. The Good, the Bad and
art gaven een akoestisch optre-
en. De zussen Merel en Marie-
els toonden samen met
hun zingende broer Bart nog
naar eens aan, dat ze op muzi-
aal gebied heel wat in hun
iars hebben. Tussendoor zorg
den dj voor muziek. Paul Bae-
van Jongeren Ontspanning
oewacht (JOK): „We zijn best
ivreden met het gebeuren van
fflavond. Het had geen spe-
iaal doel, maar we wilden de
iugd eens iets anders bieden en
ft was daarvoor een uitsteken-
Grootschalige
recreatie taboe
inïerseke
®RSEKE - Grootschalige re
tentie in Yerseke is uit den bo-
w' stellen burgemeester en
Wethouders nog maar eens in
een brief aan Bewoners Belan-
jenReimerswaal (BBR).
partij had daar middels
tamelijke vragen voor ge-
omdat recreatie voor ver
fde werkgelegenheid zou
Pnen zorgen als de kokkelbe-
straks hun deuren slui-
ëe stelt dat er op het ge
le van dagrecreatie nog wel
»at te winnen valt, maar dat
Pfoerisme taboe is in het
'feldorp. Nieuwe banen zou-
n vooral gezocht moeten wor-
ln de aquacultuur.
"K-fractievoorzitter J. Kra-
«!ÏÏ.gesteld over het ant-
L4 ge*00^ dat wij samen
ij: e WD de enige partij zijn
mziet dat er echt iets moet
FbrnfUren,om kier straks geen
We werkloosheid te krijgen."
door Antoine Prinsen
Wie honderd jaar geleden zijn loka
le belastingen niet kon of wilde
betalen, werd soms opgezadeld met een
vreemdeling in huis. De gemeentelijke
ontvanger verscheen dan aan de deur
met in zijn kielzog een soldaat, die als
kostganger opgenomen moest worden.
Op grond van art. 259 van de wet van
29 juni 1851 kon iedere wanbetaler, na
verkregen toestemming van de kanton
rechter, worden gedwongen tot het op
nemen in zijn gezin van een dienstplich
tige militair.
In 1879 overkwam dat Jan Anthonie
Fruijtier, schoen- en laarzenmaker in
de gemeente Hontenisse. Hij had zijn
hoofdelijke omslag over het vorige jaar
niet betaald. Daarom moest hij Pieter
Cornells van Immerzeel, soldaat bij het
3e regiment infanterie, die in garnizoen
lag in Terneuzen, opnemen in zijn gezin
en van voeding en onderdak voorzien.
Weldra kon Van Immerzeel gaan klagen
bij de burgemeester. Fruijtier weigerde
hem te voeden en had bij het middag
maal het bord voor de neus van de gami-
saire weggenomen met de woorden:
„Wij kunnen ons eten alleen op, gij
krijgt hier niets." Na het eten gaf hij
zijn dochter opdracht de overgebleven
pannenkoeken in de kast op te bergen.
Uiteraard werd er proces-verbaal opge
maakt. In dit geval bleven er pannen
koeken over, maar of de tafel altijd zo
gevuld was in huize Fruijtier? Het gezin
telde toen zes kinderen en de zevende
zou nog dat jaar worden geboren.
Stoel
Het was niet het enige proces-verbaal
dat om deze reden in de gemeente Hon
tenisse moest worden opgemaakt. Judo-
cus Hamelink, ook schoen- en laarzen
maker, weigerde toegang aan de twin
tigjarige soldaat Willem Boeye. Toen de
deurwaarder en Willem erin slaagden
de woning binnen te gaan, dreigde Ha
melink met een stoel te slaan. De deur
waarder maakte proces-verbaal op en
voor Willem Boeye zat er niets anders
op dan vóór het huis op de grond te
gaan zitten. Na een uur werd hij door
de vrouw des huizes uitgenodigd aan
het middagmaal deel te nemen. En na
dat de achterstallige belasting was be
taald, kon de deurwaarder het arrest op
heffen en Willem Boeye terug naar de
kazerne in Terneuzen. Judocus Hame
link zou nog wel een declaratie van de
officier van justitie krijgen wegens het
verzet tegen een openbaar ambtenaar
Per tram arriveren kinderen uit Wenen in de jaren twintig in Hulst, om in het Zeews-Vlaamse land aan te sterken.
repro Peter Nicolai
in de uitoefening van zijn functies en
het buitendringen van een wettig bij
hem ingelegerd krijgsman.
Kinderen
Beter ging het in de jaren twintig van
de vorige eeuw met de opvang van ande
re vreemdelingen in huis: kinderen uit
Wenen. Volgens advertenties in bijvoor
beeld het Hulsterblad leden veertigdui
zend Weense kinderen honger en zagen
zij reikhalzend uit naar 'weldadige men-
schen' die hen voor enige tijd wilden
huisvesten.
Waarschijnlijk kon ieder kind deze reis
slechts éénmaal meemaken. Niet vanwe
ge de ontberingen op de reis, maar van
wege het feit dat er zoveel kandidaten
waren. Pleegouders die het volgende
jaar hetzelfde kind wilden laten overko
men, moesten achttien gulden in de reis
kosten bijdragen. Een reis van Wenen
naar Zeeuwsch- Vlaanderen was toen
tertijd geen eenvoudige opgave. Na een
treinreis van twintig uur kwamen de
kinderen aan op het station van 's-Her-
togenbosch. Meer dan een kop soep had
den de kinderen onderweg niet gehad,
daarom kregen ze eerst ieder twee
broodjes met een kop thee. Na nog eens
vijf uur reizen arriveerden de kinderen
op het station Vlake. Vandaar liepen ze
naar Hansweert, waar ze na twee uur
wachten over de Westerschelde konden
worden gezet richting Walsoorden.
Het begon al te schemeren toen de kin
deren eindelijk met de tram Hulst bin
nenreden.
„De bleeke kinderen met ingevallen
wangen en blauw omwalde oogen,
wekten algemeen het medelijden op en
men kwam toen wel wat pijnlijk onder
den indruk, dat alles wat men ons over
de ellende welke te Weenen heerscht,
verhaald heeft niet overdreven is",
schreef de correspondent van het Huls
terblad.
Aansterken
Spijtig dat, ondanks alle voorzorgen, in
Hulst kinderen uit de tram stapten die
eigenlijk in Nijmegen, het Land van
Cuijk en de Meijerij werden verwacht.
Daardoor waren er vijftig kinderen min
der dan waarop was gerekend „en zijn
ook niet gekomen die kinderen die wat
geslacht, leeftijd, stand en Godsdienst
betreft gelijk zijn aan die, die waren
aangevraagd", constateerde de verslag
gever. Hoe dan ook, in de maanden mei
tot en met augustus konden deze Ween
se kinderen aansterken in het Zeeuws-
Vlaamse land.
door Wout Bareman
MIDDELBURG - Denys is een
geroutineerde ex-Vlaams volks
vertegenwoordiger met een ge
weldige staat van dienst. Geen
professor, zoals z'n voorganger
Herman Balthazar, maar een pu
re autodidact. Een man van de
straat zou je bijna zeggen.
Denys stelde nuchter vast dat
hij best wilde afreizen naar de
vergaderingen van de Schelde
mondraad, mits daar zaken op
de agenda staan, die van enige
importantie zijn. De raad be
staat al jaren en zou hét plat
form moeten zijn voor de grens
overschrijdende samenwerking.
Zeker wanneer over een aantal
jaren de subsidiestroom vanuit
Brussel opdroogt, is de raad het
belangrijkste overlegorgaan
voor de provincies Oost- en
West-Vlaanderen en Zeeland.
Maar dan dienen wel relevante
kwesties te worden behandeld.
En die miste Denys tot nu toe.
„Politiek belangrijke zaken zo
als de langetermijnvisie voor de
Schelde komen hier niet aan de
orde. En zo zijn er meer voor
beelden. Komt daarin geen ver
andering, dan vrees ik dat de
toekomst van de Scheldemond
raad er minder mooi zal uit
zien." Denys vond commissaris
der koningin Wim van Gelder
aan zijn zijde. „Aan de ene kant
hebben we veel bereikt, maar er
is nog ontzettend veel te doen.
Gelukkig is het besef dat het
nuttig is om samen zaken aan te
pakken aanwezig", reageerde
die.
Oud-gouverneur Herman
Balthazar stond ruim vijftien
jaar geleden aan de wieg van de
Euregio Seheldemond. Onder
zijn leiding kreeg de samenwer
king gestalte. Maar af en toe
leek het wel de processie van
Echternach; iedere stap voor
waarts werd gevolgd door een
stap of wat terug. Denys blijkt
ongeduldiger. Hij wil resultaat.
Burgemeester Jan Lonink van
Terneuzen speelde daar snel op
in. Ook hij vindt dat het alle
maal anders en vooral sneller
moet. Volgens hem is een goed
resultaat in de grensoverschrij
dende samenwerking alleen te
bereiken als de gemeenten wor
den geactiveerd. „De body die
we de samenwerking nu geven,
is nog wat zwak", zei hij cryp
tisch, Om er vervolgens op te
wijzen dat de gemeenten in bij
voorbeeld de Kanaalzone reik
halzend uitzien naar een mooie
vrijage. „De Scheldemondraad
is daarvoor een prachtig instru
ment, maar eerlijk gezegd is de
raad voor de meeste gemeenten
nog een onbekend fenomeen.
Daar moeten we aan werken."
In één moeite gaf hij ook de op
lossing aan: het Euregiosecreta-
riaat in Gent dient verder te
worden versterkt. Als de provin
cies en gemeenten een extra
duit in het zakje doen, kan het
aantal medewerkers daar wor
den uitgebreid. Dat zou de slag
kracht van de Euregio én de
Scheldemondraad vergroten.
Het wordt tijd. Vraag is alleen
of alle gemeenten in het werkge
bied wel staan te springen om
meer inbreng. Via een aantal
kunstgrepen probeert het secre
tariaat de animo te vergroten.
Maar Lonink zei het vorige
week in Middelburg ook al: hoe
dichter bij de grens, hoe meer
problemen. Daarom willen de
grensgemeenten best. En ge
meenten verder van die grens
verwijderd? Die komen alleen in
actie als de vleespotten van
Brussel worden geopend. Als er
geld te rapen valt.
Het was even wennen. De Schel
demondraad, bijeen in de Sta
tenzaal in Middelburg, schrok
woensdag plots wakker toen de
nieuwe gouverneur van
Oost-Vlaanderen het woord
nam. André Denys zorgde voor
een kleine schokgolf in het wat
gezapige gezelschap van be
stuurders, die elkaar tot dan toe
jaarlijks bijna plichtmatig een
enkele keer de hand schudden
om zich vervolgens te verliezen
in een ambtelijke brij van stuk
ken, die voor kennisgeving wer
den aangenomen.
OUDDORP - Vanaf de
Punt-West bij Ouddorp rijdt
woensdag 29 december de spe
ciale stoomverwarmde kerst
tram. De vertrektijden vanaf de
remise richting Port Zélande
zijn 11.30, 13,00 en 14.30 uur.
De laatste verlichte stoomtram
vertrekt om 16.00 uur vanaf het
RTM-trammuseum aan De
Punt-West. Ook kan - voor het
laatst - de speciale tentoonstel
ling '125 jaar stoomtractie bij
de RTM' bekeken worden.
