Geprezen ensemble
speelt in Middelburg
PZC
Masha Bijlsma klinkt
als een instrument
Koor zingt
motetten
van Bach
woensdag 1 december 2004
swb3^
Tegenwoordig kan de Sint
Baafskerk te Aardenburg
verwarmd worden. Reden voor
het Bach-Comité Aardenburg
om nu ook in de wintermaanden
concerten te organiseren.
Zaterdagavond zingt het Pro
jectkoor Amsterdam de Zes Mo
tetten van Johann Sebestian
Bach.
Dit koor, kortweg PA'dam ge
noemd, ontstond in 1998 vanuit
de behoefte van zangstudenten
om op een hoog niveau ervaring
op te doen.
Onder leiding van dirigente Ma
ria van Nieukerken heeft het
koor inmiddels een professione
le status bereikt.
Waarschijnlijk is van alle muzi
kale genres uit de muziekge
schiedenis het motet het meest
aan verandering onderhevig ge
weest.
Een motet wordt gezongen, dat
staat in ieder geval vast. Boven
dien gaat het bij een motet al
tijd om meerstemmige zang, dat
is twee.
Tenslotte speelt taal - denk aan
het Franse 'mot' voor woord -
een belangrijke rol.
Kameleon
Voor de rest veranderde het mo
tet door de eeuwen heen als de
kleuren van een kameleon. De
oervorm ontstond in de dertien
de eeuw vanuit stukjes grego
riaans waaraan twee nieuwe me
lodieën werden toegevoegd. Het
was een vreemd gedrocht, dat
vroege motet.
De gregoriaanse onderstem
zong in het Latijn over sacrale
zaken, de twee bovenstemmen
zongen in de landstaal op een
zeer wereldlijke, soms zelfs ero
tische manier over de liefde. De
ene stem had een vrolijke tekst,
de andere zong klagelijk over
liefdesverdriet.
De luisteraar werd dus geacht
naar drie verschillende teksten
tegelijk te luisteren, en dat in
twee talen.
In de vijftiende eeuw verdween
al die zondige prietpraat uit het
genre. Het motet, dat nog steeds
gebaseerd is op een gregoriaan
se melodie, bekeerde zich zoge
zegd weer tot de liturgie. Een
eeuw later maakte in Duitsland
die basismelodie plaats voor een
stevig Luthers koraal als onder
grond.
Ouderwets
Tegelijkertijd ontstond het zoge
naamde 'doorgeïmiteerde mo
tet', alle stemmen zijn even be
langrijk in het tot uitdrukking
brengen van de tekst.
Het zijn deze polyfone koormo
tetten, al dan niet met instru
mentale begeleiding, die verder
niet meer zo veranderden. Toen
Bach zijn motetten schreef, was
het genre zelfs al een beetje
ouderwets, verdrongen door de
kantate.
Het motet werd wel nog gezien
als passende muziek voor begra
fenissen of andere, plechtighe
den.
Grappig is dat Bach in een aan
tal van zijn-motetten weer drif
tig verschillende teksten door el
kaar husselt, al doet hij dat abso
luut een stuk geraffineerder dan
zijn dertiende-eeuwse voorgan
gers.
Douwe Eisenga
Projectkoor Amsterdam: zaterdag,
Sint Baafskerk Aardenburg, 20.00
rij dagavond treedt
het met prijzen over
laden Delos Ensem
ble op in de Concertzaal in
Middelburg. Het ensemble be
staat uit vier strijkers en kla
rinettist Lars Wouters van
den Oudenweijer, zelf ook
goed voor een heleboel mu
ziekprijzen.
Van den Oudenweijer lacht
bescheiden als hem een zin
uit de biografie van het ensem
ble wordt voorgelezen. Het is
zo'n zinnetje dat onmiddellijk
opvalt. 'In maart 2000 is aan het
Delos ensemble de Zilveren
Vriendenkrans van het Concert
gebouw toegekend, alsmede de
AVRO-prijs, de Publieksprijs,
Concertgebouwprijs en de
Eduard van Beinum Studie
beurs.' Het zijn maar liefst vijf
pluimen in één maand. Toch
wuift de klarinettist al die eer
een beetje weg. „De vrienden
krans is het jaarlijkse concours
van de Vrienden van het Con
certgebouw. Al die prijzen van
die maand zijn met dat con
cours verbonden, daar moet je
als musicus ook weer niet heel
veel aan hechten. Een toeken
ning van een prijs is vaak van
veel dingen afhankelijk. Je kunt
soms winnen terwijl je het ge
voel hebt belabberd te hebben
gespeeld, maar andersom kan
ook. We hebben toen trouwens
niet de Persprijs gehad."
Het is maar de vraag of het alle
maal zo toevallig is als Van den
Oudenweijer het schetst. Daar
voor heeft de musicus inmiddels
te vaak prijzen gewonnen. Hij
eindigde twee maal als eerste
bij het Prinses Christina Con
cours en behaalde hetzelfde re-
Het Delos Ensemble met vlnr Annemijn den Herder, Naomi Peters, Hebe Mensinga, Lars Wouters van den
Oudenweijer en Evelien Prakke. foto Jan Swinkels
sultaat bij diverse buitenlandse
tegenhangers hiervan. Vijf jaar
geleden won hij de Philip Mor
ris Kunstprijs, en dan hebben
we een heel stel prijzen nog niet
genoemd.
Het Delos Ensemble ontstond in
1998 op initiatief van Van den
Oudenweijer. De groep die ver
der bestaat uit de violistes Hebe
Mensinga en Naomi Peters, de
altvioliste Annemijn den Herder
en celliste Evelien Prakke,
dankt haar naam aan het ge
boorte-eiland van Apollo, de
god van de muzen. Repertoire
voor vier strijkers en klarinet -
kenners noemen zoiets een klari
netkwintet - is er volgens Van
den Oudenweijer genoeg. „Er
zijn enorm veel composities, zo
wel van bekende componisten
als de minder bekende goden.
Wij proberen daar in onze pro
gramma's zinnige combinaties
mee te maken. Vrijdagavond spe
len we bijvoorbeeld een stuk
van Sigimund Neukomm, dat
was de meest geliefde leerling
van Haydn. Die man was heel
erg bekend in zijn tijd. Hij heeft
muzikale posten bekleed in Rio
de Janeiro en Sint Petersburg.
Hij heeft Parijs als thuisbasis ge
had en zat zelfs een tijd in Afri
ka. De muziek van hem is ge
woon heel erg goed, het is altijd
zo moeilijk te duiden waarom
Mozart wel en iemand als hij
niet bekend is geworden."
Beiden staan op het program
ma, Mozart en Neukomm, met
daartussenin de Engelse, twin
tig jaar geleden overleden, com
ponist Gordon Jacob. Ook dat is
zo'n man die een ontzagwek
kend oeuvre heeft achtergelaten
en toch maar nauwelijks bekend
is bij het publiek. Van den
Oudenweijer: „Zijn muziek is
heel zangerig. Jacob zoekt de
melancholische klank van de
klarinet op, de klank smelt sa
men met die van de strijkers. De
muziek is ontzettend Engels,
dat zit 'm in de taal, denk ik.
Dat enorme ronde in de muziek,
dat hebben alleen de Engelsen."
Douwe Eisenga
Delos Ensemble: vrijdag, Concert
zaal Middelburg, 20.00 uur.
Ze kon niet zingen, ze was
domweg 'geen zangeres' en
zou dus nooit iets bereiken in de
muziek. Masha Bijlsma, dat
meisje uit de Achterhoek dat zo
nodig jazz wilde zingen maar
zich ook met zoiets ordinairs als
hardrock bezighield, moest van
school worden verwijderd. En
dat gebeurde dus: docent Uli
Wewelsiep stuurde Masha weg
van het Arnhems Conservato-
Kort daarop begon Bijlsma aan
een triomftocht door de rest van
de wereld. En nu, op haar 33ste,
heeft ze opgetreden in drie we
relddelen. Amerikaanse be
roemdheden als Benny Bailey
en Bob Malach gingen met haar
op tournee. Bijlsma: „Ik treed
zo'n tachtig keer per jaar op met
mijn eigen band." De oorzaak
van haar verwijdering van het
Arnhems Conservatorium blijft
onduidelijk. Misschien was ze te
eigenwijs. Al behoren jazzmusi
ci eigenwijs te zijn; dat is de
aard van het beestje. Misschien
viel die hardrock-voorkeur - ja
renlang zong ze tevens in de
band Caveman - niet goed in
academische kringen. Vaststaat,
dat de drummer die tegelijk met
haar werd heengezonden, het
ook prima maakt; dat is name
lijk Norman Bonink, de huidige
slagwerker van Blof. De drum
mer die 'niet drummen kon',
heeft een eigen 'fansite'. Bijlsma
werkt samen met de Soester pia
nist Rob van den Broeck, een al-
leskunner met een internationa
le reputatie.
Bijlsma kan veel: ze doet aan ab
stracte stemkunst maar zingt
ook vertrouwde standards; ver
tolkt tedere ballads a la Abbey
Lincoln maar kan ook uithalen
als een vervaarlijke 'big fat
mamma'.„Mijn klank is voller
geworden", constateert de zan
geres. „Als ik goed ben opge
warmd, haal ik bijna vier octa
ven. Rob maakt daar ook ge-
Masha Bijlsma: „Als ik goed ben opgewarmd, haal ik bijna vier octaven."
Factor 3
De semi-akoestische band Factor 3 treedt op.
Deze Walcherse formatie speelt een breed scala aan bekend
krakers uit de jaren vijftig tot en met eind jaren negentig.
Herkenbaarheid staat voorop, evenals entertainment. De I
band bestaat uit Reginald Peene (zang, gitaar, drums), Giej
de Troije (gitaar, mondharmonica, zang) en Rutger Swerusj1
(bas).
•Celtic Pub The Duke, Middelburg, 21.00 uur
VRIJDAG
Delos Ensemble
Het Delos Ensemble speelt kamermuziek.
In dit concert staan werken voor strijkkwartet met klarine'
centraal, zoals van Mozart, G. Jacob en S. Neukomm. Het e
semble bestaat uit Lars Wouters van den Oudenweijer (kla
net), Hebe Mesinga en Naomi Peters (viool), Annemijn den
Herder (altviool) en Evelien Prakke (cello).
•Concertzaal, Middelburg, 20.00 uur
Frédérique Spigt
Frédérique Spigt brengt het muzikale programma Vuur.
De muziek werd geschreven door Frédérique in samenwer
king met Nederlands beste componisten/tekstschrijvei's, o
der wie Barry Hay en Huub van der Lubbe. Er staat een aa
tal duetten op het programma.
•Theater De Mythe, Goes, 20.00 uur
Sonore
Het Zeeuwse ensemble Sonore geeft een concert.
Het ensemble bestaat uit negen zangeressen en zeven zan
gers en wordt geleid door Teuny Begthel uit Goes. Ze zinge*
a capella een opera- en operetteprogramma, dat als titel
heeft Van Verdi tot Strauss.
•Katse Kerk, Kats, 20.00 uur
Andermans Veren Live
Jacques Klöters en Kick van der Veer brengen Andermans
Veren Live.
Hoe ver kun je gaan in het 'pronken met andermans veren'
Heel ver, als we Jacques Klöters en Kick van der Veer als
voorbeeld nemen.
De tijd dat deze heren zelf nog oorspronkelijke cabaret
maakten - respectievelijk in Don Quishocking en het duo
Kick 'n lek - ligt in een grijs verleden. Maar in het citeren
van hun vakbroeders en -zusters zijn ze ongeëvenaard. Hu
bloemlezingen worden gevreten.
Eerst in een boek en een serie cd's ('Ik zou je het liefste in
een doosje willen doen'), vervolgens via hun tv-programm.
Andermans Veren.
Dat laatste concept wordt nu ook in het theater te gelde gé
maakt. In 'Andermans Veren Live' presenteren Klöters en:
Van der Veer op groot scherm de mooiste stukjes Nederlaq
cabaret.
•Sclieldetheater, Terneuzen, 20.00 uur
Koppen
t
1
De Zeeuwse Komedie speelt het toneelstuk Koppen.
Dit is de toneelversie van de film Faces uit 1968 van John 1
Cassavetes. Het Zuidelijk Toneel maakte er voor het Hol
land Festival van 1997 een theaterversie van in de regie va'
Ivo van Hove.
De vertaling is van Gerardjan Rijnders. Koppen beschrijft:
een etmaal uit het leven van Richard en Maria Forst. Een j
dag waarop de ontmanteling van hun huwelijk plaatsgrijp'
Uit hun huwelijk is alle fut verdwenen. Op een nacht kom:
beiden in voor hen onbekende situaties terecht. Henk Geel:
hoed regisseerde Tom Roovers, Wilma Seelen, Alexandra
Jansen, Sjors Postelmans, Anneke Goedhart, Anneke van
Jaarsveld, Larissa de Keijzer, Wilco Harbers, Izaak Wonde
gem en Myrthe Jansen.
•Vestzak99, Vlissingen, 20.15 uur
Lori Spee
Lori Spee zingt en vertelt The First Lady.
In deze combinatie van toneel en minimusical wordt het tr1
gische levensverhaal van Jackie Kennedy Onassis uit de dc
ken gedaan.
Het verhaal over de vrouw van president Kennedy gaat ovj
loyaliteit, verraad, overeenkomsten, overleven en illusies.
Over de liefde die zij had voor haar aan alcohol verslaafde!
vader en voor John Kennedy, de liefde van haar leven.
•Arsenaaltheater, Vlissingen, 20.15 uur
4-lsh
Theatergroep lsh brengt de spektakelshow 4-lsh.
Het podium wordt omgetoverd in een reusachtige skate-
baan, waar skatestunts en andere streetarts worden uitge
voerd. Deze voorstelling is uitverkocht.
•Schouwburg De Maagd, Bergen op Zoom, 20.15 uur
bruik van in van die krankzinni
ge 'special chorusses'. Daarin
wordt de stem als een instru
ment ingezet. Met zo'n nummer,
'Togetherness' van Horace Sil
ver, openen we altijd de concer
ten. Als ik daar heelhuids door
heen kom, lukt de rest ook wel."
Jeroen de Valk
Masha Bijlsma: vandaag, Desafinado
Middelburg, 21.00 uur.
ROTTERDAM
Gouden Meesterwerken/Grote Piano
concerten. Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest.
wo., do. en vr. de Doelen, Grote Zaal
-20.15 uur.
Crash. Het Toneelhuis. wo., do., vr.
en za. Rotterdamse Schouwburg,
Kleine zaal - 13.00 - 16.00 en 19.00 -
22.00 uur.
Gilgamesj. Hij die alles gezien heeft,
door ro theater, wo. en do. Rotterdam
se Schouwburg, Grote Zaal - 20.15
Jim Speelmans. Een grappenvirtu-
oos. wo. Theater Zuidplein, Kleine
Zaal - 20.15 uur.
Youp van 't Hek. Prachtige paprika's,
wo., do. vr., za. en di. Nieuwe Luxor
Theater - 20.00 uur.
Rapalje - Gebroeders. Een doodge
woon etentje ontaardt in hoog tempo
in een bizar spel. do. Theater Zuid
plein, Kleine Zaal - 20.15 uur.
Frédérique Spigt. De theatertournee
Vuur. do.Theater Zuidplein, Grote
Zaal - 20.00 uur.
Calefax. Op een overwoekerd pad. De
bussy, Mozart en Janacek. vr. .de Doe
len, Eduard Flipse Zaal - 20.30 uur.
Huub van der Lubbe Concordia -
Versterkte gedichten, vr. Theater
Zuidplein, Grote Zaal - 20.00 uur.
Alkemade Bloemen - Hybrishydro-
lisch (reprise), vr. Theater Zuidplein,
Kleine Zaal - 20.15 uur.
De Jantjes (try out). Onvex*valst volks
toneel. vr. en za. Oude Luxor Theater
- 20.00 uur.
Faithless. Concert, za. Ahoy' Rotter
dam - 20.00 uur.
Die Fledermaus. Duits gezongen met
Nederlandse boventitels. za. Rotter
damse Schouwburg, Grote Zaal -
20.15 uur.
Latin Jazz. Nueva Manteca Giant Per
cussion Show. za. de Doelen, Willem
Burger Zaal - 20.15 uur.
Meesterlijke barokmuziek. Venic Ba
roque Orchestra, za.de Doelen, Grote
Zaal - 20.15 uur.
Nueva Manteca giant percussion
show. za. de Doelen, Willem Burger
Zaal - 20.15 uur.
Radio Filharmonisch Orkest Holland.
De verhalen van Edgar Allan Poe.
Groot Omroepkoor o.l.v. Edo de
Waart. za. de Doelen, Grote Zaal -
15.00 uur.
A Few Good Men Dancing. De Ameri
kaanse choreograaf Jeff Amsden. zo.
Nieuwe Luxor Theater - 20.00 uur.
KARPP XL/Rosary. Bijzondere en
contrastrijke muzikale dansavond,
ma. en di. Rotterdamse Schouwburg
Gerard Joling. Concert, ma. Ahoy'
Rotterdam - 20.15 uur.
Bueno Vista Salsa Havana. Dansers
van het Cuban National Television
Ballet en het Habana Café Orchestra,
ma. Nieuwe Luxor Theater - 20.00
uur.
Het eind van de paring. Nationale To
neel. Een verstikkend kamerspel, ma.
Rotterdamse Schouwburg, Kleine
zaal - 20.30 uur.
Rondje Hollands - 40 jarig jubileum
TROS. di. Oude Luxor Theater -
20.00 uur.
Waves. Over de 4000 jaar oude, Sume-
rische mythe van de godin Inanna.
Engelstalig di. Rotterdamse Schouw
burg, Kleine Zaal - 20.30 uur.
ANTWERPEN
Maria eeuwigdurende bijstand. Im
provisatietheater. wo. t/m za. Zuid
pool 20.00 uur
Over vrouwen en andere vreemde we
zens. Tragikomedie van Knarf Van
Pellecom. do. vr. en za. Theater Het
Klokhuis 20.30 uur
Jesus, mijn jongen. Komedie, do. t/m
za. Theater Het Appeltje 20.30 uur,
zo. 15.00 uur
De geheime levens van Henry en Ali
ce. Hilarische relatiekomedie, vr. en
za. Noordtheater 20.30 uur, zo. 15.00
Zattenacht! Toneelstuk over een
drankvolle ontmoeting, do. t/m za.
EWT 20.30 uur, zo. 15.00 uur
Voorstellingen in het Raamlheater:
Schoon Kind, theaterstuk over seksu
ele voorkeur, vr. en za. Raamtheater
op 't Zuid 20.00 uur; Doldraaien, to
neelstuk van Robert Sian, wo. 't
Klein Raamtheater 21.00 uur, do. en
za. 20.00 uur, zo. 15.00 uur; Recital,
concert door Het Collectief, zo. Raam
theater op 't Zuid 11.00 uur
Voorstellingen in het Fakkeltheater:
De nieuwe speling, hilarische, muzi
kale western-kolder! za. Rode Zaal
20.30 uur; Het gaat toch rap!, Nieuw
jaarsconference Raf Coppens,
try-outs, do. vr. en za. zwarte zaal
20.30 uur
Voorstellingen in de Arenberg: Verbo
den te lachen, theaterperformance
door Herman van Veen, wo. 14.00 uur
en galavoorstelling 19.30 uur; Patat,
nieuwe cabaretvoorstelling van Geert
Hoste, do. 20.15 uur; You're my Fla
me, Jazz Singer's Night, zo. 20.30 uur
Voorstellingen in De Singel: Quator
Mosaïques, Wolfgang Meyer, klari
net; concert, wo. blauwe zaal 20.30
uur;
Beethoven Academie, William Con
way en Spiegel Strijkkwartet, do.
blauwe zaal 20.00 uur; Kassandra/
speaking in twelve voices, hedendaag
se voorstelling met een thema uit de
klassieke oudheid, do. vr. en za. rode
Zaal 20.00 uur; Pianoconcert door Ab-
del Rahman El Bacha, za. blauwe
zaal 20.00 uur; Weihnachtsoratorium
van Bach door koor en orkest Colle
gium Vocale Gent, ma. blauwe zaal
20.00 uur; Op hoop van zegen/ See-
mannslieder, muziektheater, di. rode
zaal 20.00 uur
Voorstellingen in het Zuiderpershuis:
Talentendag, Afrikaanse jongeren
presenteren hun talenten, vr. 19.00
uur; Proyeccion Latina, concert, za.
20.30 uur.
Voorstellingen in Rataplan: Moest ik
van u zijn, stand-up comedy door
Wouter Deprez, vr. 20.30 uur; Think
of one - Inuït-project, muziekproject
/concertmix, za. 20.30 uur
Concerten in het Sportpaleis: Vanbin
nen, concert door Clouseau, do. en vr.
20.30 uur; The Golden Years, voorstel
ling met bekende artiesten en bands,
za. 20.30 uur; Faithless, concert, zo.
20.30 uur
Het is lam. Multidisciplinaire voor
stelling van en door acteur en danser
Benaouisse van Victoria, vr. en za.
Bourla 20.00 uur
The better you look, the more you
see. Dans/performance van en door
Isabelle Schad en Bruno Pocheron.
vr. en za. Monty 20.30 uur
Het duo Ruud Hermans en Dick van Altena brengt het pro
gramma Lonely 2.
De twee zangers kennen elkaar al vijfentwintig jaar uit de
Nederlandse countryscene. Zij deelden vaak het podium a!
leadzangers van Major Dundee en Tulsa. In hun program!
Lonely 2 spelen zij 'serieuze' liedjes die op een aangenaam
losse manier geïntroduceerd worden met passende verhaa
tjes en ankedotes.
•Theater De Wegwijzer, Nieuw- en Sint Joosland, 20.30 ui
Mamilla
De Zeeuwse gitaarrockband Mamilla treedt op.
De band staat garant voor een spetterend optreden met eej
flinke dosis rock.
•Café De Groene Pulk, Middelburg, 21.30 uur
Van Altena Hermans
