Reis in 5 clicks
ïtvreters
Zie Zuid-Afrika eens door Zuid-Afrikaanse ogen
zaterdag 27 november 2004
Honderd jaar toerisme
De Sallandse Heuvelrug ligt tussen Nijverdal en Hol
ten Het totale gebied omvat 5200 hectare, daarvan
kreeg 2740 hectare op 16 oktober de status van Natio
naal Park
De Sallandse Heuvelrug is een streek met grote golven
de heidevelden en uitgestrekte bossen, onderbroken
door, de naam zegt het al, enkele heuvels waarvan de
hoogste 75 meter is. Het landschap is in een ver verle
den gevormd door schuivend landijs, smeltend water
en stuivend zand.
De Sallandse Heuvelrug werd al begin vorige eeuw ont
dekt als toeristisch-recreatieve bestemming. Nu is het
op zomerse zondagen soms zo druk dat er files op weg
naar het park ontstaan.
De winter is een goede periode het park te bezoeken,
met kans op ontmoetingen met reeën, vossen, dassen,
hazen en eekhoorns. In de periode 15 maart tot 15 juli
is een deel van de heide afgesloten vanwege het broed-
seizoen van de korhoenders
Er voert een toeristenweg dwars door het park, van
Nijverdal naar Holten waar het Natuurdiorama is geves
tigd. Deze weg is alleen bij daglicht geopend.
In de directe omgeving van het park zijn veel accommo
daties voor een korte vakantie beschikbaar. Er is een
ruim bezoekerscentrum met parkeerplaats in Nijverdal,
bereikbaar via de N35 tussen Almelo en Zwolle.
Daar beginnen ook de meeste uitgestippelde routes. In
het park kan men onder meer wandelen (een deel van
het Pieterpad doorkruist het park), fietsen, ATB-tochten
maken en paardrijden. Voor rolstoelen en wandelwa-
gens is een speciale geasfalteerde route uitgezet.
Het park organiseert veel activiteiten. Een greep uit het
aanbod in de komende maand: huifkartochten 1, 8,
15 en 22 december, telkens 14.00 uur; midwinterwan-
delen 12 december 14.00 uur; bosuilenexcursie 17 de
cember 19.30 uur; schapen drijven 19 december
13.30-15.30 uur, levende kerststal 19 december
12 00-16.00 uur. Voor kinderen is er een avontuurlijk
speel bos.
Meer informatie: Nationaal Park Sallandse Heuvelrug,
Postbus 10078, 8000 GB Zwolle, tel. 038-425 17 55,
www.sallandseheuvelruq.nl. Het bezoekerscentrum
is open dinsdag tot en met zondag van 10.00-16.00
uur, tel. 0548-61 27 11.
leide en heuvels, en een bijna on-Nederlands landschap
waar je oneindig ver kunt kijken. Dat is de Sallandse
Heuvelrug. Het natuurgebied leent zich vooral in de
winter prima voor een wandeling. En als er niet zo veel
mensen zijn, zien we misschien wel een ree of een vos.
ALICE PLEKKENPOL
Duders hebben het hun kinde
ren eeuwenlang vol overtui
ging verteld. Een boosaardi
ge Pruisische reus trok door
Nederland. Hij sleepte een grote
and met zich mee, omdat hij de Zui-
e wilde dichtgooien. Die zware zak
makte een scheur in het land-
p, de huidige stuwwal. Bovendien
er een gat in de zak, waardoor de
look nog telkens bergjes zand ver-
,de latere heuvels.
meer wetenschappelijke verklaring
rhet ontstaan van de Sallandse Heu-
Bgis er ook: het gebied is in een ver
[den gevormd door schuivend ijs,
itend water en stuivend zand. Een
ijertong wrong zich door het land-
ip en creëerde links en rechts stuw-
kn. die we nu kennen als het Veluws
nefen de Sallandse Heuvelrug. Ook
nens liet er zijn veel bescheidener
tn na in de vorm van grafheuvels,
keren van vijfduizend jaar geleden,
nwoordig is de Sallandse Heuvelrug
streek met on-Nederlandse verge
len over grote golvende heidevelden
Bigestrekte bossen. Die huidige aan-
is vooral in de laatste eeuwen ont-
1 Overbegrazing van heidevelden
ie tot zandverstuivingen. En om te
fkomen dat het hele gebied een gro-
ffidbak zou worden, werd rond 1900
fdenet opgerichte organisatie Staats-
klieer bos aangeplant. Veel rododen-
u. lariksen en vooral grove dennen,
laatste boomsoort eindigde veelal in
inmijnen, waar de stammen werden
De eerste sneeuw
dwarrelt neer
op de sparren
gebruikt voor het maken van stutten in
mijngangen. Ook vandaag de dag drukt
de mens een stempel op het gebied,
maar nu met als doel het landschap en
de planten- en dierenwereld te behou
den.
Een tocht door Neerlands jongste Natio
nale Park begint dan ook met een tocht
door het educatieve bezoekerscentrum.
Daar wordt op speelse wijze de flora en
fauna in beeld gebracht, en kun je aan
de balie informeren naar al dan niet be
geleide wandelingen, fietsroutes en nog
veel meer. Indachtig de drie R's van het
park. Rust, Reliëf en Ruimte, opteren we
voor iets individueels. Geen uitstapje
met twintig man tegelijk en zeker geen
gezellige huifkartocht over de hei. De
oeroude paaltjes wandelingen willen we.
De hulpvaardige medewerker raadt de
rode zeven kilometer lange Twilhaarrou-
te aan, die meer door bos dan over hei
gaat, 'want dat is met dit gure weer wat
aangenamer'.
Grote stille heide
We beginnen dus in het bos, waar het bij
het startpunt van de wandelingen we
melt van de paaltjes, en rood en oranje
soms verdacht veel op elkaar lijken.
Daar stuiten we meteen op een herden
kingsbord, op een plek waar tijdens de
Tweede Wereldoorlog een vliegtuig neer
stortte. Overigens was dat niet het enige
Knooppuntenroutes nu
ook voor wandelaars
Het fietsroutenetwerk waarbij gebruik wordt
gemaakt van knooppunten, is in korte tijd uit
gegroeid tot een succes. Dus lag het voor de
hand dat een dergelijk netwerk ook opgezet
zou worden voor wandelaars, die zelf hun rou
te willen bepalen zonder te verdwalen. De ge
meente Oirschot is begonnen met een wande
laarsnetwerk, waarvoor vanaf 8 december bij
VW's in Zuid-Oost-Brabant routekaarten en
wandelgidsen verkrijgbaar zijn. Het netwerk
omvat 180 kilometer aan paden en voetgan-
gersvriendelijke wegen.
Kredietpas voor
klanten van KRAS
KRAS Stervakanties lanceert in samenwerking
met DSB Groep NV een klantenkaart onder de
naam 'KRAS Geldpas'. Met deze kaart biedt
KRAS Stervakanties haar klanten flexibel be-
taalgemak, krediet- en pinmogelijkheden en di
verse voordelen. Zo krijgen houders van de
KRAS Geldpas de nieuwste last-minute aanbie
dingen.
Webcams zijn niet alleen leuk om alvast een
voorproefje te krijgen van waar je straks te
rechtkomt. Ook om het druilerige weer buiten
te vergeten en in plaats daarvan te genieten
van witte stranden, palmbomen en een blauwe
zee doetje computer dienst. Internet biedt ve
le mogelijkheden. We selecteerden een aantal
aantrekkelijke webcams voor u. Van Bonaire is
niet alleen het strand te zien maar ook het on
derwaterleven. De camera in Miami maakt het
mogelijk te controleren of de strandwacht zijn
werk wel goed doet, en na een blik op Hurgha-
da weetje hoe het staat met de windkracht
van vandaag.
Miami: www.evs123.com/mbeach/default.htm
Egypte: www.procenterfriedl.com
Bonaire: www.bonairewebcams.com
Australië: www.australie.nl/main.php?id=1:50
Canarische Eilanden:
www.qran-canaria-info.nl/webcam.htm
jan het einde van de middag de zon ondergaat, oogt de heide nog woester en weidser.
onfortuinlijke toestel, in deze omgeving
is zestig jaar geleden flink slag geleverd,
en ook de Canadese oorlogsbegraaf
plaats bij Holten getuigt daar nog van.
Een bos met historie, zo blijkt opnieuw
een eindje verderop, waar twee grote fo
to's herinneren aan de joodse dwangar
beiders die hier moesten werken.
We passeren de lege schaapskooi. De pa
den zijn breed en goed begaanbaar, on
danks het regenachtige weer van de voor
gaande dagen. In de berm staan nog aar
dig wat paddestoelen, waaronder de sier
lijke hanekam.
Een eindje verderop is een kijkpaal neer
gezet. Als je door het gat tuurt zie je een
linde die ooit op het erf stond van boer
Heetjan. Boer Heetjan was bekend in de
wijde omtrek, want hij kon aan een ei
zien of er een haan of een hen uit zou
kruipen.
De vele sparren roepen al een vaag kerst
gevoel op, al ontbreekt de sneeuw. Die
zit er echter wel aan te komen, want van
uit het oosten drijven heel donkergrijze
wolken langzaam naar de Sallandse Heu
velrug toe. Dus even de pas er in gezet,
richting open veld. Dit stuk hei, het leef
gebied van de zeldzame korhoenders, is
gedurende een deel van de lente en zo
mer niet toegankelijk, omdat de be
schermde vogels dan baltsen en broe
den. Op een doordeweekse dag is de hei
Architectonisch
hoogstandje Newcastle
In enkele jaren hebben Newcastle en Gates
head aan de andere kant van de rivier de Tyne
een wereldfaam opgebouwd met bijzondere ar
chitectuur en andere culturele inspanningen.
De Millennium Brug (het Ooglid genoemd) en
het Baltic Museum trekken honderdduizenden
bezoekers naar de Noord-Engelse stad. Op 17
december opent wederom een zeer extrava
gant gebouw de deuren voor het publiek: de Sa
ge Gateshead, kortweg The Sage. Het is een
concerthal annex conservatorium. Van The Sa
ge, dat er uitziet als een monsterzeeslak van
aluminium, wordt verwacht dat het uitgroeit
tot een grote toeristische trekker.
Canvas in lustrumjaar
ook naar Kroatië
Canvas Hobdays viert volgend jaar het veertig
jarig bestaan. Deze in luxe kampeervakanties
gespeciabseerde reisorganisatie heeft zojuist
een nieuwe brochure gepubbceerd met ruim
honderd luxe campings in Europa, waar de vol
ledig ingerichte bungalowtenten en stacara
vans klaar staan voor de vakantiegangers.
Nieuw is een eerste camping in Kroatië, cam
ping Bi Village bij de historische stad Pula:
www.canvasholidavs.nl.
de gelukkig ook nog groot en stil. Dat is
prettig, want het verhoogt de kans op
een ontmoeting met een ree of vos. Die
zijn namebjk niet zo dol op de horden re
creanten, die hier op zondagmiddag
over de paden struinen om even een fris
se neus te halen.
De wolken hebben ons inmiddels inge
haald en de hagel klettert naar beneden.
Heidepollen zijn niet echt geschikt om
onder te schuilen, dus trekken we de
kraag nog eens extra hoog en draven we
met gebogen hoofd weer richting bos.
De kale bomen bieden daar evenmin be
scherming en ogen ietwat dreigend. Er is
geen levende ziel in het bos te beken
nen, zelfs geen wegsprintende haas of
eekhoorn.
Gelukkig verdwijnt de bui net zo snel als
'ie kwam. Een waterige zon breekt door
en kleurt het roodoranje bos twee tinten
bchter. Het gaat gestaag heuvel op, heu
vel af, en vooral als we af en toe even
rondkijken zien we dat er echt geklom
men wordt. We lopen nog wat extra,
over de Noetselerberg. Eigenlijk een
puist, maar in ons vlakke land heet een
beetje bult al snel een berg.
Er komen weer grijze wolken aan. Tijd
om terug te keren richting parkeer
plaats, waar we de uitnodigend branden
de schemerlampjes van café Dalzicht
zien. Net als we binnenstappen dwarrelt
Grens Nationaal Park
er sneeuw naar beneden. De eerste van
dit seizoen. Eerst warme chocolade
melk, dan toch maar weer een klein stuk
je het bos in, dat er onder zo'n dunne wit
te laag wel erg sprookjesachtig uitziet.
Dit is deel 9 in een serie over Nationale Par
ken.
Natuurdiorama#
Holtèrberg
N oms word ik middenin de nacht
wakker en dan schaam ik me voor
iets dat meer dan dertig jaar gele
den is gebeurd. Ik was achttien,
liet mijn rijbewijs gehaald en zou sa-
met mijn neef Bart op vakantie
Neef was ook recent geslaagd en
lö moeder stelde ons haar Volkswa-
Kje ter beschikking. Waar we heengin-
idaar hoefden we niet lang over na
tolken. Frankrijk, zeiden we in koor.
"rilde de taal gaan studeren en na
Naties was ik opeens even helemaal
kques Brei. Avondenlang probeer
de te begrijpen wat hij zong en dat
«ven we op in een schriftje.
"kende nog een Frans meisje dat van-
S*een scholierenuitwisseling ooit bij
8 thuis had gelogeerd. Zou een tegen-
kkje niet aardig zijn? Dan trokken
'"a een paar dagen verder.
Ikhreef een brief. Een week later kre-
de bericht dat we welkom waren,
'meisje woonde in Wittelsheim, een
fpje in dé Elzas.
!een auto vol kampeerspullen en
plastic tanks vol sherry gingen we
N. Zoals heel Nederland in die tijd
token we grote hoeveelheden huis-
towentroost. Daarnaast rookte ik veel
Door DIRK MULDER
Franse sigaretten uit een blauw pakje,
want als je achttien bent waan je je on
sterfelijk.
We werden als vorsten ontvangen in Wit
telsheim. Het Franse meisje kregen we
nauwelijks te zien, die had het te druk
met haar studie. Wel stond haar moeder
van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat
in de keuken om ons voortdurend grote
maaltijden voor te zetten.
Omdat de vraag 'heb je al een vriendin
netje?' onvermijdelijk leek, had ik thuis
een kokette Franse volzin in elkaar ge
knutseld die erop neer kwam dat ik
wachtte tot ik iemand ontmoette die me
kon onderhouden. Inderdaad, de vraag
werd gesteld. Ik sprak mijn gerepeteerde
antwoord uit, waarbij ik wijselijk ver
zweeg dat een Francois me eigenlijk veel
boeiender leek dan een Framboise. Het ef
fect was er niet minder om. De gastheer
en gastvrouw deden van tuitmondje en
opgetrokken wenkbrauwtje en oh la la,
waarna ze hardnekkig bleven denken
dat de rest van mijn Frans net zo
vloeiend was.
Van huis uit was ik niet gewend aan een
uitgebreid ontbijt en een warme lunch
en een meergangen avondmaaltijd,
maar als je at hoefde je tenminste niet te
spreken en dat flink dooreten de bedoe
ling was, daar werden we doorlopend
aan herinnerd. Om negen uur 's avonds
zeiden we daarom dat we erg moe wa
ren, waarna we snel naar onze kamer
gingen om tot diep in de nacht sherry te
drinken en Gaulloises te roken. Laat in
de ochtend werden we uit onze roes ge
wekt door de geur van gebraden kippe
tjes. Zo ging het iedere dag. En in plaats
dat die Fransen ons vloekend de deur uit
trapten, bleven ze glimlachen tot het mo
ment dat we toeterend wegreden, volge
vreten en ondankbaar.
Zuid-Afrika is een vakantiepara
dijs en trekt steeds meer toeris
ten, nu al zeven miljoen per
jaar. Zij zorgen ervoor dat het
toerisme de op een na grootste
bron van inkomsten is. Terwijl
de buitenlandse toerist wordt
aangemoedigd 'het echte Afri
ka' te ontdekken, worden de
'echte Zuid-Afrikanen' gestimu
leerd eens hun eigen land te be
zoeken en te leren hoe het is om
toerist te zijn.
Het is een vreselijk cliché, maar
absoluut waar dat Zuid-Afrika al
les heeft wat een toerist zich
kan wensen: alle soorten land
schappen, zeeën, flora, fauna,
culturen en menselijke kleuren.
Het punt is, welke toerist reali
seert zich dat ook ten volle? Het
vlakbij Makhado (voorheen
Louis Trichardt) en Polokwane
(voorheen Pietersburg) gelegen
Krugerpark is een begrip in de
wereld, reden waarom deze
naam zeer waarschijnlijk niet
zal sneuvelen. Het park zuigt
hordes toeristen aan. Die heb
ben een geweldige 'Afrikaanse
bush-ervaring', maar zien
meestal niet het échte Afrika
few
Ee olifant in het Krugerpark, zo
kent iedereen Zuid-Afrika.
Foto WEGENER
dat om de hoek ligt. Aan de an
dere kant komen meer avon
tuurlijk ingestelde toeristen
niet naar Zuid-Afrika, omdat ze
denken daarjuist niet dat echte
Afrika te vinden.
Het is er dus wel, zoals in het na
bijgelegen Limpopo. 'We reali
seerden ons niet wat we alle
maal te bieden hebben', zegt
Phineas Masuvhelele van achter
een door hem gemaakte drum
met een doorsnee van anderhal
ve meter. Wie had ooit zijn
werkplaats gevonden in dit ver
van de geplaveide weg gelegen
dorpje? 'We zijn om de tafel
gaan zitten, hebben een inventa
risatie gemaakt van wat er alle
maal voor aantrekkelijks is in
deze omgeving, en zo is onze
toeristische route Ribolla ont
staan', zegt Masvhelele.
Ribolla is de naam van een berg,
en het initiatief is er een van de
vele die deel uitmaken van het
Open Afrika Project. Deze nu
zes jaar oude organisatie stelt
zich ten doel lokale toeristische
initiatieven te steunen en te be
vorderen. Een team van Open
Afrika helpt de lokale bevolking
haar plan vorm geven via work
shops, waarna de informatie
over de route, compleet met
zeer gedetailleerde kaarten en
de coördinaten van een plaatsbe
palingssysteem per satelliet, op
een uiterst professionele websi
te wordt gezet. Alles volgens het
zo simpele idee dat dit soort toe
risme cruciaal is voor de lokale
economie, de eigenwaarde van
de deelnemers en het behoud
van die wondermooie puur Afri
kaanse plekken.
Voor de deelnemers aan de Ri-
bolla-route werkt het. Je kunt
met of zonder gids langs de met
bordjes aangegeven deelnemers
en attracties. Gidsen hebben ui
teraard het voordeel dat ze vol
informatie en verhalen zitten,
en de reiziger een veiliger ge
voel geven. Accommodatie is er
in eenvoudige 'rondavels' (hut
ten) maar ook in luxe lodges die
wel de principes van 'eerlijk toe
risme' onderschrijven.
De ervaring in Limpopo is uit
het hart gegrepen van Cheryl Ca-
rolus, de bruisende directeur
van het Zuid-Afrikaanse Bureau
voor Toerisme, inmiddels een
van de belangrijkste functies
van het land. 'Er is zoveel poten
tie in de provincie en Ribolla is
onvoorstelbaar vanwege dat ar
tistieke talent dat je binnen een
paar vierkante kilometer treft.'
zegt Carolus, die toerisme 'het
echte succesverhaal vindt van
tien jaar democratie'.
Meer informatie over Ribolla en
Open Afrika Project
www.africandream.orq
Zie ook www.southafrica.net en
www.limpopo-collection.co
EELCO VAN DER LINDEN
