Jongeren zijn er steeds eerder bij
als speeltje
25 Defensie bedreigt kunstenaars
27 De stilte van de slikken
31 Lenie't Hart wil emigreren
jctie bijlagen: 0113-315680
Wf.pzc.nl
iail:redactie@pzc.nl
bus 314460 AA Goes
ertentie-exploitatie:
mJ. en Midden-Zeeland: 0113-315520;
^-Vlaanderen: 0114-372770;
iaal: 020-4562500.
lerdag 27 november 2004
ongeren worden via tv en internet over
spoeld met seks. Wie heeft de meeste of
este seks, is de rode draad. Zien jongeren
fel onderscheid tussen fantasie en werke-
ijkheid?
Of ze het nu willen of niet, jongeren worden vrij
wel dagelijks overgoten met seks. In jongeren-
»aps, videoclips op de muziekzenders MTV en TMF,
Aatsites op internet en ook in tijdschriften. Top-on-
ttwerp in de nieuwste Elle Girl: Wereldseks, wat
nllen Suri's, Indo's, Marokkanen en Hollanders in
id?, met tot in detail de seksuele wensen en fantasie
ën multi-culti's.
'at is de invloed van al die informatie? In hoeverre
ivloeden de boodschappen het seksueel gedrag
jongeren? Toen in augustus in Rotterdam meerde-
jongens werden aangehouden op verdenking van
ipsverkrachting van een meisje, voerde een van de
'ocaten op dat zijn cliënt was geïnspireerd door
je letters: MTV.
Pfde invloed van met seks overladen videoclips inder-
N zover strekt, is niet met gegevens te toetsen,
Spseksuologe en pyschologe S. van der Doef, werk-
a® bij het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbe-
Kdehng. Dat media en internet een effect hebben
^opvattingen over seks bij jongeren, is evident.
lol
kdia hebben volgens Van der Doef te zeer de rol van
poeder overgenomen van ouders en school.
'Ouders denken: 'Er is al zoveel op de televisie en er
al zoveel in tijdschriften, dat weten ze wel.
kar hoef ik niet nog een gesprek aan te spenderen'."
kders hebben nauwelijks zicht meer op het kijk- en
^gedrag van hun kinderen. Zo overzichtelijk als
^ftr, toen een vriend of vriendinnetje thuis werd
^troduceerd, gaat het er lang niet meer altijd aan
k Ouders hebben hun rol van poortwachter verlo-
jongeren zoeken hun eigen weg in het virtuele en
•Stale labyrint.
In 1990 gaven de meeste jongeren bij een onderzoek
aan dat je toch wel verliefd moest zijn om seks met ie
mand te hebben. In 1995 daalde dat percentage van
52 naar 24 procent. Van der Doef denkt dat affectie
nu nog minder een voorwaarde is voor seks.
„Seks heeft een andere waarde gekregen. Het is niet
langer iets bijzonders dat je bewaart voor het mo
ment dat je je grote liefde ontdekt. Seks voor de lust
mag."
Die opvatting, zegt Van der Doef, paste tot dusver
meer bij volwassenen. „Op zich is er niks mis met
seks voor de lust. Daar horen wel spelregels bij, zoals
rekening houden met de ander, niet dwingen en niet
over grenzen heengaan."
Verschillende jongeren geven - anoniem - aan dat zij
seks wel degelijk iets intiems vinden en niet zomaar
met iemand naar bed gaan. „Zomaar seks... nee, niks
voor mij. Ik denk dat er een hele hoop jongens zijn
die wel van one night stands houden of met een hoop
drank op sneller seks met iemand hebben, maar ik
zou me eerlijk gezegd een beetje gebruikt voelen",
zegt een meisje.
Een jongen: „Ik moet echt wel iets sterks voelen voor
een meisje. Natuurlijk kan zich de situatie voordoen
dat ik een meisje tegenkom en we allebei zo'n aantrek
kingskracht voelen dat we met elkaar naar bed wil
len, maar verder niets. Het is hypothetisch", zegt de
17-jarige, „want het is nog niet voorgekomen."
Bij jongeren is de seksuele mores minder uitgerijpt.
Daardoor kan een vrijpartij makkelijker uit de hand
lopen. „Als je seks hebt met iemand die je aardig
vindt, zul je eerder rekening houden met de wensen
en grenzen van de ander en zul je ook eerder veilig
vrijen", zegt Van der Doef.
Geslachtsziekten
Ondanks de overvloed aan seksuele boodschappen en
voorlichting over veilig vrijen, gaat de seksuele ge
zondheid van jongeren gestaag achteruit. „Vanaf
2000 zit er een stijgende lijn in het aantal geslachts
ziekten", zegt Margot Mulder van Soa Aids Neder
land. De eerste cijfers voor dit jaar tonen een iets gun
stiger beeld, maar meer dan een stabilisatie zit er niet
in. Per jaar worden 60.000 Nederlanders besmet met
chlamydia, de meest voorkomende geslachtsziekte op
dit moment. Bij 63 procent gaat het om vrouwen tus
sen de 15 en 24 jaar. Ook het aantal abortussen neemt
toe.
„Vorig jaar was er sprake van een daling. Dat komt
mede doordat er minder asielzoekers naar Nederland
komen, zij vormen een extra risicogroep. Dit jaar zou
je verwachten dat die trend doorzet. We zien juist een
lichte stijging in de categorie 20-25 jaar", aldus direc
teur Olga Loeber van de Arnhemse abortuskliniek
Mildredhuis.
Jongeren mogen dan ruimschoots worden voorzien
van seksuele informatie, bij velen ontbreekt de meest
elementaire kennis van het menselijk lichaam. Dat
blijkt uit vragen die binnenkomen bij de Kindertele
foon en bij JIP's, centra voor jongereninformatie.
Van der Doef: „Uit een TNO-onderzoek in 2002 bleek
dat jongeren, als de voorlichtingslessen beginnen, wei
nig basale kennis hebben over het lichaam, de men-
struatiecyclus, wanneer je vruchtbaar bent of hoe een
zwangerschap verloopt. We denken: er is een gigan
tisch aanbod aan informatie, dat zit wel goed. Ook al
kun je ieder uur van de dag iets met seks op televisie
zien, die basale informatie haal je er niet vandaan."
Jongeren beginnen gemiddeld op hun vijftiende met
seksueel gedrag (naakt naast elkaar liggen en elkaar
strelen, ook de geslachtsdelen). Dat betekent, aldus
Van der Doef, dat je ze voor die tijd moet voorlichten
en daarmee moet doorgaan als ze eenmaal gaan expe
rimenteren.
De leeftijd waarop jongeren voor het eerst geslachts
gemeenschap hebben, daalt gestaag. Bi] het laatste
grootschalige onderzoek naar seksualiteit bi] Neder
landse jongeren (1995) bleek dat de meesten tussen
hun 16e en 17e jaar voor het eerst geslachtsgemeen
schap hadden. Dat was op dat moment een daling
met drie tot zes maanden ten opzichte van 1990. Ge
zien de korte tijdspanne, vonden deskundigen het
toen hard gaan.
Van der Doef verwacht dat de seksuele carrière nu
weer eerder start. „Ik denk toch niet vroeger dan ge
middeld zestien jaar." Ze constateert ook dat jonge
ren steeds meer partners hebben en dat andere vor
men van seks in zijn. „Zoals orale en anale seks en
misschien zelfs ook wel groepsseks. Met orale seks
wordt steeds makkelijker meteen begonnen."
Volgens Amerikaans onderzoek zijn tieners die vaak
kijken naar programma's met een seksuele gevoels
waarde eerder geneigd een seksuele verhouding aan
te gaan dan jongeren die minder bloot zien op tv. Het
maakt daarbij niet uit, aldus de onderzoekers, of er
alleen over seks wordt gepraat of dat er expliciete sek
suele handelingen te zien zijn.
Ook jongeren zelf zien wel een verband. De 16-jarige
Vera „Ik denk dat TMF en MTV in bepaalde mate
wel van invloed zijn. Dan vooral TMF. Daar komen
jongeren op die het zelf over niks anders hebben. Als
er iets op televisie is, wordt het sneller normaal gevon
den. Aan de andere kant heeft iedereen ook nog zijn
eigen opvattingen over seks. Dus het is niet zo dat je
denkt: 'O, die mensen op tv vinden het normaal dat je
op je dertiende al met iemand naar bed bent geweest
dus dan moet ik dat ook'."
Machtig
Martine Bouman, betrokken bij een onderzoek in En
geland naar het effect van seks in de media op jonge
ren, relativeert die uitwerking eveneens. „Jongeren
zien heel goed dat het fictie is. Ze voelen zich verbon
den met een dramalijn, maar het is echt niet zo dat ze
meteen nadoen wat ze op televisie zien."
Bouman geeft wel cursussen aan jongeren om ze door
soaps of jongerenrubrieken heen te laten kijken. „Dat
leert ze om het niet al te serieus te nemen. In tijd
schriften worden allerlei vragen over seks opgewor
pen, die eigenlijk door de redactie worden bedacht.
Maar dat weten veel jongeren niet. Daardoor kun je
al gauw denken dat alle meisjes tobbend in bed lig
gen omdat ze te grote schaamlippen hebben."
Media zijn machtig in het seksualiseren van jongeren
culturen. Vanaf het moment dat virtuele media hun
intrede deden, zijn jongeren van de ene in de andere
subcultuur gerold. Voor die tijd hadden ze nauwe
lijks een idee van wat er aan de andere kant van de
oceaan hip was.
Een voorbeeld van zo'n subcultuur is de breezah-ge-
neratie, ofwel, in de schrijftaal die erbij past, bReE-
zaH. De naam verwijst onder meer naar het favoriete
mixdrankje, de breezer.
Breezah-meisjes zijn jonge meisjes die veelal uitda
gend gekleed gaan. Ze hebben zich laten inspireren
door popiconen als Britney Spears en Christina Agui-
lera. Ze hebben de naam vroeg aan seks te beginnen
en veel partners te verslijten.
Sletjes
Tegenculturen op scholengemeenschappen (zoals al
to's, punkers en goths) noemen hen breezah-sletjes
met bijpassend karikatuur: blond, tussen de veertien
en zeventien jaar, gebruiken fructis shampoo, begin
nen een gesprek met 'weet je nog, gisteren op MSN'
(chatsite), dansen overdreven, vinden Bradd Pit een
lekker ding en ze zijn op hun elfde ontmaagd.
„Er zijn echt breezah-meisjes die van hun dertiende
tot hun twintigste geen moment vrijgezel zijn ge
weest", zegt student René. Het is volgens hem niet uit
zonderlijk om via de TMF-chat te beslissen of je ver
kering krijgt of niet, zonder de ander in levenden lij
ve te ontmoeten.
Breezah-meisjes horen meer bi] het vmbo dan het
vwo. Hoger opgeleide meisjes zijn volgens René min
der makkelijk het bed in te krijgen
„Dat komt omdat ze vaker omgaan met jongens in de
zelfde leeftijdscategorie. Een breezah-meisje van 16
jaar met een jongen van 24 jaar zorgt automatisch
voor seksuele spanning. Zij is er misschien geestelijk
niet aan toe, hij des te meer, dus komt het er toch wel
van."
Seksuologe/psychologe Van der Doef constateert gro
te verschillen tussen laag en hoger opgeleide scholie
ren. „Jongeren met een lage opleiding beginnen met
alles eerder, met roken, met drugs en ook met seks.
Daar tegenover staan de kinderen die zo lief en zoet
zijn, dat je denkt: 'Al die verhalen over jongeren die
steeds vroeger met seks beginnen, zijn overdreven'
Wilma de Cort
