zc
Voorbeeldgedrag essentieel
Ru van Rossem blijft in beweging
In zwart-wit zit heel veel kleur
eeland is de
[aasvlakte
an Antwerpen
inst
Sport respect
Middelburgers domineren omroep
Vredesvlam Cadzand op postzegel
Provincie boos over bouwlijst
Inbraak op Vlissingse Bedrijfsweg
Jonge klassieke
en jazzmusici
gaan strijd aan
wfrinny van Gremberghe
jHEUZEN - I)e havens van
issingen en Terneuzen vor
mde 'natuurlijke Maasvlakte'
a Antwerpen en Gent. Dit
jjfcl uit de investeringen die
voorbije jaren in de Zeeuwse
«ns zijn gedaan door Vlaam-
bfdrijven (KatoenNatie, Oil-
siing Gent). Dit stelde gede
erde en Havenschapsvoor -
ierg. de Kok gisteren tijdens
igrensoverschrijdende haven-
|in Terneuzen.
jgens De Kok hebben de be-
ipen die in het Sloegebied en
neuzen zijn neergestreken
i strategische keuze om zich
spositie te verwerven dichter
de monding van de Wester
se. De Zeeuwse havens
men door hun ligging en de
•sezigheid van gronden nog
rder uitgroeien tot vestigings
eis voor expanderende be-
-,en met activiteiten op we-
jschaal als de bedreigingen
teerd en de kansen gepakt
sen. voerde De Kok aan.
[schetste in zijn verhaal de ge-
ae ontwikkeling van de twee
fjwse havens, die met name
laatste tien jaar een grotere
amiek hebben gekregen,
gingen en Terneuzen waren
rspronkelijk havens die afhan-
waren van een aantal tra-
óoeel industriële bedrijven,
loorbije jaren groeide de
sslag van chemie-, papier en
siproducten markant door de
<0 van Dow en Verbrugge
minals. Ook de komst van
tófret in het Sloegebied en
S Value Park aan de Braak-
iühaven deed de diversiteit
Bovergeslagen producten toe
ten.
groei van de havens kan al-
sdoorgaan als de marktposi-
van Vlissingen en Terneuzen
irdt versterkt. De aanleg van
iWesterschelde Contianerter-
al is daarvoor het belangrijk-
middel. „Het hoeft geen be
klat het ontbreken van ei-
ifaciliteiten voor diepzeecon-
iservervoer op den duur een
Éeiging vormt voor het voort
tal van een groot aantal
we havenbedrijven", waar-
bvde De Kok.
Marja Reijnders (links) speelt met collega Leonie Hoogendoom van Sport Zeeland het Sportiviteit- en Respectspel.
foto Lex de Meester
door Rolf Bosboom
Elke zaterdag zie je ze langs de lijn.
Van die vaders of moeders, die er
van overtuigd zijn dat in hun voetbal
lende zoon een nieuwe Rafael van der
Vaart schuilgaat en menen dat alle mid
delen geheiligd zijn om die wensdroom
werkelijkheid te maken. Met een rood
hoofd wordt zoonlief richting roem en
rijkdom geschreeuwd, tot bikkelharde
overtredingen gemaand, want niet het
plezier maar hel resultaat telt. De tegen
stander wordt beschimpt, de scheids
rechter dient openlijk als zondebok.
Een kwalijke vorm van fanatisme,
vindt Marja Reijnders, manager sport
en bewegen bij Sport Zeeland. Op deze
manier wordt de opvoedkundige waar
de van sport miskend. „De rol van
ouders en trainers is essentieel, maar he
laas vertonen zij niet altijd goed voor
beeldgedrag. Kijk maar naar het voet
bal, dan weet iedereen waar je het over
hebt."
De Zeeuwse sportkoepel voert dit jaar
een campagne die draait om sportiviteit
en respect. Daarmee sluit de organisa
tie aan op het jaar van opvoeding door
sport, waartoe 2004 is uitgeroepen. De
campagne wordt vandaag afgesloten
met een symposium in De Stenge in
Heinkenszand, waarbij jongeren en ver
tegenwoordigers van gemeenten, sport
bonden en het onderwijs aanwezig zijn.
Eerder dit jaar werd, ook in De Stenge,
het congres Coaches on Tour gehouden,
waar onder anderen tennisbondscoach
Tjerk Bogtstra sprak voor de vormende
rol die een coach voor zijn spelers heeft.
Vorige maand werd op de helft van de
Zeeuwse basisscholen het Sportiviteit-
en Respectspel gespeeld, dat is bedacht
door leerlingen van het Zwin College in
Oostburg. Niet het winnen of verliezeru
staat daarbij voorop, maar het respect
vol met elkaar omgaan.
De initiatieven liggen in het verlengde
van de inspanningen van Sport Zeeland
om kinderen 'weerbaarder' te maken.
„Dat gaat over grensoverschrijdend ge
drag", zegt Reijnders. „Om daarmee om
te kunnen gaan, moet je in elk geval
voor jezelf kunnen opkomen, maar wel
op een respectvolle manier."
Op Walcheren werd als proef het Marie-
tje Kesselsproject uitgevoerd, waarbij
leerlingen met trainingen leren zich
teweer te stellen tegen machtsmisbruik,
zowel door volwassenen als door mede
leerlingen. „Het werkt op lichaamstaal,
zelfvertrouwen, stevig staan, duidelijke
boodschappen geven, zonder dat het di
rect slaan of schreeuwen wordt."
Ook hier geldt de belangrijke rol van de
ouders. „Als een ouder van een kind dat
wordt gepest alleen maar zegt 'sla maar
van je af, dan werkt het niet", zegt
Reijnders. „Voor het kind is het een on-
mogelijke-opdracht en bovendien lost
-slaan niets op."
De goede ervaringen met het Marietje
Kesselsproject hebben begin dit jaar ge
leid tot de oprichting van een coördina
tie- en adviespunt weerbaarheid. Dat is
momenteel met diverse gemeenten in ge
sprek, om vergelijkbare trainingen op
scholen op te zetten.
De rol die sport kan hebben in het bij
brengen van de ooit vanzelfsprekende
normen en waarden, wordt nog wel
eens onderschat, merkt Reijnders. „Het
belang daarvan wordt nog niet altijd on
derkend, waardoor sport wordt verge
ten als preventieactiviteit, maar het be
gint wel steeds meer te leven."
Vaste kaders
Alles draait om sportieve sportbeoefe
ning, waarbij er respect is voor teamge
noten en tegenstander. „Vroeger dwong
je respect af doordat je ouder, leraar of
trainer was. Die vaste kaders zijn weg
gevallen. Kinderen en volwassenen wor
den steeds losser en als er al gedragsre
gels zijn, worden die niet altijd nage
leefd of verschillend geïnterpreteerd."
Reijnders noemt de verdedigingsspor-
ten als voorbeeld van een tak waarin on
derling respect wel voorop staat. „De re
gels zijn er heel scherp gesteld. Natuur
lijk zijn die vanuit de oosterse cultuur
erg gericht op hiërarchie, maar de basis
ervan moet je wel vasthouden, op een
kindvriendelijke manier."
De campagne sportiviteit en respect
loopt weliswaar ten einde, maar de in
spanningen van SportZeeland gaan ook
volgend jaar door. Het streven is om, be
halve het onderwijs en de sportbonden,
ook de verenigingen erbij te betrekken.
Voor het Bevrijdingsfestival in Vlissin
gen, mei volgend jaar, wordt een jonge-
renactiviteit voorbereid. Verder moet
het Sportiviteit- en Respectspel een nog
bredere verspreiding krijgen.
De scepsis van veel mensen dat jonge
ren uiteindelijk toch hun eigen gang
gaan, deelt Reijnders niet. „Jongeren
kunnen hun kont tegen de krib gooien,
stoer gedrag vertonen, maar ze zijn ge
voelig voor voorbeeldgedrag en over het
algemeen wel degelijk aanspreekbaar.
Dat wil niet zeggen dat het altijd mak
kelijk is, maar ik geloof er wel in."
woensdag 24 november 2004
OOST-SOUBURG - Het dagelijks provinciebestuur is ver
baasd over het grote aantal Middelburgers in de program
maraad van Omroep Zeeland. Van de elf leden komen er
zeven uit Middelburg. In totaal telt de programmaraad
acht Walcherse leden. De overige drie komen uit Nisse,
Terneuzen en Zonnemaire. De raad heeft slechts twee
vrouwelijke leden. In antwoord op een brief die G. Verha
gen uit Sint Jansteen daarover heeft geschreven, schrijft
het provinciebestuur dat Omroep Zeeland wel de juiste in
spanningen heeft verricht bij de samenstelling van de pro
grammaraad. Conform de Mediawet zijn de belangrijkste
in Zeeland voorkomende maatschappelijke, culturele,
godsdienstige en geestelijke stromingen in de raad verte
genwoordigd.
CADZAND - De permanente wereldvredesvlam in Cad
zand is afgebeeld op een kerstpostzegel van 39 eurocent.
De vredesvlam brandt in Cadzand sinds 9 mei en is we
reldwijd de zesde in zijn soort. Het vredesvuur brandt
ook in Den Haag, Bangor, Memphis, Sydney en Berlijn.
Op de postzegel is een afbeelding te zien van het monu
ment in Cadzand. Met het zegeltje hoopt de Werkgroep
Wereldvredesvlam Cadzand aandacht te vestigen op vre
de en vrijheid. De postzegel is verkrijgbaar bij de plaatse
lijke winkeliers in Cadzand. Op 28 maart houdt de werk
groep een concert met vredesliederen. Op termijn hoopt
de organisatie een informatief en educatief bezoekerscen
trum te realiseren. Ook het houden van een vredesconfe
rentie voor jongeren uit steden waar de vredesvlam
brandt, staat hoog op het wensenlijstje van de werkgroep.
MIDDELBURG - De provincie Zeeland is er boos Over
dat minister Hoogervorst (Volksgezondheid) de bouwprio-
riteitenlijst voor de ziekenhuizen 2004-2008 eigengereid
heeft opgesteld. Zij mist nogal wat Zeeuwse bouwprojec
ten op de lijst en waarschuwt de minister dat die door de
uitwerking van het rapport van de commissie Vierhout
wellicht moet worden gewijzigd. De Commissie Vierhout
staat de bouw voor van een Zeeuws centrum voor topkli
nische zorg. Het enige Zeeuwse project op de lijst is de
low-cure afdeling die stichting Zorgsaam wil realiseren
in de nieuwbouw van De Blaauwe Hoeve. De twintig ver
pleegbedden zijn bedoeld voor mensen die dichter bij
huis herstellen van een ziekenhuisbehandeling of wach
ten op een verpleeghuisplaats. Maar naast de gehonoreer
de wens voor Hulst is de nieuwbouw van het Zeeuws Ra
diotherapeutisch Instituut in Vlissingen zowat af, gefinan
cierd uit de aparte bouwpot voor de inhaalslag die radio
therapie in Nederland moet maken om voldoende behan-
delcapaciteit te krijgen voor kankerpatiënten. In Goes be
hoeft het Streeklaboratorium nieuwbouw waarvoor de
ziekenhuizen in Vlissingen en Goes gespaard hebben,
somt de provincie op. Die projecten wil Zeeland eveneens
op de lijst.
VLISSINGEN - Bij een inbraak in een pand aan de Be
drijfsweg in Vlissingen is in de nacht van maandag op
dinsdag meer dan vijftienhonderd euro meegenomen. De
toegang tot het bedrijfsgebouw werd opengebroken.
www.edox-watches.com
Kunstenaar Ru van Rossem bij zijn werk in in galerie Esprit. foto Camile Schelstraete
door Anita Tournois
CLINGE - Fascinatie voor bewe
ging tekent beeldend kunste
naar Ru van Rossem. Naast het
feit dat dit gegeven het hoofd
thema voor zijn etsen en bron
zen vormt, spreidt de tachtigjari
ge ook zelf nog een enorme vita
liteit en beweeglijkheid van
lichaam en geest ten toon. Zijn
warme en boeiende werken zijn
te bezichtigen tijdens de laatste
expositie van dit jaar in Galerie
Esprit.
Van Rossem weet als geen ander
de natuurlijke bewegingen te
vangen van mens en dier. In het
overgrote deel van zijn werk
maakt beweging dan ook de
dienst uit. Van oerkrachten tot
buitengewoon sierlijke danspo-
ses. „Beweging vormt een voort
durende uitdaging. Op de eerste
plaats vind ik die als ik teken
naar levend model of bij bezoe
ken aan de dierentuin evenals
tijdens het kijken naar televisie
programma's van National Geo
graphic. Maar het meest ervaar
ik tijdens reizen, op plaatsen,
waar dier en mens in hun norma
le doen zijn. Toch maak ik dan
nooit schetsen. Alles wat ik zie
en vind, sla ik op in mijn geheu
gen en thuis roep ik sfeer, kiem
en gevoel op van de desbetref
fende plek. Het geïnterpreteer
de is dan nooit fotografisch,
maar duidelijk mijn ervaring."
Van Rossem vertelt levendig
over wie en wat hem inspireert
en over zijn nimmer aflatende
drang om beweging vast te leg
gen. Waarmee hij achtenveertig
jaar geleden begon als graficus
en sinds vijftien jaar ook als
beeldhouwer van bronzen. Zijn
werk kent naast een eigen hand
schrift, een enorme mate van
vakmanschap.
Van Rossem: „Pas nadat men de
nodige vakkennis heeft opge
daan, is men als beeldend kun
stenaar viij en hoeft men zich al
leen nog op het idee dat in het
hoofd zit te concentreren."
Bijzonder is de uitzonderlijke
diepte in zijn etsen, verkregen
door een eigen procédé van diep
druktechniek - een tweede ko
perplaat wordt vastgezet op de
eerste - waardoor bijna een der
de dimensie wordt verkregen.
Deze bewerking stimuleerde
hem tot het maken van driedi
mensionaal werk. Na het beproe
ven van diverse materialen
waaronder marmer, vindt van
Rossem het meeste voldoening
in werken met was. Boetseren,
tekenen en etsen vormen voor
de kunstenaar de disciplines bij
uitstek om zich uit te drukken.
Sport en spel
Cultuurgeschiedenis is naast ge
noemde beweging een ander be
langrijk terugkerend facet. An
dere culturen, dansen, tradities,
kleding, architectuur, vooral
van landen uit het oosten en zui
den worden in warme tinten af
gebeeld. Het circusleven, sport
en spel vormen andere elemen
ten die aan bod komen.
Soms wordt een figuur promi
nent op de voorgrond geplaatst
voor talloze kleinere, zoals bij
voorbeeld in Start van de mara
thon. Waarbij opvalt dat naast
een pure weergave in beweging,
ook het spel met kleur, contrast
en accenten tot in de finesses is
doorgevoerd. Nooit te weinig,
nooit te veel. Fraai zijn de teke
ningen met poses van naakten,
naast die van bizons en tijgers
maar ook van kamelen, olifan
ten en mustangs in zijn etsen.
Indrukwekkend en krachtig zijn
de bronzen van kleine en grote
tijger, leeuwin en circuspaarden
of bijvoorbeeld het slepen van
de voeten in het beeld Afrikaan
se danseres. Uitnodigend is de
ets van Alhambra, Camarque of
Vroege avond over de woestijn.
Religieus getint zijn de werken
En toen werd de aarde donker,
geïnspireerd door de Matthëus
Passion en Lijkwade van Turijn,
waann de Christusfiguur een
prominente rol speelt.
Tentoonstelling t/m 19 december
in Galerie Esprit, Gravenstraat 99
in Clinge. Openmgstijden do. t/m
zo. 13.30-17.30 uur, do. ook
19.00-21.00 uur.
OVEZANDE - In jongerencen
trum De Klomp in Ovezande
wordt vrijdag de eerste voorron
de gehouden van ClassicïFever.
Tussen hemel en aarde bestaat
meer dan popmuziek. Vandaar
het initiatief voor ClassicïFever,
voor jongeren tussen de 14 en 24
jaar die bezig zijn met klassie
ke, jazz- en wereldmuziek en/of
-dans. Scoop en het Zeeuws
Jeugd Orkest zijn de organisato
ren. In drie voorrondes wordt ge
streden om een finaleplek. Over
belangstelling valt niet te kla
gen; in Ovezande zijn al zeven
optredens. In de categorie mu
ziek: djembé-groep Bliss; Simon
en Julian op saxofoon, begeleid
door Elvira (keyboards); pianis
te Chelsea Oostdijk en bassist
Bas Kloosterman; Taco Drijf
hout op cello; accordeon-viool
duo Geert en Monique; en man
dolinetrio Farron van der Lin
de, Ruby Huissens en Mei van
der Have. De Indiase groep Ma-
dhuri doet als enige mee in de
categorie dans.
ClassicïFever begint in Ovezan
de om 20.00 uur en duurt tot
23.00 uur. De andere voorron
des zijn in De Hooizolder in
Westkapelle (26 januari) en in
Porgy Bess in Terneuzen (13
maart). De finale is op 20 mei
kErnst Jan Rozendaal
IDDELBURG - De Haagse
(dub heeft gisteren in Galerie
■Middelburg de uitgave Tui-
8 gepresenteerd. Het is ken-
Itkend voor de laagdrempeli-
[pierie dat de luxe map met
etsen niet werd uitgepakt
aanwezigheid van een of an-
te hotemetoot, maar van zes
(dingen uit een 4vmbo-klas
ihet Calvijn College.
(Haagse Etsclub is in 1984 op-
naar model van de vroe-
Etsclub van 1848
Nederlandsche Etsclub
(1885. Tot de voorlopers en
(ichters behoorden de Veerse
Klenaar Dirk van Gelder
SÖ7-1990) en de veel in Zee-
(i werkzame Hermanus Berse-
1(1921-2002). De Middelburg-
galerie T is een van de vijf
li ngsplekken waar re-
of permanent werk
club te zien is. „Galerie-
Li a Hector heeft
veel hart voor de kunst
kunstenaars verklaarde
Hagen, een van de op-
van de Haagse Etsclub,
•i] hebben dat aan den lijve
(wonden. Daarom gunnen
'deze galerie de presentatie
(onze nieuwe uitgave. De of
ficiële presentatie is zaterdag in
Museum De Buitenplaats in Eel-
de, maar deze bijeenkomst vin
den we eigenlijk veel leuker."
Hector was maandag op het
idee gekomen zes leerlingen die
in het kader van het vak Culture
le en Kunstzinnige Vorming
(CKV) een bezoek brachten aan
de galerie, ook voor de presenta
tie uit te nodigen. Behalve Van
Hagen waren namens de Haagse
Etsclub Reinder Homan en Ton
de Laat aanwezig. Ook de in
Middelburg woonachtige kunst
handelaar Theo Laurentius, ex
pert op het gebied van de Neder
landse etskunst, was langsgeko
men. Het Rijksmuseum en het
Haags Gemeentemuseum heb
ben tot dusver alle prenten ge
kocht die door de Haagse Ets
club zijn uitgegeven.
Tuinen verschijnt in een oplage
van tachtig exemplaren. Elke
doos bevat tien etsen die zijn ge
signeerd en genummerd, alsme
de een inleiding van voormalig
hoofd van het Rijksprentenkabi
net Peter Schatborn, door mar
gedrukker Peter Bekker ge
drukt, en een aanvulling van
Ina Versteeg op haar twee jaar
geleden verschenen boek over
de Haagse Etsclub. De etsen
zijn gemaakt door Charles Don
ker, Simon Koene, Jan van
Spronsen, Joop Vegter, Han van
Hagen, Adolfo Ramón (die een
tuin in Veere heeft uitgebeeld),
Martin Baeyens. Ton de Laat,
Reinder Homan en Ru van Ros-
sum. Laatstgenoemde, van wie
op het ogenblik ook werk te zien
is in galerie Esprit in Clinge, is
als gast uitgenodigd.
De Laat maakte de leerlingen,
die de prenten door een ver
grootglas bestudeerden, duide
lijk dat een thema als tuinen erg
eigenzinnig is voor een club et
sers. „In tuinen draait het om
kleur, terwijl wij in zwart-wit
etsen. Maar ik zal laten zien dat
in zwart-wit verschrikkelijk
veel kleur zit." Er volgde uitleg
over het etsprocédé, het maken
van een mezzotint, strakke lij
nen en gepriegel, het gebruik
van salpeterzuur, ijzerchloride
of zoutzuur om de etsplaten te
laten uitbijten en over het wer
ken in spiegelbeeld. Dat laatste
verleidde Laurentius tot een
kunststukje. Zonder moeite zet
te hij de handtekening van Rem
brandt in spiegelschi-ift op een
servet, draaide dat om en hield
het tegen het licht.
Tot eind december is in Galerie T
in Middelburg een presentatie van
de Haagse Etsclub te zien. Open
do t/m za van 11-16 uur en elke
eerste zondag van de maand.
Wwüngi
[en Hanno van Eijzeren en Arinda van Leeuwen bestuderen een ets van de Haagse Ets-
foto Ruben Oreel
Dit superplatte staaltje Zwitserse
horlogemakerskunst is verkrijgbaar
bij onderstaande juweliers.
Goes/Oostburg. Juwelier 't Goudoppert|e
(Goes. Lange Kerkstraat 48 Ooslburg. 8urg
Burchtstraat 8-10) Sluis. Juwelier Dijkstra, j
Zuiddijkstraat 4 Terneuzen. Juwelier Wijffels. I
Noordstraat 103 Vlissingen. Juwelier van
Boven, Walslraat 90
