Cadzand-Bad is niet zomaar bij de tijd
Frankrijk loopt niet
erg warm voor feestje rond Napoleon
200 jaar na
de kroning
zaterdag 20 november 2004 25
Van Cadzand-Bad stuur
je niet zo gauw een an
sichtkaart naar huis, zei
Ashok Bhalotra vier jaar te
rug al. De probleemstelling
in een notendop. Nog trek
ken de bekoorlijkheden van
de plek jaarlijks honderd
duizend gasten, maar de be
bouwing verslonst, de groei
stagneert en niemand doet
er wat aan. Kan een nieu
we, hoge toren de badplaats
redden?
Het was, die novemberdag
in 2000, een genot om mee
te maken: een Rotterdamse ste-
debouwkundige van Indiase af
komst die met een paar streken
van zijn kleurkrijt, begeleid
door een aanstekelijke woorden
stroom, een grauw West-
Zeeuws-Vlaams dorp mediterra
ne trekken gaf.
Ons gesprek bevestigde Ashok
Bhalotra's reputatie. Onderzijn
handen wordt alles een plaatje,
die man maakt van sloppen een
modelwijk. Geen wonder dat de
gemeente, toen nog Oostburg,
hem inschakelde om Breskens
en Cadzand een geheel nieuw
aanzien te geven.
Breskens, met die basalten schei
dingsmuur en de oorlogswon
den is geen sinecure, maar hij
heeft voor zwaardere opgaves
gestaan dan een facelift van
Cadzand-Bad, zou je denken.
Het dorp heeft alles in zich om
één van de aanlokkelijkste bad
plaatsen van Nederland te wor
den. Ga er een paar dagen zitten
en het komt allemaal langs.
Helmgras wuift op de duinen,
breed strand lokt zee-aanbid
ders en haaientandenverzame-
laars, over de horizon glijden
schepen op ideale afstand: zicht
baar, maar onbereikbaar; om de
hoek kwaken boomkikkers en
speelt het getij dag in dag uit
met het Zwin, in het groene ach
terland wenkt een rijtje leuke
steden en dorpen, van Groede
tot Brugge, en het legendarische
Gat van Cadzand doet de rest;
nergens kruipt de zon zo snel
vanachter de wolken.
Voor West-Zeeuws-Vlaanderen
is het toerisme hier dus uitge
vonden. Al in de jaren dertig
kwamen ze, deels in primitieve
tentjes, maar ook al in een paar
statige hotels. Inmiddels kun
nen de plaatselijke accommoda
ties jaarlijks makkelijk honderd
duizend vakantiegangers onder
brengen. Een heel dorp leeft er
van.
Tot zover het goede nieuws.
Groeipotentie
Het kan makkelijk omslaan,
waarschuwen bestuurders en on
dernemers, als Cadzand-Bad
niet wordt opgeknapt. Het ge
vecht om de gunst van de vakan
tiegangers is hard. Wie niet met
z'n tijd meegaat, boert achter
uit. Dat kan ook Cadzand zo
maar overkomen, ondanks de
groeimogelijkheden die velen
ook in het dorp zien.
Zoals de vlag er nu bij hangt,
wordt die groeipotentie niet be
nut. Bhalotra had het gauw ge
zien: hier stuur je geen ansicht
vandaan. En wie doet er wat
aan? Een paar particuliere on
dernemers steken wel hun nek
uit, maar het gros blijft achter,
net als de gemeente met de aan
kleding van de publieke ruimte.
De aanblik van gedateerde,
op een plaats waar andere hoog
bouw dat nu ook al doet zonder
de schoonheidsprijs te verdie
nen? Een tweede Knokke? Wie
dat beweert, ziet over het hoofd
dat er in de Belgische badplaats
honderd van zulke gebouwen
staan. Een muur van flats is le
lijk, eentje die eruit springt kan
een aanwinst zijn.
Wie nu iets wil ondernemen in
Cadzand heeft een beetje rug-
wind. Op voorspraak van de pro
vincie trok het ministerie van
Economische Zaken drie ton uit
voor de ontwikkeling van de
badplaats. Een druppel op een
gloeiende plaat, maar door de
gemeente wel opgevat als 'more
le steun' uit Den Haag en Mid
delburg.
Struikelblokken
Niettemin, de eerste steen is nog
lang met gelegd, de eerste strui
kelblokken zijn dat wel. Wat
doet de plaatselijke politiek?
Een vingerwijzing is het tele
foontje van PvdA-wethouder
Leen Wille daags na de ontboe
zemingen van Sala en Provoost
in de krant. Wille deelt het par
tijstandpunt en is vooralsnog te
gen de hoogbouw. „Laat eerst
de bevolking van Cadzand maar
eens spreken. Dat is de af
spraak. Daarna is het aan de ge
meenteraad."
En wat willen de mensen in Cad
zand-Bad zelf eigenlijk? Een
over het duin struinende Bra
bantse toerist weet het wel.
„Aan dat armzalige winkelcen
trum moeten ze iets doen, maar
zo'n toren? Laten ze er in gods
naam niet zoiets ultramoderns
neerzetten dat volledig contras
teert met de rust van de rest.
Cadzand, dat is voor mij de men
selijke maat, en dat moet zo blij
ven."
Het zal Peter Baas van de Delta
drogisterij, hartje winkelcen
trum, deugd doen. „Ik ken Bel
gische gasten die zeggen: als
hier ook al hoogbouw komt,
gaan we wel naar Knokke. Dan
maakt het geen verschil meer.
Nee, op die hoogte zitten weinig
mensen te wachten."
Sala en Provoost moet het te
denken geven dat uitgerekend
de man die ze als een onderne
mende voortrekker beschou
wen, grote vraagtekens zet bij
het torenplan. Zelfs Baas doet
niet mee? Hij weet het nog niet
zeker. Erkent dat sommige colle
ga's op hun lauweren rusten,
maar vat het bijna als een beledi
ging op dat het oude winkelcen
trum 'een smet op Cadzand'
heet. „Dat spreek ik tegen." Te
gelijk vindt hij een opwaarde
ring wel op zijn plaats.
„Alleen, moet het zo? Er zijn al
zeven plannetjes ingediend om
de galerij op te knappen en die
zijn allemaal door de gemeente
tegengehouden. Nu wil iedereen
ineens vernieuwing, maar de ge
meente stelt wel heel hoge eisen.
Ik begrijp dat dit een project is
waarmee ze geld willen verdie
nen. Kan dat niet wat minder,
met vier of vijf bouwlagen bij
voorbeeld... Een landmarkVlis-
singen heeft dat, maar moet het
ook in Cadzand?"
De badplaats laat zich niet zo
maar op de schop nemen. Voor
wie dat eindelijk van plan was,
kan het woensdag 24 november,
op de informatiebijeenkomst
over de nieuwe plannen in hotel
De Schelde, nog een heet avond
je worden.
Jan Jansen
De boulevard van Cadzand-Bad met de verfoeide pilaren. foto's Peter Nicolai
troosteloze bebouwing begint te
domineren; zie het ruim veertig
jaar oude winkelcentrum. Iets
verderop staan verveloze krot
ten tegenover nieuwe apparte
menten. De verstening woekert
met een bestrating van gevel tot
gevel. En inmiddels verfoeit
bijna iedereen de ooit als 'toege
paste kunst' geplaatste pilaren
langs de boulevard.
'Nu overheerst de gebouwde we
reld', noteerde Bhalotra vier
jaar terug in zijn visie op de toe
komst van Cadzand. Daarom
wilde hij het dorp weer verbin
den met het duin. Hij schetste
daarom een Duinplein, een
Duinlaan en een Duinhof ter
hoogte van de boulevard. Hij te
kende verder een aantal bebouw
de 'kamers' achter de Noorddijk
die nu dorp en achterland
scherp scheidt. En hij gaf aan
zetten voor het soort bebou
wing, 'villa-achtig', voor een au-
toluwe boulevard, voor golven
de groenstroken.
Bhalotra schilderde zijn visioen
van Cadzand-Bad, een ansicht
kaart die je graag opstuurt:
Moet je zien, hier ben ik op va
kantie. De ontwerper is net zo'n
visionair als zijn opdrachtgever,
de toenmalige burgemeester
Gosse Noordewier. Maar visio
nairs bouwen vaak luchtkaste
len. De werkelijkheid houdt
zich niet aan fraaie kleuren-
schetsen, Vier jaar later is er am
per een steen verlegd.
Bhalotra's dromen zijn duur,
dat is de eerste verklaring. Pre
cies is het niet eens becijferd,
maar een begin van een bereke
ning komt al uit op vele nullen.
In een tijd van economische te
genwind zijn bedrijven en over
heden daar huiverig voor.
Herindeling
Maar er is meer. Het gemeente
bestuur draalde en steekt daar
voor de hand in eigen boezem.
Het komt, zegt Noordewiers op
volger, burgemeester Jaap Sala
van Sluis, omdat veel tijd en
energie is gestoken in de herin
deling. En het is een kwestie
van prioriteiten stellen. „We
zijn bewust met Breskens begon
nen. Door het wegvallen van de
boot ontstond daar een wezenlij
ke functieverandering. Doe je
daar niets aan, dan verpaupert
het zo."
Nu is Cadzand-Bad dan aan de
beurt. De gemeente heeft plan
nen om het 'openbaar domein'
aan te pakken: bestrating en be
planting. De bestuurders bezwe
ren dat Bhalotra's aanwijzingen
weliswaar niet letterlijk worden
opgevolgd, maar dat het wel in
zijn geest zal gebeuren. En ja,
die pilaren gaan weg, dat belo
ven ze ook. We moeten alleen
niet denken dat dat een fluitje
van een cent is. „Die dingen zijn
erg goed verankerd, dat wordt
nog een dure klus."
Voor de rest zijn ze grotendeels
afhankelijk van ondernemers,
van winkelier tot hotelier, van
kroegbaas tot projectontwikke
laar. Een enkeling doet het al.
Zo heeft het Strandhotel forse
uitbreidingsplannen en komt de
bouw van appartementen op de
parking bij het 'dagjescentrum'
dichterbij.
Maar het college wil meer. Zo
zingt nu de gedachte rond om de
rest op sleeptouw te nemen door
de strikte voorschriften uit de
stedebouwkundige visie wat los
ser te hanteren. Sala en wethou
der Johan Provoost denken dat
het een doorbraak kan beteke
nen.
Zo zien ze in ieder geval het
plan van een plaatselijke pro
jectontwikkelaar om met een
veertig tot zestig meter hoge to
ren het al jaren op maximaal 32
meter vastgepinde bouwplafond
te slopen. De toren, met win
kels, horeca en appartementen,
is ingetekend op de parking
voor het oude winkelcentrum en
dient ook als vervanging daar
van.
Mooi zo! Want die povere, zuini
ge wederopbouw uitstralende
galerij moet zo gauw mogelijk
tegen de vlakte. Dat vindt ieder
een, Toch?
Op vakantie
Nee, toch niet. Het is de spagaat
waar Cadzand-Bad maar niet
uitkomt. Ondernemers kijken
elkaar aan. De een wil vooruit,
de ander hoeft niet zo nodig.
Ook in een verouderd winkelcen
trum blijk je een goed belegde
boterham te verdienen, zie de
volle terrassen in de zomermaan-
zo hard. „Ze hebben nu de zo
veelste nieuwe projectleider.
Krijgen we nu weer een nieuwe
ontwikkelingsvisie met work
shops, stedebouwkundigen en
landschapsarchitecten? Ja, het
gaat stroperig. De gemeente
heeft ook een wel erg hoog ambi
tieniveau, nauwelijks haalbaar.
Maar er moet iets gebeuren. Het
aantal overnachtingen in Zee
land loopt terug. Dat raakt ook
Cadzand, daar moet je op voor
bereid zijn. Daarom zeg ik: zet
de trekkende krachten aan het
werk, hak knopen door.
Wij waren bereid honderd mil
joen te investeren, samen met
krachtige partijen als banken en
het Bouwfonds, maar we zijn
nog niet bezig. Heel jammer."
Johan Provoost geeft 'm niet
eens ongelijk. Met Sala betreurt
hij de stagnatie. „Iedereen in Ne
derland kent Cadzand als een
badplaats voor een wat koop
krachtiger publiek. Daar is in
het verleden goed op ingespeeld,
met onder andere zeven hotels.
Maar je hebt wel een naam hoog
te houden. Helaas is het wat af
gegleden. Daarom zullen we nu
Wethouder J. Provoost, burgemeester J. Sala en gemeente-ambt<
naar J. Schaalje (vlnr) bij het monument voor de haaientanden.
den. „Die werken een half jaar
en de rest zijn ze op vakantie",
smaalt een hotelier. „En om de
toekomst malen ze niet."
Piet de Keuninck, van Cadzands
oudste camping (Welgelegen),
denkt er net zo over. Jarenlang
zat hij in het 'Aanjaagteam Fris
se Neuzen' dat Cadzand wilde
opstuwen als moderne bad
plaats, maar het heeft allemaal
niks geholpen.
„Er is veel kortzichtigheid bij
ondernemers. Ze zitten hun bu
ren dwars als die met plannen
komen en zelf doen ze niks. Die
winkelgalerij is een aanfluiting,
maar ja, te veel verdienen er te
makkelijk hun brood. Daar
word je gemakzuchtig van. Ze
zien niet in dat je moet blijven
investeren om je klanten vast te
houden. Nu komen er genoeg,
maar straks? Dat is echt niet
vanzelfsprekend. Daarom ben
ik erg benieuwd naar dat nieu
we plan. Ik zeg: begin er maar
mee, misschien dat de boel dan
in beweging komt." Henk van
Koeveringe, directeur van Room
pot Recreatie Beheer en samen
met het Bouwfonds nauw be
trokken bij de ontwikkeling van
het plan Cavelot (achter de
Noorddijk) maakt er een grapje
over met een wrange ondertoon:
„Een tijdje terug had ik het wa
terschap op visite over de plan
nen. Toen heb ik gezegd: we zijn
nu net zo ver als een half jaar
voor vijf jaar geleden."
Hij verwijt het de gemeente net
een kwaliteitsslag moeten ma
ken."
Groei kan en moet van hem. Toe
risme is een sterke economische
motor in de verder leeglopende
en vergrijzende gemeente. Een
opknapbeurt wil hij dus, en
nieuwbouw - ook voor perma
nente bewoning - en seizoensver
lenging. Zo schep je ook nog een
draagvlak voor voorzieningen
in het dorp dat er met driehon
derd vaste bewoners op dat
punt wankel voor staat.
Ruimte
Als oprechte liberaal wil hij het
bedrijfsleven wat meer ruimte
geven, met name de hoogte in.
„Ik voel wel voor die toren.
Kijk, Bhalotra was mooi, maar
blijkt niet te vermarkten. Dit
plan is volgens mij de manier
om het vliegwiel eindelijk in be
weging te krijgen. Hiermee kun
je de broodnodige vernieuwing
financieren." Sala doet er nog
een scheutje realiteitszin bij:
„Na Bhalotra staan we als be
stuurders weer met beide poten
in het zand."
De vraag is of ze het aanzwellen
de rumoer van de tegenstanders
kunnen overstemmen. Bijten die
zich vast in hun njet, of zijn ze
te overtuigen? Is die toren wel
zo'n slecht idee? Laat een knap
pe architect maar eens met een
fraai landmark voor Cadzand
komen.
Wat is er tegen dat een mooi ge
bouw boven het duin uitsteekt
Jet is geen feestje waar de Fransen
'tam voor lopen, maar echt negeren
^Franserepubliek het niet. Op 2 de-
is het tweehonderd jaar geleden dat
^on Bonaparte zich tot keizer aller
teen kroonde. De Corsicaan draaide de
revolutie de nek om en dat nemen ze
®'arépublique nog steeds kwalijk.
de weg richting Notre Dame, waar
'^zerskroning zou plaatsvinden, stond
^december 1804 een drievoudige haag
7^00 soldaten. Die stonden er niet ter
aaiing van het geheel, maar ter be-
Pingvan de familie Bonaparte. De
Romende keizer was namelijk verre van
Wau-in Parijs.
'aanhoudende oorlogen zouden hem een
fopleveren dat meer dan de helft van Eu-
omvatte, maar het profijt daarvan
vooral naar de Napoleon-aanhang en
name zijn directe familie. De Franse be-
gzag als tegenprestatie alleen maar
jog haar zonen naar de slagvelden
kken, had voedselgebrek en moest
aar een oplossing bedenken voor de
'lan de misère die daaruit voortvloeide.
|™g, met de kroning, le Sacre zoals
jflsen de feestelijke bijeenkomst van
'pereur zijn gaan noemen, was het
^gedaan met de idealen van de Fran-
Nutie,
?j0ne burgers werden de Fransen
•^onderdanen van een vorst.
eeds is Napoleon in Frankrijk geen
populaire figuur. Elke stad en elk dorp
kent een Place Charles de Gaulle of een
Rue de la République. Een Rue Napoleon of
een Avenue Bonaparte scoort aanzienlijk
minder.
Het programma voor de herdenking ziet er
dan ook akelig mager uit. Een enkele ten
toonstelling en een lezing, wat nieuwe lite
ratuur en zes nieuwe postzegels met de gar
de imperiale erop, dat was het dan. Presi
dent Chirac komt er niet voor uit zijn stoel.
Er is alleen maar wat rumoer in de Franse
pers of het onderhand tijd is voor een Rue
Napoleon I in Parijs.
Als Napolione di Buonaparte meldde de
Corsicaan zich vóór de Franse revolutie
aan bij de militaire academie. Het tussen
voegsel di liet hij al snel vallen. Op het mo
ment dat hij als generaal zijn troepen ging
leiden, werd het Bonaparte. Behalve een uit
stekend strateeg was de man een zeer regel
matig brievenschrijver.
Deze maand verscheen in Frankrijk het eer
ste deel van zijn omvangrijke corresponden
tie, in totaal goed voor 30.000 brieven. Lei
draad daarin zijn vooral de belangen van
de Napoleon-clan.
scheiden kasteel aan te houden. De man
van Caroline, prins Murat, werd groot-ad
miraal, terwijl hij nog nooit de zee gezien
had.
Joseph werd koning van Napels, maar vond
dat te min. Hij kreeg er Spanje voor in de
plaats.
Modderpoel
De kroning moest het hoogtepunt zijn van
de Napoleon-soap. Napoleon vond de aan
wezigheid van de toenmalige paus Pius VII
van belang. De man zelf niet. Na weigering
werd de paus tegen zijn wil meegenomen
uit Rome. Ontvoerd heet dat.
Napoleon liet bij aankomst van zijne heilig
heid zijn slechte humeur duidelijk blijken.
Hij liet de pauselijke koets expres stoppen
boven een modderpoel.
De hoogste geestelijke werd vervolgens on
dergebracht in een kasteel dat volgepropt
was met kunst, gestolen tijdens de Italiaan
se veldtochten. Zo kon de paus de schilde
rijen bekijken die nog onlangs in zijn eigen
Vaticaan hingen.
De plechtigheid van de kroning werd gron
dig voorbereid. De Bibliothèque Nationale
in Parijs beschikt over een document van
350 pagina's waarin het verplichte schoei
sel en kleding zijn aangegeven.
Die dag in december was het dermate koud
in de kerk en de dienst zo langdradig en on
verstaanbaar dat menigeen zijn plas niet op
kon houden.
Achter de pilaren was het een komen en
gaan van kerkgangers die buiten hun nood
tegen de zijmuren van de kathedraal ledig
den.
Napoleon zette zelf de kroon op zijn hoofd
en kroonde daarna zijn vrouw. De Europe
se hoven spraken er schade van. De nieuwe
majesteit kon de afwezigheid van enig ent
housiasme maar slecht zetten. De ont
vangst bij het publiek was dermate lauw
(„Er juichte helemaal niemand die dag",
schrijft een van zijn biografen teleurge
steld) dat de nieuwe keizer een verslag ver
bood in le Moniteur, de officiële staatscou
rant.
De schilder David maakte een protserig
schilderij met het belangrijke moment als
thema.
Ruzie natuurlijk in de familie, want wie
mag waar zitten op het schilderij? Waar de
familieleden echt zaten in de kerk, doet er
natuurlijk niet toe. De broers Lucien en
Jeröme, evenals moeder Laetitia waren niet
eens bij de kroning aanwezig, maar David
moest ze toch een plaatsje geven op het
schilderij.
De paus kijkt op het schilderij nog redelijk
vriendelijk, maar in werkelijkheid zal hij
slechte herinneringen hebben aan de dag.
Hij kon 's avonds, vóór het avondeten, de
feestelijkheden verlaten.
Wel moest hij nog vier maanden in Parijs
blijven en daarna mocht hij eindelijk ver
trekken naar Rome. Zonder zijn schilde
rijen.
Patrick Wiercx
Le Sacre, geschilderd door Jacques-Louis David. „Er juichte helemaal niemand." foto GPD
Het waren Charles, Lucien, Jeröme, Joseph,
Louis, Caroline, Elise en Pauline en niet te
vergeten moeder Laetitia om wie de wereld
draaide.
De familie lag constant met elkaar over
hoop en het hof smeet met geld.
Werd de een koning van Holland, dan was
de titel van prins de ander te min gewor
den.
Werd de een grand-chambellan (opper-ka-
merheer), dan wilde de ander een nog fraai
ere titel in de,hofhouding.
Kreeg de een een riant paleis van de keizer,
dan weigerde de ander nog langer zijn be-
