Zeeland heeft gewonnen!
Geland in de Putting
PZC
EP(Q)gT(g(O)|D)0
PZC 2
'ptefe
Natuur en landschapsprojecten zijn succesvol
Jawel, Zeeland heeft enorm veel gewonnen. Het Zeeuwse Landschap kan ieder jaar weer
tal van natuurprojecten uitvoeren dankzij steun van de Nationale Postcode Loterij. De
Nationale Postcode Loterij helpt als grootste goede-doelen-loterij van Nederland tal van
projecten op gang die ontwikkeld worden om onze provincie open, ruim en groen te
houden. Dus voor de deelnemers in de Postcode Loterij geldt: de natuur wint altijd!
11. Kanalen Oranjezon
In het kristalheldere water van de
kanalen in het duingebied Oranje
zon leven tal van bijzondere plan
ten en dieren. Het bronmos, de
zoetwaterkreeft, meer dan tien ver
schillende libellen... Maar er is iets
aan de hand. Plaatselijk wordt het
water troebel en verliest het zijn
kwaliteiten. De Nationale Postcode
Loterij financiert een onderzoek om
te kijken wat er aan de hand is en
wat we er aan kunnen doen.
10. Proj«cl Boomkikker
De zeldzame boomkikker heeft één
van zijn laatste bolwerken in de
regio West-Zeeuws-Vlaanderen. Er
leven belangrijke deelpopulaties in
de Kievittepolder en op de Wallen
van Retranchement en van
Aardenburg. Met financiële steun
van de Nationale Postcode Loterij
worden nieuwe putten gegraven,
waarin de kikkers zich voortplanten
en die tevens een schakel tussen
de deelgebieden vormen.
ta, Extra grondaankopen
9. Herstel Baarzandse kreek
Met geldelijke steun van het
Ministerie van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit, de Provincie
Zeeland en van het waterschap
Zeeuws-Vlaanderen, kon een ambiti
eus baggerproject worden uitge
voerd om deze prachtige kreek te
ontdoen van een dikke laag bagger
slib. Nieuwe kansen voor tal van
water en moerasvogels. Geldelijke
ondersteuning van de Nationale
Postcode Loterij zorgde voor een
belangrijke finishing touch.
8. Herstel vliedbergen-
complexen
Zuid-Beveland telt verschillende
fraaie historische vliedbergencom
plexen. Bijvoorbeeld de Berg van
Troye, in de bebouwde kom van
Borssele en de twee vliedbergen bij
Baarsdorp. Instandhouding en her
stel van de historische contouren is
een kostbare operatie die we alleen
dankzij steun van de Nationale
Postcode Loterij konden uitvoeren.
6. Akkerkruidenprojfict
De Zeeuwse akkers waren vroeger
onder botanici beroemd om hun
fraaie akkerkruiden. Planten als het
spiesleeuweribekje, de korensla en
het klein spiegelklokje Zijn door de
intensivering van de landbouw vrij
wel verdwenen. Door een aantal
kleinschalige akkertjes op ouder
wetse manier te bewerken en te
beheren ontstaan er nieuwe kansen
voor deze kruiden. De National^
Postcode Loterij financiert het pro
ject.
4, p«Hop?et Yerstk# M$*r
Een verhoging van het waterpeil in
de Yerseke Moer geeft een nieuwe
impuls aan één van de belangrijk
ste reservaten van Het Zeeuwse
Landschap. Verdroging bedreigt de
vele weidevogels en de zeldzame
zoutplantengemeenschappen. Mede
dankzij financiële steun van de
Nationale Postcode Loterij kon de
peilverhoging gerealiseerd worden.
Veel natuurgebieden die Het
Zeeuwse Landschap aankoopt wor
den gesubsidieerd door de over
heid. Toch komt het ook wel voor
dat we onverwacht een strategisch
gelegen stukje grond moeten kopen
zonder financiële steun van de
overheid. "Buurmans grond is maar
één keer te koop". Dankzij de
Nationale Postcode Loterij hebben
we al heel wat belangrijke aanko
pen gerealiseerd.
1. Voorlichting en educaMe
3, Hollestelle Rumolf^chorren
De Westerschelde Ts als vaarweg van
grote economische betekenis. Maar
het is ook het grootste en belang
rijkste estuarium van Nederland en
een heel waardevol natuurgebied.
Samen met Vogelbescherming
Nederland en de Zeeuwse
Milieufederatie werkt Het Zeeuwse
Landschap aan een visie voor her
stel en verbetering van natuurwaar
den in en langs het Westerschelde-
gebied. De Nationale Postcode
Loterij draagt financieel bij aan het
opstellen van deze visie.
3, Herstel eendenkooi Ann.*
jsco bapoWar
5. Reconstructie vogel-
observatie Saeftinghe
Wie de jeugd heeft, heeft de toe
komst. Met deze wijsheid in het
achterhoofd doet Het Zeeuwse
Landschap er veel aan om de jeugd
in aanraking te brengen met natuur
en landschap. Via excursies en
scholenwerk in verschillende plaat
sen in de provincie laten we kinde
ren en jongeren kennismaken met
het Zeeuwse landschap en met de
De vanginstallatie die tot het cul
tuurhistorisch erfgoed van de een
denkooi behoort, vergt intensief
onderhoud. Maar het is niet alleen
van belang uit historisch oogpunt
om de kooi vangklaar te houden.
De eis dat een kooi vangklaar blijft
is een wettelijke verplichting om
het afpalingsrecht in stand te hou
den. Zo blijft het gebied een waar
eldorado voor watervogels. De
Nationale Postcode Loterij betaalt
de herstelactie.
Het grootste brakwaterschor van
Europa trekt al jaren tal van voge
laars uit binnen- en buitenland.
Bijzondere vogels als lepelaars,
slechtvalken en zilverreigers beho
ren tot de vaste gasten in Tiet
Verdronken Land. Momenteel wordt
de vogelobservatiehut ingrijpend
gereconstrueerd, zodat de vele
vogelaars buiten het bereik vbn
weer en wind kunnen genieten van
de enorme vogelrijkdom.
-T--4-
Een hollestelle is een op het schor
gelegen drinkput voor de schapen,
bedoeld om zoet regenwater op te
vangen. De oudste hollestellen zijn
meer dan 1000 jaar geleden aange
legd. Er is nog maar één historische
hollestelle in het buitendijkse
gebied overgebleven. Dankzij een
door de Nationale Postcode Loterij
gefinancierde, grondige opknap
beurt is die weer voor jarenlang
tegen wind en golfslag bestand.
NATIONALE I
LOTERIJI
HET ZIEUWSt LANDSCHAP
Nationale Postcode Loterij bedankt!
Eind 2003 meldden we de realisatie
van de bovengenoemde projecten.
Het wordt tijd om de balans op te
maken. Hebben de projecten ook
tastbare resultaten opgeleverd? We
laten het oordeel graag aan u over.
In de kanalen van Oranjezon zwem
men weer baarzen, die meehelpen
om de waterkwaliteit goed te houden.
Het aantal roepende boomkikkers op
de Wallen van Retranchement was in
het afgelopen jaar hoger dan ooit.
Bij de Baarzandse kreek is er niet
alleen sprake van landschappelijke
verfraaiing: tellingen wijzen uit dat
het aantal smienten, wintertalingen
en andere watervogels toeneemt. Op
onze akkerkruidenpercelen verschenen
voor het eerst zeldzaamheden als
de spiesleeuwenbek en de gladde
ereprijs. Zo kunnen we nog even
doorgaan, maar voor ons is het wel
duidelijk: Zeeland heeft gewonnen.
Dorpstraat 100a, Postbus 25, 4450 AA. Heinkenszand, tel. 0113 569110, fax 0113 569111,
info@hetzeeuwselandschap.nl, www.hetzeeuwselandschap.nl
vrijdag 19 november 2004
foto Ruden
Riemens
Alain van den Bosch wordt in
december 10 jaar.
Hij woont in Sint Jansteen en
kijkt vanuit zijn huis zo op de
Clingse bossen.
Toch zijn de Clingse bossen niet
zijn favoriete natuurgebied. Op
de vraag wat zijn favoriete na
tuurgebied is zegt hij „Het
Axelse Bos."
Alain heeft namelijk voordat ze
in Sint Jansteen gingen wonen
in Axel gewoond. Hij komt er
nog vaak en gaat regelmatig
met zijn ouders of met zijn oma
naar het Axelse bos. Hij vindt
het Axelse Bos leuker omdat er
volgens hem meer bomen staan
en omdat er water in het bos is,
het lijkt meer een echt natuurge
bied.
Dieren heeft hij er jammer ge
noeg niet veel gezien.
Toch vindt hij het Clingse Bos
en de bossen van Sint Jansteen
ook wel leuk.
In de bossen van Sint Jansteen
komt hij wel eens met school,
ze gaan dan eikels en dergelijke
zoeken. Er is ook een leuk speel-
tuintje. In het Clingse bos komt
hij ook regelmatig, hij gaat er
wel eens fietsen met zijn
ouders.
Ik ben tot de conclusie gekomen
dat Alain eigelijk wel van alle
bossen houdt. Maar in het bij
zonder van het Axelse Bos. Hij
wil trouwens later graag een
grote tuin hebben met groenten
en bomen.
Kitty Galle
Alain van den Bosch
Mensen die het weten kun
nen noemen de Grote
Putting het belangrijkste ge
bied voor weidevogels in
Zeeuws-Vlaanderen. Maar op
de landkaart staat het niet.
Om het te vinden, moet je we
ten dat het in de Groote
Hengstdijkpolder ligt. Die
staat wel op de kaart, tussen
Hengstdijk en Kloosterzande.
Vogels hebben geen hulpmid
delen nodig om hun paradijsje
te vinden. Zij vliegen voor de
kou uit, hun maag achterna.
Een kilometer of zo buiten
Hengstdijk, aan het eind
van een met modder besmeurd
landweggetje, ligt de Grote Put
ting. Mensen die in de buurt wo
nen of het gebied een beetje ken
nen, hebben het gewoon over de
Putting. Dat Grote laten ze weg,
en of er soms ook een kleine is,
ting tot een paradijs voor weide
vogels.
Zomertaling, slobeend en kluut
hebben dat water nodig om eten
te vinden. Ze leven van kleine
waterbeestjes, waterplanten en
wormpjes. De grutto en de
scholekster hebben een grote
snavel. Daarmee prikken ze in
de grond. Die moet dus niet
hard en droog zijn. De kievit
heeft geen grote snavel, dus die
pikt hier en daar wat van de
grond. Kieviten zitten daarom
op de hogere, drogere delen van
de Putting. En zo heeft elke
soort zijn eigen plekje om te voe
den en te broeden.
Slechtvalk
Smienten komen er ook veel
voor. Deze eendensoort zoekt
het midden van het natuurreser
vaat op. Daar is het natter dan
aan de buitenkant en in het wa
ter voelen ze zich veiliger. Er
kan immers een slechtvalk op
de uitkijk zitten. Die roofvogels
kiezen een paaltje uit waar ze
negentig procent van hun tijd
doorbrengen, rustend en spie
dend naar een prooi. In het klei
ne beetje tijd dat overblijft,
gaan ze op jacht. Ze hebben het
gemunt op smienten en andere
grotere vogels. Ze volgen een
groep, zoeken er de zwakste vo
gel uit en grijpen die al vliegend
in de lucht.
Juist omdat er roofvogels over
en rond de Grote Putting zwer
men, is het voor de weidevogels
zo belangrijk dat er geen bomen
Mi Jic.-t natuurgebied «roeien.
goed dat er koeien in het reser
vaat grazen. Daardoor blijft het
gras laag en kunnen ze gevaar al
vroeg ontdekken.
Zomertaling, wintertaling,
kluut, kievit en grutto, smient,
slobeend en slechtvalk, tureluur
en veldleeuwerik. En nog tiental
len soorten vogels leven in de
Grote Putting. In de winter is
het een populaire pleisterplaats
voor ganzen. Die zakken vanuit
Noord-Europa en Rusland af
naar het zuiden. Zij vinden het
al warm genoeg in Noord-Duits-
land, Friesland en Zeeland.
Ganzen hebben Zeeland onder
ling verdeeld - iedere regio zijn
specialiteit. Brand- en rotgan
zen strijken neer bij Schou-
wen-Duiveland en Tholen, kol-
ganzen en grauwe ganzen vlie
gen door naar de Grote Putting.
In de jaren vijftig was het zelfs
de belangrijkste pleisterplaats
van kolganzen in Nederland.
Het Oost-Zeeuws-Vlaamse na
tuurreservaat is daarom aange
wezen als winters opvanggebied
voor ganzen. Er mag dus niet op
ze geschoten worden.
De Grote Putting is een afgeslo
ten reservaat, dat wordt be
heerd door Staatsbosbeheer. Je
mag er niet in en moet de vogels
van een afstand bekijken. Dat is
niet altijd gemakkelijk, want de
Putting is een hobbeldebobbel-
weiland. Daarom heeft Staats
bosbeheer een verhoogde uit
kijkpost aangelegd op een heu
veltje langs de weg. Maar zelfs
dan valt het niet mee. Goede
oficn «Heen xijn niet voldoendp.
geen idee. Groot mag je de Put
ting toch gerust noemen, want
het is een reservaat van zestig
hectare. Dat zijn honderdtwin
tig voetbalvelden. Die vlakte
ligt net wat lager dan de grond
eromheen. Dat komt omdat er
onder de bovenste kleilaag van
een meter een dik pakket veen
zit. Dat is vroeger afgegraven
door mensen in de omgeving. Ze
gebruikten het veen als brand
stof voor de kachels in huis.
Door dat gegraaf, en omdat de
bodem inzakte onder druk van
de klei, ligt de Putting in het
diepste deel van de polder. In
die kuil staat een groot deel van
het jaar flink wat water. Dat is
precies de reden waarom zo veel
vogels er graag komen. Hoe
meer plas en dras, hoe meer wei
devogels en hoe meer soorten vo
gels er zijn.
De combinatie van droog gras
land, nat grasland en ondiepe
plassen van twintig tot dertig
centimer diepte maakt de Put-
