Speel met
het water
PZC
In deze bijlage
Thuis op het land en op het water
Weet wat
de Zeeuwen
beweegt
De PZC-bijlage Zeeland
Natuurlijk besteedt
aandacht aan werk en
wereld van de stichting
Het Zeeuwse Landschap.
De natuurstichting presen
teert zich met projecten op
Zeeuwse scholen, neemt
het Zeeuws Biologisch
Museum over en het boek
Deltalandschap verschijnt.
In deze bijlage worden de
Zeeuwse landschappen
onder de loep genomen.
Kluut op het Sieperdaschor 3
De ondergrond van Zeeland 4
Aan de dijk gezet 5
Mooie littekens 6
Weidevogels in de Putting 7
Damherten grazen sloom 8
Populier is een kruising 9
Leven in de boomgaard 10
Lekker holleboll ig 11
Natuur in kaart 12-13
Bergjes in de polder 14
Stad heeft ook natuur 15
Stil in de eendenkooi 17
Leren van Saeftinge 19
Scholen in de natuur 21
Een toekomstvoorspelling.
Het is het jaar 2104. Door
de stijging van de zeespiegel, de
overvloedige toevoer van rivier
water en het zakken van de bo
dem liggen grote delen van Zee
land onder water. Eb en vloed
hebben er vrij spel. De grotere
steden houden het dankzij enor
me dijken droog. Hier en daar
liggen op hoge terpen dorpen.
Er zijn ook nieuwe, drijvende
dorpen. Zweeftreinen, tunnels
en luchtkussen-veerboten zor
gen voor de verbindingen.
Of Zeeland er over honderd
jaar werkelijk zo uitziet, is
natuurlijk koffiedik kijken. Wel
zeker is dat het water een grote
re rol zal spelen in het dagelijks
leven. De deltawateren gaan er
anders uitzien. En binnen de zee
weringen, op het land, is het wa
ter nadrukkelijker aanwezig.
Kenmerkend voor Zeeland is en
blijft de bijzondere verhouding
tussen water en land, een beetje
haat en liefde tegelijk. In een
delta vloeit het zoete rivierwa
ter over in het zoute zeewater.
Zowel het getij als de afvoer van
de rivieren - in Zeeland vooral
de Schelde - zijn steeds anders.
Daardoor verandert de grens wa
ter-land voortdurend. In het
klein elke dag, in het groot door
de eeuwen heen. Van de bijzon
dere omstandigheden in de
Zeeuwse delta maken de men
sen van oudsher gebruik. Ze wil
len er graag wonen en werken,
ook al liggen de gevaren van de
zee altijd op de loer.
Dat gebeurt niet alleen in Zee
land, maar overal op de wereld
waar delta's liggen, zoals die
van de Amazone, de Ganges, de
Mississippi, de Nijl en de Orino
co. Daar hebben ze een vergelijk
bare verhouding met het water
als in Zeeland.
Er is altijd behoefte aan meer
land en zo is een verzameling
zandplaten, schorren en eiland
jes in de loop van eeuwen aan
een gedijkt tot Zeeland. Eilan
den met een eigen gezicht, met
overal het water. Staand op een
dijk of duin, wandelend in het
buitengebied of mijmerend aan
een stadsvest: het is te zien, te
voelen, te ruiken.
Opvallend aan de deltawateren
is de weidsheid, zelfs al is bij
goed weer aan de einder de over
kant te zien. Aan de Noordzee
kust ontbreken die overkanten
en zakt in de verte de lucht in de
zee.
Vogelgebied
Boven het water blauwe of grau
we luchten en indrukwekkende
wolkenpartijen. Slechts een blin
kende zandplaat, zwermen vo
gels en een passerende boot
doorbreken de weidsheid. On
danks de aanwezigheid van be
bouwing op land, ogen de delta
wateren ongerept, natuurlijk.
Na de Waddenzee is de Zeeuwse
delta het tweede belangrijke vo
gelgebied van Nederland, als
pleisterplaats tijdens de trek
voor bijvoorbeeld rosse grutto
en zilverplevier, voor gans en
brilduiker om er te overwinte
ren en voor kluut en tureluur
om te broeden.
Het water straalt dynamiek uit.
Die beweging zorgt op de over
gang tussen water-land voor de
platen, slikken en schorren en
meer landinwaarts voor de ont
moeting tussen zout en zoet wa
ter. Achter de dijken herinneren
inlagen, karrevelden, welen en
kreken aan het gevecht tussen
mens en zee. Bij al die land
schapstypen horen bepaalde
planten en dieren. Ook de mens
heeft daarin een eigen plaats.
Na de Februariramp in 1953 is
het Deltaplan uitgevoerd: zeear
men zijn afgesloten, in de Oos-
terschelde een stormvloedke
ring en alleen de Westerschelde
nog een open zeearm.
Het water lijkt te zijn getemd.
Tegelijkertijd zijn tussen de del
tawateren en hun omgeving - de
rivieren, de Noordzee, het land -
harde grenzen ontstaan. De dy
namiek zit in een keurslijf. Dat
veroorzaakt groeiende proble-
Rosse grutto's
illustratie Adri Karman
In het Volkerak-Zoommeer
bloeien giftige blauwalgen. Stin
kende zeesla woekert in het
Veerse Meer. De zoute Ooster-
schelde lijdt aan zandhonger,
waardoor de geulen vollopen
met zand van slikken en schor
ren. In het Haringvliet bezinkt
vervuild rivierslib. De wa
terkwaliteit van het Markie-
zaatsmeer verslechtert en de na
tuurwaarden van het Grevelin-
genmeer kachelen achteruit. In
de Westerschelde tast verdie
ping van de vaargeul de natuur
lijkheid aan. Daar bovenop ko
men de zeespiegelrijzing en gro
tere rivierafvoeren, die door kli
maatverandering versterkt wor
den. Tegen die achtergrond is
het toekomstbeeld voor 2104
niet helemaal onwerkelijk. Ten
zij de mens tijdig maatregelen
neemt en de zieke deltawateren
gezonde kansen geeft. Dat is een
gigantische en kostbare opera
tie. Noem het maar een nieuw
Deltaplan.
Terugkeer van de dynamiek, het
water meer ruimte geven. In ont
wikkelingsland Bangladesh heb
ben ze dat al goed begrepen, op
merkelijk genoeg dankzij de ad
viezen van Nederlandse water
bouwkundigen. Die omslag -
niet met de rug, maar met het
gezicht naar het water staan -
moet Zeeland nog maken.
Rinus Antonisse
Deze bijlage is een uitgave van
de Provinciale Zeeuwse Courant
in samenwerking met de stich
ting Het Zeeuwse Landschap
PZC
Postbus 31
4460 AA Goes
tel: 0113-315500
fax:0113-315669
email: redactie@pzc.nl
Het Zeeuwse Landschap
Postbus 25
4450 AA Heinkenszand
tel: 0113-569110
fax:0113-569111
email:
info@hetzeeuwselandschap.nl
Eindredactie:
Jan van Damme
Vormgeving:
Kees Lammers
foto Ruden
I
PZC
Neem nu een
proefabonnement.
Bel gratis:
0800 - 0231 231
De wekelijkse bijlage Buitengebied zwoegt door de Schouwse
Verklikkerduinen, maar haalt net zo gemakkelijk natte voeten
in het Land van Saeftinghe.
Groen erfgoed, streektaal, wat de natuur geeft en neemt: elke
dinsdag berichten van het Zeeuwse land in de PZC. Van de witrik,
van de drieteenstrandloper, van de deltavlieger.
