Fliplanders herdenken bevrijding
Figuratie en abstractie in
een optimaal evenwicht
Nieuwe Muziek
bungelt tussen
hoop en vrees
Van Sprang benut kracht van
lege ruimte in Bewaerschole
19
Kwestie van 'politiek niet betrouwbare' gedeporteerden ligt nog altijd gevoelig
Boete voor hardrijder uit Yerseke
Symposium in interviewproject
PZC
Spaar met de PZC
Diergaarde Biijdorp
jf_ V'';v
donderdag 4 november 2004
- ..Voor ons is
0(,rlog pas echt begonnen na
bevrijding." Die uitspraak
de afgelopen weken vaak te
te lezen in interviews met
over hun oorlogsherin-
Iringcn. En in Sint-Philips-
dat vandaag zestig jaar ge
iden werd bevrijd, werden die
[oorden ook weer gesproken, in
geval door voorzitter Jan
van de heemkunde-
gebeurtenis die veel Fliplan-
als traumatisch hebben er-
feren.'vond dan ook plaats na
Jé bevrijding. Dat was de depor-
pevan een groep van 81 inwo-
zogenaamd omdat ze poli-
'niet-betrouwbaar' waren,
jé aanleiding voor die deporta-
was een tegenaanval van de
uitsers in de nacht van 22 op
8 januari, waarbij ze kans za
ai de watertoren van Anna Ja-
obapolder op te blazen, waar
geallieerden een commando-
ost hadden gevestigd. De Duit-
ers waren letterlijk als een dief
de nacht in bootjes de Zijpe
ergestoken. Bij het aan land
omen werden ze wel snel ont-
ekt dooi' een Engelse wacht-
ost. maar toen die via de tele-
jonzijn commandant in de wa-
ertoren wilde waarschuwen,
Men de telefoonlijnen al door-
eknipt te zijn. De raid kostte
ne Polen, twee Duitsers en een
ederlander het leven. Die Ne-
erlander was de Bredase ver-
ptsheld Piet Avontuur, die zich
stoottroeper bij de geallieer-
pnhad aangesloten.
Lichtkogels
De geallieerden hadden volgens
'Jan Kempeneers van de heem-
pjindekring van meet af aan het
jgevoel dat de Duitsers bij hun
factie steun kregen vanuit Sint-
pilipsland. Onder meer door
dat er tijdens de Duitse aanval
fetkogels werden afgeschoten,
bewijzen voor die verdenking te
gen de Fliplanders zijn nooit ge-
Jonden, wel dreigden de gealli-
1 eerden de gehele bevolking te de
porteren - dat wil zeggen, die
|K
kunst
van Sint-Philipsland, de inwo
ners van Anna Jacobapolder wa
ren al veel eerder geëvacueerd
vanwege de inundatie van dit
deel van het eiland in het voor
jaar van 1944.
Uiteindelijk werd niet de gehele
bevolking afgevoerd, maar al
leen een groep van 81, die door
een speciaal in het leven geroe
pen commissie werd aangewe
zen. Die mensen werden op 2 fe
bruari door vrachtwagens van
het Engelse leger opgehaald en
in eerste instantie naar Ouden
bosch gebracht. Daar werden ze
op een pleintje uitgeladen en
ten overstaan van iedereen eerst
behandeld met luizenpoeder. De
volgende dag zijn de 81 onderge
bracht bij gezinnen in Roosen
daal. Pas na de capitulatie van
de Duitsers in mei 1945 moch
ten ze weer terugkomen naar
Sint-Philipsland
Gevoelig
Tot op de dag van vandaag ligt
de kwestie erg gevoelig, zegt
Kempeneers. Hij kan het weten.
Hij heeft een paar jaar geleden
voor het weekblad De Een-
drachtbode een artikel over de
kwestie geschreven. Dat was ge
baseerd op interviews met be
trokkenen, niet alleen mensen
die gedeporteerd zijn, maar ook
met een lid van de commissie
die de lijst van 81 samenstelde.
„Dat was een oud-verzetsman,
net als de meeste andere leden
van de commissie. Hij gaf toe
dat het niet zuiver was wat ze
deden. Hij vertelde ook dat er
grote onenigheid in de commis
sie was over de namen die ge
noemd werden. Uit wat hij me
vertelde, kun je afleiden dat ook
kerkelijke tegenstellingen een
rol speelden. Een aantal leden
van de commissie zijn ook opge
stapt."
De kwestie is na de oorlog nooit
echt verder onderzocht. Er heeft
ook geen officiële rehabilitatie
plaatsgevonden. In het open
baar werd er ook niet over
gesproken, behalve een keer
door loco-burgemeester L. van
Nieuwenhuijzen. Hij was in
1945 een van de mensen op de
lijst. In 1949 werd hij opnieuw
tot wethouder gekozen. Bij zijn
installatie kon hij het toen niet
laten om een sneer uit te delen
aan de commissie. „Dit alles",
zo sprak Van Nieuwenhuijzen,
„is mij onschuldig aangedaan
door de novemberhelden." Daar
mee bedoelde hij de verzetsmen
sen die na de verdrijving van de
Duitsers op 4 november 1944
veel te zeggen kregen.
Voor het kind dat Jan Kempe
neers tijdens de oorlog was, hij
is van december 1935, was er
van de oorlog zelf op Flipland
weinig te merken geweest. „Een
paar momenten staan me voor
eeuwig in het geheugen gegrift.
Dat was toen mijn moeder zei:
'nu is het oorlog'. Dat moet dus
op 10 mei 1940 zijn geweest. Ik
zou nog zo de plek aan kunnen
wijzen waar mijn moeder stond
toen ze dat zei." De dag van de
bevrijding, hij was toen bijna ne
gen, weet Kempeneers zich ook
nog goed te herinneren. „Het be
gon 's morgens met een giganti
sche ontploffing. Dat zal de wa
tertoren zijn, zei mijn vader,
maar het was de Slaakdam die
de Duitsers hadden opgeblazen.
Het gat in de dam is dezelfde
dag nog dichtgemaakt door men
sen uit het dorp. Daardoor kon
den de Canadezen toch ons ei
land op rijden. Het beeld dat ik
daarbij heb, is van jonge meiden
die op die gevechtswagens klom
men en met de soldaten gingen
dansen."
Op de dag dat de Canadezen
Flipland binnen reden, was er
geen Duitser meer te bekennen,
er is ook geen schot gelost, maar
verslagen waren ze nog niet. Ze
trokken zich terug op Schou-
wen-Duiveland en Goe-
ree-Overflakkee en bleven van
daaruit regelmatig granaten af
vuren op stellingen van de gealli
eerden op Flipland. Plus dan die
ene keer dat ze de Zijpe oversta
ken en de watertoren van Anna
Jacobapolder opbliezen. De to
ren is nooit meer herbouwd.
WISSENERKE - Een 21-jarige automobilist uit Yerseke
die in december vorig jaar met hoge snelheid op de
Oost-Westweg (Noord-Beveland) op een stilstaande auto
botste, kreeg gisteren van kantonrechter B. Doorewaard
Boekhout een bekeuring van 181 euro. De man knalde op
18 december ter hoogte van de afrit bij Wissenkerke met
hoge snelheid op een stilstaande auto. De chauffeur van
deze auto had de afslag gemist en draaide op de weg om
de afslag alsnog van de andere kant te nemen. De rechter
verweet de 21-jarige man dat hij te hard gereden had. De
bestuurder die werd geramd, kreeg al eerder een boete.
MIDDELBURG - Het interviewproject 'Ooggetuigen van
de 20e eeuw' wordt vrijdag 19 november afgesloten met
een symposium. Thema: de stem van de vorige eeuw. Tij
dens de bijeenkomst, vanaf 14.00 uur in de Zeeuwse Bibli
otheek in Middelburg, komt het belang van het aanleggen
van een geluidsarchief en van het gebruik van de monde
linge geschiedenis aan de orde. Vier sprekers gaan daarop
in. Het zijn de historicus H. Wedman (over 'een deltaplan
voor de herinnering'), ondei'zoeker F. Steylen (over 'wat
was de vraag ook alweer?'), historica J. Dekker (over ver
halen vertalen) en archeologe T. Polderman (over 'mooi
dat dat noe 'ns ter spraeke komt'). Voorzitter K. Slager
van de stichting Ooggetuigen van de 20e eeuw maakt de
balans op van vier jaar interviewen en overhandigt de re
sultaten van het project aan gedeputeerde H. van Wave-
ren van cultuur.
Advertentie
voor een gratis l' entreebewijs
Hierbij uw pootafdruk voor de spaaractie van
de PZC en Diergaarde Biijdorp
Er zijn voor zover bekend geen foto's gemaakt van de deportatie van de 81 'politiek niet-betrouwbare' Fliplanders. Deze tekening van
Peter Kunst is gebaseerd op verhalen van mensen hoe zij zich hun gedwongen vertrek herinnerden.
Tot en met 5 november treft u elke dag een pootafdruk aan
in de krant. Spaar de 10 verschillende pootafdrukken. Heeft
u een pootafdruk gemist? Twee keer treft u in plaats van
een pootafdruk een joker aan die u op de lege plek kunt
Inzetten. De zegelspaarkaart voor deze actie is op 23 oktober
geplaatst.
Alleen originele spaarzegels uit de krant op een originele
spaarkaart zijn geldig. Kopieën worden niet geaccepteerd.
Mocht u nog vragen hebben over de actie, bel 0800-0235444
(ma-vr. van 11.00-16.00 uur). Voor informatie over
Diergaarde Biijdorp kijkt u op www.diergaardeblijdorp.nl
irErnst Jan Rozendaal
IDELBURG - De expositie
in dienst doen als een artistiek
imma van Galerie T. De
[angspunten van de Middel
de galerie zijn exact terug
jté'Vinden in de combinatie van
W schilderijen van Eveline van
jBrogerijen en Han Chung-Hsi
i*' 'ceramiek van Mieke Olden-
vindt galeriehoudster Lia
or.
eelden van Oldenburg zijn
st realistisch. Zij maakt
namelijk bustes van vrou-
in klei. Ze hebben mooie re-
alige gezichten, hun bor-
zijn niet of nauwelijks be
en de nadruk ligt op hun
inte, ronde lichaamsvor-
De blik is meestal pein-
en in zichzelf gekeerd. Op
irterre heeft Hector de figu-
ve beelden gecombineerd
abstracte schilderijen van
Brogerijen. Zij besteedt
aandacht aan het opper-
van haar schilderijen waar-
-chte kleuren overheersen.
Brogerijen maakt gebruik
van papier, maar ze maakt geen
collages. Door steeds opnieuw
verf op te brengen en af te schra
pen ontstaat een eenheid met
het papier en het doek. Vaak be
paalt de maat van het gebruikte
papier wel de indeling van een
schilderij. Zo kan een groot pa
neel worden onderverdeeld in
drie rijen van vijf rechthoeken.
Binnen die rechthoeken worden
motieven herhaald. Een zwarte
vlek, een lijnenpatroon, een ge
kantelde halve maan. Vaak
loopt een patroon van het ene
rechthoek door in het volgende,
waardoor een gestructureerde
compositie ontstaat.
De lichte aardetinten van de
schilderijen sluiten mooi aan de
huid van Oldenburgs beelden.
Een nog opvallender overeen
komst is het lijnenspel op beeld
en schilderij
In de kelder zijn Oldenburgs
beelden gecombineerd met schil
derijen van Han Chung-Hsi.
Ook dat zijn abstracte taferelen,
maar kleuriger en wilder dan de
rustgevende doeken van Van
Brogerijen. De van oorsprong
Chinese kunstenaar wil bewe
ging, spanning en licht weerge
ven. Vooral dat laatste. Het is
net alsof in zijn schilderijen
lichtbronnen zijn verborgen die
hun hele omgeving in een aparte
glans zetten. Dus ook de beel
den van Oldenburg. Subtiele
kleurtinten in het oppendak
van haar keramische werk lich
ten daardoor op.
Hector: „Mieke Oldenburg expo
seert ook in De lieve hemel in
Amsterdam, dé galerie voor rea
listisch kunst. Daar zouden deze
schilderijen nooit hangen. Maar
ik zou deze beelden nooit laten
zien zonder die abstracte schil
derijen erbij. Ik streef in de gale
rie naar een combinatie van ab
stract en figuratief, waarbij het
ene genre als tegenwicht fun
geert voor het andere. Dat is zel
den beter gelukt dan met deze
expositie."
Expositie: schilderijen van Eveline
van Brogerijen en Han Chung-Hsi
en beelden van Mieke Oldenburg
t/m 27 nov in Galerie T in Middel
burg, open do t/m za van 11 tot 16
uur en aanstaande zondag van
13-17 uur. Die dag zijn alledrie de
kunstenaars aanwezig.
Bolle hoofdjes en ranke handen met lange vingers zijn kenmerken in de expositie van Anne-Marie van
Sprang. foto Marijke Folkertsma
k van Mieke Oldenburg met op de achtergrond een schilderij van Han Chung-Hsi.
foto Lex de Meester
door Ali Pankow
BURGH-HAAMSTEDE - De ar
geloze bezoeker die het werk
van beeldend kunstenares An-
ne-Marie van Sprang niet kent,
kijkt bevreemd op bij binnen
komst van expositieruimte De
Bewaerschole in Burgh-Haam-
stede. Zijn eerste conclusie 'o,
hier is niks' resulteert uiteinde
lijk in een aandachtig beschou
wen van de zestien kleine porse
leinen beeldjes aan de muur en
in de vitrine.
Van Sprang weet met deze expo
sitie de kracht van de ruimte
zelf ten volle te benutten. „Aan
vankelijk had ik het erg moei
lijk daarvoor de juiste manier te
vinden. Ik ben hier tenslotte
gast en ik wil deze plek weer net
zo achterlaten zoals ik hem aan
trof", zegt de kunstenares. Zij is
de tweede exposante in de ten
toonstellingsreeks Intimiteiten
die curator Teja van Hoften
heeft samengesteld.
Van Sprangs creatieve proces
kwam op gang met het tekenen
van twee handen die een soort
verrekijker vormden. Dat
bracht haar op het idee een
denkbeeldige horizon te creë
ren. Het resultaat is dat de frêle
witte beeldjes alle op eenzelfde
hoogte aan de even witte muren
zijn bevestigd. De bezoeker kan
ze vanuit één positie met alleen
het hoofd te keren in één lijn be
kijken. De rest van de ruimte is
leeg en de kracht ervan wordt
daardoor juist benadrukt.
De kunstenares weet op subtiele
wijze tegenstellingen te creëren.
Zij presenteert haar beeldjes
steeds in een soort twee-een
heid. Met een duo van twee ron
de hoofdjes lijkt Van Sprang
haar interpretatie van 'horen,
zien en zwijgen' uit te drukken.
De kopjes hebben veel overeen
komsten, maar ook verschillen
door hun typerende expressie.
Dat geldt eveneens voor een an
der koppen-duo, waarvan de
één een mandje eieren en de an
dere een halve schaal op het
hoofd draagt. Simpelweg door
de expressie van de mondjes
stralen de beeldjes verschillen
de karakters uit.
De langgerekte koppels die Van
Sprang presenteert, vormen
weer een aardig contrast met de
bolle hoofdjes. Met aan beide
korte wanden van de ruimte aan
de ene kant een vrouwenbeeldje
en aan de andere zijde een man-
nenbeeldje te plaatsen weet zij
een mooie spanning op te wek
ken. De vrouw lijkt signalen uit
te zenden, de man ontvangt.
Juist doordat Van Sprang haar
werk in twee-eenheidjes presen
teert, valt die ene eenzame chi
que dame in de hoek van de zaal
extra op. Het stimuleert de toe
schouwer te zoeken naar het
beeldje waarmee zij verbonden
zou kunnen zijn.
Handen vormden niet alleen het
begin van deze expositie, ze zijn
in het werk van Van Sprang ook
nadrukkelijk aanwezig. Meestal
verbeeldt zij ze rank en slank
met lange uitgesperde ringers,
soms echter ook als onhandige
knuistjes waar de eigenaar niet
veel mee kan uitrichten. „Die
vei'beelding ontstaat tijdens het
maakproces en heeft alles te ma
ken met de materie waar ik mee
werk. Poi'selein voelt zo slap
aan in je handen dat het lijkt of
je er nauwelijks wat mee kunt",
zegt Van Sprang.
De expositie in De Bewaerschole is
tot en met zaterdag 27 november te
zien van dinsdag tol en met zater
dag tussen 13.30 en 16.30 uur. Ver
der heeft Anne-Marie van Sprang
tot 21 januari 2005 nog een tentoon
stelling in het gemeentehuis in
Domburg. Die is op werkdagen ge
opend van 9.00 tol 16.00 uur en op
donderdagavond tot 19.00 uur.
door Ernst Jan Rozendaal
VEERE - Nieuwe Muziek Zee
land is tevreden over de hand
reiking van het dagelijks pro
vinciebestuur. Gedeputeerde
H. van Waveren (CDA, cul
tuur) maakte dinsdag bekend
dat hij de subsidie met 70.000
euro wil verhogen. Voorzitter
G. Schoenmakers stelt wel
dat het gebaar van de provin
cie alleen zoden aan de dijk
zet als de staatssecretaris dat
voorbeeld volgt.
Het einde van Nieuwe Mu
ziek dreigde omdat de
253.000 euro die Rijk en pro
vincie vanaf januari jaarlijks
aan de stichting wilden uitge
ven onvoldoende is voor een
programmering in de Grote
Kex'k van Veere. Daai' is Nieu
we Muziek in mei naartoe ver
huisd.
In een herziene versie van de
conceptcultuurnota oppex*t
Van Waveren nu de aanvanke
lijk voorgestelde provinciale
subsidie van 100.000 eux-o
met 70.000 euro te verhogen.
Tegelijkei'tijd is een brief ge
stuurd naar staatssecretaris
M. van der Laan (D66, cul
tuur) met de vraag of zij het
Rijksbudget van 153.000 euro
per jaar ook met 70.000 euro
wil verhogen.
Schoenmakers: „Wij hebben
aangegeven dat de eerder
voorgestelde subsidiebedra
gen het ons niet mogelijk
maakten in de Grote Kexk
van Veere te programmeren.
Met dat geld konden we net
onze vaste lasten dekken. Dat
betekent dat de 70.000 die de
provincie nu extra uittrekt on
geveer het geld is dat we jaar
lijks aan programmering kun
nen besteden. Naar onze me
ning, die gebaseerd is op het
advies van een ambtelijke
werkgroep waarin provincie
en Rijk vertegenwoordigd wa
ren, is daar 200.000 euro voor-
nodig. We komen dus nog
130.000 euro tekort. Blijft het
bij die 70.000 euro van de pro
vincie dan is het levensgrote
probleem dat we hadden een
groot probleem geworden. Le
vensvatbaar is Nieuwe Mu
ziek dan nog niet. De staatsse
cretaris moet dat bedrag mini
maal verdubbelen. Als ons te
kort straks beperkt blijft tot
50.000 euro, dan moeten daar
mee leren leven. Dan moeten
we de brutaliteit hebben te
zeggen dat we met een klei
ner bedrag toch gaan probe
ren zoveel mogelijk van onze
doelstellingen te ver-wezenlij
ken."
Aan het doemscenario - dat
Van der Laan niets bijlegt -
wil Schoenmakers nog even
niet denken. „Wij zullen er al
les aan doen de gedeputeerde
te steunen in zijn lobby naar
Den Haag. Zelf heeft de pro
vincie een belangrijke bijdra
ge geleverd, we hebben er goe
de hoop op dat ook de staats
secretaris hetzelfde begrip
heeft en zich verantwoorde
lijk voelt voor een belangrijk
Rijksmonument. We beroe
pen ons ook op een afspraak
die ooit met het Ministerie
van OCW is gemaakt, dat het
verdwijnen van de Rijksbij
drage kunstuitingen geen na
delige gevolgen zou hebben
voor Nieuwe Muziek."
Dat de provincie in de beslis
sing over de toekomst van
Nieuwe Muziek ook de opvol
ging van de huidige directeur
Ad van 't Veer noemt, vindt
Schoenmakers logisch. „In fe
bruari 2006 wordt hij vijfen
zestig. Daarop vooruitlopend
gaan wij per 1 januari 2005
zijn functie officieel openstel
len. Het ligt voor de hand dat
we een artistiek leider op con
tractbasis gaan aanstellen en
niet meer iemand met een
vast dienstverband. We zijn
daarover bezig, dus het is niet
raar dat de provincie daar
naar verwijst. Maar het mag
niet zo zijn het subsidie
middel gebruikt wordt om
een bepaald soort organisatie
of een gewenst artistiek be
leid af te dwingen, Onze doel
stelling blijft het programme
ren van vernieuwende mu
ziek. Geen denken aan dat
het subsidiemiddel wordt in
gezet om daar iets aan te ver
anderen."
