PZC
Eland in
het vizier
Stenen van Schokland vertellen hun verhaal
Vraag tkantwoord
Q
Klaas Werkman luistert via een praatpaal
laar hetgeen zijn collega-vrijwilliger
Klaas Tillema verderop te vertellen heeft.
Iets meer of iets minder grijs was vaak het enige verschil
dat de bezoekers konden ontdekken aan de hopen ste
nen in het Schokkerbos. Meestal hep men snel voorbij
aan deze stille getuigen van het geologisch en cultureel
bijzondere gebied, in 1996 door de Unesco op de lijst van
Werelderfgoederen geplaatst.
Mooi, maar niet iedereen is een kei in de geologie of
blinkt uit in cultuurhistorische kennis en kan het land
schap op haar waarde schatten. Beheerder Het Fle-
vo-landschap besloot daarom de educatieve en recreatie
ve functie te verbeteren en inmiddels ligt er nu een uit
gebreide folder over Schokland en de Gesteentetuin
klaar in het bezoekerscentrum in het Schokkerbos.
Hier ook begint de wandelroute van een klein uur. On
derweg informeren 25 panelen de wandelaar over her
komst, geschiedenis en toepassingsmogeüjkheden van
de stenen. In de prehistorie voornamelijk gebruikt als ge
reedschap. Voor de vissers uit de 16e eeuw waren de
'zware jongens' een handige middel hun boot in balans
te houden.
Nog steeds worden op de drooggevallen zeebodem ste
nen van bijzondere waarde gevonden. Aangezien de bui
tenkant weinig verklapt over hun herkomst, zijn de ste
nen doorgezaagd.
Het Flevo-landschap leidde ook vrijwilligers op om be
zoekers te begeleiden, de openingstijden van het bezoe
kerscentrum uit te breiden en het aantal excursies op te
voeren. Bij al die vernieuwingen is ook aan het jonge pu
bhek gedacht. De vrijwilligers mochten ideeën aandra
gen en hebben een begin gemaakt met een doe-pad door
het Schokkerbos. In de 'Stenen Sprong' komen onder
weg de zintuigen aan bod. Afgezaagde bomen zijn omge
toverd in praatpalen. Het geluid via buizen overbrugt
makkelijk een afstand van 25 meter en op het houten ca
rillon van uitgeholde boomstammen kunnen jonge mu
zikanten zich uitleven.
De natuur deed er ook zelf nog een schepje bovenop
door overal langs de route allerlei soorten paddestoelen
neer te strooien. De schimmels gedijen goed in de kalk-
rijke en vette kleigrond van de voormalige zee. Om ze
een handje te helpen wordt de drooggelegde bodem de
laatste jaren steeds meer vemat om meer variatie in de
flora en fauna te krijgen. Het verhogen van het grondwa
ter werpt zijn vruchten af en inmiddels zijn er al meer
dan 350 soorten paddestoelen ontdekt.
Dertig ervan zijn zeer zeldzaam zoals de aardster, de rid-
derzwam en het fluweelpootje. Maar ook bijzondere
mossen, varens en kruiden zijn aan komen waaien in
het 25 hectare aangelegde bos. Libelles, kikkers, vlin
ders en padden hebben ervoor gezorgd dat kunstmatig
aangelegde groene tunnel aan de westkant van het ei
land tot leven is gekomen.
Bezoekerscentrum de Gesteentetuin, Oud Emmeloorderweg
22, Nagele is iedere zondag open van 13.00-17.00 uur, tijdens
schoolvakanties dinsdag tot en met zondag van 13.00-17 00
uur. Tel. 0320-28 83 85 of 0320-28 61 30,
www.flevolandschap.nl Zie ook www.schokland.nl
JANNY BOS
Informatieborden die de mensen wijzer moeten maken.
Foto's SACHAWUNDERINK
Reizen
Uitgaanstip
In de Pieterskerk te Leiden wordt
het International Whisky Festival
gehouden met Keltische muziek,
reizen, hapjes en natuurlijk
drank. Geopend 5 (19-23 uur), 6
(13-17 en 19-23 uur) en 7 novem
ber (13-17 uur), entree €40.
Meer info: tel. 055-505 25 00,
www.whiskvfestival.nl.
Vakantie in de lucht
Wie in de winter wilt genieten
van zon en hoge temperaturen
komt niet onder een lange vlucht «W
uit. Een uur of tien in het
vliegtuig is zeker geen
uitzondering. Wat doet u om die
tijd zo aangenaam morgelijk
door te komen?
I
Stem mee in de Vakantievraag
van de Week.
Ga naar de website van deze
krant en klik op de rubriek
Reizen.
Hartverwarmertje
Vorige week vroegen wij u wat
u het liefst drinkt tijdens de
après-ski. Door zijn verwarmende
werking en typisch winterse
smaak is Glühwein favoriet.
De uitslag:
Glühwein 27%
Bier 24%
Warme chocomel met rum 11%
9 Frisdrank 10%
Anders 28%
Tweede (vakantie)huis
steeds meer in trek
Eén op de twintig huishoudens in Nederland
wil, ondanks economisch mindere tijden, een
tweede huis kopen. Ruim 300.000 huishou
dens, onder wie veel gezinnen met jonge kin
deren en senioren, overwegen namelijk se
rieus om in de komende drie jaar een tweede
onderkomen voor vakantie of recreatie aan te
schaffen. Dit blijkt uit recent, representatief
onderzoek van het ContinuVakantieOnder-
zoek (CVO), waarbij 15.000 mensen werden on
dervraagd. Het meest populair is daarbij een
bungalow/zomerhuisje (46%), gevolgd door een
stacaravan (36%) en een appartement (18%).
Potentiële kopers van een tweede huisje ko
men relatief veel uit sterk stedelijke gebieden.
Voor hen vormt het tweede huisje blijkbaar
een toevluchtsoord om regelmatig even te ont
snappen aan de hectiek van alle dag. Zij gaan
het liefst naar het buitenland (55%). Vooral
Frankrijk is populair (20%), op ruime afstand
gevolgd door Spanje (5%) en België (4%).
Ski's staan klaar
Ik wil graag van tevoren mijn skihuur regelen en niet
pas ter plekke. Hoe doe ik dat?
Emile Poeisz van Intersport: 'Het is mogeüjk
om al in Nederland je wintersportuitrusting te
huren zodat die in elk gewenst groot winter
sportgebied voor je klaarstaat. Bij alle Inter-
sportfilialen kun je doorgeven wat je niveau is
en of je standaard materiaal wilt of datje speci
fieke wensen hebt. De verkoper helpt je vervol
gens het juiste materiaal uit te zoeken. Samen
met je maten en gewicht voor een veilige af
stelling van de ski's of het snowboard wordt je
keuze doorgegeven aan het buitenlandse fili
aal. Je kan er dus zeker van zijn dat alles voor
je klaarstaat op de afgesproken datum. Ook
hoor je meteen wat het gaat kosten. Heb je er
varing met huren en weetje wat voor materi
aal je wilt en in welke maat, dan kan je even
eens bellen.' De filialen en telefoonnummers
staan op www.intersport.nl.
Heeft u ook een vraag? Mail naar:
vraaqenantwoord@weqener.nl. Voor meer vra
gen en antwoorden: ga naar de website van deze
krant en klik op de rubriek Reizen.
Redactie bijlagen: 0113-315680
ivww.pzc.nl
E-mail: redactie@pzc.nl
Postbus 31, 4460 AA Goes
Pidvertentie-exploitatie:
Moord- en Midden-Zeeland: 0113-315520
feeuws-Vlaanderen: 0114-372770
fiationaal: 020-4562500
zaterdag 30 oktober 2004
n Zweden geniet je vooral
an het buiten zijn.
)obberen op een riviervlot,
e hengel uitwerpen in een
'an de tienduizenden
neren en 's avonds eland
iten; die je misschien wel
:elf geschoten hebt, want
lat, zo vinden ze in
iweden, hoort ook bij de
latuur.
Reizen
)oor JAN VAN ZUILEN
Deze eland is
de Zweedse
jager nog
even te slim af.
Foto
OVE KALLSTROM/
NORRLANDIA
En eeuwig zingen de bossen.
Op Zweedse
platteland is
elandjacht heel
gebruikelijk
treerd te luisteren, maar een eland heb
ben we nooit meer gezien. Ja, 's avonds
bij het diner in onze herrgard, een tot
hotel verbouwde, eeuwenoude heren-
boerderij, waar we gestoofd elanden
vlees te eten krijgen. Persoonlijk geven
we de voorkeur aan een gestoofd run
derlapje, maar met een sausje van wil
de bessen en andere bosvruchten was
de eland best wel lekker.
Onze fotojacht was georganiseerd door
Herman Herr. Een Nederlander, afkom
stig uit Hengelo, die een paar jaar gele
den zijn baan en huis in Twente opgaf
om in Zweden een nieuw bestaan op te
bouwen, samen met zijn vrouw en
twee jonge kinderen. 'We gingen altijd
al met vakantie naar Zweden. Op een
gegeven moment zagen we een huis te
koop staan op een mooie plek in het
bos. En ineens wisten we het. Dit wordt
ons huis. Dat huis zeifis het niet gewor
den, dat vonden we wat te afgelegen,
vooral met het oog op onze kinderen.
Daarom zijn we in een dorp gaan wo
nen, maar het was wel net het zetje
wat we nodig hadden om te besluiten
om naar Zweden te emigreren', vertelt
Herr. Naast een baan, die daar volgens
hem voor Nederlanders vrij gemakke
lijk te krijgen was, heeft hij een bedrijf
je opgezet, Swehunting, dat bemiddelt
bij jacht- en visreizen en bij het verhu
ren van blokhutten (stuga's) in de vrije
natuur. 'Altijd op plekjes waar je in Ne
derland nog niet eens van durft te dro
men, zo mooi'. Verder heeft Herr ook
al een paar keer bemiddeld voor Neder
landers die zich net als hij permanent
in Zweden willen vestigen. 'En dat zijn
er best veel, want om dezelfde reden
waarom je hier graag met vakantie
naar toe gaat, de rust, de ruimte en de
Daar staan we dan, boven op
een heuvel in een bos in de
provincie Varmland in Zwe
den. Op jacht naar een
:land. Om u maar meteen gerust te stel
en: we gaan niet schieten. Niet met
>en echt geweer althans. Wij zijn al-
een maar op fotojacht. Maar de man
lie ons hier gedropt heeft, John Chris-
ler Brynteson, is wel degelijk een echte
ager. Die schiet met scherp. Brynteson
cent precies de plekjes waar we de
neeste kans hebben om een eland in
ie kijker te krijgen. Zegt hij. De heuvel
raar we nu staan is een plek waar elan-
len kunnen passeren. Stil zijn en goed
uisteren, heeft Brynteson gezegd. On-
lertussen zijn twee collega's van hem
net speciaal getrainde honden op an-
iere plekken het bos ingegaan om de
ïlanden op te drijven. We moeten,
leeft Brynteson uitgelegd, vooral let-
en op het geblaf van de honden. Als ze
ilafïën hebben ze een eland gezien, als
e ophouden met blaffen is de eland in
«weging gekomen, en als het goed is
;omt hij dan onze kant uit.
toorlopig horen we niets. Het enige
lat de stilte in het bos verstoord is het
jeknisper van dood hout onder onze
ichoenen. Niet te veel lopen dus, maar
il gauw gaat het stilstaan vervelen. Zo-
reel is er nu ook weer niet te zien in
iet bos. De bomen zijn allemaal het-
elfde, sparren en dennen en een enkel
rit berkenboompje ertussen. Zweden
taat er vol mee. We doden de tijd met
iet fotograferen van zoveel mogelijk
lerschillende paddestoelen. Tot ook
lat begint te vervelen. Ongemerkt zijn
ve ook wat harder gaan praten, maar
iet als we de moed willen opgeven ho
en we een hond blaffen. Toch maar
ven stil zijn nu. Het blaffen stopt. We
ijken elkaar aan. Nu moeten we goed
rasteren. Waarachtig, we horen ge
raak. Het komt dichterbij. En jawel,
rader aan de heuvel waar het bos wat
lunner is komen een grote en twee
leine elanden tevoorschijn. In rustige
red lopen ze onze kant uit en blijven
lan staan. Dit is het moment voor een
Jger om aan te leggen.
ilandjacht populair
U hebben we geen geweer in de hand,
ven goed kunnen we ons iets voorstel
en van de kick die het moet geven als
en jager zo'n prooi in het vizier krijgt,
i'oor een foto zijn de elanden op te gro-
afstand. Na even rondgekeken te
lebben, waarbij het leek of de voorste
rote elandstier ons recht in de ogen
;eek, verdwijnen de dieren weer in het
»s. De rest van de tijd staan we, met
Ie camera in de aanslag, heel geconcen-
u-MQ|
Geliefde vakantiestreek
Naast de kusten en de hoofdstad Stockholm is de provincie Varmland een popu-|
laire vakantiebestemming in Zweden. Het biedt op kleinere schaal hetzelfde
als Zweden zelf: rust, ruimte, eindeloze bossen en ontelbaar veel meren, met als|
grootste het Vanernmeer in het zuiden van de provincie, een van de grootste
meren in Europa*/
Varmland is ook de geboortestreek van de bekende Zweedse schrijfster Selma Lager-
löf Haar oudêrhj^TTuTs in Marbacka is tegenwoordig een museum, geheel gewijd aan
de schrijfster en haar werk, zoals de 'Gosta Berlings Saga', dat zich ook afspeelt in Varm
land, en natuurlijk de avonturen van Nils Holgersson.
De provincie Varmland ligt ongeveer in het midden van Zweden, onder de poolcirkel
maar noordelijk genoeg om in de zomer volop te profiteren van het lange daglicht. Om
dat Varmland een landklimaat heeft is het 's zomers vaak aangenaam warm en regent
het weinig.
Vanuit Nederland is Varmland per auto op verschillende manieren te bereiken. De kort
ste afstand is de verbinding via het Deense Jutland en dan varen van Frederikshaven
naar Göteborg. Wie geen boottocht wil kan tegenwoordig via de bruggen over de Gro
te Belt en de Sont naar Malmö rijden. Per vliegtuig is Varmland het snelste te bereiken
via de Noorse hoofdstad Oslo.
Algemene informatie: Zweeds Bureau voor Toerisme, Flevolaan 4, 1382 Weesp,
tel. 0294-41 66 50, www.visit-sweden.com
•P Varmland
Göteborg
Stockhojijt
i C'J
natuur, wil je hier ook graag wonen.'
In Zweden is jagen nauwelijks omstre
den en op het dunbevolkte platteland
al helemaal niet. De jacht op elanden is
zelfs populair. Herr schat dat zo'n
200.000 tot 250.000 Zweden op eland-
jacht gaan. 'De elandenpopulatie in
Zweden bedraagt rond de 400.000,
daarvan worden er zo'n 100.000 afge
schoten. Het is noodzakelijk dat er op
elanden wordt gejaagd. Vooral om wild-
schade in de bossen te beperken, maar
ook vanwege de verkeersveiligheid. Er
verongelukken hier jaarlijks tientallen
mensen door een aanrijding met een
eland.'
Bruine beer
Het zijn overigens niet alleen de men
sen die in Zweden op wild jagen, in de
bossen huizen ook nog een paar grote
roofdieren. De Grote Vier, zeggen de
Zweden liefkozend. Het zijn de wolf,
de bruine beer, de lynx en de veelvraat.
Ondanks de concurrentie die ze de ja
gers aandoen, zijn het alle vier be
schermde dieren. Dat is ook wel nodig
want in aantallen stellen ze niet veel
meer voor. Het aantal wolven in Noor
wegen en Zweden samen wordt ge
schat op slechts ruim honderd, het aan
tal beren op ongeveer duizend. De veel
vraat, die behoort tot de familie van de
marterachtigen, komt op iets grotere
schaal voor. Hun
aantal wordt in
Zweden geschat op
tussen de 280 en
370 en in Noorwe
gen op tussen de
240 en 300. Van de
lynx, die behoort
tot de familie van
de katachtigen. lo
pen er tweedui
zend rond, waar
van 1500 in Zwe
den.
Afgezien van het feit dat de kans op
een ontmoeting in de vrije natuur met
een van deze roofdieren uiterst klein
is, hoeft een mens eigenlijk alleen
maar beducht te zijn voor de bruine
beer. Toch moetje bij een onverhoopte
ontmoeting met een beer niet wegren
nen. Afgezien van een feit dat een beer
veel harder loopt dan een mens, acti
veert dat juist zijn jachtinstinct. Gillen
werkt ook averechts. Dat wakkert al
leen maar zijn agressie aan. De meeste
kans om te overle
ven heb je door te
proberen rustig weg
te lopen en op nor
male toonhoogte te
praten. Overigens is
de jacht door men
sen wel aan regels
gebonden. Zo moe
ten jagers een proe
ve van hun schot-
vaardigheid afleg
gen, en is het vol
gens Herr een ongeschreven wet dat de
jager de trekker pas overhaalt als hij er
echt zeker van is dat hij de eland die hij
in het vizier heeft, dodelijk zal treffen.
'Bij twijfel schiet je niet.'
