>zc
Lappendeken toopt
bouwhistorie
SH
Middeleeuwse muren vragen om twee zagen
Poortambacht in Zierikzee
WOON
jdactie bijlagen: 0113-315680
ivw.pzc.nl
|nail:redactie@ pzc.nl
istbus 31, 4460 AA Goes
Jvertentie-exploitatie:
jrd- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
lUWS-Vlaanderen: 0114-372770;
itionaal: 020-4562500.
iterdag 30 oktober 2004
mil WL'
Nr-EtoANSE Sljniw»;
Verkooptips voor huizenbezitters
Wie Poortambacht, een nieuwbouwwijk bij Zierikzee,
doorkruist, krijgt een overzichtelijk beeld van de
bouwtrends sinds de jaren zestig. Van de eerste, strakke
straten met de auto als statussymbool, via het woonerf
naar de meer gevarieerde woningbouw met zicht op het wa
ter in Poortambacht 10.
et oudste gedeelte van Poortambacht: strak en veel ruimte voor de auto.
De nieuwbouwwijk Poort am-
bacht, in de volksmond
Plan West of Plan Waai ge
noemd, neemt inmiddels qua op
pervlakte bijna net zoveel ruim
te in als het oude stadsdeel van
Zierikzee. Het oude deel deed er
echter enkele eeuwen over om te
groeien; Poortambacht heeft
slechts enkele decennia nodig.
De plannen voor de laatste uit
breiding, deelplan 11, liggen
klaar en daarna is de wijk klaar.
Tussen die eerste woningen uit
1970 en de woningen die nu nog
gebouwd moeten worden, ligt
een wereld van verschil. Toch is
het basisprincipe van deze uit
breidingswijk niet losgelaten.
„Ook in de jaren zestig werd
goed nagedacht op welke ma
nier de uitbreiding van Zierik
zee gestalte moest krijgen", ver
telt Olaf Griffioen, planoloog
bij de gemeente Schouwen-Dui-
veland. ,,Er waren echter veel
onzekerheden. Als je de eerste
structuurschetsen ziet, kom je
de Delta-spoorlijn tegen uit de
tweede nota Ruimtelijke Orde
ning. Deze moest Zierikzee met
de randstad verbinden. De prog
noses voor de bevolkingsgroei
van de stad liepen uiteen van
tien- tot dertigduizend inwo
ners. Zierikzee zou mogelijk een
overloopgemeente worden voor
de steeds voller wordende rand
stad." Zover is het met geko
men, maar het zette de gemeen
te wel aan het denken. Besloten
werd dat er een nieuwbouwwijk
ten westen van Zierikzee moest
komen. Die nieuwe wijk moest
wel op enige afstand van het
oude stadsdeel komen met een
'groene schil' als neutraal ge
bied.
Bufferzone
Rinus van Zetten van het ge
meentelijk ingenieursbureau:
„De nieuwe wijk mocht geen
concurrent van de oude stad
worden, zowel in stedenbouw
kundig opzicht als in het winkel
aanbod. Alleen de grote winkels
die in de binnenstad niet vol
doende ruimte hadden, mochten
zich in de nieuwe wijk vesti
gen." Verspreid over die groene
schil werden in de loop van de
tijd verschillende openbare ge
bouwen neergezet. Aan het prin
cipe van deze bufferzone wordt
nog steeds vastgehouden.
In de eerste plannen zijn de ka
vels tot vrijwel tegen inlagen en
tot in de Levenstrijdpolder inge
tekend. Later, toen er meer
waarde werd gehecht aan het be
lang van de inlagen en karrevel-
den, zijn de tekeningen aange
past en ging Poortambacht meer
de breedte in. „Er is wel al vrij
snel een speciale wal aangelegd
aan de uiterste westkant om de
westenwind uit de wijk te krij
gen", vertelt Griffioen. „Daar
komt de naam Plan Waai van
daan." Er kwamen twee
parallel lopende toegangs/
uitvalswegen, de Scheldestraat
en de Haringvlietstraat, die in
een rechte lijn naar de binnen
stad leiden. Die keuze maakt de
wijk nu beperkt in de toeganke
lijkheid en kwetsbaar als er een
weg opgebroken is.
Midden tussen de twee straten
was een brede groenstrook voor
zien die de wijk zou doorsnij
den. Die strook is er nog wel.
maar niet zover doorgetrokken
als in eerste instantie was ge
pland.
De eerste huizen, in de Keten
straat en de Krammerstraat,
werden in 1970 opgeleverd. Er
was grote behoefte aan kwanti
teit. Er werd in opdracht van
corporatie Beter Wonen, nu
Zeeuwland, snel veel van het
zelfde gebouwd om aan de drin
gende vraag te kunnen voldoen.
Er was echter ook grote behoef
te aan vrije kavels. Zierikzee
had daar tot op dat moment nog
nauwelijks mogelijkheden toe.
Poortambacht 7: woonerven met veel groen.
Poortambacht 11 vormt de afronding van de wijk.
Daarom werden er enkele stra
ten aangelegd waar kavels in de
vrije sector aan kwamen te lig
gen.
Erven
De woonerven kwamen vervol
gens in beeld. De stedenbouw
kundigen stapten over van de
rechte straten naar een straat
beeld dat de indruk moest geven
organisch gegroeid te zijn. De
huizen versprongen en kregen
niet allemaal hetzelfde aanzien.
De auto, ooit als statussymbool
recht voor de deur geparkeerd,
moest uit het zicht worden geno
men door 'functioneel groen'.
Wie echter ooit een adres in een
woonwijk heeft gezocht, weet
hoe je op die erven kunt verdwa
len. En Poortambacht kenmerkt
zich toch al niet door een duide
lijk stratenplan. Veel straten lo
pen in een U-vorm en komen al
tijd weer uit op een van de twee
hoofdstraten waardoor het lijkt
alsof er twee straten zijn met de
zelfde naam.
Poortambacht 7 met de wooner
ven en 8 met rijen woningen en
enkele lage flats voldeden niet
aan de sterk groeiende vraag
naar vrije kavels. Deelplannen
9a en 9b bestonden daarom uit
drieenveertig van dergelijke ka
vels. Tot en met plan 9b had de
gemeente Poortambacht zelf ont
wikkeld. Toen begin jaren ne
gentig werd gesproken over
Poortambacht 10, bleek de
grondprijs zo gestegen te zijn
dat de gemeente in zee moest
gaan met een projectontwikke
laar. Wel werden er eisen ge
steld aan bijvoorbeeld het aan
tal huurwoningen, de diversiteit
en woningen voor ouderen. Dit
was ook de eerste keer dat er zo
veel woningen tegelijkertijd wer
den gebouwd, zo'n 230. Voor het
eerst werd er ook een beeldkwa
liteitsplan opgesteld om duide
lijkheid te scheppen hoe de wijk
er uit moest zien en aan welke
eisen de nieuwe uitbreiding
moest voldoen. „Waar in de ja
ren zeventig vooral gewerkt
werd aan kwantiteit, is er nu be
hoefte aan kwaliteit", stellen
Van Zetten en Griffioen vast.
Dit op een na laatste deel van de
wijk biedt dan ook een ander
aanzien dan de eerste straten.
De wijk is een mix van huur- en
koopwoningen in verschillende
prijsklassen. Oud en jong kun
nen door elkaar wonen.
In deelplan 9 kwam voor het
eerst water in beeld, met de aan
leg van een singel. Nu is de aan
wezigheid van water een vereis
te, in plan 10 terug te zien als
gracht en vijver. Bij deelplan 11
zal water nog sterker aanwezig
zijn in de vorm van een kade
met de kadewoningen. „Er zijn
zaken niet perfect gelopen bij
deelplan 10", zegt Van Zetten
Daarvan hebben we geleerd
voor deelplan 11." Zo wordt er
voor 11 een grondonderzoek ge
houden om te zien welke bomen
er goed gedijen in de zilte
grond. In Poortambacht 10 ging
in sommige straten vijftig pro
cent van de bomen dood.
Doelgroepen
Poortambacht 11 wordt de af
ronding van de wijk. Er komen
circa driehonderd koop- en
huurwoningen in verschillende
prijsklassen en voor diverse
doelgroepen. Er is veel aan
dacht voor de stedenbouwkundi
ge en de architectonische kwali
teiten. Met een kade wordt de
grens van de bebouwing aange
geven, in de bufferzone komen
drie appartementsgebouwen.
Het masterplan en beeldkwali
teitplan liggen al vast. Een over
eenkomst met een projectont
wikkelaar wordt binnenkort ver
wacht waarna het ontwerpbe-
stemmingsplan in procedure
kan worden gebracht.
Ooit had de toenmalige gemeen
te Zierikzee de visie dat de nieu
we wijk Poortambacht een ei
gen eenheid zou gaan vormen
binnen de gemeente Zierikzee.
Die eenheid is er als je naar de
contouren kijkt: een vlakke wijk
met relatief veel woningen (tot
en met deelplan 10 zijn er 1500
woningen gebouwd) zonder enig
opvallend oriëntatiepunt.
Maar in stedenbouwkundig op
zicht is de ruim dertig jaar oude
nieuwbouwwijk een lappende
ken geworden.
Inge Heuff
Poortambacht 10 bracht veel water in de wijk. foto's Marijke Folkertsma
."y-
K\
In de serie woonberoepen
faaf wekelijks een beroep
op het gebied van wonen
centraal. De meest
uiteenlopende personen
komen aan bod: van
itukadoor en architect tot
ambtenaar
welstandscommissie of
glazenwasser. Vandaag:
de betonboorder
foto Ruben Oreel
Naam: Marco Polderman
Woonplaats: Hulst
Beroep: betonboorder -zager
Belangrijkste gereedschap: betonboor en
Via het slopersvak rolde Marco Polderman als
vanzelf in het vak van betonboorder- en za
ger. Herrie, stof en weerbarstige muren waren
voor hem zodoende niets nieuws. Marco werkt in
middels drie jaar bij De Kuijper Betonboringen in
Oostkapelle en vult zijn dagen met het boren van
gaten in beton en metselwerk. Wie denkt dat daar
alles mee is gezegd, die heeft het mis. Zijn werk
zaamheden zijn veelzijdig en variëren van het bo
ren van een gat voor een afzuigkap tot het los za-
wn van non cnmnlatn wvpl
Zo heeft De Kuijper bijvoorbeeld ook meege
werkt aan de renovatie van het Vlissingse stad
huis waar de gevel is vervangen door een glazen
pui. Zelf heeft Marco bij elkaar opgeteld maar
een paar dagen aan dat project gewerkt. „Ik doe
het liefst zo'n vier klussen per dag in plaats van
één groot project", vertelt hij. „Die afwisseling
maakt het werk leuk, je komt overal."
Met zijn bus vol boren en zagen snort Marco door
heel Zeeland. Betonboren is een specialistisch kar
wei, het vergt inzicht en je hebt er speciaal gereed
schap voor nodig.
In de bus van Marco liggen daarom boren van 15
tot en met 250 millimeter doorsnee. De grootste
zaag heeft een zaagblad met een doorsnee van 120
centimeter.
..Pas hadden we die zaag nog nodig om een muur
door te zagen in het Abdijgebouw van Middel
burg. Wil je door die dikke middeleeuwse muren
komen, dan moet je van twee kanten zagen", ver
telt Marco.
Voor het aanboren van beton zijn sterke machines
nodig. „Wij gebruiken altijd diamantboren en -za
gen, dat is keihard", aldus Marco.
Met de slijtage van dat gereedschap valt het vol
gens hem nogal mee. „Maar je moet wel uitkijken
dat je niet op het ijzerwerk in een betonconstruc
tie zaagt, want dan heb je kans dat je boor breekt.
Als er een stukje diamant in het gat blijft zitten
en je boort gewoon door, dan gaat je boor eraan.
Diamant op diamant, dat is hard tegen hard", legt
Marco uit.
Ook water- en elektriciteitsleidingen vormen zo
nu en dan een obstakel voor de betonboorders.
..Dan werken we volgens tekening, maar stuiten
we toch nog op een leiding. Dat is echt vervelend,
want wij worden daar wel op aangekeken", zegt
Marco.
Over stof en herrie zul je hem niet zo snel horen
klagen. Zowel boormachines als zagen zijn voor
zien van een waterkraan waarmee de boel con
stant nat wordt gespoten. Daardoor blijven stof
wolken beperkt. Het lawaai wordt gereduceerd
door middel van speciale oordoppen.
Betonboringen zijn vaak onderdeel van een groter
project en daardoor niet altijd zichtbaar voor de
buitenwacht. Marco: „Maar we hebben ook wel
eens ramen in grote gebouwen moeten zagen, zo
als in het voormalige PZEM-gebouw. Als ik daar
langs rijd voelt het nog altijd een beetje als mijn
karwei."
Anita Jansp
