londje Schiermonnikoog
W9
Reis in 5 clicks
'okkenbeest
November is kunstmaand op Ameland
zaterdag 23 oktober 2004
itsers en wandelaars zijn
kaas op het autoluwe
jiermonnikoog. Vooral
Je herfst, als de ergste
ïistische drukte voorbij
ia trekvogels bezit van
eiland nemen, valt er
rite genieten.
Vogel parad ijs
Schiermonnikoog is circa vijftien kilometer lang en drie kilometer
breed. Het strand behoort tot de breedste van Europa Lange tijd
raakte Schiermonnikoog land aan de westzijde kwijt (inclusief het
dorp Westerburen dat in de 18e eeuw door de zee werd opge
slokt), terwijl het aan de oostkant groeide. De afsluiting van de Lau-
werszee in 1962 maakte een einde aan de erostie en had juist tot
gevolg dat de stranden overal weer breder werden.
Schiermonnikoog werd het eerst bewoond in de vijftiende eeuw,
door monniken Daaraan ontleent het haar naam Schiere bete
kent grijze pij en oog staat voor eiland In het gemeentewapen
komt nog een monnik voor en een standbeeld van een monnik
siert het centrum van het dorp.
Schiermonnikoog is eeuwenlang particulier bezit geweest. De laat
ste eigenaar was de Duitse adellijke familie Von Bernstorffmaar
die moest het eiland in 1945 afstaan aan de Staat der Nederlan
den.
Schiermonnikoog kent slechts een gelijknamig dorp, voor het overi
ge bestaat het eiland uit natuur: strand, duinen, kwelders en bos
In 1989 kreeg het grootste deel van het eiland de status van Natio
naal Park Het oostelijk deel is beperkt toegankelijk. Het eiland is
een vogel- en plantenparadijs, ongeveer de helft van alle
plantensoorten in Nederland komt hier voor In het vogel-
broedseizoen (half maart tot half juli) worden bepaalde ge
bieden afgesloten. Er broeden ongeveer negentig soorten, waaron
der de eidereend, scholekster, wulp en tureluur. Overwinteraars
zijn er ook, zoals de zeekoet, alk en rotgans. Daar komen in de
herfst en lente nog talloze trekvogels bij
Voor fietsers en wandelaars is er een goed en uitgebreid netwerk
van fiets- en wandelpaden die naar de mooiste plekjes voeren Fiet
sen zijn te huur in het dorp (van half mei tot half september ook
op de veerdam). Aansluitend op de veerboot (circa €10 voor een
retour) rijden bussen en taxi's naar het dorp.
Wie langer dan een dag wil blijven kan terecht in een van de vele
hotels, appartementen of huisjes De WV geeft een accommoda-
tiegids uit Postbus 13, 9166 ZP Schiermonnikoog, tel. 0519-53 12
33 www.vvvschiermonnikooq.nl
Het bezoekerscentrum is ondergebracht in een voormalige vuurto
ren aan de Torenstreek 20, tel. 0519-53 16 41Van november tot
eind februari gesloten.
Zie ook www.nationaalpark/schiermonnikooq/
Schiermonnikoog Schier""""1^,
Bezoekerscen trum t Vredenho,
WADDENZEE
(ALICE PLEKKENPOL
ang is hij niet bepaald, de zee-
J meeuw die langszij de veer-
I boot vliegt. Nauwlettend
J houdt hij de weinige passa-
ïn de gaten die de wind en de
étkou op het bovendek trotseren,
róten en dagjesmensen zonder
pel, genietend van de zilte zeelucht
«vuurtoren die in de verte lokt. Af
gooit een passagier een stuk
«din de lucht, de meeuw vangt het
Wig op. Oefening baart kunst.
nu het hoogseizoen voorbij is
aigtde boot nog aardig wat mensen
Schiermonnikoog. Het is ook
nr drie kwartier varen vanaf Lau-
üoog, en de dagrandverbinding (om
tien heen, om half zeven terug)
luit het Waddeneiland tot een per-
ite bestemming voor een najaars wan
ing of fietstocht.
luwen wei
ij opteren voor dat laatste en nemen
gereedstaande bus naar het dorp,
karwe voor vijf euro een fiets huren.
E'eerst koffie. Het terras van hotel
der Werff ligt 's morgens in de
en alle stoelen zijn meteen bezet,
i schuiven aan bij een echtpaar uit
iGooi dat hier al dertig jaar komt.
sober groet hen als oude bekenden,
schtig eiland, het verveelt nooit,'
Btde mevrouw het gesprek. 'We lo-
sn in een huisje, dan heb je meer
ncy. En omdat we hier al zo lang ko-
we niet meer elke dag op
r Gewoon lekker op het terras zit-
kijken naar de dagjesmensen, en
:beetje langs het strand slenteren.
IWgevend.'
gevend zal ons bezoek niet zijn.
41en in een dag het eiland rond-
sen, alle hoogtepunten van Schier-
snikoog zien, schelpen zoeken op
^rand en vogels spotten. Dus klok-
'wde koffie snel weg, schrikken
-als we 1,60 euro voor twee kopjes
0en betalen ('het klopt echt hoor',
Wert de ober), en stappen op de
k Eerst door enkele straten, hier
ïkn genoemd, met oude gerestau-
-e huisjes, dan weg uit het drukke
weg van de massa.
dderige legpuzzel
bebouwing valt meteen de
'sop. Er rijden nauwelijks auto's of
smers en dat hoor je, of liever ge-
-dathoor je niet. We fietsen langs
Oude huizen aan de Middenstreek, en het dorp gezien vanuit de Banckspolder.
Wie niet de boot wil nemen kan vanuit Pieterburen naar Schiermonnikoog wadlo
pen. Foto's WEGENER
de Banckspolder. De lage zon veran
dert de plassen en het slijk van het wad
in een grote legpuzzel met talloze grilli
ge stukken. Wulpen en en andere
langsnavelige vogels stappen parman
tig door het slik op zoek naar voedsel.
Vogelaars staan met verrekijkers op de
dijk om trekvogels en overwinteraars
te spotten.
We gaan via de Prins Bemhardweg een
stukje landinwaarts, en komen in een
bosrijk deel. Aangeplant bos, dat wel.
Tussen de bomen houden we halt bij
de begraafplaats Vredenhof, gesticht
door de vroegere hoteleigenaar Sake
van der Werff, die er op
de laatste rij naast zijn
zoon is begraven. Hier
vonden militairen uit
twee wereldoorlogen,
aangespoelde zeelie
den en nog enkele ande
ren een laatste rust
plaats. Duitse, Franse
en Britse soldaten lig
gen broederlijk naast el
kaar. Een groep toeris
ten slaat een wandel
pad in en we gaan er
achter aan, naar de na
bijgelegen Wasser-
mann, een door de Duit
sers gebouwde bunker
die ooit deel uitmaakte
van de Atlantikwall. Je
kunt er in en op, en
hebt vanaf het dak een
mooi uitzicht over het
eiland en de zee. Het is
helder weer en we zien
zelfs de kust van Gro
ningen en Friesland.
We zien nu ook dat
bijna alle paden naar
de bunker leiden, en
een wegwijzer naar de
Kobbeduinen wijst.
Geen idee waar of wat
dat is, maar op het klei
ne Schiermonnikoog is
het nooit ver en altijd
mooi, dus gaan we die
kant uit.
Al snel moeten we stop
pen voor schapen die het fietspad be
zet houden. Bellen helpt niet. voorzich
tig tegen de kont duwen wel. Even la
ter steken zes koeien het pad over. Die
laten we liever passeren, ze ogen niet
gevaarlijk maar wel groot, zo op
slechts een paar meter afstand.
De bescheiden klimmetjes richting dui
nen brengen het eerste zweet op de
rug. De jas gaat zowaar uit, al is dat ui
teraard niet verstandig. Als we echt bij
de duinen komen mogen we niet ver
der, althans niet op de fiets. Dus lopen
we naar het strand, waar het meteen
een stuk frisser is. O ja, schelpen zoe
ken, dat wilden we nog doen. Om thuis
kransen van te maken of in schaaltjes
te leggen, als herinnering aan die
mooie herfstdag op een Waddenei
land. Er is nog een strandpaviljoen
open, we strijken er neer voor warme
chocolademelk. Zo achter het glas, in
het bleke zonnetje, is het best uit te
houden, en dat vinden meer mensen.
Daarna fietsen we terug richting dorp.
om de westkant te verkennen. Naar de
rode vuurtoren, die overigens gesloten
is, en via het Omnespad dat langs de
zandplaat en het Wester-
strand voert. Vanaf dat
pad is het zicht op het
dorp mooi, een beetje
melancholiek bijna. De
reeds zakkende zon zet
de huizen in de verte in
een gouden gloed. Tijd
voor gemijmer is er nau
welijks, de middag loopt
ten einde en de boot
vaart- onverbiddelijk om
half zeven terug.
Voordat we de veerboot
nemen naar de vaste
wal, zoeken we nog even
een plekje op het terras
van Graaf Bernstorff, dat
nu in de zon ligt. Hier
kost de koffie 2,20 euro
per kop, en dat is op
nieuw schrikken.
De fietsen gaan retour,
we lopen de twee kilome
ter naar de veerdam
waar al dagjesmensen
wachten. Contact is snel
gelegd. 'Een mooi ei
land, jazeker, maar zou
u hier willen wonen?
Met duizend mensen die
elkaar allemaal kennen,
en overal water om je
heen?' Nee, toch liever
niet, dan maar af en toe
een dagje er naar toe,
luidt de algemene con
clusie. Maar stappen we
ruim een uur later van
de veerboot en voegen we ons met de
auto in de verlate avondspits, dan we
ten we het niet meer zo zeker.
Dit is deel 8 in een serie over Nationale Par
ken.
Op Schiermonnikoog komen fietsers vooral schapen te
gen, in het veld of op de dijk.
Vikingschip
vaart weer uit
De reconstructie van het dertig meter lange
oorlogsschip Skuldelev 2 is het meest ambitieu
ze project met betrekking tot een Vikingschip
ooit. In het Vikingeskibs Museet in Roskilde is
vier jaar gewerkt aan de 'herbouw' van het
schip, dat nu voltooid is. In 2007 zal het schip
naar Dublin varen, de plek waar het oorspron
kelijke vaartuig in de periode 1042-1043 werd
gebouwd. Met dit soort schepen voeren de Vi
kingen ruim duizend jaar geleden al naar het
huidige Canada. Het vikingschipmuseum heeft
tal van schepen die in de zomermaanden met
toeristen varen. De website bevat veel interes
sante informatie, ook in het Nederlands:
www.vikinqshipmuseum.com.
Nieuwe brochure met
motorvakanties
De Koninklijke Nederlandse Motor Vereniging
(KNMV) en reisorganisator Vacansoleil gaan sa
menwerken op het gebied van motorvakan
ties. Zo komen er reisaanbiedingen voor leden
van de KNMV. Ook worden individuele motor-
reizen en begeleide reizen in groepsverband
aangeboden. Deelnemers verblijven op geselec
teerde campings in luxe ingerichte stacaravans
of bungalowtenten. Men kan op de camping ge
bruik maken van extra service zoals ontbijt,
verhuur van bedlinnen en handdoeken, en
(motor)rijvaardigheidscursussen. In december
verschijnt een aparte brochure Vacansoleil Mo
tor Holidays.
Bierfeesten horen
bij de herfst
Enkele bierfeesten zijn voortgekomen uit his
torische gebeurtenissen, maar de meeste zijn
in het leven geroepen door een brouwerij, een
biergenootschap of een evenementencommis
sie. Het bekendste bierfeest, het Oktoberfest in
München, trekt miljoenen mensen uit binnen-
en buitenland. Bierdeskundige Tom Bomers:
'In vergelijking tot de bierfestivals in België,
Engeland en Nederland is München te massaal
en wat platvloers. Op de kleinere festivals bui
ten Duitsland komen vooral bierliefhebbers en
mensen die
werkzaam zijn
in de bier-
branche. Het is
er minder luid
ruchtig. Je ziet
geen lange ta
fels, maar
stands van de
diverse brou
werijen.'
Bierfeesten
zijn er binnen
kort in Amster
dam (29-31 ok
tober, PINT
Bokbierfesti-
val, Beurs van
Berlage, www.pint.nl) en in Breda (laatste zon
dag van oktober, Bokbierzondag, Bierreclame-
museum, Haagweg 375,
www.bierreclamemuseum.nl).
Wie de komende tijd de Lorraine bezoekt, kan
een kijkje nemen in wat de Fransen zelf het
grootste biermuseum ter wereld noemen. Het
museum in Stenay, nabij Verdun, laat zien hoe
bier gemaakt wordt, en uiteraard ontbreekt
een bierproeverij niet. Musée Européen de la
Bière in Stenay, tel. 0033-329 80 68 78.
Sinds veel Nederlanders de wintersportvakan
tie net zo hoog in het vaandel hebben staan als
de zomervakantie, is het aantal gevorderde
skiërs flink toegenomen. En die skiërs stellen
steeds meer eisen. Zo is afwisseling erg belang
rijk; het liefst maken ze elke dag een andere,
lange tocht. Om aan zulke wensen tegemoet te
komen worden de laatste jaren dikwijls twee
of drie skigebieden aan elkaar gesmeed. We
maakten een selectie van enkele schijnbaar
eindeloze gebieden.
Frankrijk:www.paradiski.com: Oostenrijk:
www.ski-optimal.at; VS: http://vail.snow.com;
Italië: www.dolomitisuperski.com en
Zwitserland: www.chablais.info.
"rri paard had hoefijzerpech aan
J zijn linkerachterbeen. Met ang-
stige ogen keek het achterom,
k -A.terwijl de smid zijn hoef in de
r%eep had en met een enorme eelt-
?inde weer was. De smid was een ge-
*f>en- driftig ventje. 'Sta nou bliksem-
toht-sterretje-doodskop-uitroepteken
jjjtil, vuile pleurisknol met je tyfus-
schreeuwde hij. Of woorden van ge-
franse strekking, want we waren
«KteinCaen.
hier deden ze dat ook. Misschien is
internationaal gebruik. Het was
'lamelijk al eerder opgevallen dat
nJUze paarden vaak zo uitgevloekt
Wen door hun verzorgers. Waarom
niet een beetje aardig tegen zo'n
half twee, de koersen moesten
"jje'open worden. Over een half uur
'de eerste race van start gaan. Op het
'"van het hippodrome zwierven we
Ne vrachtwagens en de stallen. Ik
'"gezelschap van Anne. Met zijn
2 meter 2 is hij een groot paar-
«hebber. In Frankrijk stikt het van
ten en Anne had me aange-
rdom een keer mee te gaan. Hij leg-
e l'it dat sommige paarden sponsjes
Door DIRK MULDER
in hun oren kregen met een touwtje er
aan, zodat de jockey ze er tegen het eind
van de race uit kon trekken. Dan gingen
ze nog harder lopen door de schrik van
het plotselinge lawaai.
De eerste koers stond op het punt om los
te barsten. We zaten inmiddels bovenin
een drie verdiepingen hoog gebouw met
een riant uitzicht op de baan. De start
nam me bij verrassing. Ik had een drama
tisch signaal verwacht, trompetgeschal
of een luide, van tien tot één terugtellen-
de stem, maar het ging bijna terloops.
Toen ik even niet oplette waren ze al be
gonnen en kwamen ze opeens voorbij.
Zo'n race is trouwens ook mooi met je
ogen dicht. De doffe roffel van tachtig
hoeven op een sintelbaan klinkt alsof
het Opperwezen ongeduldig met zijn vin
gers op de aarde trommelt.
Het moest even groeien, maar vlak voor
de zevende koers van 16.37 uur meende
ik er voldoende verstand van te hebben
om een gokje te wagen. Na een grondige
analyse van het deelnemersveld zette ik
vijf euro in op New Fragility. Eerst wilde
ik Need To Go kiezen, maar een paard
dat voortdurend moet plassen leek me
geen winnaarsmateriaal. Anne zag meer
in Noria de Talonay.
Het werd een spannende race. Mijn
paard was niet direct haantje-de-voorste
en koos een strategische middenpositie.
Ik rekende op een verbluffende
eindsprint. 'Sneller, sneller!' schreeuwde
ik tegen de jockey, hoewel hij mij niet
horen kon. 'Ruk die stoppen uit z'n
oren!'
Het hielp niet. Noria de Talonay ging als
eerste over de finish en Anne won dertig
euro. Die van mij eindigde als zesde.
We gingen naar beneden. Buiten kwam
ik New Fragility tegen, die naar de stal
werd gebracht. 'Lui pokkenbeest,' mom
pelde ik in het voorbijgaan.
De Waddeneilanden hebben iets met cul
tuur. Zoals Ameland, het eiland dat zich
graag als 'Waddendiamant' afficheert. Elk
jaar is het er in november Kunstmaand.
Voor iedereen gratis mee te maken.
Was de Groninger kunstschilder Henk Hel
mantel vorig jaar een van de trekpleisters
van 'November-Kunstmaand' op Ameland,
dit jaar moeten Duitse en Deense kunste
naars het evenement extra kleur geven. Ver
spreid over kerken, musea, galeries maar
ook appartementencomplexen, hotels en
andere openbare ruimtes in de vier dorpen
van het eiland, tonen vele tientallen schil
ders, grafici, fotografen, beeldhouwers,
edelsmeden en keramisten hun werk. De va
riatie is groot, de verrassingen ook.
Dit jaar wordt de Kunstmaand voor de acht
ste keer gehouden, van 30 oktober tot en
met 28 november. En uiteraard niet zómaar
in november. Volgens Pieter Smit, 25 jaar di
recteur van de WV op Ameland, is novem
ber een van de rustige maanden op het ei
land. En net als overal willen mensen die
het van het toerisme moeten hebben, het
seizoen graag wat oprekken.
Dat lijkt met die Kunstmaand aardig te luk
ken, want de belangstelling is groot: alle no-
vember-weekends zijn er honderden bezoe
kers. Die per (huur)fiets dorpen en hun aan
grote geel/blauwe vlaggen te herkennen ex
Kerk en kunst blijkt een prima combinatie in Ameland.
positieruimtes afgaan en zo haast spelender
wijs met kunst in aanraking komen. Smit:
'Het idee is eigenlijk afkomstig van Geert
Dokter, die directeur van rederij Wagen
borg was. Hij had een kennis die elders in
ons land een expositie van honderd jonge
schilders organiseerde. Kan dat niet op Ame
land, vroegen we ons met Dokter af. En het
kón. Dat was dus meteen aflevering 1 van
Amelands November-Kunstmaand'.
Mede door de plekken waar de exposities
werden ondergebracht en de gratis entree
bleek de kunstmaand al snel een laagdrem
pelig evenement. En er wordt ook veel van
de geëxposeerde lamst verkocht. Smit: 'Er
zijn weekends bij met een opbrengst van
16.000 euro.' Voor de kunstmaand 2004
ging Smit de grens over: 'We doen nu wat
met kunstenaars uit Denemarken en Duits
land.' En hij wil ook dat er 's avonds wat te
doen is, zeker op zaterdagavond. Tot nu toe
hield alles om vier uur 's middags op. Smit:
'Samen met de horeca moet er iets te rege
len zijn, een concert bijvoorbeeld.'
Meer informatie: WV Ameland, tel. 0519-54 65
46, www.vvvameland.nl en www.ameland-
kunstmaand.nl Ameland is per boot bereikbaar
vanuit het Friese Holwerd.
ROB DE VRIES
