Rust en ruimte
de dijk
PZC
W 9
Reis in 5 clicks
Vliegfeest
Naar het strand bij Winschoten
zaterdag 25 september 2004
Toerisme Nederland voor
echte waterratten
Volgend jaar staat toeristisch Nederland hele
maal in het teken van het water. Met de grote
internationale zeilmanifestatie Sail 2005 én de
50e botententoonstelling Hiswa in het vooruit
zicht, is voor volgend jaar 'water' als toeris
tisch thema gekozen. Het is voor de tweede
keer dat aan de hand van een thema het toeris
me naar en in Nederland wordt gepromoot.
Dit jaar gaat het over 'architectuur en design',
in 2006
is 'Rem
brandt jSgSfcj.
400' het
derde on-
derwerp.
Hoewel I
het be
noemen
van een
toeris
tisch thema vooral bedoeld is om buitenlan
ders er op te wijzen dat ons land meer te bie
den heeft dan klompen, molens en tulpen, is
water ook van groot belang voor het binnen
lands toerisme. Bijna 20 procent van ons grond
oppervlak bestaat uit water en er 4.400 kilome
ter aan waterwegen. 'Een paradijs voor water
sporters', zeggen de initiatiefnemers.
Samen met organisaties als Hiswa, Recron en
Horeca Nederland brengt het Nederlands Bu
reau voor Toerisme Congressen (NBTC) vier
specifieke gebieden onder de aandacht: water
en historie (VOC, Gouden Eeuw, zeemusea,
oude havenstadjes), water en pret (watersport,
waterattracties, logeren op het water), water
en leven (eten van Nederlandse vis, garnalen
en oesters) en de strijd tegen het water (dam
men en dijken, polders, gemalen, molens, en,
zie foto, de Deltawerken).
Er komen bijzondere arrangementen als over
nachten in een vuurtoren (Harlingen), dineren
in een watertoren (Zwolle), eilandhoppen in
Zeeland en slapen in een stoomboot van de
Holland Amerika Lijn (Rotterdam). 'Allemaal
uitingen waarmee we kunnen laten zien hoe
bijzonder ons waterland is', aldus het NBTC.
Dit najaar wordt een speciale website ontwik
keld met het totale aanbod. En ook in het bui
tenland zal het NBTC het watertoerisme extra
promoten. Officieel begint het themajaar tij
dens de Vakantiebeurs in januari.
Je móet een keer naar de
theeschenkerij in
Houwerzijl, drongen
vrienden uit het hoge
noorden al jaren aan. Dat
ligt niet naast de deur, en
bovendien is het geen
bestemming waarvan je
hart acuut wild gaat
kloppen. Toch pakte het
arrangement dat we zelf
samenstelden verrassend en
vooral ontspannen uit.
Groningen
stoppen regelmatig langs het Lauwersmeer om vogels te observeren. Foto INGE YSPa&T
Door ALICE PLEKKENPOL
Het ruikt naar een vroege
herfstochtend. Vochtig,
kil en aards, met een
vleugje zee. Buiten rond
de boerderij in de Westpolder is het
doodstil. De akkers liggen er nog on
beroerd bij, alleen aangeraakt door
de stralen van de langzaam klim
mende zon. Wakker worden op het
Noord-Groningse platteland, achter
de dijken van de Waddenzee en het
Lauwersmeer, heeft onmiskenbaar
charme voor wie het drukke stadsle
ven gewend is.
De dag ervoor zijn we naar de noord
kant van Nederland gereden. Door
plaatsen als Leens, Zoutkamp, Hou-
werzijl, Vierhuizen en Eenrum,
waarvan we soms nog nooit hadden
gehoord. Eenrum is de eerste stop.
Grote borden maken duidelijk dat
hier Abrahams mosterdmakerij,
een klompenmakerij en de kaarsen
makerij Wilhelmus zijn gevestigd.
Mosterd en klompen hebben we
niet nodig en voor kaarsen is het
nog te vroeg in het seizoen, dus
wordt het doelloos en daarom heel
relaxed slenteren door het pittores
ke centrum. Voordeel van zulke klei
ne plaatsen bezoeken is dat je als
toerist niets 'moet'. In Parijs moetje
de Eiffeltoren zien, in Rome het Col-
losseum en het Vaticaan, maar in
Noord-Groningen vallen die zelf op
gelegde verplichtingen meteen
weg. Héérlijk.
Het beoogde lunchadres is in Hou
werzijl, dat nauwelijks op de weg
wijzers vermeld blijkt. Gelukkig wij
zen kleine borden richting De Thee
fabriek. We beginnen er met het
museum. Het theemuseum is het
enige in haar soort in Nederland en
De Theefabriek is een prima lunch
adres, waarbij uiteraard thee niet
mag ontbreken. Foto's WEGENER
toont de theehistorie van plant tot
drank. Machines, maquettes, servie
zen, theekisten, reclameborden,
winkeltjes, het is er allemaal en
drukt de bezoeker met de neus op
de feiten: er komt heel wat bij kij
ken voordat je een 'simpel' kopje
thee kunt drinken. Lunchen kan bij
goed weer buiten, maar ook binnen
zijn volop mogelijkheden, tot de To
renkamer toe, een mini-tearoom
voor slechts twee personen. De
Theefabriek is anders dan de naam
doet vermoeden nooit een fabriek
geweest, maar een voormalige kerk
die eind jaren tachtig voor een sym
bolische gulden werd verkocht aan
een jong stel, dat er de huidige toe
ristische attractie van maakte.
Voormalig vissersdorp
Volgende halte is Zoutkamp. Ooit
een vissersplaats, maar na de afslui
ting van de Lauwerszee eind jaren
zestig kreeg het dorp een ander,
meer toeristisch karakter. Zout
kamp is de uitvalsbasis voor water-
toeristen en de toegangspoort tot
het Lauwersmeer. In de haven lig
gen tal van bescheiden jachten. En
kele oudere mannen fietsen in een
zeer kalm tempo naar het haven
huisje waar ze elkaar treffen voor
een praatje. Ook de weinige toeris
ten die er rondlopen worden vrien
delijk toegeknikt. Schuin aan de
overzijde, aan de Reitdiepskade,
staan nog enkele vroegere vissers
huisjes, op nummer 11 zijn de VW
en een bescheiden Visserijmuseum
gehuisvest.
Noordwest-Groningen is het gebied
van statige herenboerderijen, veelal
van het type kop-hals-romp, en
oude borgen. Een van de bekendste
is de 14e eeuwse Borg Verhildersum
bij Leens. De borg zelf valt ietwat te
gen, wellicht door de rij leilindes
die het lage gebouw bijna aan het
oog onttrekt, maar in en rondom
het als museum ingerichte pand is
genoeg te zien.
In Leens kijken we nog snel om de
hoek van de deur van de Petruskerk.
Nergens in Nederland vindt men zo
veel door monniken gebouwde mid
deleeuwse kerkjes in romaanse of
romaans-gothische stijl als hier. Van
de bijbehorende kloosters is weinig
overgebleven, wel herinneren
plaatsnamen als Kloosterburen, Ger-
kesklooster, Nijenklooster en Veen-
klooster nog aan deze periode.
Voor de nacht hebben we een bed
en breakfast geboekt, waarvan er in
Noord-Groningen nogal wat zijn. De
herenboerderij Nieuw Midhuizen,
net buiten het vlekje Vierhuizen, be
hoort tot de mooiste, met twee rui-'
me, stijlvolle gastenkamers. Gast
vrouw Jacobien Louwes wacht haar
logés op met koffie en koek. Of we
het goed konden vinden, wil ze we
ten. Redelijk, met dank aan enkele
dorpsbewoners, want Nieuw Mid
huizen ligt goed verscholen op het
platteland, 's Morgens serveert ze
het uitgebreide ontbijt in de eetka
mer. Op tafel staan het chique oude
servies en vooral eigengemaakte
streekproducten. Een prima basis
voor de fietstocht richting Lauwer
smeer die aansluitend op het pro
gramma staat.
Het Lauwersmeer is ontstaan na de
inpoldering van de Lauwerszee. Po
pulair is het rondje Lauwersmeer,
een veertig kilometer lange fiets
tocht. We maken onze eigen va
riant, beginnen in Zoutkamp, passe
ren de Willem Lodewijk van Nassau-
kazeme en een stukje bos en ko
men dan bij het water. Geen grote
zee of meer, maar plassen afgewis
seld door zandplaten en grasland
met wilde konikpaarden en foerage-
rende trekvogels. We stoppen op
verschillende uitkijkpunten, trap
pen dan weer over de dijk tegen de
wind, langs zandplaten richting Lau-
wersoog. Stil, sereen, maar niet spec
taculair, en dat hoeft hier ook niet.
Juist die simpele rust en ruimte ma
ken de streek zo aantrekkelijk.
De haven van Lauwersoog biedt een
groot contrast, want er is een en al
bedrijvigheid. In fabriekshallen
wordt de vis verwerkt die die nacht
is binnengebracht. En er vertrekt
een boot naar Schiermonnikoog,
dat aan de einder lonkt. Schiermon
nikoog? Is dat niet dat autoluwe ei
land waar je zo relaxed kunt fietsen
en wandelen...?
De Theefabriek, Hoofdstraat 15-17, 9973 PD Houwerzijl, tel.
0595-57 20 53, www.theefabriek.nl. Geopend tot en met 31 Wf jH
oktober dinsdag tot en met zondag 10.00-17.00 uur, daarna
zaterdag en zondag 10.00-17.00 uur. Entree €2,25.
Borg Verhildersum, Wierde 40, 9965 TB Leens, tel 0595-571430,
www.borqen.nl Geopend tot en met 31 oktober van dinsdag tot en
met zondag 10.30-17.00 uur, entree €4,50.
VW Lauwersmeer, Reitdiepskade 11, 9974 PJ Zoutkamp,
tel.0595-40 19 57.
Een overnachting met ontbijt en gebruik van fietsen kost in b&b Nieuw
Midhuizen €40 p.p.p.n: Westpolder 22, 9975 WJ Vierhuizen,
tel. 0595-40 15 04, www.nieuwmidhuizen.com
Deze b&b is aangesloten bij de Stichting Erfgoed Logies, die elk jaar eén
dikke brochure a €5 uitgeeft vol karakteristieke overnachtingsadressen
door heel Nederland". Rijksstraatweg 18,9752 AD Haren,
tel. 050-535 02 02, www.erfqoedloqies.nl.
Winterexposities
Amsterdamse musea
In de hoofdstad is de komende maanden weer
het Amsterdam Winter Adventure te beleven.
Dat betekent dat ook in de koude periode van
het jaar het aanbod van musea weer groots is.
De Amsterdamse musea tonen ruim vijftien bij
zondere win
terexposi
ties, waar
van enkele
net geopend
zijn. Top
pers zijn
'L'Art Nou
veau. La Mai-
son Bing' in
het Van
Gogh Museum (26 november tot en met 27 fe
bruari), 'Diaspora: thuis in ballingschap' in het
Joods Historisch Museum (19 september tot en
met 27 februari) en Alexandra Nicolaas over
het tsarenpaar (zie foto) in het museum Hermi
tage Amsterdam (18 september tot en met 13
februari). Alle informatie staat in de speciale
brochure die verkrijgbaar is bij musea, hotels
en VWs. Het aanbod is ook te vinden op
www.amsterdamwinteradventure.nl en via
www.lekkerweq.nl.
Groene maand
September is de 'Groene Maand'. De herfst is
begonnen, dus tijd om de jas te pakken en de
frisse wind te voelen. Beleef de natuur en geef
de ogen de kost. Op internet zijn talloze bron
nen te vinden om de mooiste buitentrips al
vast binnen voor te bereiden. Wees er snel bij,
voordat het oktober is.
Algemeen: www.qroenemaand.nl: IVN:
www.ivn.nl: KNNV: www.knnv.nl: nationale
parken: www.nationaalpark.nl en wandelen bij
de boer: www.opdekuierlatten.nl.
^och was het een flinke tegenval-
I Ier de laatste keer dat ik vloog.
I Goed, het was een budgetvlucht,
A. dat wist ik. Alhoewel, zo goed-
was het nu ook weer niet als je al
les erbij optelde.
Het moet uit de lengte of uit de breedte
bij zo'n maatschappij, dus op de zitruim
te was behoorlijk bezuinigd. De vliegtuig-
stoelen stonden erg dicht op elkaar. Ik
ben niet overdreven plaatsinnemend ge
bouwd, maar het ging net. Dat ik benen
heb was echter totaal over het hoofd ge
zien, terwijl ik die niet onder stoelen of
banken kon steken.
Gelukkig was de reis niet lang. Zo'n drie
uur vliegen, dat zou ik wel redden.
Na het opstijgen klonk de 'pling' dat de
riemen los mochten. Er werd ons geadvi
seerd om ze vast te laten, vanwege moge
lijke luchtzakjes. Het maakte niet uit,
ook zonder riemen zaten wij voldoende
klem.
Vol verwachting maakte ik het knipje
open waarmee ik het witte tafeltje kon
laten zakken dat aan de rugleuning van
de stoel voor mij zat. Eerst moest ik diep
inademen. Toen ik uitademde knelde
mijn buik zich op navelhoogte om de ta-
Door DIRK MULDER
felrand. Ik voelde me als een kleuter die
de kinderstoel ontgroeid was.
Het kon me niet deren want aan het ein
de van het gangpad zag ik de stewardess
aankomen. Ze duwde een kar voor zich
uit. Ongeduldig trommelde ik met mijn
vingers op het tafeltje.
Het is niet iets waar ik op verjaardagen
over opschep, maar ik ben dol op vlieg
tuigmaaltijden. Zo'n rechthoekig pla-
teautje met een dampend warm, door
aluminiumfolie afgedekt bakje en van
die poppenhuispakketjes eromheen, ik
vind het een feest. Het ziet er allemaal
zo prachtig uit. Het vierkante toetje, de
crackertjes, de piepkleine zakjes met de
peper en het zout, en zelfs het kaasje, ter
wijl ik daar helemaal niet van hou. En
dan krijg je er ook nog een flesje wijn bij
in een formaat waarvan je denkt: eigen
lijk drink ik op dit uur van de dag nooit,
maar dit kun je geen drinken noemen,
het is proeven.
Welke verrassing had de catering kok
vandaag voor mij bereid? De stewardess
was bij mijn stoel aangekomen. Ze legde
iets voor mij neer. Het was een wat be
duimelde brochure.
Geschrokken vroeg ik waar het eten
bleef. Nou, dat zou niet komen. Vanwege
de lage ticketprijs was de vliegtuigmaal
tijd geschrapt. Wel kon ik, op eigen kos
ten, een snack en een drankje kiezen uit
het foldertje.
Het woord 'snadk' vind ik al dermate on
heilspellend dat ik het nooit in de mond
zal nemen. Ik associeer de klank met iets
slijmerigs en slakkigs. En wat was er nu
voor lol aan het bestellen van een blikje
cola en een bleke sandwich in een drie
hoekige verpakking van doorzichtig plas
tic? Je wist precies watje zou krijgen.
Teleurgesteld probeerde ik achterover te
leunen. Het lege tafeltje sneed in mijn
buik.
Friesland is onze provincie met
de meeste meren, maar Gronin
gen telt op dat gebied toch ook
redelijk mee. Met het Leekster-
meer in het zuiden, de Hoornse
Plas en het Paterwoldsemeer bij
de stad Groningen en het Schild-
meer bij Appingedam. En nu
komt daar een nieuw aangeleg
de waterplas bij. Van behoorlij
ke omvang: acht vierkante kilo
meter en daarmee net zo groot
als het Sneekermeer. Met een
strand, boulevards, veel water
sport en fietsroutes rond het
meer kan dit 'Blauwe Stad
Meer' uitgroeien tot een toeris
tische trekpleister van formaat.
Uiteraard komen er ook huizen,
bestemd voor permanente be
woning.
De 'Blauwe Stad' in Oldambt na
bij Winschoten kan worden ge
bouwd omdat er een flink brok
weiland in de aanbieding was.
Ook in dit deel van het land gaat
de agrarische sector achteruit
en met Europese steun kon de
provincie Groningen gebruik
maken van braakligregelingen
om nieuwe plannen voor het ge
Het opvallende infocentrum van de Blauwe Stad, even ten noorden
van Winschoten aan de A7. Foto GPD
bied te ontwikkelen. Zowel om
de regio nieuwe economische
impulsen te geven en de werkge
legenheid te bevorderen, tegelij
kertijd wilde Groningen er haar
ambities ('we zijn een provincie
waar wat bijzonders, iets exclu
siefs kan') mee tonen: de 'Blau
we Stad' is het meest spectacu
laire landschapsproject sinds de
drooglegging van Flevoland.
Besloten werd het water weer in
het gebied 'terug te brengen'.
Ten noorden van de A7 Gronin-
gen/Bremen, ter hoogte van
Winschotep, wordt een meer
aangelegd dat het hart van de
'Blauwe Stad' vormt. Hier om
heen worden 1.200 woningen,
soms met eigen steiger, ge
bouwd. Maar er komt ook een
dorpskern met appartementen.
Ondernemers uit omliggende
dorpen hebben zich verenigd in
'Het Blauwe Lint' en deze club,
waartoe ook bekende Nederlan
ders als zangeres Imca Marina
en schilderes Maya Wildevuur
behoren, heeft een toeristische
fietsroute door het 'Blauwe
Stad'- gebied ontwikkeld. Veer
tig kilometer lang voert de rou
te langs 'mooie natuur, prachti
ge vergezichten, historische
plaatsen, leuke terrassen, bij
zondere galeries en musea'.
Inmiddels wordt in Oost Gronin
gen opgewekt geconstateerd
dat de 'Blauwe Stad' nu al iets
toevoegt aan het bestaande toe
ristische netwerk. En er wordt
nog meer verwacht. Met name
voor de watersport die meer
vaarwater krijgt. Naar verwach
ting zullen botenverhuurders
en andere ondernemers die kan-
sen ruiken snel volgen.
ROB DE VRIES
Meer informatie: Infocentrum 'Blau
we Stad', Jaarfkelaan 1, Winscho
ten, tel. 0597-47 10 10,
www.deblauwestad.nl Geopend
werkdagen van 10.00-17.00 uur en
zondag van 12 00-16.00 uur
