Economie blijft achter
De Geus: behoud inkomen
niet meer het belangrijkste
Verdonk drukt Marokkanen in hoek
PZC
Offensief tegen
illegale arbeid
li
Cultuurbudget
voor 2005-2008 is
vrijwel uitgeput
Bedrijven hebben moeite met concurrentie op exportmarkt
woensdag 22 september 2004
De wereldeconomie groeit on
stuimig, maar Nederland
,-ukkelt er achteraan. Het is nog
(leeds 'alle hens aan dek' voor
het kabinet.
twee jaren van forse bezuinigin-
j ,-en hebben nog niet tot merkba-
Lverbeteringen geleid. Integen-
I ([ggi het zit economisch op alle
fronten tegen. Nederland is nog
steeds duur in vergelijking met
het buitenland. Daardoor kan
het bedrijfsleven moeilijk con
curreren op de exportmarkt.
De burgers worden geconfron
teerd met koopkrachtdaling en
consumeren minder. De bedrij
ven zijn nog druk bezig met het
wegwerken van de overcapaci
teit. Daarom investeren, ze nau
welijks. Alleen de overheid
geeft meer geld uit dan ze bin
nenkrijgt en stimuleert zo de
economie nog een klein beetje.
De werkloosheid loopt in 2005
op tot 550.000 personen, 55.000
meer dan in 2004. Om de begro
ting op orde te krijgen bezui
nigt de overheid voor 1,1 mil
jard euro, de lasten worden ver
zwaard met 1,3 miljard euro.
Op de korte termijn leiden de
kabinetsmaatregelen tot meer
economische malaise, consta
teert het Centraal Planbureau.
De economie groeit weliswaar,
maar veel minder dan in de an
dere landen van de EU.
Toch wil minister Zalm van Fi
nanciën doorgaan op de ingesla
gen weg. „De hoge loonkosten
en het beperkt aantal mensen
dat kan werken zijn de grootste
oorzaak van de economische
neergang", aldus Zalm.
Loonmatiging
Loonmatiging blijft dus gebo
den en het kabinet blijft door
gaan met maatregelen om men
sen met een uitkering sneller
aan het werk te krijgen. Mensen
die werken, moeten van het ka
binet ook langer blijven wer
ken.
Ook op een andere manier pro
beert het ministerie van Financi
ën de economie op de langere
termijn gezond te maken.
Staatssecretaris Wijn wil de
winstbelasting voor bedrijven
in stappen verlagen van 34,5
procent naar 30 procent. Die
verlaging moet het bedrijfsle
ven weliswaar zelf betalen, on
der meer via afschaffing van
het grijs kenteken, maar per sal
do zal het toch goed uitpakken
voor de Nederlandse economie.
„Buitenlandse bedrijven kijken
in eerste instantie vooral naar
de hoogte van de winstbelas
ting. Het is dus belangrijk dat
we daarmee kunnen concurre
ren met het buitenland. Als we
een te hoge winstbelasting heb
ben overwegen buitenlandse be
drijven al niet eens om naar Ne
derland te komen", aldus Wijn.
Daarnaast is het ministerie
hard op weg de administratieve
lasten voor het bedrijfsleven te
verlagen. „We hebben al voor 3
miljard euro aan concrete las
tenverlichtingen doorgevoerd.
De doelstelling van het kabinet
is de lasten deze kabinetsperio-
De hervorming van de sociale
1 zekerheid staat in de steigers.
De bijstand is al veranderd en
1 nu gaan WW, WAO en
Vut/prepensioen op de schop.
Volgens minister De Geus (So-
1 ciale Zaken) moet de mentali
teit in Nederland veranderen.
j door Hans van Soest
Nederland ziet er over tien
jaar anders uit dan nu,
voorspelt Aart Jan de Geus.
Mensen zullen vaker van baan
verwisselen dan nu en vaker
tussentijds stoppen met wer
ken voor de zorg aan een kind
of een zieke partner of ouder.
En de sociale zekerheid zal op
andere pijlers zijn gebouwd:
werk komt centraal te staan,
niet louter behoud van inko
men.
„Wie ziek wordt of werkloos
I heeft meer baat bij scholing en
j begeleiding naar ander werk
dan bij inkomensbescher-
ming", zegt de minister van So-
dale Zaken. Bij zijn begroting
voor komend jaar presenteert
hij zijn visie op de toekomst
j van de sociale zekerheid.
„De rode draad in ons beleid is:
welke voorzieningen kunnen
werknemers en werkgevers zelf
dragen? Sommige dingen moet
je als overheid organiseren, zo
als de solidariteit tussen oud en
jopg. Dat doen we via de AOW.
I Maar wanneer mensen met kin-
deren verlof nemen voor de ver-
I zorging, is dat niet iets voor de
wetgever. Dat zijn zaken waar
je zelf voor moet sparen.
Bij het omvormen van de ver-
zorgingsstaat dendert dit kabi-
net dogmatisch voort op de
I weg die het voor ogen staat en
j jaagt iedereen tegen zich in het
harnas.
I „Nou, die mening deel ik niet.
We zijn zes maanden bezig ge
weest met de bonden en werk-
gevers om er samen uit te ko-
men met het prepensioen. Daar
hebben we veel water bij de
rijn gedaan. En nadat het over-
leg was geklapt, hebben we als-
nog het overgangsrecht versoe-
i peld. De nieuwe WAO is op cru-
dale punten aangepast. Er is
geen onderscheid gekomen
I voor beroepsrisico's. De huidi
ge WAO'ers komen niet onder
i het nieuwe wettelijk regime. Er
blijft een minimumuitkering
voor zieke werknemers die hun
baan verliezen."
i „En bij de keuring blijft geke-
ken worden naar wat je nog
j zou kunnen verdienen, niet al-
leen naar je ziekte. Daar hoor
j ik de bonden allemaal niet
over."
Staan de ingrepen in de sociale
zekerheid dan nog open voor
discussie?
„We hebben oog voor hoe de
maatregelen in de praktijk uit
werken. Wat onredelijk uitpakt
Minister De Geus: „We bezien of we ons ontslagsysteem, dal loopt via de rechter of het CWI, moeten herzien. En we bezien het
last-in-first-out-principe." foto Harmen de Jong/GPD
zal worden aangepast. Maar
het is niet zo dat we nog eens
over alles gaan onderhandelen.
Dat punt is gepasseerd."
Voor wie na twintig jaar zijn
baan verliest is er geen geld
meer voor een sociaal plan.
„De baas mag nog wel wat mee
geven bij ontslag, maar dan
moet dat bijvoorbeeld scho-
lingsgeld zijn. Dat mag ongeli
miteerd. Het gaat erom dat je
zo snel mogelijk weer klaar
bent voor iets nieuws."
„Een nieuwe baan biedt meer
zekerheid dan de WW, want
die is altijd eindig. De vakbon
den zetten er bij sociale plan
nen nu al op in dat werknemers
in een traject komen dat leidt
naar een nieuwe baan. Er zijn
juist werkgevers die het liefst
met een zak geld hun verant
woordelijkheid afkopen. Verzet
uit die hoek verbaast me dan
ook niets."
Het wordt makkelijker voor
werkgevers om mensen te ont
slaan.
„We bezien of we ons ontslag
systeem, dat loopt via de rech
ter of het CWI, moeten herzien.
En we bezien het
last-in-first-out-principe. Nu is
het zo dat iemand die ergens
tien jaar werkt en veel jongere
collega's heeft een enorme ont
slagbescherming heeft."
„Een werkgever wil, als er ie
mand overtollig wordt, kunnen
kijken naar welke werknemer
het beste presteert. Maar over
tolligheid zal hoe dan ook al
tijd aangetoond moeten wor
den, ook als de wet verandert.
Of dat ook gebeurt, weten we
nog niet. We worstelen er nog
mee."
Vooral de werknemer betaalt
dus de rekening voor het nieu
we stelsel.
„Nee, er is evenwicht. Werkge
vers betalen twee jaar loon
door bij ziekte. Dat gebeurt ner
gens ter wereld. Dat is een for
se rekening."
„Werkgevers worden meer ge
dwongen hun best te doen
mensen aan het werk te hou
den of elders geplaatst te krij
gen."
Kan iemand die op zijn vijftien
de begonnen is als stratenma
ker straks niet meer eerder
stoppen?
„Het geld dat we nu kwijt zijn
aan het financieren van prepen
sioen hebben we nodig voor
zorg, onderwijs en veiligheid.
Daarnaast is ons systeem op ter
mijn niet meer houdbaar. We
kunnen het ons als samen
leving niet meer permitteren
dat mensen minder dan de
helft van hun leven werken. In
vergelijking met vroeger be
gint men later, eindigt men eer
der en leeft men langer. Men
sen uit de generatie die jong is
begonnen komen we tegemoet
door wie op 1 januari 2005 57
jaar of ouder is ongemoeid te la
ten. Voor hen verandert er
niets."
„Wie nu jong begint - en dat
zijn vaak de mensen in fysiek
zware beroepen - mag meer
pensioen opbouwen. Dat extra
gespaarde geld kan worden aan
gewend om alsnog vroeger te
stoppen."
Zijn het eigenlijk niet gewoon
bezuinigingsmaatregelen die
worden verkocht als visionair?
„Ook zonder financiële nood
zaak is er een sociale noodzaak
om het systeem te veranderen.
Ik zal nooit ontkennen dat een
deel van bijvoorbeeld de ingre
pen in de WW ook door bezuini
gingen zijn ingegeven. Maar ge
zonde overheidsfinanciën zijn
ook belangrijk voor bijvoor
beeld de gezondheidszorg van
ouderen in de toekomst. Finan
ciële redenen en sociaal-politie
ke redenen komen hier samen."
Dus als het slecht blijft gaan
met de economie gaat er nog
meer gebeuren? Zalm wil de
WW-uitkering verkorten.
„Als Gerrit Zalm dat wil, moet
de WD met dat thema de ver
kiezingen in gaan en daar met
een volgend kabinet afspraken
over maken. Er is al veel veran
derd en veranderingen moeten
hun tijd krijgen te landen in de
samenleving."
Geen verhoging van de
AOW-leeftijd?
„Een onzinnig idee. Het duurt
nog jaren om de gemiddelde
leeftijd tot wanneer mensen
blijven doorwerken wat op te
krikken. Dan heeft het geen zin
te praten over de pensioenleef
tijd. Daarnaast is de AOW op
65-jarige leeftijd de basis van
ons pensioenstelsel."
„Pensioenfondsen moeten hun
beleid over langere termijn af
stemmen, daar kun je niet zo
maar aan morrelen. En tot slot
is het ongeloofwaardig naar de
burger. Dit kabinet verandert
de AOW-leeftijd niet! Overi
gens verbiedt geen wet het om
door te blijven werken na de
AOW."
Hoe is uw relatie met Zalm?
„Goed. We fluiten elkaar wel
eens terug, maar we vinden el
kaar ook makkelijk dus trek
ken altijd samen op. De macht
van de minister van Financiën
is in economische slechte tijden
relatief groot. We hebben afge
sproken het begrotingstekort
niet te ver te laten oplopen en
het is zijn verantwoordelijk
heid daar op te letten. Dat bete
kent automatisch dat hij zich
met het beleid van collega's be
moeit. Ik kan daar mee leven,
zolang dat in gezamenlijk over
leg gebeurt. Ik ben als het er op
aankomt misschien meer bezig
met de structurele hervorming
van de sociale zekerheid en hij
meer met het geld, daarin vul
len we elkaar aan."
Waar eindigt dit land? De ver
gelijking tussen dit kabinet en
dat van de Britse premier
Thatcher wordt nogal eens ge
trokken.
„Nederland gaat ab-so-luut
niet de kant op van Thatcher of
de Verenigde Staten. Wij heb
ben straks een basisverzeke
ring in de gezondheidszorg,
geen tweedeling. Wij hebben
een WAO-verzekering die niet
alleen beroepsrisico's dekt. Wij
hebben een AOW en bijstand
op fatsoenlijk niveau. Angst
dat bij ons straks alleen het
recht van de sterkste geldt, is
onterecht. De hervorming is
juist bedoeld om al die basis
voorzieningen die wij wel heb
ben en zij niet overeind te hou
den. Mensen kunnen wel schrik
ken dat het moeilijker wordt
om in de WW of de WAO te ko
men, maar wie het nodig heeft,
krijgt straks nog evenveel
geld."
„En tot slot vond Thatcher de
vakbonden een sta in de weg
voor economisch herstel en
zocht geen overleg. Wij doen
dat wel. Dat het niet gelukt is,
betekent niet dat we het niet
wilden. En we zullen weer om
die tafel gaan zitten. We heb
ben elkaar hoe dan ook nodig."
GPD
de met 4 miljard te verlagen.
Dat laatste miljard vinden we
ook nog wel", denkt Zalm. Hij
gaat er nog van uit dat de econo
mie in 2006 weer zoveel zal
groeien dat de werkloosheid af
neemt en het Rijk weer voldoen
de geld binnenkrijgt. Extra be
zuinigingen zijn dan niet meer
nodig, hoopt hij.
Harder
„Of de economie voldoende aan
trekt weten we natuurlijk nog
niet. Maar in het verleden is ge
bleken dat een economisch her
stel veel harder kan gaan dan
we dachten." GPD
van onze redactie binnenland
Het cultuurbudget voor
2005-2008 is nu al vrijwel
uitgeput, stelt staatssecretaris
Medy van der Laan (D66). Hoe
wel dit jaar voor het eerst 19
miljoen euro moet worden be
zuinigd, wijkt zij in de cultuur
nota op enkele punten af van
het advies van de Raad voor Cul
tuur en maakt op haar totale be
groting geld vrij voor 'bestuur
lijke prioriteiten'.
Zo gaat er 3,2 miljoen euro
extra naar regionale instellin
gen. Maar de komende jaren,
waarschuwt Van der Laan, valt
bij 'onvoorziene problemen in
de cultuursector' niks extra's
meer te verwachten.
Van der Laan heeft 392 miljoen
euro aan subsidies te verdelen
op een totaalbudget van 685 mil
joen euro in 2005. Van de 833 in
stellingen die subsidie hebben
aangevraagd krijgen er 433 een
positieve beschikking. De bezui
nigingen worden voor een groot
deel verhaald op ondersteunen
de diensten, waarvan er in 2006
nog maar één per sector mag
overblijven. De gevolgen van de
bezuinigingen blijven op deze
manier 'zo beperkt mogelijk', al
dus de staatssecretaris.
Van der Laan neemt de door de
raad geadviseerde kaas
schaaf-korting van 2,5 procent
voor de musea wel over. Maar
de korting van 4,3 procent op
de orkesten, opera en het Neder
lands Kamerkoor zou volgens
de staatssecretaris onaanvaard
bare bedrijfsrisico's opleveren
en wordt daarom 'verlicht' tot 3
procent. GPD
Ontwikkeling koopkracht
1222222111^
Bruto
Besteedbaar
Ontwikkeling
Alleenverdiener
inkomen
inkomen'
2005
met kinderen V^E2>-
in
modaal Y VÉÉÉ
29.218
23.008
-0,75
2x modaal fff "N&MKar
58 435
34.615
- 1,25
Tweeverdiener
modaal halfmodaal met kinderen
43.826
32.717
- 1,00
2x modaal halfmodaal met kinderen
73.044
46.023
- 1,00
modaal modaal zonder kinderen
58.435
37.834
- 1,75
2x modaal modaal zonder kinderen
87.653
52.922
- 1,25
Alleenstaande
wettelijk minimumloon
16.392
12.798
- 1,50
modaal
29.218
18.917
- 1,75
2x modaal
58.435
34.006
- 1,00
Alleenstaande ouder
wettelijk minimumloon
16392
17.040
- 1.50
modaal
29.218
24.502
-0,50
Sociale minima
paar met kinderen
16.392
15.624
-0,25
alleenstaande
11.475
9.319
- 1,50
alleenstaande ouder
14.753
14.605
-0,50
AOW, alleenstaand
sociaal minimum
11.713
10106
- 0,25
AOW 5.000 euro
16.743
13 994
-0,50
AOW, paar zonder kinderen
sociaal minimum
16.077
14.032
-0,25
AOW10.000 euro
26.138
20.412
- 1,00
Netto inkomen minus nominale ziektekosten (nominaal deel ZFW of
particuliere premies) en na bijtelling bedrag aan kinderbijslag.
anp bron: Min van Sociale Zaken
van onze redactie binnenland
Het kabinet gaat illegale ar
beid 'vernietigend hard'
aanpakken. Staatssecretaris
Van Hoof (Sociale Zaken) kon
digt een aantal maatregelen
aan om illegale arbeid en zwart
werk te bestrijden.
Zo komt er voor uitzendbu
reaus een vestigingsvergunning.
Uitzendbureaus die illegalen
aan het werk helpen kunnen
dan makkelijker worden geslo
ten. Ook kunnen werkgevers
die illegalen betrekken via die
bureaus makkelijker aansprake-
lijker worden gesteld. Zij gaan
hogere boetes betalen, op
lopend tot 8000 euro per ille-
gaal.
Verder komen er volgend jaar
zo'n veertig inspecteurs bij die
op de werkvloer gaan controle
ren. In totaal zijn er dan 170.
„Dat is genoeg om in het hele
land te opereren", aldus Van
Hoof. Hij verwacht dat er vanaf
2006 zo'n 2600 boetes per jaar
zullen worden opgelegd.
De belangrijkste punten uit de
begroting sociale zaken:
- Lonen van ambtenaren en uit
keringen blijven ook in 2005 be
vroren.
- De premie voor vut en prepen
sioen zijn vanaf 2006 niet meer
aftrekbaar. Iedereen die op 1 ja
nuari 2005 ouder is dan 57 blijft
buiten schot.
- Ontslagvergoedingen worden
verrekend met de WW-uitke
ring.
- De leeftijdsgrens voor de IO-
AW gaat omhoog van 50 naar
55 jaar.
- De kortdurende WW ver
dwijnt.
- De grens om voor de WW in
aanmerking te komen, gaat om
hoog.
- Vanaf 2006 komt er een heel
nieuw WAO-stelsel. Oude geval
len worden vanaf 1 oktober her
keurd volgens strengere regels.
- Werkgevers betalen voortaan
twee jaar loon door van zieke
werknemers. In het tweede jaar
mag het riiet meer zijn dan 70
procent, anders verliest de werk
nemer zijn recht op een latere
uitkering.
- CAO's worden niet meer alge
meen verbindend verklaard als
er loonsverhogingen in zijn afge
sproken.
- Arboregels die strenger zijn
dan de Europese regels worden
zo veel mogelijk afgeschaft.
- Werknemers krijgen recht op
(onbetaald) langdurig zorgver
lof voor een dodelijk ziek kind,
ouder of partner.
- Hoog opgeleide werknemers
van buiten de EU hoeven geen
aparte werkvergunning meer
aan te vragen.
- De 'witte werkster' wordt afge
schaft.
- De Zalmsnip (een jaarlijkse
uitkering van 45 euro voor ie
dereen) verdwijnt. GPD
A
WL/ SPAGAAT
jgor Frank Hendrickx
Mohamed el Aissati, medebedenker
van de onder Marokkaanse jonge
ren zeer populaire website Maroc.nl en
voorzitter van de stichting Maroc.nl, con
stateert dat het beleid van minister Ver-
donk (Vreemdelingenzaken) averechts
*erkt. Allochtone jongeren voelen zich
10 de hoek gezet.
-Van een werkelijk debat over integra-
-tle ls geen sprake. Minister Verdonk is
bij discussiebijeenkomsten een vrien
delijk glimlachende dame die luistert
naar alle argumenten en uiteindelijk
geen millimeter opschuift. Ze houdt ge
woon vast aan het draaiboek. De meeste
maatregelen zijn niet bedoeld om de inte
gratie te bevorderen, maar om flink te
doen tegenover het electoraat. Rita Ver
donk is de voormalige gevangenisdirec
teur die het klusje wel even zal klaren.
Vooral het gesol met onze ouders is een
heel gevoelig punt bij de tweede genera
tie.
„Mensen die het merendeel van hun le
ven achter de rug hebben, mensen die
hun bijdragen hebben geleverd aan de
Nederlandse samenleving, moeten nu op
eens taalcursussen gaan volgen. Anders
dreigt Verdonk met sancties. Er is jaren
niet naar hen omgekeken en nu worden
ze opeens verplicht van alles te doen.
Dat stoort heel veel jongeren."
„Verdonk zou enorm veel goodwill creë
ren als ze iets meer begrip toont voor de
positie waarin onze ouders verkeren.
Het is heel moeilijk voor een oude, anal
fabete vrouw om een vreemde taal te
gaan leren. En wat draagt het bij aan de
integratie? Misschien kennen ze na die
taalcursus honderd woorden meer, maar
die mensen hebben hier hun eigen we
reld. Dat zal niet meer veranderen. Veel
jongeren vinden dat him ouders op die
manier tegen de haren in worden gestre
ken."
„Het huidige beleid is eenzijdig, on
verstandig en werkt averechts. Ver
donk drukt ons in een hoek. Je krijgt
toch het gevoel dat we worden gezien als
Marokkaan en niet als Nederlander. Zo
drijf je jongeren juist naar die andere
cultuur."
Karavaan
„Verdonk wil volgend jaar met een inte
gratiekaravaan door het land trekken.
Alleen het woord al: integratiekara
vaan! Ik moet erg mijn best doen om
niet in lachen uit te barsten. Alsof Ver
donk ons net als Mozes door de Rode
Zee wil leiden en tienduizenden mensen
volledig geïntegreerd achter haar aan
wil trekken."
„De minister wil voor die karavaan al
lochtone 'rolmodellen' gebruiken, maar
ik zou niet weten wie daar aan mee wil
doen. Ik bedank in elk geval voor de
eer."
„Onze website Maroc.nl is de belangrijk
ste ontmoetingsplek voor Marokkaanse
jongeren. We hebben zo'n 25.000 leden
en vijfduizend bezoekers per dag. Een
kleine groep heeft extreme opvattingen,
maar de grote meerderheid is gematigd.
De Kamercommissie-Blok, die dertig
jaar integratiebeleid heeft onderzocht,
concludeerde al dat de integratie groten
deels is gelukt, ondanks het beleid. Zo is
het nog steeds."
„Ik denk dat een partij die terug wil
naar de multiculturele samenleving op
veel steun kan rekenen van allochtonen.
Het is voor ons dan ook een teleurstel
ling dat linkse partijen de handschoen
niet oppakken." GPD
Mohamed El Aissati, voorzitter van de
stichting Maroc.nl: „Het huidige beleid
is eenzijdig, onverstandig en werkt ave
rechts." foto Maartje Blijdenstein/GPD
