stokoud De romans van Greetje van den Berg: altijd een happy end PZC RUDEN RIEMENS zaterdag 4 september 2004 2 niet altijd kwaliteit hadden. De term is besmet geraakt. Zelf denk ik bij streekroman aan Zeeuwse boeren of Brabantse accenten in een specifieke landstreek. Dat is bij mij niet: het gaat vooral om de mensen: de fami lies, hun onderlinge banden - boven dien: een dialect beheers ik niet." Vaak spelen de boeken in de Noord oostpolder en in beschrijvingen van IJssel en Zwartewater is ook haar ge boorteplaats Zwolle te herkennen. Aan struise boerinnen of echtgenoten met een stevige schouder waarop het goed uithuilen is, is in haar boeken trouwens geen gebrek. Op het oog is het merkwaardig dat Greetje op haar 25ste reeds debuteer de met zo'n familieroman die het toch vooral van levensdrama's moet hebben, van scheiding, angst en ver wijdering en - natuurlijk - aan het einde alsnog een hartstochtelijke ver zoening, waarbij de lezer in gedach ten de violen en cello's hoort aanzwel len. Schande „Nou ja", zegt ze laconiek. „Ik las rond mijn vijfentwintigste een paar boekjes van Lenie Saris en dacht: zo moet ik het ook kunnen." Op de havo hadden ze haar aange moedigd om iets met het schrijftalent te doen, en met een cursus Neder lands op het Nederlands Talen Insti tuut scherpte ze haar pen wat verder. Zo vroeg wijs! Hoe kwam dat? Vast door 't leven dat ze als tiener mee maakte. Op haar zeventiende beviel ze, als ongehuwde moeder, van zoon Kees. Een drama want ze moest van school en ze maakte kennis met maat schappelijke schande. Toch: er kwam een happy end. Want de vader van Kees huwde haar enkele maanden la ter, op de avondopleiding maakte ze de HAVO af, na de zoon kwam er nog een dochter en samen wonen Hennie en Greetje in een huisje vol kanaries. Een mooi thema, ongewenste zwan gerschap. Achteraf. Greetje verwerk te haar ervaringen in Langzaam wordt het licht, over een meisje dat eveneens als zestienjarige zwanger werd. 'An unhappy childhood is a writer's goldmine', luidt het spreek woord, je zou gek zijn als je zo'n schat aan levenservaring niet exploi teerde. Ongelukkig was ik niet, stelt boeken met christelijke levensvisie. Neem Waterval van goud. De inhoud: een echtgenote lijdt onder de werk loosheid van haar man, terwijl de dochter het vanwege de spanningen (ruzies, geldgebrek) slecht doet op school. Op de toneelclub wordt ze ver liefd op regisseur Peter, er wordt zelfs gekust, maar ze kiest toch voor gezin en man. 'Stand by your man! ga je bijna zingen. Af en toe wordt flink gebeden op de pagina's. Dan breekt de zon door, een grote straal licht door de wolken - en laat dat precies de titelverkla ring zijn van Waterval van goud. „Je maakt je daar niet altijd populair mee", zegt Greetje. „Het is blijkbaar niet modern meer om christelijk te zijn. Je mag in Nederland alles zeg gen, maar je moet niet met het chris tendom aankomen, in feite een omge keerde tolerantie." „Ik heb een chris telijke opvoeding gehad - en je neemt je bagage altijd mee, ook in je boe ken." Verkoopcijfers Met de verkoopcijfers gaat het nog goed, al zijn de vele literaire romans, die de boekhandels als een Berlijnse muur op hun bestseller-tafels metse len, een bedreiging voor het genre. Toch halen haar romans nog steeds een oplage rond de tienduizend exem plaren, aantallen die gekwelde dichter/schrijvers slechts in verwach tingsvolle dromen halen. Ook in bibli otheken lopen haar boeken als een trein. Meestal hoeft het personeel ze niet eens op de plank terug te zetten, de lezers vissen ze al uit de trolley met zojuist geretourneerde boeken. Al is het niet riant, ik kan er aardig van leven, zegt ze vriendelijk maar gedecideerd, elke vervolgvraag afkap pend. Vroeger topten ze de uitleenver goeding af bij 10.000 gulden. Nu wordt per boek een bedragje betaald, 'en dan zitten wij in de goede hoek'. Dat mag ook, want in 1993 gaf ze er haar baan bij de gemeente aan, om zich geheel aan het schrijven te wij den. Echt een dagtaak, want nu er twee boeken de deur uit zijn, wordt intensief nagedacht over de volgen de, meestal hardlopend langs de ak kers. Adriaan van Dis zei ooit: „Mijn nieuwe boek is af, ik moet het alleen nog opschrijven". Herkenbaar, zegt Greetje: „Het plot is er al, maar he een toer om wat in je hoofd zit ooi goed op het scherm van je tekstva werker te krijgen." Bij de Open Universiteit is ze een a sus psychologie begonnen om dew reld van overspelige echtelieden es jonggehuwden meer diepgang tegf ven. Al is ze daarbij natuurlijk gebi den aan de wetten van de familiem man. Wat je ziet is wat je krijgt, is het credo: spit niet naar diepere la- gen, literaire spiegeleffecten of syt boliek, die zijn er doorgaans niet. „Hoewel, ik heb in één van m'nba ken veel bijbelse symboliek ver- j werkt. Dat zagen de recensenten] weer niet", zegt ze teleurgesteld. De laatste jaren daalde Greetje j steeds verder af in zwaardere ondj werpen. Noem de dementerende® die naar het verpleegtehuis moetJ meisje dat wordt verkracht, een a der die aan het syndroom van I Münchhausen by Proxy lijdt en ha kind verwondt om zelf aandacht! krijgen. „Ik ben me steeds meer gaan verin pen in details. Ik wil dat wat ik vel tel klopt. Daarom ook de dwang® meer van de psychologische acht® gronden te leren. Mensen zijn zou ressant - daar wil ik me echt in vö diepen. Ik denk altijd na over degi volgen van een gebeurtenis. Watzi er met mij zijn gebeurd, als ik niet juiste man had ontmoet, als ik zoal dat meisje in mijn boek was ver kracht. Wie was ik dan geworden! ben in mijn ontwikkeling en in dik vijfentwintig boeken gegroeid. Inl eerste boek was 'n simpele liefdes^ schiedenis van A naar B, inmiddei kan ik er door mijn ervaring veel meer inleggen. Ik durf wat verder! gaan. Stilistisch ben ik niet veran derd. Het is belangrijker voor me* iets goed over te brengen aan Jan Doorsnee, dan om dat met hele nu zinnen te doen. Als ik dat had ge« was ik wel Nederlands gaan stude ren, geen psychologie." „Soms zeggen lezers: 'Ik vond het! geweldig boek, ik heb het in éénrJ uitgelezen.' Een belediging eigenlj Voor mij is het 't belangrijkste, d£ mensen het boek niet zomaar op£ leggen, maar dat ik ze iets kan med ven". Jelle Boonsü Op haar vijfentwintigste be gon Greetje van den Berg (45) met schrijven van streekromans, verreweg als jongste in het vak. Terwijl de oude lichting - Lenie Saris, Mien van 't Sant, Jos van Maanen-Pieters - uitsterft of is uitgeschreven, gaat zij on verdroten voort. Vijfentwintig boeken staan inmiddels op haar naam, een jaargemiddel de van twee. De nummers 26 en 27 zijn naar de uitgever en nummer 28 dient zich alweer in haar hoofd aan. Voor Greetje van den Berg is het schrijven een mooie manier om haar onrust te bestrijden, zegt ze. Dat de literaire kritiek op het genre neerkijkt, deert haar nauwelijks. „Al wil ik ooit nog eens, onder pseudo niem, een manuscript naar een literai re uitgever sturen. Zien of ze het daar wat vinden. Dan ben ik waar schijnlijk tachtig, want nu heb ik het veel te druk." Geen meetbare frustraties dus, in het buitengebied van Ens. Daar woont Greetje in het meest linkse van drie arbeidershuisje aan een kaarsrechte weg in de Noordoostpolder. Twee boeken per jaar; zo'n productie is al leen met grote vlijt en ijver te halen. Elke werkdag klimt ze dus om negen uur de trap op om in een piepklein ka mertje aan haar nieuwe roman te schrijven. Ze is er zo eentje die vreest dat ze eigenlijk lui is, als ze zich niet een dag aan een strak werkprogram ma houdt. Langzaam maar zeker wordt ze er door haar eigen oeuvre ingebouwd. De meeste romans ver schenen tevens als grote letterboek, kloeke boekwerken, waarvoor stevi ge planken en tweeduimschroeven no dig waren. Zeeuwse boeren Nee - zegt ze: de term streekroman is eigenlijk verkeerd. De uitgeverijen noemen ze 'familieroman', een vlag die de lading beter dekt. „Ook omdat er in de jaren vijftig wel streekro mans werden uitgegeven, die lang Greetje van den Berg: „Het is blijkbaar niet modem meer om christelijk te zijn." foto Sacha Wunderink/GPD Greetje, helemaal niet zelfs. Goed op gevangen door de ouders, nooit een geestelijke deuk van gehad. „Je pakt je leven na zoiets op, je wordt ouder en het zakt langzaam maar zeker weg, tot je denkt: Was dat nu alles? Er zijn ergere dingen in het leven." Die staan vooral in haar boeken. Het leverde veel levenswijs heid op, over vrienden die je in nood leert kennen, over schande en verge ving. Levenswijsheden die het ook op een Delftsblauw tegeltje goed doen. Haar werk wordt uitgegeven door Kok in Kampen en Bosch Keuning, vroeger twee concurrenten, nu samen gesmolten. Kok kiest het behouden der werk, dat wordt aangeprezen als

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 22