PZC
Het stafbureau zit al
in de bestuursvleugel
Voortdurend windkracht zeven in de rug
W 9
zaterdag 28 augustus 2004
Het had niet zo heel
veel gescheeld of de
plannen voor de Roosevelt
Academy in Middelburg
waren afgeketst. Toen
bleek dat de onderwijs
huis vesting veel duurder
uit zou vallen dan ver
wacht, was de instelling
niet bereid, en ook niet in
staat, de lasten daarvan
volledig te dragen. Uitwij
ken naar elders kwam
daarmee in het vizier, ten
zij gemeente en provincie
nog eens financieel zou
den bijspringen.
Het blijkt nog steeds een
wijdverbreid misverstand
te zijn. Het Middelburgse stad
huis, inclusief beeldbepalende
ruimtes zoals burger-, trouw
en raadzaal, zou alleen nog dien
ste staan van de Roosevelt Aca
demy. De waarheid ligt toch
wat anders. Het zogenoemde
niet-gotische deel van het stad
huis is inderdaad volledig het
domein van studenten en docen
ten. Het voorste, gotische deel
blijft echter intact en houdt zijn
representatieve en min of meer
publieke functie, al maakt de
Roosevelt Academy er inciden
teel ook gebruik van, bijvoor
beeld voor plenaire bijeenkom
sten zoals de afgelopen week tij
dens de introductie.
Voorlopig zijn de onderwijsacti
viteiten geconcentreerd op één
locatie: de Helm, het gebouw
links - voor wie op de Markt
staat - van het stadhuis. De ge
meente Middelburg huisvestte
er in de loop der jaren diverse
onderdelen van de organisatie,
zoals de sociale dienst en de laat
ste jaren de afdeling automatise
ring.
Een verbouwing heeft het karak
teristieke gebouw in pakweg
drie maanden van binnen onher
kenbaar veranderd. Er zijn zes
lokalen van verschillende afme
tingen ontstaan en daarnaast en
kele kantoorruimtes. Op diverse
plaatsen zijn wanden wegge
haald, waardoor netjes wegge
werkte staalconstructies moes
ten worden aangebracht om de
zaak stabiel te houden.
Ook moest in het hele pand me
chanische ventilatie worden aan
gebracht, waarbij het veel denk
werk vergde om de buizen zo
min mogelijk te laten opvallen.
Nooduitgang
Gebleven zijn wel de details die
het gebouw typeren, zoals de
hoekjes en de mooie trappen.
Een bijzonder element is de
nooduitgang. Daarvoor wordt
de fraaie houten deur gebruikt
die op de binnenplaats uitkomt.
Het probleem was echter dat die
naar binnen open ging, terwijl
een nooduitgang de andere kant
op moet scharnieren. Daarom is
Binnen is er ingrijpend verbouwd, maar de buitenkant van het oude stadhuis is hetzelfde gebleven.
de deur dichtgemaakt en is er,
vrijwel onzichtbaar, een nieuwe
uitgang uitgezaagd die keurig
naar buiten toe opengaat.
De Helm wordt uiteindelijk een
van de drie plaatsen waar de stu
denten van de Roosevelt Aca
demy college krijgen. De andere
twee zijn het stadhuis en het te
genover gelegen pand aan de
Stadhuisstraat, tot voor kort
ook in gebruik bij de gemeente.
Op beide plaatsen moet echter
nog flink worden verbouwd. In
de Stadhuisstraat kunnen vier a
vijf lokalen komen. In het stad
huis zijn ook lesruimtes voor
zien, maar ook docentenkamers.
De bestuursvleugel met de vroe
gere kamers van de burgemees
ter en de wethouders, waaraan
niets hoeft te worden veran
derd, is al in gebruik genomen
door het stafbureau van de
Roosevelt Academy.
De volgorde waarin de verdere
verbouwingen plaatsvinden, ligt
nog niet definitief vast. Het jong
ste scenario gaat ervan uit dat
eerst de rest van het stadhuis
wordt aangepakt en daarna de
Stadhuisstraat. Of dat inder
daad zo gebeurt, hangt af van
de wensen van de huurder. „We
zijn er zeer alert op dat we niet
zomaar wat gaan verbouwen",
zegt Ronald de Bruijn van de
sectie bouwkunde van de ge
meente. „We overleggen voort
durend met de Roosevelt Aca
demy over de stand van zaken
en proberen te bereiken dat zij
optimaal kan functioneren en
wij zo min mogelijk hoeven te
investeren." Zeker is dat alles
aan het begin van het studiejaar
2006/2007, als de bacheloroplei
ding op vrijwel volle sterkte
moet draaien, gereed dient te
zijn.
V erbou wingskosten
Hoeveel de gemeente verwacht
kwijt te zijn aan de onderwijs
huisvesting, is nauwelijks te ach
terhalen. „We hangen dat niet
aan de grote klok", wordt er op
het nieuwe stadskantoor onom
wonden gezegd. Dat zou in de
gesprekken met aannemers en
met de Roosevelt Academy al
leen maar nadelig kunnen wer
ken. „Het ligt er ook aan wat je
allemaal toerekent aan het be
drag", zegt De Bruijn, die wel
kwijt wil dat zuiver de verbou
wing van de Helm ongeveer drie
ton heeft gekost. „Maar dat is
maar een héél klein deel van het
totaal."
Het gaat in elk geval om vele
miljoenen. Aanvankelijk, in no
vember 2002, was er sprake van
dat met de verbouwingen in to
taal 5,8 miljoen euro was ge
moeid. Dat bedrag zou volledig
moeten worden gedekt door de
huuropbrengsten. Ruim een jaar
later bleek dat er sprake was
van een grove misrekening. De
verbouwkosten vielen 'aanzien
lijk hoger' uit dan verwacht, er
was geen rekening gehouden
met de boekwaarde van het
pand aan de Stadhuisstraat, de
btw moest tegen de verwachtin
gen in worden meegerekend en
de prijsstijgingen werkten flink
door. Bij elkaar was dat goed
voor 'een gigantisch bedrag', zo
als verantwoordelijk wethouder
Adrie van 't Westeinde in fe
bruari van dit jaar tijdens een
ingelaste raadsvergadering zei.
Het college van B en W was zich
Zicht op de Helm, het binnenplein van de Academy.
De eerste les in de Roosevelt Academy, in dit geval een bijspijker
cursus Engels.
een ongeluk geschrokken, want
het besefte dat er offers moesten
gevraagd van zowel de oplei
ding als de betrokken over
heden (gemeente, provincie).
Van het ministerie van Onder
wijs, dat al 4,5 miljoen euro op
tafel had gelegd, hoefde nu niets
meer te worden verwacht. Er
volgden zware onderhandelin
gen - op het laatst kwam het
college van B en W er zelfs drie
keer in één week extra voor
bijeen - met de Roosevelt Aca
demy. Die stemde er uitein
delijk mee in meer huur te gaan
betalen en bovendien ook
eerder: niet vanaf 2007, maar
al met ingang van dit jaar.
Die concessie was niet voldoen
de om de zaak financieel rond te
krijgen, maar als het gemeente
bestuur had vastgehouden aan
de eis dat de huurinkomsten de
kosten volledig dekken, 'dan wa
ren de onderhandelingen volle
dig afgesprongen en was de
Roosevelt Academy wellicht
naar een andere stad getrok
ken', meldde Van 't Westeinde
aan de gemeenteraad. „Het zag
er op een gegeven ogenblik naar
uit dat de Roosevelt Academy
zich niet in Middelburg zou ves
tigen."
De provincie, die al 2,8 miljoen
fotografie Lex de Meester
euro had bijdragen aan de aan
loopkosten, werd gevraagd nog
eens 750.000 euro op tafel te leg
gen. De gemeenteraad van Mid
delburg, die er in 2002 al mee
had ingestemd 1,4 miljoen mee
te betalen aan het opzetten van
de Roosevelt Academy, kreeg
het vriendelijke doch dringende
verzoek daarbovenop 1,8 mil
joen euro beschikbaar te stellen.
Daarnaast werd binnen de boek
houding ongeveer een miljoen
euro uit de pot voor grote, 'stra
tegische' projecten gebruikt om
de boekwaarde van het Stad-
huisstraat-pand weg te werken.
Allerlaatste keer
Hoewel er geen politicus was
die verheugd opveerde, verdeel
den de verzoeken om geld zowel
de raad- als de Statenzaal in
twee kampen. Een minderheid
(SP, D66 en Politieke Partij Mid
delburg in de raad; SP, D66 en
PvdA in de Staten) vreesde een
'bodemloze put' en stemde te
gen. Een meerderheid slikte
even, maar vond de komst van
de universiteit dermate belang
rijk dat zij in dat stadium niet
wilde afhaken. Vooral in de Ab
dij klonk wel herhaaldelijk het
signaal dat het 'de laatste keer'
was dat de portemonnee werd
getrokken. Het verleidde com
missaris van de koningin Wim
van Gelder tot de opmerking:
„Er is ook nog het begrip 'de al
lerlaatste keer'."
Rolf Bosboom
^en toevallige ontmoeting tussen twee
UMiddelburgers, amper drie jaar
fleden, in Eindhoven. Daaraan heeft Zee-
ad de opening van een universiteit te dan-
3i. Hans Adriaansens en Dick van den
Uitzijn er zelf met minder verbaasd over
Steen droom, uitgesproken tijdens hun in-
ünnele gesprekje, zo snel is uitgekomen,
kweten het zeker: het heeft zo moeten
versiteit en hoe je dat zelfs in een andere re
gio kunt doen, mits er een band is met een
bestaande universiteit. Ik zei ook dat Mid
delburg bij uitstek de plek is voor zo'n regio
naal college."
„Opeens hadden we een droom: zullen we
zo'n college in Middelburg oprichten, in de
Abdij", vertelt Van den Bout. „Ik zei nog te
gen Hans: 'Dat wordt wel lastig, want daar
zit het provinciebestuur in.' Maar we zijn
uiteengegaan met de afspraak elkaar de
week erna te bellen om er serieus over door
te praten. Nou, vanaf dat moment ging het
allemaal heel snel."
Van den Bout benut in die eerste dagen na
Eindhoven zijn Zeeuwse contacten en regelt
een gesprek met het provinciebestuur en het
gemeentebestuur van Middelburg. Adriaan
sens komt naar de Abdij voor een bespre
king en een presentatie over zijn Utrechtse
college.
Gedeputeerde Lous Coppoolse was ook op
die vergadering in Eindhoven, maar niet bij
het onderlinge gesprekje tussen Van den
Bout en Adriaansens. Coppoolse: „Ik hoor
de wel al gauw over de eerste ritselingen
van het idee. Ik vond het buitengewoon am
bitieus. Na dat eerste gesprek op het provin
ciehuis had ik zeker mijn twijfels. Met name
over de vraag: kun je die honderden studen
ten hierheen krijgen. Daarom hebben wij
als provincie ook gevraagd om een onder
zoek naar het draagvlak voor een Zeeuwse
universiteit. Dat bleek er te zijn."
Steun van de Hogeschool Zeeland is onont
beerlijk, vinden Van den Bout en Adriaan
sens. Ze zoeken toenadering tot Jan Bart
Mandos, de net aangetreden bestuursvoor
zitter van de HZ. Die reageert enthousiast
en gedrieën schrijven ze een rapport over de
oprichting van een university college in Mid
delburg, werktitel: Roosevelt Academy. In
maart 2002 is het klaar.
De gemeente Middelburg ziet het helemaal
zitten. „Wij hadden meteen het gevoel: dit is
een unieke kans, die we niet voorbij moeten
laten gaan", weet Piet Bruinooge nog. De
toenmalige wethouder financiën (nu burge
meester in het Gelderse Renkum) grijpt sa
men met Joan van Dijk-Sturm, destijds on
derwijswethouder, het plan met beide han
den aan. „Er lag al wel een plan om van het
stadhuis een Huis der Kunsten te maken.
Maar dat was financieel nog niet rond. De
Roosevelt Academy was dus een uitgelezen
kans om het stadhuis een andere bestem
ming te geven, als het stadskantoor eenmaal
klaar zou zijn."
Stadhuis
Want de Abdij mocht dan niet beschikbaar
zijn, het stadhuis zou wel vrijkomen. De
keuze voor Middelburg had daar ook alles
mee te maken, zegt Adriaansens. „Zo'n
prachtig gebouw voor een college vind je
nergens anders in Nederland. Daarom heb
ben we ook niet naar andere steden gekeken
voor de Roosevelt Academy." Van den Bout:
„We hebben het ook gewoon als voorwaar
de gesteld in ons gesprek met het ge
meentebestuur: we gaan met dit plan door,
maar dan moeten jullie zeggen dat het
stadhuis beschikbaar komt. Middelburg is
de enige Zeeuwse stad waar dit kan. Qua
sfeer en entourage. Ik ben later in Oxford
en Cambridge geweest en wat ik dacht,
klopte: Middelburg past bij de Roosevelt
Academy, en de Academy past bij Middel
burg."
De Generaal-Majoor Berghuijskazerne was
inmiddels al vergeven; die moest tegen de
vlakte om plaats te maken voor een nieuwe
schouwburg. Een kopie van het University
College Utrecht (onderwijs en studenten
huisvesting in een kazerne) was dus niet
meer mogelijk. Adriaansens maalt er niet
om. „Dat was gewoon second best geweest.
Vergelijk die kazerne eens met het stadhuis,
dat is nogal een verschil zeg. Goed, je had er
de studenten kunnen huisvesten. Maar ik
heb geen moment aan de kazerne gedacht."
Ook al niet omdat de initiatiefnemers vanaf
het allereerste moment de hele binnenstad
als campus beschouwen. In het compacte
Middelburgse centrum is het nooit ver lo
pen van studentenkamer naar collegezaal
En de aanwezigheid van een paar honderd
jongeren zal het centrum goed doen.
Adriaansens. „Ze bevorderen de levendig
heid." Van den Bout: „Zeshonderd studen
ten in een centrum waar zesduizend mensen
wonen. Dat lijkt veel. Maar vergeet niet dat
Middelburg zeven maanden per jaar een
heel stille stad is. Het past echt Bruinoo
ge: „Zeker in de winter is het rustig. Die stu
denten maken het levendig."
In april 2002 lekken de plannen voor de
Roosevelt Academy uit. De PZC bericht er
over en dan komen de reacties los. „Zijn ze
daar gek geworden? Maar dat waren slechts
enkelingen die zo dachten", zegt Van den
Bout. „Het was natuurlijk ook een ingrij
pend initiatief. Voor Zeeland, voor het on
derwijs. Toch was er vanaf het begin veel
steun. Bestuurders wilden ervoor gaan."
Adriaansens: „Het was een goéd plan." Van
den Bout: „Maar het heeft ons wel verbaasd
dat het zo snel ging."
Wonder
De Roosevelt Academy trekt landelijk aan
dacht. 'Het wonder van Zeeland', schrijft de
Volkskrant. „Het moest gewoon zo zijn",
stelt Van den Bout vast. Hij heeft het gevoel
voortdurend windkracht zeven in de rug te
hebben gehad. „Niks liep fout. Zelfs het mi
nisterie van Onderwijs was onder de in
druk."
Cruciaal is een bezoek dat alle betrokkenen
brengen aan het University College Utrecht.
Daar zien ze wat Adriaansens heeft bereikt
en wat Middelburg kan krijgen. Bruinooge:
„We zagen daar de realiteitszin van wat
Adriaansens en Van den Bout wilden." Cop
poolse: „Dat heeft echt geholpen. Zoals ge
zegd, wij hadden onze twijfels binnen het
provinciebestuur, maar als je niks doet, ge
beurt er nooit wat. De doorslag gaf dat ook
Middelburg en de HZ wilden en dat de sa
menleving enthousiast reageerde."
Coppoolse krijgt ook al snel veel positieve
reacties uit de rest van het land. „Ik besefte:
nü liggen we voor. Als we niet snel zijn, dan
zijn er zo veel anderen die het ook gaan
doen, dan is er geen plek meer voor Middel
burg." Maar Middelburg zit nog steeds in de
voorhoede. Utrecht en Maastricht hebben
hun colleges, Middelburg begint nu, Zwolle
komt eraan, Leeuwarden en Tilburg denken
nog na.
Het zal de komende jaren nog best span
nend blijven hoeveel studenten naar Zee
land komen en hoe de Roosevelt Academy
het gaat doen, denkt Coppoolse. „Maar ik
ben wel reuzeblij dat we deze stap nu kun
nen zetten."
Het moest gewoon zo zijn, concludeert Van
den Bout. „Het stadhuis was beschikbaar.
Adriaansens wilde helpen. Mandos zat net
bij de HZ en wilde meedoen. De politiek
had de moed er geld in te steken. De samen
leving reageerde enthousiast. Kortom, de
tijd was rijp voor een universiteit in Zee
land."
Maurits Sep
