Gespecialiseerd in Haydn
Aardse dans Eka Santi Dewi
'an powerpoint
jtJ. S. Bach
1r lijkt een wereld van ver-
jjschil te liggen tussen power-
Dt en Bach, maar dankzij mo-
a>edigitale techniek zijn de
Hjosities van deze grootmees-
loegankelijker te maken
een breed publiek.
latiefnemers organist Rinus
è3ge en muziekpedagoog
van der Veer maken dan
donderdag dankbaar ge-
si; van hedendaagse appara-
fvoor de presentatie tijdens
(facht van Bach in de Nieu-
Kerk Zierikzee.
joekers worden onthaald op
mek, poëzie en beelden waar-
soortdurend Johann Sebasti-
Bach centraal staat. Die com-
atievan teksten, beelden en
dek rondom het leven van
Rcomponist bleek vorig jaar
serzo goed aan te slaan dat
jmtiatoren besloten tot een
togatie. Om een gebaar te
ien naar de vele Duitse he
rtellenden is er ditmaal
jrgekozen Duits als hoofd-
iite gebruiken tijdens deze
tót van Bach.
igens Van der Veer betreft
iprogramma in feite op een
avond bij elkaar komen en
nieten van schitterende mu
sdie op een bijzondere wijze
spreken dankzij de uitge-
ede toelichting.
[verhaal rond Bach is het
(dmenu van de avond. Als
irgerecht treedt de gitarist
iae Koning uit Zierikzee op.
jiaat enkele delen uit suites
iBach voor luit op zijn gitaar
Hl.
erschakeling
ponder aspect in het program
éde 'overschakeling' naar
anist Rinus Verhage. Nor-
al heeft het publiek geen
atop de musicus tijdens een
Iconcert.
it geval wordt de organist
lit in beeld gebracht en kan
iubliek meegenieten van het
<op de toetsen en de peda-
:probeer me zo op de uitvoe-
g van de muziek te concentre-
3, dat ik die camera helemaal
rtmerk. Dat lukt me vrij aar-
t.We doen het bij meerdere
esentaties en ik heb er in feite
en last van", zegt Verhage.
poort veelvuldig van toe-
orders dat zij het waarderen
Hoeschouwer te kunnen zijn.
Igens de organist schept deze
sevan presentatie een nauwe-
tanl tussen concertgever en
lek.
ader Veer geeft een toelich-
igop de symboliek en de ge-
structuren die Bach toepaste
rijn composities.
and aan elk muziek-
kworden fragmentjes noten-
uift op het scherm geprojec-
sd.
diage speelt onder meer een
idconcert dat in feite een be-
rbng is van vioolconcert van
Verder brengt hij enke-
ioraalvoorspelen ten gehore
tóe Drie-eenheidsfuga in Es
M
Ali Pankow
'Nacht van Bach begint don-
dag om 22.00 uur in de Nieu-
'Kcrk in Zierikzee.
Voor sommige componis
ten betekende compone
ren je reinste slavenarbeid.
Hay dn was er zo één. Wat
heeft die man gewerkt en
wat heeft dat een hoop leu
ke muziek opgeleverd. Een
aantal van zijn werken
wordt vrijdag in de Grote
Kerk van Veere gespeeld
door niemand minder dan
Frans Brüggen en het Or
kest van de Achttiende
Eeuw.
In 1761 trad Joseph Haydn in
dienst bij de Esterhazy's, één
van de rijkste en machtigste
Hongaarse adellijke families.
Vorst Nicolaas Esterhazy was
een enorme muziekfanaat en
stelde ongelofelijke eisen aan
zijn eerste kapelmeester. Haydn
moest alle muziek schrijven die
zijn baas bestelde en elk concert
en voorstelling leiden. Hij had
de zakelijke en muzikale leiding
over 37 musici en was verant
woordelijk voor de zorg voor
hun instrumenten. Iedere week
werden er naast twee concerten
twee opera's uitgevoerd. Daar
bovenop klonk er dagelijks ka
mermuziek.
De werkdruk ging Haydn goed
af. Sterker nog, zijn naam groei
de in Europa. De uitgave van
zijn werken brachten flink wat
geld in het laatje. Toen Haydn
zich in 1790 met een behoorlijk
pensioen in Wenen vestigde was
hij een vermaard man. Het
zweet had niet voor niets ge
stroomd. Het al even vermaarde
Orkest van de Achttiende Eeuw
is gespecialiseerd in de muziek
van Haydns tijd. Het orkest is
gemodelleerd naar het orkest
van Mannheim uit dezelfde pe-
Frans Brüggen dirigeert Het Orkest van de Achtiende Eeuw.
riode. Dit orkest werd in heel
Europa geroemd om haar virtuo
siteit en de - voor die tijd - ener
verende grote dynamische con
trasten in de muziek. 'Een leger
van generaals', zo werd het or
kest genoemd. Dirigent Frans
Brüggen richtte zijn orkest op
in 1981. Het bestaat uit onge
veer vijftig leden uit de gehele
wereld die allen individueel be
kend zijn als specialisten op het
gebied van de muziek uit de tijd
van de Verlichting. Ze spelen op
instrumenten uit die tijd of ko
pieën ervan. Zo probeert het or
kest de muziek te spelen op een
manier zoals mannen als
Haydn, Mozart en Beethoven
waarschijnlijk voor ogen stond.
Het orkest speelt een aantal
aria's uit opera's van Haydn en
twee van zijn symfonieën. Sym
fonie no. 59 stamt vermoedelijk
uit 1769. De première vond
plaats tijdens één van de vele
huisconcerten van de Esterha
zy's. Het werk heeft de bijnaam
'Vuur' omdat er een manuscript
van bestaat waarin vermeld
wordt dat het gelegenheidsmu-
ziek betreft voor een toneel stuk
met de naam Die Feuersbrunst.
Tegenwoordig zijn de muziekwe
tenschappers niet meer zo zeker
van die connectie. Symfonie no.
103 heeft de bijnaam 'De pau-
kenroffel'. Het eerste deel be
gint met een eenzame roffel op
een pauk, gevolgd door een lang
zaam unisono melodie in de lage
instrumenten. Een melodie die
ook nog eens begint met de eer
ste vier noten van het Dies Irae.
Vandaag de dag kijken we van
zoiets niet meer op. Het publiek
in Londen echter, waar het
werk in 1795 in première ging,
had een dergelijk opening van
een symfonie nog nooit meege
maakt. De aria's worden gezon
gen door de mezzosopraan Wil-
ke te Brummelstroete.
Douwe Eisenga
Het Orkest van de Achtiende
Eeuw speelt vrijdag in de Grote
Kerk in Veere, aanvang 20.00
uur.
het begin van de twintigste
eeuw ontstond. Ze leerde deze
dans, die het sluitstuk vormt
van haar optreden iri Terneu-
zen, van de kleinzoon van Pan
Wandres; de choreograaf.
Het eerste deel van haar pro
gramma bestaat uit Rejang De-
wa, een sacrale tempeldans, en
Tari Nelayan, een dans over een
eenvoudige visser, waarin de
toeschouwer al zijn handelin
gen op de voet kan volgen. Een
Balinese dans drukt het onder
werp niet figuratief uit, maar
beoogt de innerlijke waarden in
danstaal weer te geven. In tegen
stelling tot de westerse klassie
ke dans die zich quasi zwevend
van de aarde wil losmaken,
schiet de Balinese dans wortel
in de aarde om van daaruit te
groeien. Hoe gracieus het er ook
uit mag zien, deze danskunst
vergt een enorme fysieke inspan
ning. Hoe minder die zichtbaar
is, hoe bekwamer de danser.
Tussen deze korte dansen speelt
de pianiste Lan Cui twee Chine
se composities. Beide zijn geïn
spireerd op Chinese volksliede
ren en melodieën, maar op klas
sieke leest geschoeid.
Frans Doeleman
Eka Santi Dewi en Lan Cui tre
den zondag op in Porgy Bess
in Terneuzen, aanvang 15.00
uur.
Als voorloper op het poëzie-evene-
ment Park Poëzie 2004, een initia
tief van stadsdichter Chawwa Wijn
berg. is in de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg tot en met zaterdag 25
september de expositie Park Poë
zie, Dichters Natuurlijk te zien. Ge
opend maandag van 17.30 tot 21.00
uur, dinsdag t/m vrijdag van 10.00
tot 21.00 uur en zaterdag van 10.00
tot 13.00 uur.
Fotografe Petra van Velzen presen
teert de fototentoonstelling Zon Zee
Zand - Deel 1 in restaurant Servus in
Zierikzee. De serie toont gestileerde
strandlandschappen van Schou-
wen-Duiveland. Te zien tijdens de
openingsuren van restaurant Servus
(woensdag gesloten).
Sjaak Willemsen (1935) maakt beel
den en schilderijen. Onder de titel
Nog steeds op zoek... exposeert hij
tot en met 18 september in galerie 't
Kunstuus in Heinkenszand. Geopend
op woensdag, donderdag en vrijdag
van 13.00 tot 18.00 uur, op vrijdag bo
vendien van 19.00 tot 21.00 uur en za
terdag van 10.00 tot 12.00 en van
13.00 tot 16.00 uur.
Donderdag wordt om 13.30 uur in ga
lerie-atelier De Kaai in Goes de expo
sitie met werken van Hans Luiken en
Thea Boss geopend. Na een hyperrea
listische periode werkt Luiken tegen
woordig vanuit de structuren en ver
wering van vergane glorie, waaruit
bij nadere beschouwing weer nieuwe
beelden ontstaan. Thea Boss werkt
vier dagen in de week in het atelier
van De Kaai. Haar typische stijl be
staat uit zeer uitgekiend kleurge
bruik. Te zien tot en met 15 novem
ber van maandag tot en met vrijdag
van 9.00 tot 16.00 uur en op zaterdag
van 11.00 tot 15.00 uur.
Sigmund de Jong exposeert Wallcon-
cepts en Anne-Marie van Sprang gra
fiek, beelden en tekeningen in galerie
Van den Berge in Goes. De tentoon
stelling loopt van zaterdag 28 augus
tus tot en met zaterdag 2 oktober en
is te zien van donderdag tot en met za
terdag van 12.00 tot 17.00 uur.
Tijdens Small Sail is het muZEEum
in Vlissingen zaterdag en zondag ge
opend van 10.00 tot 17.00 uur, wan
neer men drie exposities kan bezoe
ken: Weelderige dames en ander zee-
mansgeluk met humoristische teke
ningen van Jan Sanders; Geïnspi
reerd door het Zeeuwse licht met
schilderijen uit de collectie van
Kunstkring het Zuiden; en Noordzee
kusten, 1830-1930, gezien door de
ogen van schilders uit Denemarken,
Duitsland, Nederland en Noorwegen.
Piet van der Vlies signeert zaterdag
van 11.00 tot 14.30 uur zijn boek 20
jaar calamiteiten in de Zeeuwse wate
ren in de kraam van het muZEEum.
Sieraden van elf sieradenontwerpers
uit binnen- en buitenland, sculpturen
van Hannes Helmke. aquarellen van
Addie Nieuwenkamp-Midavaine en
coconsieraden van Diane Christine
Dille zijn van zondag tot en met 31
oktober te zien in galerie Art Aurum
in Domburg. Openingstijden van dins
dag tot en met zaterdag van 11.00 tot
13.00 en van 15.00 tot 19.00 uur en op
zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
Kunstenares Daniëlle Orelio in
Burgh-Haamstede stelt zaterdag be
langstellenden in de gelegenheid een
demonstratie bij te wonen. Zondag is
zij, evenals andere kunstenaars en ga
lerieën, van 12.00 tot 17.00 uur ge
opend in verband met het Rondje
Kunst Westenschouwen. Een folder
met gegevens is te verkrijgen bij de
galerieën Het Oude Raadhuis en
Haamstede in Haamstede.
ROTTERDAM
Wereldmuseum Rotterdam: t/m 5 sep
tember - De Weg van Schoonheid en
Geluk; t/m 7 november - De erfenis
van slavernij; t/m 10 oktober - Gewe
ven Goud, textiel van Sumatra; t/m 5
september - Iza's vliegenmeppermu
seum.
Museum Boijmans Van Beuningen:
t/m 26 september - Terug uit Kiev;
t/m 26 september - Holbein, Baldung
en Beham.
Ned. Architectuurinstituut: t/m 26
september - Distributie Postkanto
ren; t/m 3 oktober - De Jaren Zeven
tig; t/m 3 oktober - Sternet; t/m 3 ok
tober - Woonerven en Zitkuilen.
Museum Het Schielandshuis: t/m 31
oktober - Katendrecht; t/m 19 decem
ber - Meesters van Middelland; t/m
10 oktober - Kleurrijke Kinderen.
Kunsthal Rotterdam: t/m 5 septem
ber - Hundertwasser. Fantastische ar
chitectuur.
Nederlands Fotomuseum: t/m 12 sep
tember - Snapshots; t/m 12 septem
ber - Gemengd bedrijf; t/m 12 septem
ber - Mikkel McAlinden.
Chabot Museum: t/m 26 september -
Villa Müller.
Maritiem Museum Rotterdam: t/m 10
oktober - Van Keulen - twee eeuwen
in kaarten; t/m 7 november - Varen
in Indië.
ANTWERPEN
KMSK: tot 12 september - Copyright
Rubens.
Rockoxhuis: tot 12 september - Ru
bens in zwart en wit.
Museum Plantin-Moretus: tot 12 sep
tember - Rubens en de boekillustratie
Zomer van de Rubens Grafiek.
GENT
Kunsthal Sint-Pietersabdij: tot 11 no
vember - Allison.
Het geheim van de gevallen engelen;
tot 16 november - Bart Van Leuven,
foto's.
Museum Dr. Guislain: tot 14 septem
ber - Art en Marge, de Collectie; tot
27 september - De rest van de wereld,
fototentoonstelling.
Museum voor Schone Kunsten: tot 20
september - Reizen.
Design Museum gent: tot 20 septem
ber - Scandinavion Design en Het
licht van zilver.
MI AT: tot 26 september, De geschie
denis van de auto in miniatuur.
Huis van Alijn: tot 14 november - De
ontembare passie voor het circusle
ven.
BRUGGE
Stedelijk Museum voor Volkskunde:
tot 12 september - Over trekzakken
en Lepelkleppen.
Oud Sint-Jan: tot 12 september - Da-
li, Grafisch werks.
woensdag 25 augustus 2004
25 t/m 31 augustus
WOENSDAG
Duo Gavotte
liet Duo Gavotte geeft een zomerconcert.
Dit duo bestaat uit de panfluitiste Noortje van Middelkoop
en de organist Martin Mans. Het programma vermeldt klas
sieke en geestelijke muziek, maar ook populaire werken en
volksmuziek. Martin Mans zal het programma afwisselen
met enkele improvisaties op orgel. Tevens presenteren de
mucisi tijdens het concert hun nieuwe dvd.
•Koorkerk, Middelburg, 20.00 uur
Christo Iliev
De pianist Christo Iliev geeft een concert.
De musicus uit Enschede speelt uitsluitend werk van
Ludwig van Beethoven, zoals de Mondscheinsonate, de sona
te De storm en de sonate Appassionata.
•Dorpskerk, Oostkapelle, 20.00 uur
Zomeravondconcerten
In West-Zeeuws-Vlaanderen worden Zomeravondconcerten
aan Zee gehouden.
Tot slot treedt de gerenommeerde klaveciniste Christine
Wauters op. Ze werkte onder meer samen met Tanzforum
Köln, de Opera van Keulen, I Fiamminghi, Ars Musica en
Latvian Philharmonic Chamber Orchestra. Op haar pro
gramma staan werken van H. Purcell, J. S. Bach, G. F.
Handel, D. Scarlatti en C. Denissen.
•Hervormde Kerk, Groede, 20.00 uur
Desafinado
In eet-café Desafinado zijn er regelmatig concerten.
Deze keer staat er een optreden van band Light House op
het programma.
•Eet-café Desafinado, Middelburg, 21.00 uur
DONDERDAG
Middagpauzeconcert
Donderdags wordt een middagpauze-orgelconcert gegeven.
Organist Wout Bosschaart uit Aagtekerke bespeelt het be
roemde De Rijckere-orgel uit 1782.
•Oostkerk, Middelburg, 12.30 uur
Lange Jan Project
Een miniconcert past in 't kader van het Lange Jan Project.
Deze keer komt dat voor rekening van de sopraan Lonne
van Liere, de alt Marja de Waard en Hans van der Stal aan
de piano.
•Koorkerk, Middelburg, 15.00 uur
Carillonconcert
Sergej Gratchev geeft een carillonconcert.
Hij werd geboren in 1970 in Privolzhsk in Rusland en behaal
de zijn meester-diploma met grote onderscheiding in 1994
aan het Staatsconservatorium in Saratov. Ook verwierf hij
zich het einddiploma aan de Russische Academie voor Klok-
kenkunst. Naast werken van zichzelf speelt hij composities
van Staf Nees, Mozart, Marcel Siebers en Jo Haazen.
•Grote of Maria Magdalenakerk, Goes, 19.30 uur
Adrie Oosterling
Adrie Oosterling brengt zijn theaterprogramma De Puzzel.
De puzzel die leven heet, bestaat uit vele stukjes. In deze
kleinkunstvoorstelling bekijkt Oosterling een aantal van die
puzzelstukjes, die de één volkomen onbekend voorkomen,
maar de ander precies blijken te passen in de eigen puzzel,
zoals onze opvoeding tot schijndemocratie, ons verlangen ie
mand te zijn, onze verdrongen hartstocht, uw persoonsge-
bonden budget en vriesdrogen in plaats van cremeren.
•Boerderijgalerie de Osseberg, Grijpskerke, 20.00 uur
Zomeravondconcert
Twee studenten conservatorium geven een concert.
Het betreft Wout Bosschaard, die orgel studeert aan het Ko
ninklijk Conservatorium in Den Haag, en Rianne Weekhout,
die klassieke zang wordt onderwezen 'aan het Rotterdams
Conservatorium.
•Catharinakerk, Zoutelande, 20.30 uur
VRIJDAG
Janno den Engelsman
Janno den Engelsman verzorgt een orgelbespeling.
Deze organist uit Bergen op Zoom (1970) studeerde orgel,
clavecimbel en kerkmuziek aan het conservatorium te
Utrecht. In 1996 won hij de eerste prijs op het Nationaal Or
gelconcours voor vakstudenten in Leiden en in 2002 was hij
laureaat en winnaar van de publieksprijs tijdens het Interna
tionaal Orgelconcours in Nijmegen. Hij is werkzaam als diri
gent-organist in de Michael en Laurensparochie in De Bilt.
Tevens is hij een van de vaste bespelers van de historische
Ibach-orgel in de St. Gertrudiskerk in Bergen op Zoom. Hij
speelt werken van Giles Famaby, Georg Philip Telemann.
Johann Sebastian Bach. Johannes Matthias Michel en Jo
hann Christian Kittel.
•Sint Jacobskerk. Vlissingen, 12.00 uur
Orkest van de Achtiende Eeuw
Frans Brüggen dirigeert het Orkest van de Achtiende Eeuw.
Medewerking verleent de mezzosopraan Wilke te Brummel-
stoete. Er worden uitsluitend werken van Franz Haydn uit
gevoerd. Het orkest werd in 1981 door Brüggen opgericht en
bestaat uit zestig leden uit 22 verschillende landen. Men
gaat drie of vier keer per jaar op tournee.
•Grote Kerk, Veere, 20.00 uur
Ines Maidre
De Noorse organiste Ines Maidre geeft een concert.
Zij is als orgeldocente verbonden aan het Grieg-conservato-
rium in Bergen (Noorwegen). Zij voert werken uit van Süda,
Vierne, Lindberg, Albert en Jehan Alain, Langlais en Mulet.
•Cuyperskerk, Sas van Gent, 20.00 uur
Adrie Oosterling
Adrie Oosterling brengt zijn theaterprogramma De Puzzel.
Zie donderdag.
•De Twee Duiven, Groede, 21.00 uur
Het heet een Open Haard-
concert, maar dans vormt
de hoofdmoot van de voorstel
ling die zondag wordt gegeven
in Porgy Bess in Terneuzen.
De Balinese danseres Eka
Dewi geeft dan enkele fantas
tische dansen ten beste, waaron
der de ongeëvenaarde Legong
Kebyar, afgewisseld met piano
spel door de Chinese Lan Cui.
Eka Santi Dewi werd op 3 ja
nuari 1980 geboren in het berg
dorp Satera in het noordoosten
van Bali. Op 7-jarige leeftijd
zette ze haar eerste danspasjes
en toen ze 16 was, vervolmaak
te ze zich aan de befaamde aca
demie SMKI in Batubulan, die
haar meteen selecteerde voor
een optreden in Denemarken.
Als jongste deelneemster kreeg
ze daar een 'teken van waarde
ring' van de Indonesische am
bassade in Kopenhagen.
Op 18-jarige leeftijd studeerde
ze af aan het SMKI met een eer
ste prijs voor dans. Sinds 1998
geeft ze les aan een van de groot
ste dansscholen van Bali, waar
ze ruim honderd leerlingen on
der haar hoede heeft, en groeide
uit tot een veelgevraagd danse
res op religieuze ceremonies en
feestelijkheden. Ze bezoekt in
ternationale concertpodia en
was te gast in Singapore,
Luxemburg, Portugal en in sep
tember 2002 in het Zijdemu-
De Balinese danseres Eka Santi Dewi, foto Tomas Riehle
seum in Meliskerke. Onlangs
nog verzorgde ze op Bah een pri-
vé-optreden voor de prins van
Denemarken.
In juni 2003 werd ze op het pres
tigieuze Internationale Artfesti-
val in Denpasar uitgeroepen tot
de beste danseres van Bali voor
het uitvoeren van de dans Le
gong Kebyar, die bijna verloren
gegaan was, uitgevoerd in de
nieuwe gamelanstijl, die aan
