In die kelder is dat
kind gevonde
De Oranje
Kasuaris
Fanfare in
het groot
Zllf 2004
Pile SI I LAND NAZOMtti hEbllVAl
Hij verrijkte het festival
al eens met zijn Huis der
Verborgen Muziekjes, in
2002. Voor het theaterstuk
Zwarte Vogels nam hij dat
zelfde jaar ook de muziek
voor zijn rekening. Compo
nist Dick van der Harst wordt
langzamerhand een goede be
kende van het Zeeland Nazo
mer Festival. Deze keer is zijn
muziek te horen in Diep in
het bos, dat in het Poelbos bij
Goes wordt gespeeld. En -
wat misschien belangrijker is
- hij komt met zijn eigen fan
fare. Banda Azufaifo. Het pas
dit jaar opgerichte muziekge
zelschap verzorgt de openings
parade van het festival op
maandag 30 augustus en
maakt vervolgens een kiosken
tournee langs Zeeuwse dor
pen en steden.
Dick van der Harst (1959)
woont in Gent en is daar
sinds 1989 als 'componist in
residentie' verbonden aan
theaterhuis Het Muziek Lod.
In zijn composities zijn duide
lijk invloeden te horen van
muziek uit de Middeleeuwen
en Renaissance, en hij heeft
ook een gevoelig oor voor
volksmuziek uit Bretagne en
Schotland. In 2001 kreeg hij
de Louis Paul Boonprijs 'voor
zijn maatschappelijk engage
ment en de binding met de
mens die in zijn hele oeuvre
terug te vinden is'.
De oprichting van een eigen
fanfare heeft - vermoedt hij -
met zijn jeugd in Nieuwkoop
in de omgeving van Amster
dam te maken. Daar trommel
de hij van zijn negende tot
zijn zeventiende in de drum
band en harmonie. Zo'n tijd
vormt een muzikale basis
voor het leven.
Nu is hij op zijn 45ste jaar
weer even terug bij toen.
Maar wel anders. Banda Azu
faifo is met een 33-koppige
bezetting bepaald geen gewo
ne fanfare. De klassieke bezet
ting van koperblazers, saxo
foons en slagwerk is uitge
breid met acht Catalaanse
rietinstrumenten We moe
ten op straat een beetje power
hebben", zegt Van der Harst
over het niet geringe aantal
instrumenten in zijn fanfare.
Banda is Spaans voor een gro
te fanfare, azufaifo verwijst
naar een Spaanse boomsoort
waaruit instrumenten ge
maakt kunnen worden.
Van der Harst ..Mijn muziek
is samenspeltechnisch niet
eenvoudig. De zelfstandig
heid van de muzikanten is be
langrijk, zij moeten de klan
ken oppakken. Als dat lukt,
krijg je een mooi geheel. Het
is echt iets heel anders dan
een willekeurige carnavals
band die je in februari kunt
horen."
En over het optreden in kios
ken: „Ik ga zelf ook kijken als
er een fanfare of harmonie in
een kiosk speelt. Daar komt
de muziek dicht bij de men
sen."
Jan van Damme
Banda Azufaifo: maandag 30 aug
Abdijplein Middelburg om 17, 20
en 21.30 uurvrijdag 3 sept, in
Vlissingen, Nisse, Wemeldinge
zondag 5 sept, in Tholen, Krabben-
dijke, Zuiddorpezondag 12 sept.
Hulst.
trikt genomen is het een herneming. Het op de geruchtma
kende affaire Dutroux geïnspireerde muziektheater Diep
in het Bos ging in 1999 in Gent in première en was al eens
in 't Beest in Goes te zien. Het stuk voor en door zeven vrouwen
komt in het kader van de Zeeuwse nazomer weer naar Goes. In het
Poelbos deze keer, de voorstelling staat voor het eerst in de open
lucht. Ongelooflijk spannend, vindt actrice Ineke Nijssen, de
schimmen komen nu echt uit het bos.
Poelbos (Goes)
2 t/m 4 september
6,7,9,10 en 11 september
Hoog hé. Ineke Nijssen vertelt
over de zang in Diep in het
bos. A capella gezongen liedjes, ze
klinken best vrolijk. Tot je de tekst
tot je laat doordringen.
in zijn kelder heeft hij zich aan
haar misdreven dreven
dreve driftejaha dat kind misdre
ven
dreve drifte dreve drifte dreve
ja dat kind misdreve
daar heeft die man zich aan dat
kind misdreve drift
daar heeft die man zich aan dat
kind misdreve drift
van de dreef drift
Bretagne, de wijze waarop vrou
wen daar zingen, was het uitgangs
punt voor de door Dick van der
Harst geschreven muziek. Eentje
zingt voor, de groep herhaalt. Her
haling - met variatie - heeft al snel
iets bezwerends.
Ook de door Eric De Volder ge
schreven theatertekst is ritmisch
en melodisch, met soms hoge uitha
len aan het eind. Ineke Nijssen:
„Het gesprokene is bijna een parti
tuur."
Daarmee - met zang en tekst -
heeft de voorstelling het typische,
herkenbare stempel van Het Mu
ziek Lod uit Gent gekregen. Twee
jaar geleden speelde hetzelfde ge
zelschap, ook al in het kader van
het Zeeland Nazomer Festival,
Zwarte Vogels in de Bomen. Loca
tie was toen een boerenschuur ten
noorden van Goes. Een wat broeie
rige voorstelling, die de ziel van
het Vlaamse platteland raakte. De
met schmink getekende maskers
zijn een handelsmerk van Lod, ze
geven elk personage een zeer per
soonlijke uitstraling.
Ineke Nijssen was toen ook van de
partij, zij was het meisje met de
twee emmers. In Diep in het Bos is
ze Madam.
„Diep in het Bos is als voorstelling
veel intiemer. Gesproken tekst en
zang vallen er samen. We hebben
een voetbas, een accordeonachtig
instrument dat op de grond ligt,
om de toon aan te geven. En we
hebben een paar stemvorken.
Bijna alle liederen zijn in het eer
ste deel van de voorstelling opgeno
men, we staan dan alle zeven op de
planken. Het tweede deel is een
monoloog van één van de speel
stere, die zich tot dan vrij koest
heeft gehouden. Zij is slachtoffer
en dader tegelijk, ze verwoordt
hoe het misschien geweest is voor
zo'n meisje in de kelder van Du
troux. Dat is heel heftig. Ze is een
mooie, frêle actrice in een prachtig
blauw kleed, van wie je alleen
maar schoonheid verwacht als je
haar zo ziet staan."
en 't is daarmee dat dat kind en is
gestorven storven
stirve storve jaha dat kind gestor
ven
storve stirve storve stirve storve
ja dat kind gestorve
daarmee en dat dat kind en is ge
storve stirft
daarmee en dat dat kind en is ge
storve stirft
van de stirf storft
„Eric De Volder schreef Diep in
het Bos naar aanleiding van de af
faire Dutroux: de ontvoeringen, de
vermoorde meisjes. De colums van
journalist Yves Desmet in dagblad
De Morgen waren zijn inspiratie
bron. Hij voelde dat het onont
koombaar was om iets met die
stukjes te doen. De moedertekst
van de voorstelling, dat was echt
een dik pak vol gruwelijkheden.
Hij schreef alles op wat de affaire
bij hem opriep, zonder zichzelf te
censureren. Vanuit die tekst werd
er contact opgenomen met Dick
van der Harst, die een voorstelling
wilde maken voor zeven vrouwen,
gebaseerd op Bretonse gezangen.
We zijn vanuit de gezangen ver
trokken. De eerste maand hebben
we puur aan de liedjes gewerkt,
om de zeven stemmen tot één ge
heel te krijgen."
Ineke Nijssen (Eindhoven 1960)
raakte al tijdens haar middelbare
schooltijd in de ban van het thea
ter. Haar vader werkte bij multina
tional Philips, het gezin volgde
hem toen hij werd uitgezonden
Het Poelbos bij Goes foto Lex de Meester
lN/AZ-VJIVinn rwi ivwu
Nirav Christophe: „Goed beschouwd is Maurits verantwoordelijk voor één van de politieke moorden in onze geschiedenis." foto Gerrit Jan Huinink
is de helmkasuaris
Deze koninklijke kasuaris is erg
schuw
maar tijdens het broedseizoen is
hij zo agressief
dat niemand het dier durft te bena
deren
Hij eet hete stenen en gloeiende
gloeiende kogels
Met zijn sterke klauwen is hij in
staat een mens te doden
Kringen rond de prins bevestigen
dat het diens lievelingsdier was
De begrafenisscène wordt niet ge
speeld. Er wordt verteld wat er ge
beurt, over de speakers, terwijl het
publiek naar de tribunes loopt.
„Regisseur Vincent van den Els-
hout heeft oud-televisiepresenta
tor Joop van Zijl bereid gevonden
om de tekst op band in te spreken.
Dat geeft het geheel een bijzonde
re dimensie, omdat velen toch met
die stem zijn opgegroeid."
Maurits en Johan van Oldenbarne-
velt zijn de hoofdpersonen in het
verhaal. Maurits is net gestorven,
58 jaar oud. Oldenbarnevelt is al
enkele jaren dood. Ze komen el
kaar tegen bij de poort van het do
denrijk. Een bastaardzoon van
Maurits en Anna van Saksen, zijn
moeder, nemen de belangrijkste
bijrollen voor hun rekening. Een
hoofdrol is weggelegd voor Anna
Uittenhove, zij is de poortwachter
van het dodenrijk. Zij mag alleen
personages toelaten, die er blijk
van geven een goede relatie met ie
mand anders aan te kunnen gaan.
Christophe: „Die voorwaarde voor
toelating heeft een theatrale re
den. Als iedereen dood is, kun je
moeilijk zeggen dat er nog iets op
het spel staat. Als niks meer pijn
doet, wat zou je dan nog ruzie met
elkaar maken? Als je gedwongen
wordt samen met iemand door de
poort te gaan, geeft dat theatraal
weer meer mogelijkheden. Het is
ook een bijna theologische gedach
te: aan het eind van je leven word
je niet noodzakelijkerwijs beoor
deeld op je daden als individu,
maar is het van groter belang of je
een goede relatie hebt kunnen on
derhouden."
„De figuur van Anna Uittenhove is
historisch, zij heeft maar kort ge
leefd. Toen ze 22 jaar was is ze als
heks opgepakt en op de markt in
Antwerpen levend begraven. Zij is
de eerste heks die op die manier
werd terechtgesteld. Een gewoon
dorpsmeisje, dat veel over God
sprak. Eind zestiende eeuw is er al
een prachtig gedicht over haar exe
cutie geschreven: Dode Anna
spreekt. In mijn stuk heb ik haar
in rijm laten praten, zodat ze
steeds het plezier van de taal mag
proeven."
Dode Anna spreekt
met gesmoorde schreeuw
Levend begraven door de inquisi
tie
Sedert einde zestiende eeuw
Alle nachten aan het woord
ben ik de wachter van de poort
naar gene zijde
naar d'eeuwige weiden
waarover de wijzen zeiden:
In dit oord
wordt u nimmermeer gestoord.
„Voor mijn voorbereiding heb ik
natuurlijk de biografie van Van
Deursen gelezen. En veel histo
risch materiaal. Ook kijk ik wat an
deren met het conflict hebben ge
daan. Zo verscheen vlak na de
dood van Oldenbarnevelt een stuk
over hem in Engeland, waarin hij
als zeer slecht werd afgeschilderd.
Vondel deed in zijn Palimedes pre
cies het omgekeerde: Oldenbarne
velt de goede, Maurits de kwade.
Begin twintigste eeuw heeft de
dichter Albert Verwey ook een to
neelstuk geschreven, waarin hij
laat zien dat Maurits iets heel ergs
heeft gedaan."
„Kunstuitingen zijn sowieso leuk
om te gebruiken. Gedichten, schil
derijen, daar zit al emotie in. Van
Maurits heb ik twee afbeeldingen
op zijn sterfbed gezien. Hij is erg
uitgemergeld, je ziet de verbitte
ring Dat is één van de thema's ge
worden in het stuk. Maurits heeft
de strijd tegen Oldenbarnevelt wel
gewonnen, maar daarna blijkt dat
hij geen politicus is. Zijn overwin
ning brengt hem geen geluk. Als
hij niet kan vechten, is hij niet op
zijn best. De strijd tussen die twee
is ook de strijd tussen een politicus
en een militair. Militairen denken:
als je nou maar Irak binnenvalt en
bezet dan heb je gewonnen. Politi
ci denken: en daarna dan? Olden
barnevelt was vooral met dat soort
vragen bezig, hij was onze eerste
grote politicus. Hij heeft het toch
maar voor elkaar gekregen om die
rare, zelfstandige provincies bij el
kaar te houden."
Prins Maurits: Er is maar één be
lang Het belang van het Huis van
Oranje En geen groter gevaar
voor het huis dan tolerantie voor
sekten en ketterij.
Oldenbarnevelt: Tolerantie een ge
vaar? Typisch een uitspraak van
een generaal.
Maurits: Waarom?
Oldenbarnevelt: Voor de strijder is
tolerantie een zwaktebod Een po
reuze plek in het harnas.
Maurits: Inderdaad.
Oldenbarnevelt: En daarna?
Maurits: Waarna
Oldenbarnevelt: Nd de strijd Als
het leven van alledag weer een aan
vang neemt.
Christophe: „Het rare is, dat ik een
negatief oordeel over Maurits heb
als het over zijn optreden gaat.
Nog steeds. Maar tijdens het schrij
ven ben ik hem wel meer gaan be
grijpen. Vooral psychologisch. Wat
wil je ook, als je zonder moeder,
zonder vader opgroeit. En er een
grote druk op je wordt gelegd. De
thematiek van het Ersatzkind zit
volop in het stuk. Maurits had een
jong gestorven broer. Hij kreeg de
zelfde naam, moest aan dezelfde
verwachtingen voldoen. Toen ik
me dat realiseerde, begon ik wa
rempel een beetje sympathie voor
de man te voelen."
Jan van Damme
Rituelen
Het zijn die laatste vijf mi
nuten voordat we begin
nen. We lopen van de kleedka
mer naar de zijkant van het
podium, en daar wachten we
op het moment dat we op
gaan. We controleren of alles
het doet, Paskal en ik krijgen
onze gitaren omgehangen, ik
neem nog een slokje whisky.
Het zijn de rituelen van een
groep muzikanten.
Het publiek weet het ook.
Wie wel eens vaker bij een
concert van Blof geweest is
weet na welk liedje de band
begint. Dat is voor elk con
cert hetzelfde nummer. Zo'n
lied betekent iets voor ons
Het is enerzijds een soort be
ginselverklaring, en ander
zijds komen we in een bepaal
de stemming. Het optreden is
dan echt begonnen, ook voor
iedereen in de zaal.
Ooit begonnen we met
'Round Here' van Counting
Crows. Later met 'Driving
With The Brakes On' van Del
Amitri, daarna met 'Another
Year' van K's Choice. Maar
het laatste anderhalf jaar
draaien we 'Wrong' van Nova
star, het alias van de Belg
Joost Zweegers. We willen la
ten weten hoe goed we dit
liedje vinden. En we willen
zelf het gevoel hebben dat we
er klaar voor zijn die avond.
'Wrong' is daarvoor perfect.
Er zijn nog veel mensen die
de muziek van Novastar nog
niet kennen. Zijn eerste plaat
(gewoon 'Novastar', met daar
op dus 'Wrong') was erg goed,
maar hij had nog een eendags
vlieg kunnen zijn. Dat is hij
niet. Zijn tweede plaat
('Another Lonely Soul') is nog
veel beter, als je het mij
vraagt.
Maar eigenlijk doet dat er
voor mij niet eens zoveel toe.
Al had ie nooit meer een goeie
plaat gemaakt.
Al had ie nooit meer een goed
liedje gezongen.
Al blijkt ie straks een twee-
dagsvlieg te zijn.
Dan heeft ie nog altijd
'Wrong' geschreven en gezon
gen
En daarmee zal hij mij tot in
lengten van dagen terugbren
gen tot vlak voor elk optre
den. Met de geur van verster
kers en de smaak van whisky
en de adrenaline door mijn
lijf. 'Wrong' is een prachtig
ritueel van vijf minuten.
Ik ben hem daar erg dank
baar voor.
Novastarvrijdag 3 sept. om 21.30
uur op het Abdijplein in Middel
burg.