Skaten, vallen en opstaan
PZC
Mentaal verzuim
OLYMPISCHE KRINGEN
Skates en skeelers
zaterdag 21 augustus 2004 W
Door WILL GERRITSEN
„Ik heb alles dubbel", zegt
Sam Stals (ll)over het assor-
timentje pols-, knie- en elle
boogbeschermers dat thuis
grijpklaar ligt. Sam ge
bruikt de accessoires die
skateblessures helpen te
voorkomen echter maar
sporadisch. „Het aantrek
ken duurt me te lang. Ik ska
te trouwens maar honderd
meter of zo. Mijn moeder?
Die vindt vallen mijn eigen
schuld. Een helm heb ilc
niet. Te duur." Klas- en
plaatsgenoot Wesley Tege-
laers (12) zal ook al zelden
of nooit betrapt worden op
het dragen van de bescher
mingsstukken. „Soms doe
ik nog wel de polsbescher
mers om. Ik heb dit soort
spullen alleen gebruikt
toen ik met skaten begon."
Het is nu voor Wesley voor
al een kwestie van timema-
nagement: „Nou, stel dat je
één keer per jaar valt. Dan
heb je een weekje wat pijn.
Maar denk eens aan alle tijd
die je hebt bespaard!" Hoe
lang duurt dan het aantrek
ken van de bescherming?
„Een minuut. Of twee minu
ten. Nee, dat is niet echt
lang", erkent Wesley.
Uit een onderzoek van de
Alkmaarse gezondheidswe
tenschapper Maaike de Wit
(dat ze uitvoerde als sta
giaire van de Universiteit
Maastricht voor Stichting
Consument en Veiligheid),
blijkt dat vele skatende en
skeelerende leeftijdgenoten
zonder enige bescherming
de straat opgaan. In haar en
quête onder 872 leerlingen
van de drie hoogste groe
pen van basisscholen in het
hele land komt naar voren
dat slechts 36 procent pols-
beschermers draagt, 28 pro
cent de kniebeschermers en
14 procent de elleboogbe
schermers. Slechts 5 pro
cent van de kinderen zet
een helm op. Maaike de Wit
heeft het onderzoek vorige
maand in de European Jour
nal of Public Health gepubli
ceerd.
Overigens maken ook vol
wassen skaters zich weinig
kopzorgen over hun veilig
heid. Canadese onderzoe
kers turfden het gebruik
van de beschermende uit
rusting bij 877 skaters van
alle leeftijden op straten en
pleinen in vijftien gemeen
ten en stelden vast dat
slechts één op de vier spor
ters de polsbeschermers
droeg. De andere middelen
werden nog minder ge
bruikt.
Toch kan het simpele ge
bruik van de veiligheidsuit
rusting een hoop ellende
voorkomen. In een onder
zoek, verschenen in het vak
blad The New England Jour-
In bijgaand artikel over beschermende accessoi
res zijn skates en skeelers gemakshalve op een
hoop gegooid, maar er zijn verschillen tussen bei
de schaatsen-op-wieltjes.
Skates, of nog beter in-line skates, rusten op vier
wieltjes en hebben remblokjes. Die ontbreken
echter bij de skates van stuntskaters die halsbre
kende toeren uithalen en hun hand niet om
draaien voor een luchtacrobatisch potje airen op
de half-pipe.
Skeelers hebben vijf wieltjes en zijn bedoeld
voor recreanten die lange afstanden afleggen.
Ook bij skeelers ontbreken de remblokjes.
Werklustige apen
Amerikaanse onderzoekers zijn erin geslaagd van
doorgaans lui aangelegde apen echte 'workaholics'
te maken door een gen in hun hersenen uit te scha
kelen. Apen zijn wat werk betreft net mensen: als
ze een taak moeten verrichten, lopen ze de kantjes
eraf tot vlak voor het tijdstip waarop het werk ge
daan moet zijn. Pas dan beginnen ze zich echt in te
spannen. De onderzoekers van het Nationale Insti
tuut voor Geestelijke Gezondheid in Bethesda, Ma
ryland, injecteerden een dna-streng in de hersenen
van hun proefdieren die een gen uitschakelde dat
betrokken is bij het verwerken van 'beloningssigna
len' in het brein. Het resultaat was dat de dieren be
ter hun best deden en minder fouten maakten. De
onderzoekers zeggen dat hun werk kan helpen bij
de behandeling van bijvoorbeeld mensen met een
depressie.
Als gevolg van ernstige valpartijen
belanden jaarlijks zo'n 8700 skaters op de
afdeling Spoedeisende Hulp.
Beschermende uitrusting kan letsel
voorkomen, maar wie gebruikt die?
Altijd verse aardbei
Onderzoekers van Universiteit Wageningen heb
ben een aardbei zodanig genetisch weten te modifi
ceren dat hij bestand is tegen vruchtrot. De aardbei
heeft minder bestrijdingsmiddelen nodig en is lan
ger houdbaar. Het zal nog wel een paar jaar duren
voor deze aardbei in de winkels zal liggen.
De aardbei is
ontwikkeld M
met behulp 8^^. -< vfMjr Mf
vanzogenoem- Ejjjfc). 'X Jm
de^soort eigen
bei-gen'krach-
tiger hebben
gemaakt. De nieuw ontwikkelde aardbei is niet ge
voelig voor rot", aldus onderzoeker H. Schouten
van het Wageningse onderzoeksinstituut Plant Re
search International.
Vruchtrot is een schimmel die veel voorkomt bij
aardbeien. Telers gebruiken nu nog gif om de
schimmel te bestrijden.
T. rex-puber had groeispurt
nal of Medicine, vergeleken
Amerikaanse wetenschap
pers skaters die met aller
hande kwetsuren bij de EH-
BO-afdelingen van zieken
huizen waren beland. Con
clusie: de sporters zonder
polsbeschermers hadden
ruim tien keer zoveel kans
op een polsbreuk als hun
lotgenoten die ze wel had
den gedragen. De
slcaters/skeelers zonder elle
boogbeschermers liepen
ruim negen keer zoveel
kans op een fractuur als
hun verstandige medespor
ters die deze uitrusting wel
gebruikten. Kniebescher
mers bieden echter veel
minder soelaas: de kans op
knieletsel kon slechts een
beetje worden verminderd.
Zo bezien kan jaarlijks bij
duizenden skaters letsel
worden voorkomen. Elk
jaar worden 8700 skaters op
de afdeling Spoedeisende
Hulp behandeld. Daarmee
behoort het 'wielschaatsen'
relatief tot een van de ge
vaarlijkste sporten (zie de
grafiek bij dit artikel). Cij
fers van Consument en Vei
ligheid wijzen uit dat bijna
driekwart van de ska-
teslachtoffers die in het zie
kenhuis worden afgeleverd
armletsel heeft. Polsfractu
ren komen nog het meest
voor. In bijna één op de tien
gevallen is er sprake van
hoofdletsel. Maaike de Wit:
„In Nederland skaten zo'n
twee miljoen mensen. Het
is gezond en ook een heel
toegankelijke, leuke sport."
Echter, vrijwel iedereen
maakt wel eens een smak.
„Ja, in mijn onderzoek on
der de leerlingen bleek dat
het afgelopen jaar 91 pro
cent minstens één keer is
gevallen. Daarvan had 43
procent schaafwonden en
blauwe plekken aan de val
partij overgehouden en 2
procent had iets gebroken."
Waarom dragen dan toch
zo weinig skaters bescher
ming, waarvan de effectivi
teit afdoende is gebleken?
„De meeste kinderen ant
woorden op die vraag 'ik
stunt niet', gevolgd door
'het zit niet lekker of het
knelt'. Ook hoor je vaak dat
ze niet bang zijn. Met name
stuntskaters schatten de
kans op het krijgen van een
ongeval of op blauwe plek
ken en schaafwonden lager
in dan recreatieve skaters.
Echter in die groep zie je
juist de ernstigere ongeval
len." Opmerkelijk: slechts
een kleine minderheid van
de kinderen (12( procent)
ziet de bescherming niet zit
ten omdat die 'niet stoer' is.
„Uit mijn onderzoek is ge
bleken dat kinderen niet in
zien hoe gevaarlijk skaten
is. Ouders zouden moeten
opletten of hun skatende
kinderen bescherming dra
gen en goed leren skaten.
Jong geleerd is oud gedaan.
Je kunt met een campagne
inspelen op de opvatting
van kinderen dat het aan
trekken van de beschermen
de materialen te veel werk
is. Gebruik een slogan als:
één minuut om je skates
aan te trekken en één mi
nuut voor je bescherming.
Zorg er bovendien voor dat
deze spullen altijd bij el
kaar liggen."
De roofdinosauriër Tyrannosaurus rex maakte tus
sen zijn veertiende en achttiende levensjaar een
'groeispurt' door waarbij de dieren per dag wel
twee kilo zwaarder konden worden.
Dat constateert onderzoeker
Gregory Erickson van de
staatsuniversiteit van Florida
aan de hand van onderzoek
naar de 'jaarringen' in de bot
ten van zeven T. rex-slcelet-
ten. De betrokken dieren wa
ren tussen 2 en 28 jaar oud,
concludeert Erickson.
Raadselachtig is wel hoe het
dier aan genoeg voedsel
kwam om zijn groeispurt vol te houden. Jonge
exemplaren haalden waarschijnlijk wel 40 kilome
ter per uur bij het jagen op prooi, maar naarmate
de dieren zwaarder werden, nam ook hun maxi
mumsnelheid af. Naar alle waarschijnlijkheid ver
anderde T. rex later in zijn leven van een actief
roofdier in een aaseter.
Aantal keren spoedeisende
hulp per 100.000 sporturen
3 Schaatsen
4 Hockey
5 Mountainbiken
6 Basketbal
7 Veldvoetbal/Motorsport 24
8 Volleybal
9 Vechtsport
10 Squash
Bron: Stichting consument en veiligheid
1 Zaalvoetbal
Terwijl bedrijfsdirecteuren
zichzelf in deze crisistijden
nog altijd stevige loonsverho
gingen voorschrijven, zijn hun werk
nemers stevig de klos. De Nederland
se werknemer krijgt te veel betaald,
roept heel besturend Nederland in
koor. Bovendien werkt de Nederlan
der minder uren dan zijn collega's
in Europa en de rest van de wereld.
Dus daalt de productiviteit en ver
plaatst de Nederlandse werkgelegen
heid zich naar de lage lonenlanden.
Het oplossen van al deze treurnis
zit al even eenvoudig in elkaar. De
ceo - zo heet een directeur tegen
woordig - krijgt meer geld, omdat
hij zijn bedrijf door deze moeilijke
tijden moet loodsen. Daar mag wat
tegenover staan! De werknemers
moeten hun steentje bijdragen door
meer uren te draaien voor hetzelfde
salaris. Of eventueel zelfs nog wat
salaris inleveren. Anders is het ge
daan met de concurrentiekracht
van onze bedrijven op de wereld
markt. En dan wordt massale werke
loosheid ons deel!
Tegen zoveel ceo-logica kunnen
vakbonden geen vuist meer maken.
Ze zijn snel murw geslagen in dit
tijdsgewricht van ongebreideld indi
vidualisme. En ook de geïndividuali
seerde werknemer weet nauwelijks
meer hoe zich te verdedigen. Die
langere werkweek en de salariskor
tingen komen er dus aan. De ceo
krijgt meer, zijn werknemers min
der.
Wie ontevreden naar zijn werk
gaat, werkt minder hard. Ellc weten
schappelijk onderzoek trekt diezelf
de conclusie. Als de Nederlandse
werknemers over vijfjaar méér
moet werken voor hetzelfde of zelfs
een lager loon, dan zal het gros met
tegenzin naar het werk gaan. En zul
len ze ook minder hard werken. De
arbeidscijdverlenging en de loonma
tiging zullen in dat geval weinig
nut hebben. Misschien zelfs contra-,
productief uitpakken.
Maar de chief executive officer,
zoals de ceo voluit heet, is natuur
lijk ook niet gek. Hij ziet de bui al
hangen. Dus worden er al preventie
ve maatregelen bedacht, die het
eventuele lamballen en tijdverlcwis-
ten door weerspannige werkne
mers moeten tegengaan. Een be
langrijk wapen in de strijd is wegge
legd voor het mentale verzuim, een
nieuwe term die steeds vaker op
duikt.
Mentaal verzuim wil zeggen dat
u tijdens het werk niet aan het
werk bent voor uw baas. Dat u on
productief bent. Het mentale ver
zuim omvat veel overtredingen. Sur
fen op de computer voor eigen doel
einden, bijvoorbeeld. Of kletsen bij
de lcoffieautomaat met collega's.
Doen alsof u nadenkt over een be-
drijfsprobleem, maar ondertussen
in gedachten bij uw vakantieliefde,
sportavond, vriendenweekend of
schouwburgbezoek zijn. Uw toilet-
bezoek valt eveneens onder men
taal verzuim. Net als het printen of
kopiëren van enkele A4-tjes voor
privé-gebruik. Enzovoort.
Dit mentale verzuim wordt de ko
mende jaren hét centrale slagveld
van ceo en werkgever. Er zijn al be
drijfjes die ondernemingen door
lichten op mentaal verzuim. Het
zou me niet verbazen als ergens al
een innovatief bedrijfje bezig is met
de ontwikkeling van een hersen-
scannende pet. Een bedrijfspet die
werknemers verplicht moeten dra
gen. Een pet die onmiddellijk be
gint te piepen zodra ze in een brein
mentaal verzuim signaleert.
De strijd tussen werkgever en
werknemer draait niet meer om ar
beid. Het is de geest die in bezit
moet worden genomen.
Voor 4 personen
800 gram runderlapPen
0,5 dl olijfolie
1 qrote ui
1/2 glas rode wqn
1 laurierblad^^ witteuitjesCof5|al
itotten)
800 gram kleine v-
2 tenen knoflook
50 gram boter
1 bos peterselie pen stevige
schaal en
L3aak een'kruisje in bet
suddeTde peterselie en roer erdoor^
bereidt, de ef aan kunt
Griekse graankorrel
-elvormige PaS"
die typ'
ta bi).
Vrijdag de 13e barstte de Olympi
sche gekte eindelijk los. Grieken
land staat al maanden in de start
blokken om er een mooi sport-
spektalcel van te maken. Ze doen
wat ze leunnen om de tienduizen
den atleten en supporters zich zo
veel mogelijk thuis te laten voe
len. Aan de Griekse restaurants
zal het niet liggen. Die zijn, weet
ik uit ervaring, ook buiten het
Olympisch jaar toonbeeld van gast
vrijheid.
U moet het me maar niet kwalijk
nemen, maar ik ben een echte
Griekenland-fan, ook in culinair
opzicht. Ik heb heel wat eilandjes
gehopt, met de rugzak. Eerst zon
der, later ook mét kinderen. In elk
haventje werden we weer even
hartelijk ontvangen, als we van de
loopplank van de veerboot af kwa
men lopen. Rooms? Rooms? Come
look! Vooraf onderdak boelcen
was dan ook absoluut overbodig.
Tegenwoordig schijnt deze vorm
van toeristen ronselen niet meer
te mogen, maar daar is het inter
net voor in de plaats gekomen. Ie
der pensionnetje heeft z'n eigen
website.
Reken maar dat ik de komende
tijd vaak voor de tv te vinden
ben. Niet omdat ilc zo gek ben
op zeilwedstrijden, maar omdat
de boten vertrekken uit de ha
ven van Agios Kosmas. Daar
vlakbij heb ik een onvergetelij
ke Stifdo (stoofschotel met
uien, zie recept) gegeten, on
der de druivenranken van een
gezellige tavema, met vrolij
ke Griekse live-muziek op de
achter- nee voorgrond. En de
Marathon dan, over het origi
nele parcours van 490 jaar
voor Chr., dwars door Athe-
Griekse boerensalade (Choriatiki), met Olympische ringen.
Foto Karei de Vos
ne! Stel je voor dat ik, al sportkij-
kend, een glimp opvang van dat
leuke binnenpleintje in de Plaka,
waar ik ooit op een gammel stoel
tje zat te smullen van die goddelij
ke kip met'citroensaus. Om dezelf
de sentimentele redenen verheug
ik me ook erg op de wielerwed
strijden op de weg.
Mega-operaties
Je moet er toch niet aan denken,
hoeveel kilo moussalca, gevulde
paprika's, souflalci en tzaziki en
Griekse salade er doorheen zal
gaan, de komende weken in het
Olympisch dorp. Over mega-opera
ties gesproken. Per dag zullen in 3
restaurants 500 koks 50.000 maal
tijden bereiden voor 17.000 spor
ters en officials. Het dieet is voor
namelijk mediterraan, laat de or
ganisatie weten, met veel vis,
groenten en fruit.
Een buitengewoon gezond dieet,
is gebleken uit diverse internatio
nale wetenschappelijke onderzoe
ken naar de relatie tussen voeding
en hart- en vaatziekten en kanker.
Van alle Europeanen worden de
bewoners van het Griekse eiland
Kreta het oudst en blijven ze het
langst gezond. Hun voeding speelt
daarbij een belangrijke rol. De
sporters leunnen op dat punt dus
gerust zijn. Het ergste dat ze kan
overkomen is dat ze, net als ik.
last krijgen van Olympische krin
gen. Onder hun ogen.
