Geven om te delen
an, Jans en de Kinderen zetten zich in voor leprapatiënten
Bernardine Boomsma, vol idealen
25
zaterdag 21 augustus 2004
Hoe zou de wereld eruit
zien als iedereen dacht en
deed als Bemardine Boomsma
(35) uit 's- Heer Arendskerke?
Heel anders, dat is zeker. Want
overtuigde christenen zijn er
genoeg, maar weinig mensen
voegen zo consequent de daad
bij het Woord, als Bemardine
en haar gezin.
Volgende week komen haar man
Ronald en haar 11-jarige zoon Na
than terug uit Malawi. Ze zijn daar
zaaigoed wezen brengen, hebben kip
pen en geiten uitgedeeld en hebben
een waterpompproject bekeken dat ze
er vorig jaar - dankzij de opbrensten
van sponsoracties - van de grond kon
den tillen. „Ik had dolgraag mee ge
wild, Maar iemand moet hier thuis het
fort bewaken. Dat beschouw ik dan
maar als mijn offer voor de goede
zaak."
Bernardine Boomsma, geboren in Dor
drecht, kwam in 1990 pasgetrouwd en
vol idealen in Zeeland wonen. „Al van
af het prille begin van ons huwelijk
hebben we ervaren dat we, naast het
gezinsleven, een grotere opdracht heb
ben. We hebben ons gezin regelmatig
opengesteld voor crisisopvang: kinde
ren die om één of andere reden even
tjes niet thuis konden wonen. Dat is
iets simpels, wat je kunt doen als je
plaats hebt in je huis en in je hart. Ik
zeg niet dat het altijd even makkelijk
is, want die kinderen gaan na korte
tijd weer weg en niet in alle gevallen
naar een situatie die erg hoopvol
stemt. Het bleef uiteindelijk beperkt
tot kortdurende opvang omdat we na
verloop van tijd het verlangen kregen
om ontwikkelingswerk te gaan doen."
Dat verlangen was zo sterk, dat Ber
nardine en Ronald, zeven jaar gele
den, alles opzij zetten om een oplei
ding te volgen bij Jeugd met een Op
dracht, een cursus van negen maan
den die gezinnen voorbereidt op zen-
delingenwerk. De stageplaats die ze
toegewezen kregen, lag in Malawi.
Blijde boodschap
„Daar kom je dan, om het Evangelie
te brengen, in een land waar ze niks
hebben: geen behoorlijk dak boven
het hoofd, geen water in de verre om
trek en geen eten. Wij zijn realist ge
noeg om te beseffen dat je de blijde
boodschap niet kunt brengen aan men
sen die honger hebben. Daar hadden
we in de opleiding al wel wat over ge
leerd, maar toch heb je dan even het
gevoel dat je met lege handen staat.
Dat was natuurlijk niet zo, want als je
de handen uit de mouwen steekt, met
de mensen werkt en hun leven deelt,
blijkt dat je een ander wat te bieden
hebt en vooral ook dat je veel van hen
kunt leren. Je wordt in zo'n situatie
erg creatief en leert alle mogelijkhe
den te benutten. Bovendien is het ge
weldig inspirerend als alle flauwekul
van geld, bezit en status wegvalt om
dat die er eenvoudigweg niet is. Dan
kom je snel tot de kern. Voor ons is
dat 'Heb uw naaste lief als uzelf'."
In Malawi vonden Ronald, Bernardine
en hun oudste zoon Nathan, die toen
vier jaar was, gelijkgestemde vrien
den: een Nederlandse zendelinge, een
predikant en een heleboel anderen,
met wie ze nauw contact bleven onder
houden. En toen sloeg het noodlot toe,
zou iemand anders zeggen, maar Ber
nardine ziet dat niet zo. De periode in
Malawi hadden ze gezien als het kwar
tier maken voor een lange uitzending
met het hele gezin. Nadia, die nu zes
jaar is, was onderweg en de opdracht
leek duidelijk. Maar Ronald kreeg ern
stige rugklachten en belandde in de
WAO. Vorig jaar kreeg Ronald daar
bovenop nog eens een herseninfarct.
Bemardine ziet het als de hand van
God, dat Ronald thuis kon revalide
ren. Met de opleiding MBO Inrich
tingswerk en ervaring in de thuiszorg
en in een gezinsvervangend thuis voor
lichamelijk gehandicapte volwasse
nen, kon ze hem zelf begeleiden.
„Het was natuurlijk een lelijke streep
door de rekening, maar geen reden om
bij de pakken neer te zitten. We zijn
tot de conclusie gekomen dat God ons
ook hier in Nederland ergens voor kan
gebruiken en we zijn góan zoeken
naar wat dat was. Vanuit de Kinderbe
scherming kwam de vraag of we niet
de langdurige zorg voor Mare op ons
wilde nemen. Marc is een tikkeltje ver-
Naam:
Bemardine Boomsma
Geboren:
1969 in Dordrecht
Woonplaats:
's-Heer Arendskerke
Burgelij ke staat:
Gehuwd met Ronald,
drie kinderen
Opleiding:
MBO-IW en zendings- en ont
wikkelingswerk bij Jeugd met
een Opdracht
Werk:
Gezinsvervangend tehuis voor
gehandicapte volwassenen
De Ganzeveste in Goes
Bijzonderheden:
Eén van de Beste Buren 2003
standelijk gehndicapt, heeft veel struc
tuur nodig en kan om verschillende re
denen niet thuis wonen. Met de beslis
sing om Mare op te nemen, zagen we
in feite af van een langdurig uitzen
ding. Voorlopig althans. Want Mare
zou niet mee kunnen. Hij heeft een va
der en een moeder en al woont hij bij
ons, die heeft hij ook nodig."
De beproevingen waren na het hersen
infarct van Ronald nog niet afgelo
pen, want Bernardine kreeg een oog
aandoening, waardoor ze op een gege
ven moment bijna niets meer zag. Op
haar werk, bij de Ganzeveste in Goes,
kon ze van de begeleiding van bewo
ners, overschakelen op een administra
tieve functie en inmiddels ziet ze al
weer heel wat beter.
Walgelijk
„Afrika blijft natuurlijk altijd voor
aan in je bewustzijn en we zijn steeds
blijven sparen om er toch wat te kun
nen doen. Ik ben twee keer naar Oe
ganda geweest, naar Els van Theijlin-
gen die daar een tehuis voor kinderen
met aids heeft opgezet. Daar had ik
dezelfde ervaring: een enorme inspira
tie, het besef dat je een hand en voet
kunt zijn maar ook dat het gruwelijk
oneerlijk verdeeld is in de wereld. En
dat komt omdat de mensen niet willen
delen. Ik ben weieens jankend een su
permarkt uitgelopen, toen ik net terug
was. Als je net honger, gebrek en lij
den hebt achtergelaten, is het walge
lijk om te zien dat er nog mensen met
ontevreden gezichten tussen tachtig
soorten brood, veertig soorten kaas en
ik-weet-niet-hoeveel soorten fris
drank lopen. Dat slijt ook wel weer,
hoor. We hebben hier overvloed en
daar mogen we best van genieten,
maar geloof me: je geniet veel meer
als je ervan kunt delen."
Vragen
De familie Boomsma, lid van de Evan
gelische Gemeenschap Rafaël in Goes,
bleef dus zoeken naar wegen om de
vrienden in Malawi te helpen. „Het is,
voor mensen in Afrika net zo goed als
voor ons, heel moeilijk om ergens om
te vragen. En dat terwijl ze daar aan
alles gebrek hebben. De regeling is er
corrupt maar het grootste probleem
is, dat ze een een aantal jaren geleden
de hele maisoogst hebben verkocht
om de staatsschulden af te lossen.
Daarna zijn er nog een paar misoog
sten geweest en nü heeft het hele land
honger. Toen een predikant in een
straatarme buitenwijk ons vroeg of
we misschien wat zaaigoed konden le
veren, wisten we dat de nood er nog
hoog moest zijn. We zijn ervoor gaan
zitten en we hebben besloten om dan
maar een appelflappen-actie te gaan
doen. Om aan geld te komen voor zaai
goed, bakten en verkochten we bijna
1000 appelflappen. Ja hoor, gewoon
in mijn huis-tuin-en-keuken-oven. Er
konden er twintig tegelijk in en de ap
peltjes kregen we voor niks."
Intussen werd er hard gespaard voor
de reis naar Malawi, want de tickets,
vinden ze bij Boomsma, moeten voor
een groot deel uit het gezinsbudget ko
men. „Nathan, die er al eerder ge
weest is, wilde ontzettend graag mee.
Hij heeft zijn eigen opdracht, vanuit
de herinneringen die hij nog heeft.
Wij leggen hem onze doelstellingen
niet op, maar je merkt wel dat het ver
blijf in Malawi hem al een beetje ge
vormd heeft. Hij weet dat de kinderen
daar niets hebben, behalve honger.
Dat vindt hij vreselijk en wat hem be
treft moet daar alles aan gebeuren,
maar ook voor hem is het de inspiratie
die hem drijft. Hij gaat daar spelen,
zijn eigen spelletjes en die van de kin
deren daar. Natuurlijk had Nadia ook
graag gewild, en Mare en ikzelf niet
minder. Maar vijf tickets is veel te
veel geld en we willen zo veel moge
lijk meenemen."
Rozijnen
Om nog meer fondsen te werven kon
den mensen op de vrijmarkten met Ko
ninginnedag in Vlissingen en op Be
vrijdingsdag in Middelburg, appelflap
pen kopen en raden hoeveel rozijnen
er in een potje zaten. „Daarmee had
den we meteen een heleboel adressen,
die we naderhand een briefje stuur
den. Ook daar kwamen leuke reacties
op en vervolgens gingen we kippen en
geiten verkopen. Als je in Malawi bij
iemand logeert, zetten ze alles op tafel
wat ze hebben, al eten ze dan weken
zelf niet meer. Je moet dus je eigen
eten meenemen: een kip of een geit.
We begonnen een actie om aan geld te
komen waarmee we daar kippen en
geiten konden kopen. Dat ging zo
goed dat we inmiddels al geld hebben
voor een kleine veestapel. Het zal voor
de mensen daar wel moeilijk zijn om
te gaan fokken want ze hebben geen
foto Mechteld Jansen
voer voor de beesten. Ze kunnen niet
eens de kinderen te eten geven, zo fun
damenteel is de armoede daar." Zo
lang een uitzending voor onbepaalde
tijd er niet inzit, wil Bemardine probe
ren de mensen in Malawi vanuit
's-Heer Arendskerke te helpen. „Er is
nog een hoop te doen. We willen bij
voorbeeld erg graag een stichting op
richten, zodat giften van de belasting
kunnen worden afgetrokken. Voor
veel mensen is dat belangrijk. Maar
dat kost meteen weer een hoop geld.
Je moet naar een notaris en nog een
paar van die dingen. Dat kunnen we
voorlopig niet betalen. Niet zolang
een paar kilo mais, een kip en een
handbediende waterpomp daar nog
het verschil maken tussen verhonge
ren en overleven. En de boodschap,
tja die kun je hier in Nederland ook
nog wel uitdragen. We maken nieuws
brieven voor iedereen die laat weten
er belangstelling voor te hebben. Zo
kan iedereen meeleven met mensen
aan de andere kant van de wereld. En
wie weet wat we nog op onze weg vin
den, wat we nog kunnen betekenen?
Er zullen mensen zijn die zeggen:
'ach, het is toch maar een druppel op
de gloeiende plaat'. Dat is waar, maar
honderd druppels maken de plaat wel
minder gloeiend." Met dat idee in het
achterhoofd gaan Bernardine en Ro
nald onverminderd voort met hun ac
ties. Op www.solcori.nl/boomsma kan
iedereen alles lezen over de voortgang
ervan. Bijdragen op giro 50.68.793 ten
name van D. R. A. Boomsma, 's Heer-
Arendskerke onder vermelding van
Malawi, kunnen helpen de honger te
stillen, maar ook, vindt Bernardine,
om de wereld met een gevoel van soli
dariteit, ietsje beter te maken. „Want
als je geeft, moet je het doen om te de
len, anders moet je het laten. God
heeft de mensen gemaakt om hun
naaste lief te hebben. Als iedereen dit
principe in praktijk zou brengen, zou
de wereld er toch veel beter uitzien.
Echte rijkdom zit niet in geld en mate
riële zaken, maar van binnen."
Mieke van der Jagt
Derode Je-weet-wei-kater heeft hen
Jhetliefst allemaal thuis op de bank. Hij
■waarschijnlijk het meest op zijn ont
eer, striptekenaar Jan Kruis. „Ik houd
*reen graag bij elkaar", zegt deze over
eigen familie en het stripgezin,
riiaag - tijdens het zesde Kamper Strips-
®akel - presenteert hij zijn nieuwe strip-
Jans en de Kinderen in Surina-
-De totale opbrengst hiervan gaat naar
Erastichting.
femilie Tromp kwam nooit veel verder
1(ie huiskamer. De Trompjes leken zich
'bewust van hun Europese alter ego's
■inde vertaling namen dragen als: Ulli,
Jund die Kinder; Birte, Bent og bome-
Jaek and Jacky and the Juniors of Jean,
tone et les enfants. Ook in Suriname zijn
™ülieperikelen rond Jan, Jans en de
^eren geliefd, zo ontdekte Jan Kruis tot
"nverrassing tijdens de twee weken re-
fth voor zijn nieuwe strip.
)werd daar vaak door mensen aangehou-
Meneer Kruis bent u het echt? Hoe is
■®et Jan, Jans en de Kinderen?' Cabare-
rJörgen Raymann, alias Tante Es,
torft treffend in het voorwoord van de
Zij waren het eerste herkenbare Ne-
tandsegezin voor mij. Want ze zijn net
'Surinaams gezin. Liefhebbende ouders
'ooknog voor hun ouders zorgen...'.
"Kruis (71) woont bijna dertig jaar in
®the en stopte vijf jaar geleden met Jan,
de Kinderen. Hij verkocht de au-
^rechten van de strip aan Libelle, het
"jesblad waarin de gezinsbelevenissen
u 970 verschijnen. Studio Jan Kruis
3bet werk over. De striptekenaar ont-
"gt nog wekelijks de Libelle thuis maar
"hechts met een schuin oog naar zijn
Nrinderen.
„Ik heb ze zelf verkocht. Daar leef ik van.
Maar ik zit met gemengde gevoelens. De
personages veranderen steeds meer. Het
kan ook niet anders want er werken nu ver
schillende mensen aan. Er is geen eenduidi
ge regie."
De karakters zijn hem momenteel te vrijblij
vend. „De scherpe kantjes zijn eraf", con
stateert Kruis. Hij was dan ook blij met de
vraag van de Leprastichting om de familie
Tromp in te zetten voor een goed doel. Voor
hem dé kans om 'Jan Jans' nieuw leven in
te blazen.
Kibbelpartijen
Onder begeleiding van de Leprastichting
gingen Jan, Jans en de Kinderen vier jaar
geleden naar Mozambique. Hun recente
tweede reis leidde naar Suriname. Het ver
haal begint met de ongedwongen huishou
ding van de familie Tromp. De bekende kib
belpartijen tijdens het eten en de afwas voe
ren de boventoon. Jan is als huisman nóg
sulliger geworden, terwijl Jans na haar ver
rassende derde zwangerschap van nakome
ling Gertje, pittiger is dan ooit. Ze studeert
en doet onderzoek naar de rol van groot
moeders in Suriname. Bovendien raakt
Jans in deze strip haar 'geëmancipeerde'
piekhaar kwijt en krijgt zij van een Suri
naamse kapper haar vertrouwde hippe
knot terug.
„In de Libelle werd haar kapsel de laatste
tijd steeds warriger. Ik wilde Jans in ere
herstellen", licht Kruis toe. De verongelijk
te Karlijn en de innemende Catootje zijn
als altijd bijdehand. „Wij zijn nóg steeds de
enige familie in Nederland zonder afwasma
chine", klagen ze. En opa weet met zijn
charmes steeds meer vrouwen te veroveren.
In Mozambique liet hij zijn oog vallen op
mevrouw Amelia en in Suriname valt hij
Jan Kruis: „Jan, Jans en de Kinderen vormen een gezin waarin je je zorgeloos kunt ver
plaatsen." foto Fotopersburo Jacob Melissen/GPD
als een blok voor oma Rozenblad. „Opa is
altijd al nadrukkelijk aanwezig geweest",
merkt Kruis op over de creatie die hij ba
seerde op zijn eigen vader die in '88 over
leed. „Een ouwe snoeper? Ja het wordt
steeds erger. Ach, het is vooral een running
gag. Waarschijnlijk heeft hij de volgende
keer vier vrouwen."
Geleidelijk laat Kruis de oer-Hollandse
huiskamerscènes overgaan in nauwgezette
Surinaamse locaties. De familie Tromp
komt dan in aanraking met een minder hila
risch onderwerp. De leprakolonie op
Groot-Chatillion, een eiland in de Surina
me Rivier dertig kilometer van Paramaribo
Het lepraverblijf is niet meer dan een ruïne
maar de ziekte blijkt in Suriname geen ver
leden tijd. In het ommuurde verpleegtehuis
De Estherhof wonen nog veel ex-leprapa
tiënten die door hun verminkingen moeilijk
kunnen integreren. En jaarlijks worden
zo'n vijftig nieuwe gevallen van lepra ont
dekt. „De Estherhof is geen hospitaal zoals
wij gewend zijn. Ze hebben weinig midde
len. Niet iedereen beschikt over een rol
stoel. Een man bewoog zich voort op een
pianokrukje met wieltjes", vertelt Kruis.
„Voor de Surinamer is de ziekte nog steeds
een taboe. Men wil niet graag herinnerd
worden aan Groot-Chatillion of kent ge
woonweg deze geschiedenis niet. In Surina
me spreekt men nooit van leprapatiënten
maar over Hansen-patiënten. naar de ont
dekker van de leprabacterie."
Kruis ontmoette velen van hen. „In Mozam
bique kon ik alleen via tolken praten met
de mensen. In Suriname ging het allemaal
in mijn eigen taal. Bij zo'n gevoelig onder
werp is dat een voordeel. Het zijn vaak de
details die de pijn beschrijven."
De gruwelijke amputaties heeft hij niet ex
pliciet getekend. Hij laat de ongeschonden
hand het stompje bedekken. En een donke
re zonnebril beschermt het blinde, door le
pra aangetaste, gezicht. „Ik kon Catootje
en Karlijn niet prompt een leprozenkamp
binnen laten wandelen zoals ik die in Afri
ka heb gezien. Jeroentje al helemaal niet.
Dan is het geen Jan Jans meer. Hoe moeten
zij in godsnaam reageren op dit leed?"
Kruis heeft gekozen voor een verteller. In
Jan, Jans en de Kinderen in Suriname ho
ren we van oma Rozenblad het schokkende
verhaal over zogenaamde 'eendagsmoeders'
op Groot-Chatillion waar leprapatiënten
geïsoleerd leefden. Pas vanaf de jaren ze
ventig werden de patiënten uit het isole
ment gehaald en verpleegd met medicijnen.
Kruis schetst in vier aangrijpende plaatjes
hoe een moeder haai* pasgeboren baby na
één dag moet afstaan aan een 'tante'. Oma
Rozenblad staat bij een kreek, de scheiding
op het eiland tussen de zieken en de gezon
den. Haar herinnering is levend: 'Een zus
ter hield de baby in de armen... nog even
drukte de moeder heel voorzichtig een kus
je op zijn handje. Zelf was ze ook bang het
kind te besmetten...'
De striptekenaar is opgelucht dat de klus is
geklaard. „Ik heb er anderhalf jaar aan ge
werkt, het was bijzonder intensief. Al die
verhalen, de gezichten en de locaties die ik
heb bezocht. Het moest allemaal in kort en
toch luchtig bestek op papier komen. Ik
heb me met mijn ambassadeursschap voor
de Leprastichting en het maken van deze
strip een grote verantwoordelijkheid op de
hals gehaald. Daar mocht ik me met gemak
kelijk van afmaken."
Ondanks de zware problematiek krijgt de
ellende niet de overhand in deze Jan, Jans
en de Kinderen. Het gezin Tromp zucht zo
nu en dan diep maar blijft bij zichzelf en re
lativeert naar hartelust.
Het isolement van leprapatiënten en de
veelbewogen geschiedenis van de eendags
moeders monden bij Kruis als vanouds uit
in een harmonieuze familiebijeenkomst. De
zoektocht naar een eendagsmoeder leidt
zelfs tot twee moeders en twee oma's. En
opa Tromp vindt in oma Rozenblad een der
de vriendin. De Rode Kater fronst zijn
wenkbrauwen en zucht: "Ik zal blij zijn als
iedereen weer thuis is.' Jan Kruis is het
grondig met hem eens.
„De familie als basis. Dat verklaart het suc
ces van Jan. Jans en de Kinderen. Alle hu
welijksbreuken ten spijt, het echtpaar
Tromp heeft nooit een echtscheiding over
wogen. Jan, Jans en de Kinderen vormen
een gezin waarin je je zorgeloos kunt ver
plaatsen. In een strip staat de tijd stil."
Marion Groenewoud
