Euroregiotuinen zijn nu al uitgebloeid
Fiasco
23
zaterdag 21 augustus 2004
Een lijdensweg van acht
jaar en nog is het leed niet
geleden. Wat een toeristische
trekpleister van grote allure
had moeten worden, is nu
bijna gesmoord in de zompige
Zeeuwse klei. De Euregiotui-
nen aan de rand van Oostburg
dreigen letterlijk te verwelken.
Met veel goede wil en eindelijk
een beetje geluk valt een faillis
sement mogelijk nog te vermij
den. Maar één ding staat vast:
er zijn honderdduizenden eu
ro's aan overheidsgeld verloren
gegaan. Door bestuurlijke dwa
lingen, gebrek aan daadkracht
en volkomen verkeerde inschat
tingen. De verantwoordelijke
(oud-)bestuurders en mensen,
die hoofdschuddend vanaf de
zijlijn meekeken, spelen elkaar
nu de zwarte piet toe. Roddel
en achterklap doen hun werk.
Hoog tijd voor een reconstruc
tie.
De Euregiotuinen in Sluis zouden
uitgroeien tot een dagattractie
van formaat. Met de kasteeltuinen in
het Noord-Limburgse Arcen als klin
kend voorbeeld. In '96, bij de presenta
tie van het ontwerp, ging een klein ge
juich op. De locatie leek prima: bij de
stadswallen van Sluis zouden de Eure
giotuinen jaarlijks minstens 100.000
bezoekers trekken. Een geweldige im
puls voor het toerisme en de werkgele
genheid in de kwijnende regio. Toen
Sluis aarzelde, greep Oostburg z'n
kans. Na ongekend veel tegenslag
zwaaiden vorig jaar de hekken van
het toeristisch-educatief tuinencom-
plex aan de Nieuwstraat in Oostburg
eindelijk open. De toegang tot meer
dan twintig gesponsorde voorbeeldtui
nen, Engelse landschapstuinen en tui
nen in renaissance- en barokstijl. Met
als middelpunt het futuristische bezoe
kersgebouw.
Nauwelijks een jaar later - eind juli -
gooide het stichtingsbestuur het bijl
tje er al bij neer. Vice-voorzitter
Frans van Dongen mistroostig: „De
bezoekers bleven weg en wij zagen
geen kans het park en het bijhorende
gebouw exploitabel te maken. Op 1
september gaat de poort dicht."en
commissie van 'wijze mannen' van de
provincie, Rabobank Zeeuws-Vlaande-
ren, het demissionaire bestuur en de
gemeente buigt zich onder leiding van
gemeentesecretaris Theo Reijns nu
over de vraag wat er met de 'restan
ten' van de tuinen en het gebouw
moet gebeuren.
Zwartkijkers riepen al direct dat het
nooit iets zou worden met het acht
hectare grote tuinencomplex. Ook
oud-Kamerlid Huib Eversdijk, gerui
me tijd voorzitter van het eerste stich
tingsbestuur, moest gaandeweg zijn
mening bijstellen. „Het ambitieniveau
lag te hoog. De verwachte bezoekers
aantallen vond ik aan de ruime kant.
Het moest dus allemaal minder. Derge
lijke verhalen wilde eigenlijk nie
mand horen. Daarom ben ik uit het be
stuur gestapt. Ik zag er geen brood
meer in."
De raad van de toenmalige gemeente
Sluis-Aardenburg had in april 1997
een vooruitziende blik. Er was toch te
weinig vertrouwen in een goede af
loop. Daardoor ketste een subsidiever
zoek van ruim 280.000 euro, noodzake
lijk om de cofinanciering vanuit Brus
sel, de provincie en 'Den Haag' rond
te krijgen, af. Projectontwikkelaar en
toenmalig bestuurslid Nico Boussen
destijds: „Andere overheden weten
het project gelukkig wél op z'n waar
de te schatten. Er zit meer dan
500.000 euro uit de Europese subsidie-
pot in de pijplijn."
Teloorgang
Toenmalig burgemeester Gosse Noor
dewier van Oostburg wilde met de Eu
regiotuinen de economische teloor
gang van de regio tot staan brengen.
In september 1997 ging de gemeente
raad akkoord met een subsidie van
bijna drie ton, plus 226.000 euro voor
grondaankopen. De totale kosten wer
den geraamd op zo'n vier miljoen eu
ro, de ene helft gefinancierd door be
drijven en particulieren, de andere
helft door gemeente, provincie, Rijk
en de Europese Unie.
Tot en met 2000 leek er geen vuiltje
aan de lucht. Volgens Jan de Waard
(tot dat jaar bestuurslid namens de Ra
bobank) was het financiële plaatje
rond. „Het streven was de tuinen eind
2002 te openen. De subsidieaanvragen
gingen vlot de deur uit en er werd in
alle rust een begin gemaakt met het
grondwerk." Eind '99 werden de be
stekken en aanbestedingen afgerond
en snel daarna werden contracten ge
sloten met de aannemers en architect
voor de bouw van het multifunctio
neel bezoekerscentrum en de aanleg
van drainage, waterpartijen, sloten,
vijvers en het parkeerterrein.
Bert van de Hoef, destijds zo'n ander
half jaar projectleider van de Euregio
tuinen, stelt terugblikkend vast dat
het project toen eigenlijk al 'volledig
vierkant' liep. De besluitvorming en
de communicatie in het bestuur haper
foto's Peter Nicolai
ren, kregen de opdrachten."
Maar hoe zat het dan met die zoge
noemde spookrekeningen en schimmi
ge transacties? Er waren, ging het ver
haal, zelfs rekeningen betaald waar
voor nooit enige prestatie was gele
verd. Maar de provinciale commissie
Onderzoek en de accountants, die de
boeken namens het nieuwe bestuur op
basis van de toen beschikbare infor
matie doorspitten, vonden geen be
wijs. Ingewijden houden echter ook
nu nog vol dat het gebeurde. Opval
lend is ook dat opdrachten van de
stichting via Lafoma bv, een bedrijf
van bestuurslid Boussen, werden ver
strekt. Bolijn noemt dit, op zijn
zachtst gezegd, 'vreemd'. „Want waar
om geef je als stichting dan zelf geen
opdracht? Daar hadden ze Lafoma
toch niet voor nodig?" Boussen erkent
dat er kunstgrepen werden toegepast
om subsidies veilig te stellen, maar
dat het in feite om niets anders ging
dan een vorm van leverancierskrediet.
„De stichting zou bij daadwerkelijke
levering van goederen en diensten
beetje bij beetje afbetalen."
Reddingsplan
Het water steeg de stichting tot aan
de lippen. In mei vorig jaar ging de
raad van de nieuwe gemeente Sluis ak
koord met een reddingsplan. Met een
garantie voor een geldlening van
750.000 euro zou het tij alsnog kun
nen worden gekeerd, was de gedachte.
Tegenstemmen zou leiden tot een enor
me kapitaalvernietiging. De gemeente
kocht voor 300.000 euro ook vijf hecta
re grond van de stichting, die een eer
dere lening van ruim 226.000 euro aan
de gemeente diende terug te betalen.
Ook de Euregio Scheldemond sprong
bij. Het complex zou deel gaan uitma
ken van een netwerk van vijf strate
gisch gelegen bezoekerscentra aan de
kust. Met de Euregio pasten het minis
terie van Economische Zaken en de ge
meente samen nog eens 426.000 euro
bij. En met dat extra geld ging het
nieuwe stichtingsbestuur aan de slag.
De opdracht: het park vóór 1 oktober
2003 gereedmaken voor exploitatie,
management aanstellen en een toe
komstvisie ontwikkelen.
Van Dongen: „In die opzet zijn we ge
slaagd, maar na de opening zagen we
ons geconfronteerd met tal van proble
men. De prognoses van de Oxford
Groep uit Heemstede, op basis waar
van we aan de slag gingen, bleken niet
realistisch en onhaalbaar. De bezoe
kersaantallen waren teleurstellend en
ook de evenementen sloegen niet aan.
Het was onverantwoord zo door te
gaan."
Ondanks de sluiting op 1 september
zijn de Euregiotuinen niet failliet, al
ligt de deurwaarder op de loer. Moe
ten verstrekte subsidies worden terug
betaald, dan kan het alsnog helemaal
fout lopen. De bijna twee miljoen ge
meenschapsgeld die in het project
werd gepompt, lijkt in elk geval verlo
ren.
Bolijn steunt het pleidooi van gedepu
teerde Jacques Suurmond (financiën,
ook lid van het bestuur van de subsi
diërende Euregio) voor een diepgaand
onderzoek. Bolijn: „Het is hoog tijd
dat de onderste steen boven komt. Er
zijn nog te veel onduidelijkheden."
Wout Bareman en René van Stee
De Euregiotuinen zouden de economische teloorgang van de regio tot staan moeten brengen
De bijna twee miljoen gemeenschapsgeld die in het project werd gepompt, lijkt verloren
den. Het project werd begeleid door te
veel mensen met te weinig deskundig
heid. Eind 2000 trok hij z'n conclusies
en stapte over naar Neeltje Jans. Van
de Hoef nu: „Het ontbrak aan slag
kracht. Vanaf het begin had een pro
jectmanager de touwtjes strak in han
den moeten nemen, maar dat gebeur
de niet. Op den duur werden allerlei
adviezen genegeerd. Neem de aanbe
steding van het gebouw. Nadat de
knoop eind '99 was doorgehakt, wer
den nog eens allerlei varianten tegen
het licht gehouden. Intussen was het
maart. Het plantseizoen was voorbij,
terwijl er ondanks het slechte weer
wel plantjes de grond in hadden ge
moeten om de Europese subsidie vei
lig te stellen. Ook de werving van
sponsors voor de voorbeeldtuinen be
gon veel te laat. Een kwart van de tui
nen had klaar moeten zijn, zodat de
bezoekers tenminste iets geboden had
kunnen worden."
Raadslid Carien Bolijn (Dorpsbelan
gen Toerisme), destijds wethouder
in Oostburg, noemt het inzetten van
goedwillende hobbyisten dé cruciale
fout. Dat Van de Hoef als projectma
nager nauwelijks resultaat boekte,
vindt ze dan ook begrijpelijk. Ze be
treurt nog steeds dat tuinarchitect
Bosch en Slabbers uit Middelburg
(verantwoordelijk voor het groen) als
gevolg van de steeds grotere finan
ciële problemen moest wijken. En ook
de aanstelling van de voormalige Oost-
burgse wethouder Bram de Feyter als
coördinator was een blunder. Bolijn:
Overmacht
Toenmalig bestuurslid Boussen repte
van overmacht en was ervan over
tuigd dat het met die subsidies wel
goed zou komen. Dat bleek te optimis
tisch. De stichting kon fluiten naar de
subsidie van ruim 286.000 euro. Voor
Bolijn hét zoveelste bewijs van de on
macht, de ondeskundigheid en de
lichtvaardige manier waarop het be
stuur de subsidievoorwaarden inschat
te. „Het is onbegrijpelijk dat je drie
plantseizoenen mist. Vooraf weet je
nooit welk weer het wordt. Maar die
plantjes hadden gewoon moeten wor
den gekocht. En kun je ze niet plan
ten, dan zet je ze gewoon ergens weg.
Dan was de toegezegde subsidie ge
woon uitbetaald."
Het steekt Boussen, dat hem en zijn
kompanen voortdurend de zwarte piet
wordt toegespeeld. Behalve aan het
missen van drie plantseizoenen wijt
hij de problemen ook aan het veel te
dure ontvangstgebouw. Het kostte ne
gen ton, terwijl het bestuur een maxi
mum had gesteld van 550.000 euro.
„Allemaal dankzij het gedram van
Noordewier. Hij was goede vriendjes
met de architect en wilde kost wat
kost een dure variant overeind hou
den. Uiteindelijk gingen we akkoord,
omdat hieraan ook weer subsidievoor
waarden waren verbonden. Noorde
wier zou ook zorgen voor aanvullende
sponsoring, maar daarvan kwam niets
terecht. Daardoor zaten we wel met
een gat van ruim drie ton, bovenop de
286.000 euro die we aan subsidie mis
liepen."
Niet zo innig
Noordewier is op vakantie en kan dus
niet reageren op de aantijgingen. Bo
lijn verklaart echter dat de contacten
tussen Noordewier en architect Rau
niet zo innig waren als Boussen sugge
reert. Er waren immers drie architec
ten in de markt. Volgens haar werden
binnen het college van B en W in die
dagen nauwelijks woorden vuilge
maakt aan de Euregiotuinen. „We
stonden er als college vrij ver vanaf.
Ja, zelfs toen Noordewier zitting had
in het stichtingsbestuur. Er is te lang
gedacht dat het wel goed zou komen."
Op straat en in de wandelgangen
werd wél druk gespeculeerd. De drai
nage, de regeninstallatie en het grond
werk deugden niet, luidde het. Dat
bleek achteraf juist, want later werd
een deel van dat werk opnieuw uitge
voerd. Ook aanbestedingsprocedures
waren ondoorzichtig, ging het ge
rucht, waardoor alleen 'bevriende' be
drijven van bestuursleden opdrachten
werden gegund. Boussen doet het af
als 'geleuter'. „De bedrijven, die het
werk het goedkoopst konden uitvoe-
„Met alle respect, maar ik denk niet
dat hij geschikt was voor die taak."
De eerste paal van het inmiddels fors
afgeslankte bezoekersgebouw (een
ontwerp van de Amsterdamse archi
tect Thomas Rau) ging in februari
2001 de grond, een half jaar later dan
voorzien. Nauwelijks een jaar later
gonsde het van de geruchten: de dead
line van 31 december 2002, cruciaal
met het oog op de Europese subsidies,
zou worden overschreden. Oorzaak,
het slechte weer blokkeerde de aan
plant.
De eerste paal voor de Euregiotuinen ging in februari 2001 de grond in. Oud-Kamerlid Eversdijk, geruime tijd stichtings
voorzitter, wordstelt met de voering zijn helm, rechts oud- burgemeester Noordewier van Oostburg.
