Je leeft met het gevaar dat er is
Amerikaanse overheid promoot seksuele onthouding
PZC
Vredesduif
in Soedan
zaterdag 14 augustus 2004 23!
Louis Kleinekorte is militair
waarnemer in Soedan. Het
is het vijfde oorlogsgebied waar
hij als vredesduif is neergestre
ken. Hij heeft al eerder oorlogs
drama's voor zijn ogen zien ge
beuren in Beiroet, Angola, Sara
jevo en Kosovo. Onder het bloed
en de tranen kruipt echter steeds
opnieuw de hoop tevoorschijn,
zegt Kleinekorte. „De hoop is
taai."
Louis Kleinekorte vertrok in 1986
voor de eerste keer als vredessol-
daat naar de brandhaard Beiroet.
Slechts een kleine groep militairen
toonde in die tijd al interesse in ge
beurtenissen in gebieden ver van huis.
De meerderheid was nog bezig met de
Koude Oorlog en de bestrijding van
het communisme.
Het vertrek naar het Midden-Oosten
werd Kleinekorte, die woont in Roer
mond, zelfs afgeraden omdat het niet
goed zou zijn voor de carrière. Nog
geen drie jaar later viel echter de
Muur en verdween de dreiging vanuit
Oost-Europa. Het militaire vizier
draaide naar exotische gebieden waar
burgeroorlogen voor veel onrust zor
gen en soms complete landen ver
scheuren. Het Nederlandse leger ver
anderde in een rap tempo mee met de
ontwikkelingen. Kleinekorte bleek
zijn tijd vooruit: „Begin jaren negen
tig hadden de meeste generaals nog
nooit meegedaan aan vredesoperaties.
Ze wisten dus ook niet precies waar je
mee bezig was. Tegenwoordig is er
geen generaal meer te vinden, die niet
uit eigen ervaring kan spreken."
Op zijn netvlies staat inmiddels een
klein filmarchief van oorlogen uit de
afgelopen twintig jaar. Als het indrin
gendste beeld van de vijf uitzendin
gen kiest hij het Soedanese meisje dat
naast hem in de helikopter zat, op
weg naar een ziekenhuis. Hij kwam
haar tegen in een afgelegen dorp tij
dens zijn huidige missie in Soedan.
Bij twee van haar vingers keek je door
het vel op het bot, wat een aanwijzing
is voor de gevreesde en besmettelijke
ziekte lepra. „Nadat we geland wa
ren, werd ik even weggeroepen. Toen
ik terugkwam, stonden tweehonderd
mannen bij de dokter te wachten om
zich te laten behandelen. Ik heb ge
zegd dat de dokter alleen voor het
meisje kwam; waarna de mannen
boos werden omdat zij voorgaan in de
Afrikaanse maatschappij. Ze kwamen
om me heen staan en eisten verzor
ging. Dan moet je rustig blijven en
met overtuiging praten. Ik heb gezegd
dat we proberen terug te komen met
medicijnen. Het emotioneerde me
toen we eindelijk met de helikopter op
stegen en ik het meisje naast me op de
stoel zag zitten." In het ziekenhuis
werd vastgesteld dat ze geen lepra
had.
Het meisje kan symbool staan voor
het werk van waarnemers als Kleine
korte. Een kind helpen maar tweehon
derd mannen achterlaten. Sommige
soldaten gaan er aan onderdoor om
dat ze te lang stilstaan bij de momen
ten van hulpeloosheid. Het is een bron
van oorlogstrauma's. „Sommigen zak
ken er in weg. Als ze mekaar na drie
jaar weer tegenkomen, kunnen ze al
leen over de vorige missie praten. Het
zijn verhalen die ze alleen mooier heb
ben gemaakt. Goed, je neemt risico's
om te helpen, maar daar moet je je
niet te zeer mee vereenzelvigen."
Kleinekorte heeft een gedachtenwe-
reld ontworpen om zich te wapenen
tegen het verdriet. „Je ziet veel armoe
de om je heen. Soms ontmoet je kinde
ren die nog nooit bij hun hut zijn weg
geweest. Daar staan weer andere din-
Militair waarnemer Louis Kleinekorte overlegt met stamhoofden in Soedan.
foto uit archief Kleinekorte
gen tegenover, zoals dat meisje. We
zijn nu in Soedan bezig met het be
gaanbaar maken van een landings
baan en een brug in het water. Ook
zijn er scholen opgeknapt en kliniek-
jes opgezet. Het is alsof je een steentje
in de rivier verlegt, zoals ze in Afrika
zeggen. Als we er niet waren geweest,
was het erger geweest."
Hij probeert voor zichzelf afstand te
houden tot dramatische gebeurtenis
sen. Dat vertaalt zich soms in woor
den. Over het belegerde Sarajevo
waar een bom op een drukbezochte
markt viel, zegt hij: „De zinloosheid
wordt je dan duidelijk. Dat stelt je te
leur." Over de Servische professor die
in Kosovo gelyncht werd toen hij zijn
moeder naar het ziekenhuis wilde
brengen: „Je bent er niet bij. Dat stelt
je teleur." Aan de tafel in de woonka
mer in het dorp Herten nabij Roer
mond spoort zijn vrouw hem aan om
het verhaal te verhalen over de kinde
ren in Kosovo. „Dat is toch een mooi
verhaal!" Hij: „Nou... het raakt me te
zeer." Na een korte denkpauze raffelt
hij het verhaal toch af: „Het was in
een dorp in Kosovo waar we een aggre
gaat hadden geregeld voor een school
met zigeunerkinderen. Toen we weg
gingen moest ik naar de school ko
men. Voor de klas zongen de kinderen
een Nederlands liedje voor mij; dat
hadden ze voor mij van buiten ge
leerd. Waarom het me zo aangrijpt?
Het gevoel dat je de kinderen in de
steek moet laten. Je kunt niets meer
voor hen doen, je weet niet wat er met
hen zal gebeuren."
Militaire waarnemers als Kleinekorte
strijken als de eerste vredesduiven
neer in oorlogsgebieden, als het ge
weld nog woedt of nog maar net is af
gelopen. Ze dragen geen wapens, om
geen agressie op te wekken bij de be
volking. „Je loopt gevaar, maar je
moet het niet overdrijven. In oorlogs
gebieden dragen mensen wapens zoals
wij een bezem. Als ze met zo'n wapen
staan te zwaaien, hoeft dat nog niets
te betekenen. Je herkent iemand als
hij echt agressief is, dat zie je in de
ogen. Je leeft met het gevaar dat je
loopt, maar ik sleep het niet achter me
aan."
Met regelmaat komt hij waarnemers
van eerdere missies tegen. Het is vol
gens hem een bepaald slag mensen:
maatschappelijk betrokken en tege
lijk een sterk verlangen naar avon
tuur. „Het is dat gevoel van: verdom
me daar moet ik wat aan doen." Na
zijn pensioenering op 54-jarige leef
tijd heeft hij enkele jaren als vrijwilli
ger slachtofferhulp gedaan in Roer
mond. Langzaam groeide toch de on
rust weer in zijn lijf. Hij stuurde een
berichtje naar het ministerie van Bui
tenlandse Zaken dat hij weer beschik
baar was. Het antwoord kwam snel.
Hij kreeg Soedan als nieuwe missie.
Het Afrikaanse land is op dit moment
bijna dagelijks in het nieuws vanwege
de oorlog in de regio Darfoer. Het is
een tegenslag voor Soedan dat tiental
len jaren in de greep was van een al
omvattende burgeroorlog. Enkele ja
ren geleden werd een wapenstilstand
getekend en afgelopen mei volgde het
vredesakkoord.
Wegbereiders
Kleinekorte behoort tot een leger
macht van verschillende landen die er
zijn neergestreken, de zogenoemde
Joint Militairy Commission. De solda
ten zijn de wegbereiders voor de troe
pen van de Verenigde Naties die eind
dit jaar worden verwacht. Darfoer is
volgens Kleinekorte een conflict in de
grensregio dat op zichzelf staat. Hij
zelf is gestationeerd in het gebied dat
twintig jaar lang het hart van de bur
geroorlog is geweest. Aan hem en de
andere militairen de taak om de rebel
len te ontwapenen en controles op
zware wapens uit te voeren.
„Dat gaat heel erg goed. Vreemd ge
noeg is het bij ons nu het rustigst. Er
wordt gezegd dat dit gebied de kurk is
waarop de vrede drijft. Er is geen
strijd meer. Wel zijn er soms inciden
ten zoals met de nomaden die met vijf
honderd koeien vanuit het zuiden
naar het noorden trokken en de wei
den in ons gebied afgraasden. Dat leid
de tot spanningen tussen de nomaden
en de lokale bevolking. Dat had ik
vooraf verkeerd had ingeschat."
Overal ziet hij de hoop in de ogen van
de mensen. Het verlangen naar een be
ter leven. Dat geldt voor heel Afrika,
zegt Kleinekorte. „Er is een aantal lan
den dat het goed doet, zoals Botswana
en Mozambique. Sommige mensen
zeggen: we zijn uit het dal. Als we in
Soedan informatie uitdelen over het
vredesakkoord, trekken ze je de blaad
jes uit de handen. De mens heeft de
kracht om opnieuw te beginnen.
Neem de Tweede Wereldoorlog toen
miljoenen joden zijn vergast. Daarna
hebben joden de kracht gevonden om
de staat Israël op te richten."
Heeft de aanblik van de oorlogen hem
veranderd, vragen we aan zijn vrouw.
„Ja, hij is wat serieuzer geworden,
maar niet al te zeer. Zijn zoon zei
laatst dat hij echt een heel bijzondere
opa is voor de kleinkinderen. Zoals hij
met ze omgaat..." Kleinekorte: „Ik
ben meer gaan verdiepen in de achter
grond van de wereldpolitiek. Waarom
worden bepaalde beslissingen aan de
top genomen. Misbruik van macht
kan ik niet verdragen, Ik heb dan wel
een hoop sterren op mijn schouder
staan (hij is luitenant-kolonel, red.)
maar ik ga geen mensen kleineren.
Nooit." Hij heeft zich er nu bij neerge
legd dat het afscheid van zijn werk
nog enkele jaren op zich laat wachten,
dat hij er niet los van kan komen. Af
gelopen maandag had hij nog een ge
sprek op het ministerie van Buiten
landse Zaken. Om te praten over zijn
volgende missie, mogelijk Sri Lanka.
Ruud Linssen
i?eks is iets prachtigs. Tenminste: als het
Jpidatsvindt in het huwelijksbed. Die
öodsehap wordt op steeds grotere schaal
ïropageerd in de Verenigde Staten, met
den goedkeuring van president George
de reden waarom Jason in Fort Collins is,
op de campus van de Universiteit van Colo
rado, waar 'Friends First' zijn nationale
conferentie houdt. „Hier vorm ik een band
met mensen die hetzelfde denken als ik."
Friends First is elf jaar geleden opgezet
door Lisa Rue. Ze gaf seksuele voorlichting
op scholen, maar was ongelukkig over het
gebrek aan resultaat. Het aantal tiener
zwangerschappen en buitenechtelijke ba
by's nam toe, en ze besloot dat een andere
aanpak gewenst was. Friends First pro
beert jongeren af te houden van riskant ge
drag, zoals drugs, drank, roken en buiten
echtelijke seks. Dat gebeurt door voorlich
ting over onthouding te geven op scholen
en de geheelonthouders in hun keuze te
steunen met een nationaal netwerk van ge
lijkgestemden.
De organisatie heeft geen christelijke grond
slag. „Wij zijn aan geen enkele beweging ge
bonden. Wat wij gewoon willen is dat jonge
mensen (12 tot 18 jaar) wachten met seks
tot ze volwassen zijn. Tot ze er klaar voor
zijn", aldus Lisa Rue. Ze meent dat jonge
ren beschermd moeten worden tegen opper
vlakkige seksuele avontuurlijkheid als cul
turele norm.
Rue heeft niet de illusie dat ze alle jongeren
van Amerika tot aan hun huwelijksdag (of
monogame vaste relatie) kuis kan houden
door onthouding te promoten. „Ik zeg niet
dat mijn groep representatief is voor de jon
geren van vandaag, maar er is wel behoefte
aan." Als de zeg-nee-tegen-seks-beweging
erin slaagt om het tijdstip waarop kinderen
seksueel actief worden met een half jaar op
te schuiven, dan is dat al een grote dienst
aan de samenleving, meent ze.
Critici menen echter dat promotors van sek
suele onthouding, zoals Rue, verkeerd bezig
zijn omdat ze condooms en andere voorbe
hoedmiddelen afwijzen Meer dan 40 pro
cent van de 15-jarigen is seksueel actief, en
krijgt geen informatie over hoe ze zichzelf
moeten beschermen tegen zwangerschap en
ziektes, kritiseerde de Amerikaanse vereni
ging van seksuele voorlichters. Het idee is
dat kinderen die alleen voorgelicht worden
over onthouding, het vervolgens toch doen
en dan zonder condoom. Condooms voorko
men zwangerschap en besmetting met het
hiv-virus en ze verkleinen de kans op ande
re soa's.
Rue wuift de kritiek weg. Ze meent dat jon
geren voldoende andere mogelijkheden heb
ben om aan informatie over voorbehoed
middelen te komen. „Wij bestaan gewoon
naast de seksuele voorlichting op scholen."
Dat klopt, maar waar de critici moeite mee
hebben is dat de Amerikaanse overheid
meer en meer ervoor kiest uitsluitend ont
houding te promoten, en condooms afschil
dert als een ineffectieve manier om versprei
ding van geslachtsziekten te voorkomen.
Friends First bijvoorbeeld wordt gesubsidi
eerd uit een speciaal overheidspotje, dat al
leen gebruikt mag worden om onthouding
Jongeren van de 'Pure Love Alliance' demonstreren in Philadelphia voor seksuele onthou
ding en trouw. Dit om tienerzwangerschappen en seksueel overdraagbare ziektes te voorko
men. foto Michael Lang/Reuters
(voor en buiten het huwelijk) aan te prij
zen. Het alternatief - onthouding, monoga
mie én condooms - komt niet in aanmer
king voor geld uit het federale fonds dat
president George Bush in twee jaar tijd
meer dan verdrievoudigd heeft.
Wat in Fort Collins opvalt is de enorme aan-",
dacht voor soa's. Waar de discussie in ae
VS over seksuele onthouding gauw een mo
rele, godvruchtige ondertoon heeft, licht
een organisatie als Friends First zich voor-
al op gezondheid, een verantwoordelijke le
vensstijl en de geweldige seks die je kunt
hebben met een gelijkgestemde maagd. Ont
houding is 'cool'. maagd zijn is onwijs gaaf
én soa-vrij.
Lindsey Newcomb (24) is een 'tweedehands'
maagd. Op de middelbare school en de uni- -
versiteit had ze vriendjes met wie ze naar
bed ging, maar rond haar twintigste besloot
ze daarmee op te houden. Het is nooit te
laat om die levensstijl af te zweren, zegt ze.
Ze gelooft niet meer in 'veilige seks'. „Je
hoeft niet eens 'het' te doen, om een virus te
kunnen overdragen. Zelfs orale seks is niet
veilig. Ik kan niet in goed vertrouwen een
condoom geven aan een kind en zeggen dat
het veilig is. Het is een vals gevoel van veilig-
heid. Daarom geef ik ze het alternatief: ont
houding. Ik vind het niet beschamend om
maagd te zijn. Wachten tot aan je huwelijk
is minder moeilijk dan naar de dokter gaan
met een soa." Nu verkoopt Lindsey op scho
len in Colorado het idee van 'herwonnen
maagdelijkheid': ga naar de dokter, laat je
onderzoeken, zorg dat je soa-vrij wordt en
wacht op de ware. Dat doet ze zelf ook.
„Het is de gezondste keuze."
Ans Bouwmans
