m
Het blijft
toch het
van
en oma
land
opa
Terug naar de Molukken?
23 'Burgemeester' van Schapenbout
24; Heimwee naar de elpee
25 I Civita zet zichzelf op de kaart
foto's Ruben Oreel
veren aan het verbeteren van de situa
tie. Het ideaal van de RMS leeft niet
meer zo onder de derde generatie, het
gaat er meer om dat de mensen daar
vrij kunnen leven.
Bryan Haurissa (30) uit Middelburg
wil juist wél een onafhankelijke repu
bliek van de Molukken. Hij was in de
tijd voor de burgeroorlog actief in een
politieke jongerenorganisatie die jon
geren wilde verzamelen om voor het
RMS-ideaal op te komen. „Ik vond
dat zowel de Nederlandse- als de
RMS-regering in Nederland te weinig
deed om de onafhankelijkheid van de
Molukken te realiseren."
Haurissa's gevoel voor de RMS was al
een paar jaar aan het wegebben. Maar
dit voorjaar kwam zijn enthousiasme
in volle glorie terug, toen op de Moluk
ken de RMS-vlag werd gehesen tij
dens de 25 april-viering. Dat is de dag
in 1950 waarop de Molukse leider Sou-
mokil de Republiek der Vrije
Zuid-Molukken uitriep. Na enkele
maanden maakte Indonesië een eind
aan die vrijheid. Het hijsen van de
vlag op de Molukken gebeurt sinds
2000, toen een radicale groepering tot
die actie overging. Haurissa: „Juist nu
de herdenking in Nederland op een la
ger pitje komt te staan, door de cere
monie niet meer op landelijk niveau te
organiseren, zie je een opleving op de
Molukken zelf. Dat geeft mij een heel
apart gevoel. Zoiets was vroeger on
denkbaar op de Molukken. Dan werd
je bijna meteen neergeschoten."
De 22-jarige Annet Pattinama uit Mid
delburg verbleef als kleuter zeven
maanden in de stad Ambon. Ze houdt
nog steeds vast aan de Molukse cul
tuur, het geloof en de taal (het Ma
leis). „Toen ik terugkwam, waren de
enige Nederlandse woorden die ik nog
kon zeggen: 'Ik ga verstoppertje spe
len.'" Toch houdt ze zich niet zo bezig
met de Molukken en de situatie daar.
„Ik leef hier. Ik heb hier alles opge
bouwd. Ik werk bij de marine en zit
daar voorlopig goed. Maar ik vergeet
mijn roots niet. Laat dat duidelijk
zijn."
Eensgezind
Het gevoel van Moluks zijn is er al
tijd. Maar het ideaal van de oude gene
ratie om terug te keren naar de Moluk
ken leeft niet onder de jonge genera
tie. De jongeren zijn vrijwel eensge
zind in hun antwoord op de vraag of
ze ooit in het vaderland willen wonen.
Zoals de situatie er nu uitziet zeker
niet. Hun toekomst ligt in Nederland.
„Je moet je goed voorstellen: We kwa
men hier met een enkeltje naar toe.
Hoe kun je nou terug willen naar een
land dat je niet hebt?", zegt Eduard
Tomasowa. „Je kunt beter je kinderen
de boodschap meegeven om iets van
hun leven te maken. Pas als je iets
hebt geleerd, kun je iets betekenen
voor de Molukken."
Valeska Nastaly
tje met bijna alleen Nederlandse vrien
den. Toen ik op vakantie ging naar de
Molukken, beviel de cultuur me. Een
maal weer thuis, ging ik steeds vaker
naar mijn tante in de Molukse wijk
hier in Souburg. Daar voelde ik mij
op mijn gemak."
„Je voelt je altijd Molukker, al ben je
het maar voor een kwart", zegt
Eduard Tomasowa (54) uit Oost-Sou
burg. Zijn 17-jarige dochter Zalina
heeft wel een verklaring. „Het is toch
het land waar je opa en oma vandaan
komen." Volgens vader Tomasowa
kun je jongeren eigenlijk niet vragen
of ze willen terugkeren naar de Moluk
ken. „De meesten zijn er nog nooit ge
weest, ze hebben dus niets tastbaars."
Zalina speelt dan ook niet met de ge
dachte om terug te gaan. „Dat is voor
de .jeugd niet aan de orde. Wij kunnen
hier alles doen wat we willen. Voor
ouderen is het anders. Zij zijn het le
ven daar gewend."
Christine Nanlohy is directeur van
het Landelijk Orgaan Welzijn Moluk
ken, dat bemiddelt in het beleid van
de Nederlandse regering ten opzichte
van de Molukse gemeenschap hier.
Volgens haar zijn de Molukse jonge
ren in te delen in drie groepen. „Je
hebt een groep die een job heeft en ge
woon meedraait in de Nederlandse sa
menleving. Daarnaast is er een groep
met een politiek ideaal: dat van de
RMS, de onafhankelijke Republiek
der Vrije Molukken. Deze jongeren
willen naar het land van hun grootou
ders. En dan heb je nog de groep die
zich sterk maakt voor ontwikkeling
van de Molukken. De eerste en de laat
ste groep willen niet per se terug."
Dat de Molukse archipel vrij moet ko
men van de Indonesische overheer
sing; daarover zijn vrijwel alle Moluk-
kers het eens. Wat de visie op de poli
tieke toekomst van de Molukken be
treft, zijn er twee groepen te onder
scheiden. Eén die wil dat er een onaf
hankelijke Molukse republiek komt
en één die onafhankelijkheid wil voor
de Molukken via zelfbestuur binnen
de Republiek Indonesië.
Arantis Telehala rekent zichzelf tot
de tweede groep. „Via het bijwonen
van demonstraties en benefietconcer
ten denk ik een bijdrage te kunnen le-
Opgroeien in een modern en luxe
land als Nederland en je toch
steeds afvragen of je ooit op de Moluk
ken zou willen wonen. Dat geldt voor
vrijwel alle Molukse jongeren, ook in
Zeeland. Maar daadwerkelijk terug
gaan naar het land van je voorouders,
dat is wat andei's. „Je hebt hier een be
staan opgebouwd, je toekomst ligt
hier", zegt Dimitri Wannee (17) uit
Oost-Souburg. „Waarom zou je terug
gaan naar een land waar sommigen
niet eens een knopje hebben om het
licht aan te doen? Dat de oudere gene
ratie terug wil, kan ik begrijpen. Zij
zijn zo van het eiland geplukt en hier
geplaatst. Dan wil je wel terug."
Die eerste generatie Molukkers is af
komstig uit het koloniale Koninklijk
Nederlands-Indisch leger, het KNIL.
Nederland gebruikte dat leger om de
zeggenschap over de Molukse kolonie
te verdedigen tegen de vrijgevochten
Indonesische regering onder leiding
van Soekamo. In 1951 hield de Neder
landse regering deze strijd voor ge
zien. De 3500 KNIL-militairen en hun
gezinnen werden naar Nederland over
gebracht, onder meer naar Zeeland.
De veiligheid van de militairen was
niet meer gegarandeerd onder het In
donesische gezag, waardoor ze niet op
de Molukken konden blijven. Het ver
blijf hier zou slechts tijdelijk zijn.
„De manier waarop de gezinnen des
tijds zijn ondergebracht, is niet te ver
gelijken met hoe de asielzoekers nu
ons land binnenkomen", zegt Arthur
Parinussa uit Middelburg. „Ze wer
den in kampen gestopt met een hek er
om. De mensen liepen in traditionele
klederdracht, terwi jl het hartje winter
was in Nederland. Ze zijn echt goed
koop door de Nederlandse regering af
gezeken. De pijn die zij geleden heb
ben, is niet te verwoorden. Hun frus
traties daarover hebben zij alleen op
hun kinderen kunnen afgeven. En dat
is nu de tweede en de derde genera
tie."
Geplunderd
Parinussa (39) hoort bij de tweede ge
neratie; hij is geboren in Nederland.
Volgens hem speelt elke Molukker
met de gedachte ooit terug te keren
naar de Molukken. Maar de situatie
op de eilandengroep is politiek en eco
nomisch slecht. Indonesië regeert met
harde hand over de bewoners. Hun
goederen worden onder de prijs opge
kocht en hun woningen worden ge
plunderd en vernield door de gezag
voerders. Daardoor is de inheemse be
volking steeds genoodzaakt te verhui
zen. Parinussa haalt fel uit: „En de in
ternationale gemeenschap, waaronder
Nederland, doet helemaal niets."
Bij alle Molukkers, jong en oud, speelt
de onzekerheid over de situatie in hun
land. Parinussa: „Ik wil niet terug. Ik
heb de keuze gemaakt hier te blijven,
omdat ik weet wat ik hier heb."
Arthur Parinussa is zes keer bij zijn
familie op de Molukken geweest. Hij
weet waar hij over spreekt als hij het
heeft over terugkeren. Sommige Mo
lukse jongeren lopen volgens hem iets
te hard van stapel als ze zeggen dat ze
naar de Molukken willen. „Daarheen
gaan betekent de situatie willen verbe
teren." Jongeren beseffen volgens Pa
rinussa heel goed dat ze een primitie
vere samenleving zullen aantreffen.
„Je wilt zoveel doen, maar eigenlijk
wil je meer geven dan je kan. Het is al
tijd te weinig, nooit te veel. Je moet
meer met je verstand praten dan met
je gevoel, omdat er veel verdriet is."
Rapgroep
De situatie op de Molukken gaat Dimi
tri Wannee zeer aan het hart. Samen
met zijn vriend Arantis Telehala (16)
uit Oost-Souburg zit hij in een rap
groep, waarmee hij liederen zingt
over onder meer de burgeroorlog die
in 1999 op de eilanden uitbrak. Nog
steeds steekt het conflict tussen mos
lims en christenen regelmatig de kop
op.
Op de vraag of Wannee zich Nederlan
der noemt of juist Molukker, ant
woordt hij dat hij zich meer Molukker
voelt. „Bij Molukkers heb ik het ge
voel dat ik thuiskom. De sfeer is er.
Als ik bij een Nederlands gezin op visi
te ga, ontbreekt er iets. Je voelt je
gast, terwijl ik me bij een Moluks ge
zin onderdeel voel van het geheel."
De jonge Wannee hecht veel waarde
aan de Molukse manier van omgaan
met mensen en het onderlinge respect.
Dat gevoel heeft hij overigens pas ont
dekt na een vakantie op de Molukken.
„Ik was vroeger een echt Nederlander-
Zalina Tomasowa en haar oma Wilmien in de Molukse wijk in Oost-Souburg.
Bryan Haurissa, Annet Pattinama, Dimitri Wannee en Arantis Telehala (vlnr).
odactie bijlagen: 0113-315680
Sww.pzc.nl
F.mail:redactie@pzc.nl
Postbus 314460 AA Goes
itvertentie-exploitatie:
SS en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Ews-Vlasnderen: 0114-372770;
L,onaal: 020-4562500.
„Ik heb de keuze gemaakt hier te blijven, omdat ik weet wat
Saterdag 7 augustus 2004
T
Terug naar het vaderland. Het
is het ideaal van de eerste ge
neratie Molukkers in Nederland.
Sinds hun komst al - vanaf de ja
ren '50 van de vorige eeuw - is te
ruggaan uitgesloten. De situatie
op de Indonesische eilanden
groep is nog steeds niet veilig ge
noeg. Wat blijft zijn de gedach
ten aan de Molukken. Ook bij de
kinderen en kleinkinderen. Maar
hebben zij nog dezelfde ideaal
beelden over een vrije Molukse
staat als hun (groot)ouders?
Arthur Parinussa:
ik hier heb."
