Zoutwinning in Kroatië bedreigd
PZC
J
Casper Hobbes
Eeuwenoude cultuur zucht onder concurrentie Afrika
Moeten
puzzel
Heer Bommel en de Doorluchtigheid
recept
Salade met aubergines
to
I
0 -
O
weer
dinsdag 3 augustus 2004
door Cees van Zweeden
Zoals vrijwel elke morgen
valt er geen wolk te bespeu
ren boven Ston, en is de zon al
begonnen aan zijn zinderende
tocht over de stad. Het weer in
Zuid-Dalmatië is tamelijk voor-
spelbaar. Maar voor Mario
Pejic is dit jaar al mislukt. „Vo
rig jaar waren we rond deze tijd
al bijna een maand aan het oog
sten", zegt hij. „Nu moeten we
wachten tot half augustus."
Als Pejic over oogst spreekt,
doelt hij niet op de druivenpluk
of op het sikkelen van het
graan. Pejic heeft het over zout,
dat in Ston sedert 1275 uit zee
water wordt gewonnen. Hij
kijkt uit over de immense zout-
pannen die zijn vader, een res
taurateur uit Dubrovnik, ruim
tien jaar geleden van de staat
kocht. „We hadden in juli twee
buien. Voor de boeren is dat uit
stekend; voor ons desastreus."
De zoutpannen behoren tot het
culturele erfgoed van Kroatië.
Ze dateren uit de tijd dat Ston
onderdeel was van de Republiek
Dubrovnik, die gedurende vele
eeuwen met Venetië wedijverde
om de hegemonie in de Middel
landse Zee. Zo belangrijk was
het 'witte goud' voor de econo
mie dat een immense muur om
Ston werd gebouwd, die de stad
tegen aanvallen van buiten
moest beschermen. Vandaag
geldt die versterking, die in
1333 gereed kwam, als de twee
de langste fortificatie ter wereld
na de Chinese Muur. Met zijn
bijna zes kilometer is de muur
twee keer zo lang als die om Du
brovnik zelf.
De winning van zeezout in Ston
was een van de voornaamste re
denen voor Napoleon om aan
het begin van de 19de eeuw de
Republiek Dubrovnik te onder
werpen, daarmee een einde mak
end aan haar 1000-jarige onaf
hankelijkheid. Het is eenvoudig
te zien waarom: terwijl zeezout
uit Frankrijk grauwig oogt, is
dat uit Ston hagelwit. „Dat is
omdat de zee hier kraakhelder
is", verklaart Pejic.
Vanuit een baai bezuiden de
oude stad wordt het zeewater
binnengelaten. Er zijn 55 zout
pannen, die elk de grootte heb
ben van een voetbalveld. Ze lig
gen op terrassen, opdat het wa
ter van de ene in de andere kan
vloeien. Uit de negen laagst gele
gen pannen, elk genoemd naar
een heilige, wordt het zout ge
schept. Alleen daar bereikt het
zeewater het hoge zoutgehalte
(25 procent) dat vereist is voor
de vorming van kristallen.
Oesters
Ston is ook bekend om zijn oes
terkwekerijen, die in een baai
ten noorden van de stad liggen.
De oesters werden op een voed-
selbeurs in Londen ooit tot de
beste ter wereld gekozen. Maar
terwijl de restaurants in Ston
vol zitten met toeristen die de
duurbetaalde oesters in hun ke
len laten glijden, staan de zaken
er bij Pejic niet al te best voor.
Ondanks de hoge kwaliteit kan
het zeezout uit Ston niet concur
reren met het veel goedkopere
dat uit Afrika komt. De lonen in
Kroatië zijn veel hoger en de ei
genaren hebben geen geld om in
machines te investeren. Ze laten
nu zelfs goedkope arbeidskrach
ten uit Afrika overkomen voor
het werk in de zoutpannen, dat
wordt gedaan volgens een eeu
wenoude traditie.
Het enige teken van moderniteit
is een roestig spoortje dat tus
sen de pannen slingert. „Als we
oogsten, hebben we een treintje
dat het zout naar het depot
brengt", zegt Pejic. „Maar het
moet nog steeds met de hand uit
de reservoirs worden geschept."
De bodem van de zoutpannen
bestaat uit zestig jaar oud as
falt. „We moeten die pannen ei
genlijk schoonmaken, en het as
falt door tegels vervangen", zegt
Pejic.
„Maar dat kost drie euro per
vierkante meter, ofwel 81.000
euro voor de negen oogstpan-
nen. Zo veel geld hebben wij
niet, zeker niet als er nog meer
regen komt." GPD
Mario Pejic aan de rand van een zoutpan.
foto GPD
Zeg nooit, ik moet nog even. Dat is door
stroop waden. Stroop is lekker en zoet,
maar niet als je er kniediep doorheen moet. Echt
niet. Want bij moeten sta je stil. Je voelt het lood
door je benen zakken. Je hielen voelen de grond.
Je armen hangen. Je zakt door de knieën, je pakt
de zware tassen. Je armen lijken tot de grond te
komen. Dat is moeten.
Even is, trippel trippel. Even is onderweg van de
stoel naar de bank. Net een kers in je mond heb
ben als de telefoon gaat en waar laat je die pit.
Even is niet de kattenkots opdweilen in de gang,
want anderhalve emmer lauw sop later is de
gang nog niet zo schoon als je van plan was en je
rug doet pijn.
Even was mijn zusje Liesbeth uit Israël hier.
Van zondag elf uur tot maandag half twee. Dat
was maar even, we hadden elkaar al een jaar
niet gezien en gezoend. En door de drukte in
mijn hoofd ben ik vergeten om haar hand lang
genoeg vast te houden om mijn mamma's huid te
Chawwa Wijnberg
voelen. Alsof mamma nog leeft.
Mijn kleine zusje, acht jaar jonger, die handen
waarmee ze me moeiteloos plat op de grond
kreeg. Als ik dan au kermde, riep mamma: „Niet
je kleine zusje pesten." En het kleine zusje stond
triomfantelijk met een loederig lachje boven me
met die sterke handjes nog aan mijn spaghetti-
polsje. Tss. Liesbethjes sterke hand, schuurpa
pier aan de binnenkant.
En twintig jaar later. Liesbeths handen die de
potten en pannen braken in mijn jonge huishou
ding waar ze voor me kwam zorgen als ik een
kind kreeg. De allerbeste kraamzuster die een
mens zich kon wensen. Dat was alle potten en
pannen waard. En nu is ze al weer weg.
Omdat ik nog zoveel moet en mijn hoofd zo vol
is heb ik niet de tijd genomen om lang genoeg
hand in hand te zitten.
Mama zei: „Moeten is dwang en huilen is kinder
gezang."
.Moeten is regelen. Moeten is onthouden. Op het
laatst nog een tuin regelen voor Park Poëzie.
Niet vergeten om de vrijwilligers uit te nodigen
op de borrel. Kan dat nou echt niet op een ande
re datum dan vrijdag de dertiende? Nee, dat
moet omdat we nog dit en nog dat. En anders is
iedereen al met vakantie. Op vakantie, hè ja. Zij
wel. Maar daar hebben we nu geen tijd voor.
M.'s vertaling van het dikke boek moet af en dat
duurt nog tot december. Dat moet. Het is werk,
brood op de plank.
Ik moet nog een bundel samenstellen voor Park
Poëzie met geweldige gedichten van de uitge
nodigde dichters en hun malle 'spoof' biogra
fieën en zulke lieve jeugdfoto's. Leuk, ja. Heel
leuk. Maar het moet wel af en snel ook. En ik
heb beloofd dat ik liefdesbrieven ga beantwoor
den van een paar honderd jaar geleden. Kan ik
dat? Waarom heb ik ja gezegd?
En de afspraken. Donderdag komt mevrouw
Woensdag naar mevrouw Dinsdag, spannend.
Gaan we daar allebei ons stukkie over doen? En
we moeten naar Limburg. Dat is al een jaar uit
gesteld. O hemel, een dubbele afspraak. Dat
moet ik nog even regelen.
Op elke verticale regel dient een
woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden inge
vuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voor
gaande woord plus 1, het woord
van zes letters bestaat uit de vijf
letters van het voorgaande woord
plus 1. Als de hele puzzel juist is
ingevuld, vormen de letters op de
vet omlijnde regel een woord.
1. Grondsoort, herrie, vaandel;
2. vrucht, krachtig, muziekgezel
schap;
3. deel van het oog, geweven
katoen, rugtas;
4. figuur uit Shakespeare, kleinood,
binnendijk;
5. slechte woning, minderwaardig
ooft, deficit;
6. zijrivier van de Rijn, overdreven
voorliefde, raadsel;
7. aards wezen, met elkaar, uit
naam van;
8. vogelverblijf, niemendal, open
bare instelling;
9. zode, springloop, druk;
10. oude Duitse munt, woonver
trek, vermomming.
1 23456789 10
Horizontaal:
4. Heeft geen muziekinstru
ment om te waarschuwen (9); 6.
Deze invloed is te zwaar (9); 8.
Al varend is het geen wijs
besluit (7); 9. Geschenk bij ont
slag (2,3); 10. De verbinding
waarmee men tekst interpre
teerde (3).
Verticaal:
1. In de kerk aanpakken? (9); 2.
Amusement om te stelen (4); 3.
Verwant aan een vrijkaart (8); 5.
Voor passeren moet u bij hem
zijn (7); 7. Dans en drank gaan
niet samen (5).
DE VOLGENDE
Welk getal is logischerwijs het volgende in deze reeks?
9 25 57
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Baa(r)s; 4. re(b)us; 7. fi(s)cus; 9. ra(t); 11. p(i)as; 12. va(t); 13.
ome(n); 15. p(i)er; 16. knot(s); 18. po(o)rt; 19. (n)aga; 20. a(l)sem; 22. koor(d); 25.
si(e)r; 27. (e)moe; 28. te(e); 29. dan(k); 31. pa(s); 32. do(m)per; 34. (d)room; 35.
ke(t)el.
Verticaal: 1. Bar(t)ok; 2. (k)af; 3. s(t)ip; 4. Rus(t); 5. e(l)s; 6. sta(a)rt; 8. cap(e); 10.
amnes(t)ie; 12. (o)verloop; 14. e(g)o; 15. po(n); 17. (s)tam; 18. p(l)ak; 20. (I)aster; 21.
er(g); 23. om(a); 24. re(g)aal; 26. Ia(m)p; 29. d(r)om; 30. (s)nek; 32. do(r); 33. r(o)e.
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Droogdoek; 6. appelflap; 8. hoentje; 9. regel; 10. sas.
Verticaal: 1. Kropvogel; 2. egel; 3. koolmees; 5. kopklas; 7. einde.
Charade: Blad-groen-te.
Toonder Studio's
Toen Tom Poes een paar dagen later een avondwandeling
maakte, zag hij tot zijn verbazing een paar boeren aan het
werk op een verwilderd stuk land.
„Ik meende dat het hier onteigend was voor het paleis van
die Coolemoon", dacht hij, terwijl hij op een hek ging zit
ten. „Waarom wieden ze dan?"
„Wat zit je daar te kijken?" riep Ritser Hooimaaier, die met
een volle mand door het gewas naderde. „Ben je nog steeds
dwars? Waarom doe je niet mee? Je hoeft alleen maar wat
van dit soort onkruid te plukken voor die vreemde buiten
lander - en hij betaalt er goed voor."
„Ik begrijp je niet", zei Tom Poes. „Een poosje geleden wil-
Aubergines komen oorspronkelijk uit
Oost-Afika. In het Midden-Oosten en
in de meeste landen rond de Middelland
se zee zijn ze al heel lang bekend, evenals
in Zuid-Oost Azië en Japan. Tegenwoor
dig worden ze in vrijwel alle werelddelen
gekweekt. Aubergines zijn er in verschil
lende kleuren en verschijningsvormen.
Ze hebben een geringe voedingswaarde
en nauwelijks enige smaak. De salade
met aubergines leent zich goed om bij ge
rechten van de barbecue te serveren. Bij
lamskebab bij voorbeeld. Het recept daar
voor treft u morgen in deze rubriek aan.
Bijgerecht voor 4 - 6 personen:
Drie middelgrote aubergines of 4a 5
kleinere; 4 dl (Bulgaarse) yoghurt;
zout: witte peper uit de molen; 4 eet
lepels olijfolie, extra vergine; 1 eetle
pel olijfolie, traditioneel; 2 teentjes
knoflook, uitgeperst; een halve krop
(ijsberg)sla; 2 rijpe tomaten, ontveld,
vruchtvlees in kleine blokjes gesne
den.
Spoel de aubergines onder stromend
koud water. Maak ze droog met keukenpa
pier en snijd de uiteinden er af. Leg de au
bergines op het met een kwastje met olie
bestreken rooster onder een reeds hete
ovengrill. Rooster de aubergines rondom
niet veel langer dan 12 minuten. Ze kun
nen ook boven het gloeiende houtskool
van de barbecue worden geroosterd.
Laat de aubergines na het roosteren 10
tot 12 minuten liggen. Trek er daarna de
zwart geblakerde vellen af. Snijd het
vruchtvlees in blokjes (ca. 1 cm.)
Waterstanden
de je hem met een dorsvlegel te lijf, en nu sloof je je voor
hem uit." De landbouwer betrok een beetje.
„Toen kende ik die Oolcool nog niet", bromde hij. „Nu wel.
Hij heeft de boel keurig geregeld. Daar was je toch bij?"
„Ik was er wel bij", gaf Tom Poes toe. „Maar ik zou hem
eerst beter moeten kennen, voordat ik weet of hij het keurig
geregeld heeft." Hooimaaier nam zijn vracht op en liep
weg, terwijl hij achterdochtig mompelde: „Vast 'n rooie!
„Wat zit er in die mand?" riep Tom Poes hem na. „Wat is
dat voor onkruid?"
Maar de ander gaf geen antwoord en verdween achter zijn
collega's aan in de avondschemering.
door Bill Watterson
Hans Belterman
Klop in een kom yoghurt, olijfolie (extra
vergine) en knoflook zo luchtig mogelijk
door elkaar. Voeg er naar eigen smaak en
inzicht wat zout en peper aan toe. Schep
hierna de aubergineblokjes door de saus.
Laat de kom met het gerecht een uurtje
(afgedekt met plasticfolie) in de koelkast
staan. Schep, vlak voor het opdienen, het
gerecht nog eenmaal heel luchtig om.
Neem de stronk van de krop sla weg.
Spoel de slabladeren enkele malen in
ruim koud water. Verwijder de dikste ner
ven. Maak de bladeren zo droog mogelijk
(slacentrifuge). Snijd de bladeren hierna
in uiterst smalle reepjes.
Presentatie: verdeel de slareepjes als
bedjes over de bordjes. Schep de aubergi
nesalade in het midden er op. Strooi de
tomatenblokjes erover.
dinsdag
Hoog
water
Laag water
3 augustus
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
4.32
262
16.53
243
10.56
179
23.2
Terneuzen
4.50
286
17.13
267
11.20
191
23.i<:.
Cadzand
4.06
256
16.27
235
10.28
175
23.»:
Roompot Buiten
4.21
198
16.45
176
10.35
113
23.«;
Roompot Binnen
6.06
162
18.21
144
12.26
96
Zierikzee
6.28
188
18.45
166
0.10
168
12.25:
Krammersl. West
6.47
207
19.03
181
0.06
172
12.21
Hansweert
5.31
294
17.56
270
11.47
206
Stavenisse/Yers.
6.30
195
18.46
173
0.06
168
12.20'
woensdag
Hoog
water
Laag water
4 augustus
uur
cm
uur
cm
uur
cm
UUI
Vlissingen
5.17
257
17.35
241
11.36
173
Terneuzen
5.36
280
17.55
265
12.01
184
Cadzand
4.50
250
17.10
233
11.09
168
23.45:
Roompot Buiten
5.07
192
17.31
175
11.15
109
23.55'
Roompot Binnen
6.50
157
19.06
143
0.34
150
12.54
Zierikzee
7.15
183
19.25
166
0.55
171
13.05
Krammersl. West
7.27
202
19.41
180
0.45
175
13.00'
Hansweert
6.16
289
18.36
269
0.22
264
12,27'
Stavenisse/Yers.
7.16
190
19.26
173
0.56
171
13.00'
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O
A
Koufront
Warmtelronl
Samengesteld fronl
lichte sneeuw
-s
mabgesneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Isobaar
Overstromingen in het zuidoosten van Polen en in het noord
oosten van Roemenië hebben inmiddels aan een aantal mense'
het leven gekost. Oorzaak van het slechte weer is een depress:
boven Polen die maar blijft rondtollen. Vandaag vallen nog
steeds diverse buien op de Balkan. Dezelfde depressie veroor
zaakt ook in Zweden langdurig regen. Frankrijk heeft een warm
en droge laatste juliweek achter de rug. In de eerste week van
augustus komen de onweersbuien weer terug en wordt het iets
minder warm. Regen valt nog steeds op de Britse Eilanden.
Vooral in Ierland is het koel met maxima onder de 20 graden.
Stabiel, droog en warm zomerweer met veel zon vinden we noj
steeds in de landen rondom de Middellandse Zee.
Zo koel juli begon, zo hoogzomers is Door: Grieta
augustus van start gegaan. En voor
lopig lijkt de zomer stand te houden, alhoewel de hevigste
getemperd wordt. Het fraaie weerbeeld lokt velen naar buiten-
maar veroorzaakt tevens een niet al te aangenaam slaapklimsv
De afgelopen nachten daalde de temperatuur pas tegen hetafc
tendgloren beneden 20 graden. Met name komende nacht kai-£
eens een hele benauwde worden. Maar eerst hebben we vans
opnieuw veel zon en rond het middaguur zal het al zomers wi-
zijn, 25 graden. Vanmiddag stijgt het thermometerkwik verder
27 a 28 graden. Er drijven dan tevens wat hoge sluierwolkenbi
nen die horen bij een onweersstoring ten zuidwesten van oniJ
De eerste buien kunnen wij ergens in de avondperiode verwar
en ook vannacht kan het her en der donderen en bliksemen.!)
gen overdag wisselen wolkenvelden en perioden met zon elka f
en voelt het tamelijk broeierig aan. Met name oost en noord v*
ons is de kans op een bui
groot, maar ook in Zeeland is
een losse onweersbui niet on
denkbaar. Bij een naar zuid
west draaiende wind, een aan-
landige wind dus, wordt de
middagtemperatuur iets
gedrukt en komt rond 25 gra
den uit. De nacht naar donder
dag is opnieuw klam en don
derdag overdag zijn de weers
omstandigheden vergelijkbaar
met woensdag. Daarna hand
haven de maxima zich om en
nabij 25 graden. Een uitschieter
naar boven is daarbij nu en
dan mogelijk en bij tijden valt
er een enkele pittige bui. Als de
weerkaarten ons niet bedrie
gen, houdt de zomer van 2004
het nog wel even vol.
Zeer warm
Vooruitzichten
weer
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
max.
25°
25°
24°
25°
min.
16°
15°
16°
16°
wind
ZW 4
ZW 3
Z 4
Z 4
vandaas s
op 6.11
Zon
Maan
vandaec
op 23 K
onder 9.'
Nautisch bericht
Er waait een matige oostenwind, 3 tot 4 Beaufort. Het zicht
overwegend goed en vanavond is er een grote kans op onvr;
Het kustwater is 20 graden.
Zeeland: Slaapindex
Europa: Balkan nat
VERWACHTING VOOR DINSDAGMIDDAG 3 AUGUSTUS ff
