Strengere grenscontrole
bij huidkanker
PZC
Kwakzalftechnielcen
Lekkers uit de Ardennen
W9
Twee misverstanden
L
zaterdag 24 juli 2004
Huidkanker begint langzamerhand epidemische vormen aan te
nemen. Een 'epidemie', die volgens deskundigen voor het grootste
deel te wijten is aan onze levensstijl. Over zonnebaden als hobby en
de gevolgen op lange termijn, maar ook over een nieuwe
behandelmethode: de Mohs-technielc.
DöorPlbThK LOMANS
De zon heeft een
vervelende scha
duwzijde. Zon
licht geeft de
huid niet alleen
een mooie bruine kleur, maar
het veroorzaakt ook huidkan
ker. "De afgelopen jaren is het
aantal mensen met huidkan
ker sterk gestegen", zegt
Gertruud Krekels, dermato
loog in het Catharina Zieken
huis Eindhoven. „Op dit mo
ment gaat het om ongeveer
70.000 mensen per jaar, maar
we zijn hard op weg naar de
100.000. We verwachten dat
uiteindelijk één op de zes Ne
derlanders te maken krijgt
met huidkanker."
Huidkanker begint langzamer
hand epidemische vormen
aan te nemen. Een 'epidemie',
die volgens Krekels voor het
grootste deel te wijten is aan
onze levensstijl. „Dat we nu
zo n sterke toename van huid
tumoren zien, is de 'oogst' van
tientallen jaren zonaanbid-
ding." Huidkanker is goed te
genezen als je er maar op tijd
bij bent. Waar je op moet let
ten? Krekels: „Bijvoorbeeld op
een moedervlek die donker
der wordt of gaat bloeden. Dat
kan een melanoom zijn, een
kwaadaardige moedervlek. Je
kunt ook een plaveiselceltu-
mor hebben, een bultje op de
huid dat blijft groeien en niet
goed is thuis te brengen. Tot
slot heb je de basaalceltumor,
die veruit het meest voor
komt. Vaak is het een
groeiend bultje dat makkelijk
bloedt, maar soms is het moei
lijk te herkennen. Het is dan
een 'platte' tumor die heel
sprietig in de huid groeit, als
een waterbron met vertakken
de riviertjes."
Bij twijfel een arts raadplegen,
is het devies van Krekels. Is er
niets aan de hand, dan hoefje
je niet langer ongerust te ma
ken. Gaat het werkelijk om
een tumor, dan kan er al in
een vroeg stadium worden in
Als je niet verbrandt, krijg je geen huidkanker.
„Klopt niet", zegt dermatologe Krekels, die jaren ge
leden op het Scheveningse strand de proef op de
som nam. „Al na een half uurtje zijn duidelijk bescha
digingen in de huidcellen zichtbaar. Repareert de cel
die schade niet, dan kan na verloop van tijd huidkan
ker ontstaan."
Je huid bouwt voldoende bescherming op tegen
schadelijk zonlicht als je hem langzaam laat bruinen.
„Ook dat is niet zo", weet Krekels. „De kans op huid
kanker wordt vooral bepaald door het type huid dat
iemand heeft. Vooral mensen met lichte ogen, lichte
haren en een blanke huid krijgen eerder huidkanker.
Oók als ze hun huid langzaam laten bruinen.
gegrepen. De keuze van de be
handeling is afhankelijk van
de aard van de tumor.
„Meestal wordt de tumor weg
gesneden, maar er zijn ook an
dere methoden. Sommige tu
moren kun je bevriezen, waar
na ze afsterven", aldus Kre
kels. „Voor hele oppervlakki
ge tumoren gebruiken we
steeds vaker fotodynamische
therapie. Dat is een methode
waarbij we de tumor eerst in
smeren met een zalf. In die
zalf zit een stof die de tumor
cellen doodt. Die stof wordt ac
tief zodra we er rood licht op
laten schijnen."
Maar er is nog een andere
techniek die steeds vaker
wordt gebruikt en waarover
Krekels erg enthousiast is. Het
gaat om Mohs micrografische
chirurgie, genoemd naar de
Amerikaanse professor Fre
derick Mohs. „Niet iedereen
komt voor de Mohs-techniek
in aanmerking", zegt Krekels.
„Eigenlijk werkt de techniek
het beste bij mensen met zo'n
sprietige basaalceltumor. Ze
ker als die tumor in het gelaat
zit en ook al wat groter is.
Maar dan gaat het nog altijd
om een hele grote patiënten
groep, want bijna tachtig pro
cent van alle huidtumoren
zijn basaalceltumoren."
De huidige, 'klassieke' verwij
dering van zo'n sprietige tu
mor kan efficiënter, stelt Kre
kels. Zo wordt er ruim rond
om de tumor gesneden en
moet de patiënt al gauw een
week wachten voordat hij
weet of de tumor helemaal is
verwijderd. Zoniet, dan moet
de patiënt terug voor een nieu
we operatie. Bovendien is de
controle van de patholoog
niet helemaal waterdicht als
het om sprietige tumoren
Dermatoloog Gertruud Krekels: „Bij twijfels over een verdacht plekje op de huid altijd een arts
raadplegen." Foto Rene Manders
gaat. Krekels: „De kans be
staat dat je toch een sprietig
uitlopertje over het hoofd
ziet."
Bij het 'mohsen' wordt het uit
genomen weefsel al tijdens de
operatie onderzocht. Niet op
enkele punten, maar volledig.
Zowel aan de randen als aan
de onderkant. „We voeren een
volledige grenscontrole uit.
Vinden we een uitloper, dan
nemen we op die plaats nog
iets meer weefsel weg en kij
ken of het dan wél voldoende
is. Het voordeel voor de pa
tiënt is, dat hij in één operatie
wordt geholpen en ook met
een de uitslag weet. Verder
hoeven we meestal minder
weefsel weg te nemen, waar
door het cosmetische resul
taat beter is. Zeker in het ge
zicht is dat een belangrijke fac
tor."
In de Verenigde Staten is het
mohsen bijzonder populair en
wordt dertig tot veertig pro
cent van alle basaalceltumo
ren op deze manier behan
deld. In Nederland wordt het
op kleinere schaal uitsluitend
in de universitaire medische
centra in Groningen, Rotter
dam en Maastricht toegepast.
En sinds kort dus ook in het
Catharina Ziekenhuis, door
Krekels en haar collega Judith
Ostertag.
„Het grootste probleem is mo
menteel nog de prijs. Mohsen
is iets duurder dan de klassie
ke' ingreep", zegt Krekels.
„Maar door de behandeling ef
ficiënter te organiseren en
meer patiënten te behandelen
zal ook deze laatste horde snel
genomen zijn.
Een kwakzalver verkoopt hulp
middelen die niet werken. On
langs presenteerde Michael
Shermer in het blad Scientific Ame
rican enkele mooie voorbeelden.
Zo is er eigenlijk geen kwaal te be
denken die niet met Gouden 'C' lit
hium gestructureerd water (zie
www.luminati.com/goldenc.html)
is te verhelpen. Het gouden C-wa-
ter dankt zijn almachtige werking
natuurlijk aan een speciale behan
deling. Het is onder meer inge
straald en gemagnetiseerd in kera
mische containers en violette gla
zen flessen die onder koperen pira
mides zijn geplaatst.
De bijsluiter vermeldt dat het C-wa-
ter helpt tegen de ongezonde elek
tromagnetische straling van televi
sies, keulcenapparatuur, stereo's en
wekkerradio's. Maar het C-vocht
zuigt ook alle nachtmerrie-energie
uit uw bed, pept uw afweer op,
stroomlijnt uw chakra's en meridia
nen en doodt bovendien de negatie
ve energie in beesten, etenswaren,
mensen en huizen. Onder andere.
Want het C-water kan nog veel,
veel, veel meer.
Dit peperdure water wordt in we
tenschappelijk jargon aan de man
of vrouw gebracht. Er wordt bij
voorbeeld gerept over lichtemissies
en een negatieve ion generator. Er
wordt gesproken over mentale con
centratie, huidhydratatie en mine
ralen. Het is loos gegoochel met
moeilijke termen om water zo
duur mogelijk te verkopen.
Aan wetenschap kleeft betrouw
baarheid. Want wetenschap is 'wat
bewezen is'. Wetenschap is waar
heid. In dit opzicht heeft de weten
schap de rol van de godsdienst over
genomen. Vroeger twijfelde nie
mand aan het woord van God. Nu
bezitten wetenschappers het Ware
Woord.
Kwakzalvers voelen dat feilloos
aan. Voor de geloofwaardige ver
koop van onzin gebruiken ze
steeds vaker de Ware Woorden van
de wetenschap. Dan lees je, bijvoor
beeld, dat het energieniveau van
water is verhoogd door mineralisa
tie van de molecuulstructuur. Ook
laser, elektronica en magnetisme
zijn bijzonder populair in kwak-
kringen.
Bj de promotie van Mind Maps - te
genwoordig tamelijk populair -
wordt dankbaar gebruik gemaakt
vian wetenschappelijke inzichten.
De Mind Maps werden dertig jaar
geleden gelanceerd door Tony Bu-
zan. Het is een methode om je ge
dachten (mind) over een bepaald
onderwerp te ordenen door de er
een kaart (map) van te maken.
Door het onderwerp - en alles wat
er direct mee te maken heeft - te vi
sualiseren, verloopt het denken be
ter. Dat is grofweg de essentie.
Geen gek idee.
Maar de marketing van dat idee be
gint te ontsporen. Ter promotie
van Buzan's boeken schrijft Marcel
Fluitsma, dat we onze hersenen
moeten gebruiken zoals ze bedoeld
zijn. We moeten niet lineair den
ken, want dan werken de twee her
senhelften niet met elkaar samen.
Die hersenhelften werken wél sa
men waneer we Mind Maps gebrui
ken. Fluitsma: "U combineert uw
linkerhersenhelft met uw rechter-
hersenhelft. Hierdoor wordt uw
hersencapaciteit - waar u normaal
slechts één procent van gebruikt -
veel beter benut."
Hoezo gebruiken we normaal
slechts één procent van onze herse
nen? Dat klinkt interessant, maar
is natuurlijk oeverloze onzin. Ga
eens op bezoek bij iemand die een
beroerte heeft gehad. Zelfs al is
maar een klein deel van de herse
nen getroffen, dan kan zo'n beroer
te het leven al zwaar ontregelen,
soms zelfs vernietigen. Een voor 99
procent werkloos brein bestaat ge
woonweg niet. Was dat wel het ge
val, dan praatje over mensen met
het verstand van een muis. En die
snappen niks van Mind Maps.
Maar kennelijk verkoopt niets zo
goed als in wetenschap verpakte on-
Zwarte gaten beetje grijs
De Britse natuurkundige Stephen Haw
king heeft zijn theorie over 'zwarte ga
ten' herzien. Dat meldt het weekblad New Scien
tist. Hawking zal zijn nieuwe visie op zwarte gaten
deze week presenteren op een congres in Dublin.
Zwarte gaten zijn zogenaamde 'puntmassa's' die
overblijven als superzware sterren aan het einde
van hun bestaan onder hun eigen gewicht ineen
storten. De zwaartekracht van zo'n 'singulariteit' is
zó sterk, dat zelfs het licht er niet aan kan ontsnap-
pen.Hawking, die zijn roem vooral te danken heeft
aan zijn populair-wetenschappelijke boek over kos
mologie 'A Brief History of Time', ging er tot voor
kort van uit dat uit een zwart gat derhalve totaal
geen informatie over de singulariteit kon ontsnap
pen. In zijn nieuwe visie blijven zwarte gaten voort
durend straling uitzenden om zich aan het einde
van hun bestaan te 'openen', waardoor de informa
tie die ze bevatten wordt onthuld.
Door terug te komen op zijn eerdere opvatting ver
liest Hawking een 'weddenschap met zijn Ameri
kaanse collega John Preskill. Hij is hem een encyclo
pedie schuldig 'waaraan naar believen informatie
kan worden onttrokken'.
Neerstortende pelikanen
De Amerikaanse staat Arizona wordt geteisterd
door neerstortende
pelikanen. De afgelo
pen twee weken zijn
bij het departement
voor wild en visserij
(AGFD) in de hoofd
stad Phoenix tiental
len meldingen bin
nengekomen van
bruine pelikanen die
bij het landen ge
wond zijn.
Deskundigen geloven
dat de bedreigde vo
gels het binnenland opzoeken als gevolg van voed
selschaarste aan de Amerikaanse westkust. De as
faltwegen in Arizona zorgen in de hete zon voor
luchtspiegelingen die de vogels aanzien voor wa
ter. „Ze proberen op het water te landen en dan,
bam, blijkt het asfalt te zijn", aldus AGFD-woord-
voerster Sandy Cate. „Dat voelt niet zo lekker. We
zien een hoop gebroken vleugels en andere verwon
dingen."
Oceaan verzuurt
De oceanen verzuren in rap tempo. Daardoor dient
gevreesd te worden voor het voortbestaan van on
der meer koraalriffen en schelpdieren. Deze conclu
sie trekken UNESCO's Intergovernmental Oceano-
graphic Commission en de International Council
for Science's Committee on Oceanic Research
(SCOR).
De verzuring is een gevolg van de toename van het
C02 gehalte in de atmosfeer. Daarvan wordt jaar
lijks eenderde door de coeanen geabsorbeerd. Dat
vermindert weliswaar het CO,-gehalte van de damp
kring, maar het eist zijn tol van het leven in
de oceanen. Het water verzuurt en hierdoor veran
dert het leefklimaat onder water in een mate die in
de afgelopen 20 miljoen jaar niet is waargenomen.
UoTram Ardeunerham (dik gesneden)
250 gram nieuwe aardappe s
1 zachtzure appel
1 bosje verse peterselie
2 eetlepels witte wijnazl|n
6 eetlepels (olijf)olie
1 theelepel honing
1 theelepel mosterd
kleine zure augurk|es
2 tomaten
zout en peper
Schil aardappels, snijd ze ingaar.
cm en kook ze in circa
Laat afkoelen. Ardennerham in luci-
Smid de dikke plakten A b)ok s.
ferstaafjes en de PP hak de peterselie.
Snipper het s|a ilotjle dressing van
Vermeng dit alles. d zout en peper,
azijn, Olie, honing,rfe s|a_ droog
gens^n dotje hammengsel in het midden.
Besprenkel metd'fss'"9maat cn Weine zure
Garneer met partes brood en ge-
augurkjes. Serveer met boe^ er ee„ b ond
zouten roombote b,iVOOrbeeld Lette
Bbnd^Een'stevige witte Chardonnay-w„n
smaakt er ook goed bil- Belgjsche eHect
rePnscteru")bier in Plaats van wi,na-
zijn in de dressing.
De komende maanden be
zoeken weer tienduizenden
landgenoten de Ardennen.
Als actieve vakantiebestem
ming of als tussenstop op
heen- of terugweg naar het
zonnige zuiden. Hopelijk ne
men ze de tijd voor een pits
stop om de koelbox te vul
len met de vele heerlijke
streekspecialiteiten. Ver
geet vooral die onovertrof
fen rauwe Ardennerham
niet.
Als wij in de jaren zeventig
op vakantie gingen naar
Spanje, met mijn ouders en
twee broers plus volledige
kampeeruitrusting opgevou
wen in een Kevertje, namen
we ons altijd voor te stop
pen in België. Om daar 'éch
te frieten' te eten. Het
kwam er nooit van; het was
te vroeg of te laat voor een
tussenstop, we vonden ner
gens een geschikt frietkot
of we hadden niet genoeg
frankskes en moesten ook
nog tanken. Het moet toen
zijn gebeurd, dat de Arden
nen zich in mijn hoofd nes
telden als het Walhalla voor
lekkerbekken.
Later boekten we met vrien
den een culinair verwen
weekend in een hotelletje
bij Trois Ponts; een stipje
op de landkaart van Wallo
nië maar nog steeds een
stralende ster in mijn
gastronomisch geheugen, 's
Avonds bivakkeerden we
urenlang aan tafel, ongege
neerd smullend van de heer
lijkste gerechten en dran
ken. In de geruststellende
wetenschap dat we voor
ons bed maar één trap op
hoefden en dat we die calo
rieën er morgen allemaal
weer af zouden wandelen.
Superknapperige frieten
aten we als lunch, bij een
De échte Ardennerham, rijkelijk dooraderd en koperkleurig.
bouwvallig kot onderweg.
Met een mayonaise die we
eigenlijk te zuur vonden.
Bij het diner kwamen de
échte Ardenner specialitei
ten op het bord. Ik herinner
mij grove wildzwijnspaté
met uiencompote, dagverse
forel gebakken in de room
boter en bestrooid met ge
roosterde amandel
snippers, gegrilde boudin
blanc worstjes en een godde
lijke mousse van bittere
chocola.
Een onuitwisbare indruk
maakte die heerlijke rauwe
Ardennerham, geserveerd
met boerenbrood en een
klont verse hoeveboter. Zel
den zo iets lekkers gegeten.
Mossige bosgrond, eikeltjes,
vers gekapt hout en een
knapperend haardvuur; je
ruikt en proeft het allemaal
in Ardennerham, gemaakt
van de beenham van Arden
ner varkens die nog veel
weg hebben van het ever
zwijn.
De hammen worden eerst
gepekeld, dan gedroogd en
gerijpt in klimaatkasten en
vervolgens gerookt bij lage
temperatuur. Vroeger hin
gen ze maandenlang hoog
in de schoorsteen. Daar was
men zeker van een droge
plek in de altijd vochtige Ar
dennen. De rook leverde die
karakteristieke koperkleur
en houtsmaak op.
Het is wel even schrikken
als je die dikke plakken
voor je neus krijgt. Hier in
Nederland snijden ze rauwe
ham zo dun dat je de krant
er doorheen kunt lezen. An
ders krijg je het niet weg.
Goede Ardennerham is ech
ter dooraderd met minuscu
le vetkanaaltjes en daar-
Foto: Wilma Lankhorst
door zo mals dat je tanden
er doorheen glijden.
De hammen uit de Franse
Ardennen (ja, dat bosrijke
heuvellandschap loopt ge
woon door aan de andere
kant van de grens) zijn min
der of helemaal niet ge
rookt, ontdekte ik onlangs
bij een bezoek aan die
streek. Ik deed trouwens
nog meer culinaire vond
sten: heerlijke huisgemaak-
te patés en jams, het sappi
ge vlees van de rode kal
koen, kleine leisteen dak
pannetjes van blauwe cho
cola en de verrukkelijke Ca-
rolo; een onverwacht lichte
hazelnoot-schuimtaart, spe
cialiteit van de hoofdstad
Charleville-Mezière. Maar ik
ontdekte bovenal dat de
combinatie Ardenner pro
ducten met de Franse kook
kunst een hele geslaagde is.
