PZC
Er is weer
leven in de
brouwerij
Oog voor de toekomst van het wonen
W3
WOON
Redactie bijlagen: 0113-315680
yvww. pzc.nl
E.mail:redactie ^pzc.nl
Postbus 31, 4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Noord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500
zaterdag 24 juli 2004
De kroonluchter past zich aan
De biernaam staat nog op de toren van de oude brouwerij.
Dankzij Jos en Nancy van Bree wordt De
Volharding, de laatste bierbrouwerij in
Westdorpe, van verval gered en voor het na
geslacht bewaard. Weliswaar niet als brouw-
plaats, maar als woning. In de monumentale
koeltoren komen vier appartementen en het
gezin Van Bree neemt zelf zijn intrek in de
naastgelegen voormalige brouwerij die, op
de beschermde gevel na, geheel is verbouwd.
De restauratie, renovatie en verbouwing is
met recht een zaak van volharding gewor
den. Vier jaar lang wordt al aan het project
Westdorpe was een eeuw ge
leden onlosmakelijk met
bier verbonden. Het Westdo'rpse
grondwater was van zeer goede
kwaliteit en leende zich uitste
kend voor het brouwen van
bier. Het dorp telde begin vori
ge eeuw zelfs drie brouwerijen:
De Duif (1898-1935), De Witte
Leeuw (1914-1950) en De Vol
harding (1905-1965).
Alleen het gebouw van De Vol
harding, aan de Graafjansdijk,
is bewaard gebleven. De koelto
ren is al van ver te zien en vormt
als het ware een baken in het
landschap.
De brouwerij staat beter bekend
onder haar andere naam: (Bei-
ersch Bierbrouwerij) Van
Waes-Boodts. Ze werd in 1905
opgericht door Emile van Waes
en zijn vrouw Clothilde Boodts.
Van Waes-Boodts was een zeer
gewild bier en was, behalve als
pils, ook te krijgen als
oud-bruin en bockbier. De bier
wagen van De Volharding reed
door heel Nederland, van Den
Bosch tot Utrecht en van Rotter
dam tot Leiden. In de brouwerij
werden drieduizend flesjes per
uur gevuld. Dat is 20.000 hectoli
ter per jaar.
Statig
Van Waes-Boodts was niet al
leen de grootste Westdorpse
bierbrouwerij, maar bleef ook
het langst bestaan. In 1965 werd
de brouwerij gesloten. Er wordt
gezegd dat dit kwam omdat
overgestapt moest worden van
grondwater op leidingwater en
dat bleek te duur.
De gebouwen deden na de slui
ting nog een paar jaar dienst als
opslagdepot voor Amstel en wer
den daarna voor aherhande doel
einden gebruikt. Als laatste
In de serie woonberoepen
staat wekelijks een beroep
op het gebied van wonen
centraal. De meest
uiteenlopende personen
komen aan bod: van
stukadoor en architect tot
ambtenaar
welstandscommissie of
glazenwasser. Vandaag:
lid Vrouwen Advies
Commissie
fofn nJrU-.Tan Gieltema
De hal met de spiltrap.
werd het complex gebruikt als
opslagloods en sorteerhal voor
aardappelen van een plaatselijk
boerenbedrijf. In 1988 werd
daarmee gestopt en stond de
brouwerij leeg en te koop.
Het verval zette snel in. Hoewel
in 1988 de koeltoren en later de
voorgevel van de brouwerij door
de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg werd aangemerkt
als beschermd monument, zou
Westdorpe de laatste herinne
ring aan de biergeschiedenis
toch kwijtraken als er niet zou
worden ingegrepen. De familie
Van Bree nam die handschoen
in 2000 op.
„We waren niet eens echt op
zoek naar iets anders, maar we
waren wel altijd geïnteresseerd
in een mooie woonlocatie. Toen
kwam de brouwerij voorbij en
tja, een mooiere locatie is er niet
in Westdorpe", zegt Nancy van
Bree.
De brouwerij ligt aan het eind
van een lange oprijlaan aan de
Graafjansdijk. Het sierhek ver
meldt nog altijd met kruhetters
De Volharding en links voor het
complex staat een statig woon
huis, waarin nog steeds een erf
genaam van Emile van Waes
woont. De achterzijde van het
complex kijkt uit over de uitge
strekte polder die wordt door
sneden door de Tractaatweg.
Last van het verkeer is er aller
minst, de weg ligt op zo'n af
stand dat de auto's wel dinkv-
toys lijken. Als Nancy bij de on
dertekening van het koopcon
tract had geweten wat ze nu
weet, had ze de handtekening
misschien wel nooit gezet. Pas
drie jaar na de koop kon worden
begonnen met de sloop van de
vervallen bijgebouwen en ruim
een half jaar later ging de ver
bouwing uiteindelijk van start.
Enorm veel tijd werd noodge
dwongen gespendeerd aan over
leg met de Rijksdienst voor Mo
numentenzorg. Elke wens, idee,
visie, of subsidieaanvraag van
de familie Van Bree moest wor
den getoetst. De wettelijk vast
gestelde tijd (weken) die de
rijksinstelling had om brieven
te beantwoorden werd ook tot
op de dag benut.
Uniek project
De toenmalige gemeente Sas
van Gent was echter zeer gechar
meerd van de plannen en zegde
toe mee te willen werken. De
provincie had Sas al laten we
ten dat de woning en de vier ap
partementen niet van het be
schikbare woningcontingent
zouden worden afgesnoept. De
verbouwing werd aangemerkt
als 'uniek project' waardoor
kostbare contingenten werden
bespaard. In september 2003
werd begonnen met de verbou
wing van de brouwerij. Alles
mocht wijken, behalve de voor
gevel. Daar heeft de familie zich
ook netjes aan gehouden, met
als resultaat dat nu enkel op de
voorgevel staat te lezen 'Van
Waes-Boo...' De 'dts' stond op
een bijgebouw en dat mocht wel
worden gesloopt.
Het liefst had Nancy gezien dat
de gevel netjes zou worden ge
zandstraald, maar dat ging
mooi niet door. „De gevel moet
precies zo blijven als 'ie is. Dus
inclusief bladderende verf en
roestige muurankers. In het be
gin vond ik het vreselijk dat we
met een 'lelijke' gevel kwamen
te zitten, maar nu vind ik het ei
genlijk wel veel uitstraling heb
ben." Van Bree nam de Vlaamse
architect Frank Gruwez in de
arm die precies aanvoelde wat
de familie met de brouwerij
voor ogen had. De klus wordt ge
klaard door meerdere aanne
mers, die elk vanwege hun eigen
specialisme zijn aangetrokken.
Het echtpaar stuurt al die werk
lieden zelf aan. Nancy: „Dat
kost veel tijd, maar het resul
taat is dan ook perfect."
De oude kozijnen werden alle
maal vervangen door nieuwe
raamkozijnen in dezelfde stijl.
De horizontale vlakken vallen
daarbij op. Nancy: „Wat nu ra
men zijn, waren vroeger de laad-
deuren. De bierwagens werden
via deze deuren gevuld." Binnen
is er niets meer wat herinnert
aan de oude brouwerij. Enkel de
kelder, waar destijds de fusten-
vullerij was ondergebracht, is
origineel. Daar is te zien hoe de
rest van het huis rust op oude,
prachtige gietijzeren steunpila
ren. Jos: „Vroeger werd aan
dacht besteed aan zelfs de klein
ste details van een bouwwerk.
Dat zie je tegenwoordig niet
meer." In de nieuwe entree valt
meteen de trappartij op, waar
bij men tot in de nok van het ge
bouw kan kijken. Architect Du-
mez heeft in de woning gebruik
gemaakt van twee 'assen'. Er
zijn twee doorkijkjes in het huis
gemaakt waardoor altijd con
tact is met buiten. Het hoogte
verschil is opgevangen met een
overdekt terras aan de achterzij
de en trapjes naar de keuken.
Boven zijn vijf slaapkamers en
twee badkamers. Genoeg voor
het gezin met drie kinderen en
eventueel nog een logé.
Koeltoren
In de koeltoren komen vier ap
partementen. Vooral het boven
ste appartement wordt zeer bij
zonder. Het dak is namelijk ge
deeltelijk van glas. Dat is nu al
zo in de oude situatie en zal ook
weer terugkomen na de restaura
tie en verbouwing. Ook de koel
toren is aangemerkt als be
schermd monument en de Van
Brees wachten nog tot ze van de
Rijksdienst te horen krijgen wat
er met de buitenmuur mag ge
beuren. Nancy: „Er is sprake
van betonrot en er zijn hele stuk
ken steen uit de gevel. Het is af
wachten wat we daar aan mo
gen doen en zelfs óf dat mag. De
tekeningen voor het interieur
zijn goedgekeurd, nu de gevel
nog." Zeker is dat op het dak
van de koeltoren de naam Van
Waes-Boodts tot in de verre om
trek te zien zal bhjven. De witge
kalkte letters van beton blijven
nu (allemaal) wel behouden.
De appartementen in de koelto
ren worden waarschijnlijk niet
verkocht. Nancy: „Voor een ge
zin is het net iets te klein, maar
de appartementen zouden per
fect zijn voor de verhuur. Dan
mik ik op grote bedrijven als
Dow die tijdelijk een onderko
men zoeken voor hun perso
neel."
De familie zelf hoopt kerstmis
te kunnen vieren in hun nieuwe
huis. Met 'volharding' wordt da
gelijks gewerkt aan de woning.
Sheila van Doorsselaer
Naam: Olga Immerzeel
Woonplaats: Brijdorp
Beroep: lid Vrouwen Advies Commissie
(VAC)
Belangrijkste gereedschap: lineaal
Aan Olga Immerzeel uit Brijdorpe op Schou
wen valt weinig meer uit te leggen over be
stemmingsplannen en bouwtekeningen. Na veer
tien jaar lidmaatschap van de VAC leest zij derge
lijke plannen en tekeningen alsof het haar dage
lijks werk is in plaats van vrijwilligerswerk.
De VAC geeft gevraagd en ongevraagd advies
over woningbouw en de woonomgeving. „Meestal
vraagt de gemeente ons om advies", vertelt Immer-
zeel. „Dan gaat het om sociale woningbouw of wo
ningen voor bijzondere doelgroepen." Naar de ad
viezen wordt geluisterd. „Niet elke architect is
blij met ons maar, wij beargumenteren elk ad
vies." De VAC begint haar werk met het bestem
mingsplan. Hoe worden de woningen, het apparte
mentencomplex of huizenblok geplaatst ten op
zichte van bestaande bouw, de straat, de zon en
het groen? Zijn er voldoende voorzieningen in de
buurt zoals winkels en een bushalte? Moet er niet
een bankje geplaatst worden zodat ouderen
straks die bushalte of winkel ook kunnen berei
ken? Na bestudering van dergelijke criteria geeft
de VAC advies op die punten die volgens haar ver
betering behoeven. Dat zelfde geldt voor de bouw
tekeningen. „Wij kijken niet naar de plaatsing
van de stopcontacten of de breedte van de deur.
Dat ligt allemaal vast in het Bouwbesluit. Maar
een Bouwbesluit loopt achter de ontwikkelingen
aan en bevat alleen minimale eisen." Zo mag een
slaapkamer van het Bouwbesluit dertien vierkan
te meter beslaan. „Daar kun je net een tweeper
soonsbed in kwijt. Voor een klerenkast is geen
ruimte." De VAC kijkt op de bouwtekeningen
naar de toekomst. En die toekomst ligt in de le-
vensloopbestendige woningen; huizen waar men
sen desnoods met alle zorg kunnen blijven wonen.
„Dus moeten de liften lang genoeg zijn voor een
brancard, gangen breed genoeg voor rolstoelen en
badkamers geschikt voor rohators. Eigenlijk zou
je elke nieuwbouwwoning rolstoeltoegankelijk
moeten maken. Iedereen kan een been breken en
(tijdelijk) in een rolstoel belanden. Nu wordt er
met regelmaat gesloopt in een nieuwbouwwoning
om aanpassingen voor mindervalide mensen te
maken. Dat is zonde van het materiaal en kost
baar."
Na verloop van tijd houdt de VAC een woonkwali-
teitonderzoek onder de bewoners van de nieuwe
huizen. „Hun op- en aanmerkingen vergelijken
we met onze eigen aantekeningen. Dat is een inte
ressant leertraject, waar regelmatig wat verras
sends uitkomt. Zo hebben we ons sterk gemaakt
voor enkele rolstoeltoegankelijke woningen in ser
vicecomplex De Saele in Oosterland. Maar nu
blijkt dat deze bewoners niet bij hun buren op be
zoek kunnen omdat hun rolstoel in deze apparte
menten geen draai kan maken. Daar hadden we
niet aan gedacht."
De VAC kijkt ook regelmatig naar de woonomge
ving in de wijk of het dorp. Losliggende bestra
ting, toegankelijkheid voor mindervalide bewo
ners, slechte verlichting en duistere plekken wor
den genoteerd en ter verbetering voorgedragen.
Inge Heuff
