Veteranen verdienen respect
PZC
Veertig uur werken is slecht
voor arbeidsdeelname vrouw
PZC
Herkansing WCT
Veendijken blijven
grote zorgen baren
Goede nazorg en onderzoek leiden tot het voorkomen van problemen
te gast
te gast
21 juli 1954
Hw
woensdag 21 juli 2004
Morgen doet de rechtbank in
Maastricht uitspraak tegen een
oud-marinier die in een waas
van verstandsverbijstering vier
leden van zijn vroegere schoon
familie doodschoot. Ook andere
veteranen waren betrokken bij
dodelijke schietpartijen. Er is
onderzoek nodig om veteranen
met problemen goed te helpen.
door Martin Zijlstra
en Jan Schoeman
Veteranen zijn 'wandelende
tijdbommen', wordt wel ge
zegd naar aanleiding van recen
te gewelddadige incidenten
waarbij militaire veteranen wa
ren betrokken. Bij eerste be
schouwing lijkt die stelling niet
ongegrond. Immers, vorig na
jaar schoot een ex-marinier in
Kerkrade vier naasten dood.
Een Bosnië-veteraan uit
Utrecht is veroordeeld voor een
dubbele moord en eind juni was
een Libanon-ganger betrokken
bij een schietpartij in Schokker
haven, waarbij een dode en een
zwaargewonde vielen. In alle ge
vallen is er een ogenschijnlijk
verband met het militaire verle
den van de betrokkenen.
Toch gaat het veel te ver om alle
150.000 Nederlandse veteranen
.- te kwalificeren als 'wandelende
tijdbommen'. Sterker, het is ui
termate onterecht om ex-militai-
ren met uitzendervaring te be
stempelen als een binnenlands
gevaar.
-Wat is er aan de hand? Van alle
militairen die hebben gediend
onder oorlogsomstandigheden
of in daarmee vergelijkbare si
tuaties. beschouwt tachtig pro
cent dat als een waardevolle er
varing die men absoluut niet
had willen missen. De resteren
de twintig procent kampt na te
rugkeer met hinderlijke nawee-
Gewelddadigheden
Voorbeelden daarvan zijn het
opnieuw beleven van traumati
sche gebeurtenissen, slecht sla
pen, concentratieproblemen, al
cohol- of drugsverslaving en
soms ook gewelddadig gedrag.
Uit Irak terugkerende Nederlandse militairen worden door familieleden en vrienden begroet op de Vliegbasis Eindhoven. Door excessen
waarbij veteranen waren betrokken is het beeld ontstaan dat zij wandelende tijdbommen zijn. foto Robin Utrecht/ANP
Bij naar schatting vijf procent
neemt dat op enig moment zoda
nige vormen aan dat professione
le hulp nodig is.
Die hulp is in ruime mate be
schikbaar: via het ministerie
van Defensie en het Veteranenin-
stituut, maar ook via de regulie
re civiele hulpverlening. Toch
wordt op deze manier niet ieder
een bereikt. Het probleem is na
melijk dat een veteraan in moei
lijkheden zélf moet aangeven
dat hij of zij ook daadwerkelijk
hulp nodig heeft. Niet iedere ve
teraan doet dat. Soms worden
zulke problemen genegeerd of
ontkend en regelmatig wordt
ook niet herkend dat dergelijke
problemen zijn terug te voeren
op militaire ervaringen uit een
(veel) langer verleden.
Om die reden wordt al geruime
tijd gepleit voor de invoering
van een zogenoemde veteranen-
administratie: een bestand met
daarin de gegevens over het mili
taire verleden van de betrokke
nen. Die kan een geweldige
bron van informatie vormen, op
basis waarvan je de groep beter
zou kunnen volgen. Naar ver
wachting is zo de kans op ge
welddadige ontsporingen te ver
minderen.
Evaluatie
Voor de invoering van een derge
lijke veteranenadministratie
werd ook een lans gebroken
door luitenant-generaal buiten
dienst Cees de Veer in zijn vori
ge week gepresenteerde evalua
tie van het Nederlandse vetera
nenbeleid. Óaarnaast werd in
diezelfde week - bij het proces
tegen de ex-marinier uit Kerkra
de - door journalisten vaak de
vraag gesteld of je met zo'n ad
ministratie excessen als die in
Kerkrade kunt voorkomen.
Hoewel ons instituut voorstan
der is van een dergelijke admini
stratie, zijn wij er tegelijkertijd
tamelijk zeker van dat je die ga
rantie nooit kunt geven. Hoe per
fect het systeem van nazorg ook
is. er blijven altijd elementen in
het menselijk gedrag die zich
niets aantrekken van welk admi
nistratief systeem dan ook. Je
kunt veteranen wel in een kaar
tenbak registreren, maar daar
mee weet je nog niet hoe het ze
allemaal vergaat. Je kunt name
lijk moeilijk elke week bij alle
150.000 langs gaan.
Eigenlijk merk je maar op één
manier dat een veteraan proble
men heeft: als hij of zij zoals ge
zegd zélf aangeeft hulp nodig te
hebben. Het gebeurt overigens
steeds vaker dat de partner dat
doet.
Is zo'n veteranenadministratie
daarmee overbodig? Nee, het is
een waardevol instrument wan
neer in collectieve zin nazorg
moet worden geboden. Voor
beeld: in 2024 bÜjkt dat onder
de (ex-)militairen die in het
voormalig Joegoslavië zijn ge
weest, chronische vermoeidheid
voorkomt. Het is dan handig dat
je met één druk op de knop alle
betrokken militairen en vetera
nen kunt benaderen voor nader
onderzoek.
Tegen het dramatische hande
len van de genoemde mensen uit
Kerkrade en Utrecht is waar
schijnlijk geen kruid gewassen.
We weten - nog - niet of hun
handelen voortvloeide uit mili
taire ervaringen dan wel dat dit
anderszins moet worden ver
klaard. Meer kennis op dat punt
is van groot belang voor (ex-)mi-
litairen, hun omgeving, en de he
le samenleving. Wij pleiten dan
ook - naast de ontwikkeling van
een veteranenadministratie -
voor gedegen onderzoek. We we
ten namelijk nog maar bitter
weinig over de aard en omvang
van veel onderwerpen over vete
ranen. Zo weten we niet hoeveel
betrokkenen in de fout gaan.
Evenmin weten we in hoeverre
ontsporingen moéten worden
toegeschreven aan militaire er
varing of gebrek aan nazorg of
misschien eerder aan hun per
soonlijkheidsstructuur.
Ereschuld
Het bepleite onderzoek kan be
langrijke gaten in onze kennis
invullen en voorkomen dat alle
veteranen worden beschouwd
als 'wandelende tijdbommen'.
Ten slotte nog dit: 150.000 Ne
derlandse veteranen hebben
zich, in opdracht van politici en
samenleving, onder doorgaans
moeilijke en soms levensgevaar
lijke omstandigheden ingezet
voor vrede, vrijheid en democra
tie. Deze mensen verdienen daar
voor respect en waardering,
daar ontbreekt het nog wel
eens. De veel kleinere groep die
door haar militaire inzet blij
vend psychisch of lichamelijk
ongemak ondervindt, heeft
recht op een optimale nazorg en
betrokkenheid. Dat is een eres
chuld van de samenleving aan
haar veteranen. GPD
Martin Zijlstra en Jan Schoeman
zijn respectievelijk als voorzitter
en onderzoeker verbonden aan het
Veteraneninstituut in Doorn, dat
zich bezighoudt met zorg- en
dienstverlening aan Nederlandse
veteranen en hun gezin.
Een jaar geleden veegde de Raad van Stal
de vloer aan met de plannen voor de de aai
leg van de Westerschelde Container Ter®
nal (WCT). De provincie Zeeland kreeg eensne-
over de gebrekkige voorbereiding en de mam?
waarop zij het plan door wilde drukken. Boven
dien was onvoldoende gekeken naar 'andere activj
teiten om de werkgelegenheid te bevorderen'. Ei
tot slot stond het rechtscollege kritisch tegenove
de gevolgen voor natuur en milieu.
Gisteren gaf het dagelijks provinciebestuur h>
startschot voor de herkansing. Niet toevallig a
beurde dat met de presentatie van drie beleidsplan
nen: een gericht op de sociaal-economische toa
komst van de provincie, daarnaast het Omgeving
plan Zeeland en tot slot het nieuwe draaibod
voor de WCT. Met dit offensief lijken Gedeputee
de Staten af te willen rekenen met het grote va
wijt dat er maar geen duidelijke keuze wordt
maakt. Geen keuze tussen de groen-blauwe oas
die Zeeland zou moeten blijven of dan toch mag
inzetten op de economische groei die de komst val
een containerterminal met zich meebrengt. lij
verwijt is terecht, al moeten de critici zich ookrea
liseren dat het Zeelanddebat waarin alle belang
hebbenden zich mochten mengen, evenmin eend®
delijke koers opleverde.
Maar uit de gisteren gepresenteerde voornemei
blijkt dat het liefst wordt ingezet op alle fronten
zowel een WCT als een stevige groei van de haven
activiteiten, toerisme, midden- en kleinbednji
landbouw, visserij en de gezondheidszorg. Heli
uitgesloten dat een en ander niet ten koste gy
van het buitengebied, want ook daar staat het Os
gevingsplan meer bedrijvigheid toe. Dat betéka
ook weer niet dat de provincie kiest voor economy
sche groei ten koste van alles, want in de rappor
tages wordt geregeld het voorbehoud gemaakt dal
al die nieuwe activiteiten geen onherstelbare scha
de mogen aanrichten aan de rust, ruimte en land
schappelijke kenmerken. Met deze aanpak claim
het dagelijks provinciebestuur dadendrang, maa
het heeft meer weg van een schot hagel: daarme
loop je het risico dat je veel mist en tegelijkertijd
meer raakt dan de bedoeling was.
Ondertussen lijken de nieuwe plannen amper tege
moet te komen aan de bezwaren van de Raad vai
State tegen de WCT. Dat de terminal-nieuwe stij
zeshonderd meter korter is dan de vorige veras
lijkt slechts een doekje voor het bloeden. Er za
meer voor nodig zijn om de vorig jaar zo kritisch
Raad van State te overtuigen.
door Rudi Buis
Een jaar na de dijkdoor
braak in het
Utrechts-Zuid-Hollandse
laagveengebied liggende dorp
Wilnis zijn veel secundaire
waterkeringen nog niet vei
lig. Dijken staan wel meer in
de belangstelling van bestuur
ders. maar er is nog onvol
doende politieke en finan
ciële wil om de dijken ook
daadwerkelijk in goede staat
te brengen. „Een doorbraak
zoals in Wilnis kan zich zo
weer voordoen", waarschuwt
dijkenexpert en docent Ste
fan van Baars van de TU
Delft.
Op sommige dijken in de re
gio van het hoogheemraad
schap Delfland liggen nog al
tijd zandzakken. In Rijnland
bekijkt men momenteel of de
oude noodwaterkeringen nog
werken. En het hoogheem
raadschap rekent nog eens uit
of de slootjes en plassen in de
regio echt voldoende capaci
teit hebben om overtollig wa
ter op te vangen bij een cala
miteit, zodat de start- en lan
dingsbanen van Schiphol
droog blijven.
Bestuurders hebben na de
dijkdoorbraken in Wilnis (au
gustus vorig jaar) en het Lim
burgse Maasdorp Stein (ja
nuari van dit jaar) weer oog
gekregen voor de staat van on
derhoud van secundaire dij
ken. Maar tegelijkertijd is er
met de dijken zélf nog weinig
gebeurd.
„Het is een centenkwestie, zo
als altijd", concludeert Van
Baars. „Ik kan niet in de por
temonnee van de waterschap
pen kijken om te zien hoeveel
gëld ze hebben. Of om te zien
waaraan ze het uitgeven. Dat
laatste is ook niet onbelang
rijk."
Onbegrijpelijk
Van Baars vindt het onbegrij
pelijk dat er weinig is ge
beurd met een rapport van de
Technische Adviescommissie
voor de Waterkeringen
(TAW) uit 1993. Daarin werd
destijds al geconstateerd dat
een groot aantal dijken, met
name in het Westland, niet
sterk genoeg waren. De com
missie keurde in totaal 156 ki
lometer van de onderzochte
1730 kilometer dijk af. Daar
onder bevond zich de later ge
troffen dijk in Wilnis.
In totaal heeft Nederland on
geveer 14.000 kilometer se
cundaire waterkeringen. „Ik
snap niet dat veel dijken nog
steeds niet worden gecontro
leerd", zo fulmineert Van
Baars.
„Van veel dijken kennen we
niet eens de samenstelling."
Ook zijn in archieven van wa
terschappen lang niet altijd
dwarsprofielen, de doorsne
den van de waterkering, te
vinden. Dat is zelfs niet het
geval wanneer er huizen in
polders staan, waar vroeger
alleen 's zomers koeien lie
pen. „Onbegrijpelijk. Je wilt
toch weten of je dochtertje ri
sico loopt om op haar driewie-
lertje weg te spoelen?"
Van Baars vraagt zich open
lijk af of de verantwoordelij
ke bestuurders wel voldoende
politieke en financiële wil
hebben om dijken veiliger te
maken en regelmatig te in
specteren. Hij beseft dat de af
weging tussen (heel veel) geld
en veiligheid moeilijk is,
maar op z'n minst zouden be
stuurders vaker een risi
co-analyse moeten laten uit
voeren.
Zeepsop
Experimenten met biologisch
afbreekbaar zeepsop, zoals
nu op twee locaties bij wijze
van proef gebeurt, vindt Van
Baars vodralsnog weinig zin
vol. Het is de bedoeling dat
door het zeepsop het water tij
dens regenbuien makkelijker
de dijk intrekt. „Een derge
lijk experiment leidt de aan
dacht af van het echte pro
bleem: namelijk het gebrek
aan gewicht van dijken."
De universitair docent wil de
slechte conditie van sommige
(veen)dijken niet leggen bij
de droge zomer, maar bij het
gebrek aan gewicht van deze
waterkeringen, want dat is
volgens hem de daadwerke
lijke oorzaak. Veendijken
gaan in kwaliteit achteruit en
moeten constant worden on
derhouden. Een simpele laag
klei erop zou al veel schelen,
meent hij. „Klei weegt ge
noeg. droogt niet snel uit en is
niet duur." GPD
De regering wil de werkweek
van veertig uur terug. Dit staat
in de nota 'Kiezen voor Groei'
die het kabinet vorige week
naar de Tweede Kamer stuurde.
Zo frustreert het kabinet zijn ei
gen beleid. Werkweken van veer
tig uur vormen een belemmering
voor vrouwen om betaalde baan
te nemen.
doorïhera van Osch
De Vrouwen Alliantie is falie
kant tegen de terugkeer
naar een 40-urige werkweek.
Dit voorstel van het kabinet
maakt een goede combinatie
van een betaalde baan met zorg-
verantwoordelijkheden onmoge
lijk voor vrouwen én voor man
nen. Het is een achterhaald
voorstel dat niet past bij deze
tijd.
Jarenlang is er strijd gevoerd
voor een kortere werkweek. De
voordelen zijn duidelijk: werkge
legenheid kan over meer men
sen worden verdeeld, waardoor
vooral jongeren en vrouwen
meer kans krijgen op een baan.
Daarnaast kan de onbetaalde ar
beid beter verdeeld worden, zo
dat iedereen kan bijdragen aan
de zorgtaken thuis, aan mantel
zorg of vrijwilligerswerk.
Parttime werkende mensen zijn
ook gelukkiger en staan even
wichtiger in het leven dan men
sen met fulltime banen. Niet
voor niets wil een groeiend per
centage werknemers salaris inle
veren voor meer vrije tijd. In
1999 waren in tweederde van de
CAO's regelingen opgenomen
over de aanpassing van de ar
beidsduur. De 36-urige werk
week werd standaard in veel sec
toren. Met de invoering van de
Wet Aanpassing Arbeidsduur
(WAA) in 2000 kregen alle werk
nemers in principe het recht om
de werktijden beter af te stem
men op hun privé-omstandighe-
den. Deze wet sluit aan bij ver
anderingen in een samenleving
waarin mensen op verschillende
wijze invulling geven aan hun le
ven.
Het traditionele patroon met
een kostwinner die veertig uur
per week werkt en thuis een full
time huisvrouw heeft, bestaat
nauwelijks meer. Slechts tien
procent van de Nederlandse
vrouwen is nog aanhangster van
dit traditionele model, bereken
Het herinvoeren van de werkweek van veertig uur zal onvermijdelijk de positie van vrouwen op de ar
beidsmarkt aantasten. foto GPD
de het CBS in 2000. De samenle
ving is diverser geworden en er
is geen sprake meer van een
standaard levensloop. Mensen
willen zelf hun werkweek zo in
richten zodat deze beter aan
sluit bij hun behoeften. Dit bete
kent dat ze in bepaalde periodes
van hun leven meer en in andere
fases minder willen werken. De
WAA geeft mensen de mogelijk
heid hun werktijd aan te passen
aan de tijd die ze nodig hebben
voor zorg, studie of andere za
ken.
Combinatie
De 40-urige werkweek onder
mijnt het emancipatiebeleid van
minister De Geus. Een centrale
doelstelling van dit beleid is dat
mannen en vrouwen tijdens hun
leven een economisch zelfstan
dig bestaan kunnen combineren
met zorg en andere verantwoor
delijkheden. Dit combinatiemo
del van arbeid en zorg was een
van de speerpunten van het ar
beidsmarktbeleid van de afgelo
pen jaren.
Het streven van de regering is
dat in 2010 minstens 65 procent
van de vrouwen een baan heeft.
Zestig procent moet dan econo
misch zelfstandig zijn, dat wil
zeggen: minstens zeventig pro
cent van het minimumloon ver
dienen. We zijn nog ver verwij
derd van dit doel: slechts 38 pro
cent van de vrouwen in Neder
land is op dit moment economi-
sche zelfstandig. Van de vrou
wen in Nederland heeft 53 pro
cent op "dit moment een baan
van meer dan twaalf uur per
week.
Om arbeidsparticipatie en inko
men van vrouwen te verbeteren
moeten mannen een groter deel
van de onbetaalde arbeid op
zich nemen. Het kabinet wil dat
mannen in 2010 veertig procent
van de onbetaalde zorg voor
hun rekening nemen. Maar het
ziet er niet naar uit dat die doel
stelling wordt gehaald. Vrou
wen zijn weliswaar in grotere
aantallen de arbeidsmarkt opge
gaan, maar mannen hebben niet
tegelijkertijd een groter deel
van de onbetaalde arbeid op
zich genomen.
Het merendeel van de onbetaal
de arbeid, minstens 65 procent,
komt nog steeds voor rekening
van de vrouw. Hierdoor blijven
vrouwen hangen in laagbetaal
de parttime banen die nog wel
te combineren zijn met de onbe
taalde zorg. In november 2003
verklaarde minister De Geus
dat hij 'de mannen tussen de
oren wil gaan rammen dat ze
meer moeten gaan doen in het
huishouden'. Alleen dan wordt
het voor mannen en vrouwen
mogelijk betaalde arbeid te com
bineren met onbetaalde zorgt
aken. Daarmee zou een van de
laatste belemmeringen voor
vrouwen om de arbeidsmarkt op
te gaan zijn weggenomen. De re
gering gooide er toen een paar
miljoen euro aan, tv-spotjes
'mannen in de hoofdrol' tegen
aan om mannen te prikkelen
meer zorgtaken op zich te ne
men. En nu wil ze terug naar de
40-urige werkweek. Waar blijft
De Geus met zijn combinatie
van arbeid en zorg? GPD
Thera van Osch is directeur van
de Vrouwen Alliantie, een plat
form van 47 organisaties die op
komen voor economische zelf
standigheid van iedereen en her
verdeling van betaalde en onbe
taalde arbeid, (www.vrouwenal-
liantie.nl)
PARATYFUS - De bron van
de paratyfus-besmettingen in
Kruiningen ligt mogelijk in
Frankrijk. De eerste twee meis
jes die ziek zijn geworden, heb
ben samen op een kamer gele
gen tijdens een reis naar Frank
rijk voor kinderen uit het
rampgebied.
WAGTMANS - Wout Wagt-
mans is de gele trui kwijtge
raakt aan de Fransman Bau-
vin. Deze won gisteren de zwa
re bergetappe naar Luchon.
Wagtmans kwam pas achttien
minuten later binnen en zakte
naar een vijfde plaats in het al
gemeen klassement.
KERSEN - De kerserioogst is
gestopt. Wat nog aan de bo
men hangt, is voor de spreeu
wen. Door de regen van de laat
ste weken zijn de kersenzwaa:
beschadigd. Ook fabrieken
kunnen geen gesprongen ker
sen meer gebruiken.
DONAU - In het zuiden va
Hongarije zijn grote delen vaa
de dijken langs de Donau be
zweken door de hoge water
stand. De vlakte van Mohacs.
een groot wildrijk eiland tus
sen twee annen van de Donau.
staat onder water. Bijna alle
herten van de beroemde kud
den kwamen om.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationpark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454647
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag l/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19,45
per kwartaal: 56.60
per jaar: €217.00
Voor toezending per post geldleen
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t'm vrijdag: 1,20
zaterdag: 1,70
Alle bedragen zijn inclusief 6% BW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig de
Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de Regelen
voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes).
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax: (0114)372771
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wogener-concern Deo»^
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruiktv0C"^
(abonnementenadministratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dienste"
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig j
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij t®. c
zersservice, Postbus 314460 AA Goes
Behoort tot WGGGNGR