Veteranen verdienen respect PZC Veertig uur werken is slecht voor arbeidsdeelname vrouw PZC Herkansing WCT Veendijken blijven grote zorgen baren Goede nazorg en onderzoek leiden tot het voorkomen van problemen te gast te gast 21 juli 1954 Hw woensdag 21 juli 2004 Morgen doet de rechtbank in Maastricht uitspraak tegen een oud-marinier die in een waas van verstandsverbijstering vier leden van zijn vroegere schoon familie doodschoot. Ook andere veteranen waren betrokken bij dodelijke schietpartijen. Er is onderzoek nodig om veteranen met problemen goed te helpen. door Martin Zijlstra en Jan Schoeman Veteranen zijn 'wandelende tijdbommen', wordt wel ge zegd naar aanleiding van recen te gewelddadige incidenten waarbij militaire veteranen wa ren betrokken. Bij eerste be schouwing lijkt die stelling niet ongegrond. Immers, vorig na jaar schoot een ex-marinier in Kerkrade vier naasten dood. Een Bosnië-veteraan uit Utrecht is veroordeeld voor een dubbele moord en eind juni was een Libanon-ganger betrokken bij een schietpartij in Schokker haven, waarbij een dode en een zwaargewonde vielen. In alle ge vallen is er een ogenschijnlijk verband met het militaire verle den van de betrokkenen. Toch gaat het veel te ver om alle 150.000 Nederlandse veteranen .- te kwalificeren als 'wandelende tijdbommen'. Sterker, het is ui termate onterecht om ex-militai- ren met uitzendervaring te be stempelen als een binnenlands gevaar. -Wat is er aan de hand? Van alle militairen die hebben gediend onder oorlogsomstandigheden of in daarmee vergelijkbare si tuaties. beschouwt tachtig pro cent dat als een waardevolle er varing die men absoluut niet had willen missen. De resteren de twintig procent kampt na te rugkeer met hinderlijke nawee- Gewelddadigheden Voorbeelden daarvan zijn het opnieuw beleven van traumati sche gebeurtenissen, slecht sla pen, concentratieproblemen, al cohol- of drugsverslaving en soms ook gewelddadig gedrag. Uit Irak terugkerende Nederlandse militairen worden door familieleden en vrienden begroet op de Vliegbasis Eindhoven. Door excessen waarbij veteranen waren betrokken is het beeld ontstaan dat zij wandelende tijdbommen zijn. foto Robin Utrecht/ANP Bij naar schatting vijf procent neemt dat op enig moment zoda nige vormen aan dat professione le hulp nodig is. Die hulp is in ruime mate be schikbaar: via het ministerie van Defensie en het Veteranenin- stituut, maar ook via de regulie re civiele hulpverlening. Toch wordt op deze manier niet ieder een bereikt. Het probleem is na melijk dat een veteraan in moei lijkheden zélf moet aangeven dat hij of zij ook daadwerkelijk hulp nodig heeft. Niet iedere ve teraan doet dat. Soms worden zulke problemen genegeerd of ontkend en regelmatig wordt ook niet herkend dat dergelijke problemen zijn terug te voeren op militaire ervaringen uit een (veel) langer verleden. Om die reden wordt al geruime tijd gepleit voor de invoering van een zogenoemde veteranen- administratie: een bestand met daarin de gegevens over het mili taire verleden van de betrokke nen. Die kan een geweldige bron van informatie vormen, op basis waarvan je de groep beter zou kunnen volgen. Naar ver wachting is zo de kans op ge welddadige ontsporingen te ver minderen. Evaluatie Voor de invoering van een derge lijke veteranenadministratie werd ook een lans gebroken door luitenant-generaal buiten dienst Cees de Veer in zijn vori ge week gepresenteerde evalua tie van het Nederlandse vetera nenbeleid. Óaarnaast werd in diezelfde week - bij het proces tegen de ex-marinier uit Kerkra de - door journalisten vaak de vraag gesteld of je met zo'n ad ministratie excessen als die in Kerkrade kunt voorkomen. Hoewel ons instituut voorstan der is van een dergelijke admini stratie, zijn wij er tegelijkertijd tamelijk zeker van dat je die ga rantie nooit kunt geven. Hoe per fect het systeem van nazorg ook is. er blijven altijd elementen in het menselijk gedrag die zich niets aantrekken van welk admi nistratief systeem dan ook. Je kunt veteranen wel in een kaar tenbak registreren, maar daar mee weet je nog niet hoe het ze allemaal vergaat. Je kunt name lijk moeilijk elke week bij alle 150.000 langs gaan. Eigenlijk merk je maar op één manier dat een veteraan proble men heeft: als hij of zij zoals ge zegd zélf aangeeft hulp nodig te hebben. Het gebeurt overigens steeds vaker dat de partner dat doet. Is zo'n veteranenadministratie daarmee overbodig? Nee, het is een waardevol instrument wan neer in collectieve zin nazorg moet worden geboden. Voor beeld: in 2024 bÜjkt dat onder de (ex-)militairen die in het voormalig Joegoslavië zijn ge weest, chronische vermoeidheid voorkomt. Het is dan handig dat je met één druk op de knop alle betrokken militairen en vetera nen kunt benaderen voor nader onderzoek. Tegen het dramatische hande len van de genoemde mensen uit Kerkrade en Utrecht is waar schijnlijk geen kruid gewassen. We weten - nog - niet of hun handelen voortvloeide uit mili taire ervaringen dan wel dat dit anderszins moet worden ver klaard. Meer kennis op dat punt is van groot belang voor (ex-)mi- litairen, hun omgeving, en de he le samenleving. Wij pleiten dan ook - naast de ontwikkeling van een veteranenadministratie - voor gedegen onderzoek. We we ten namelijk nog maar bitter weinig over de aard en omvang van veel onderwerpen over vete ranen. Zo weten we niet hoeveel betrokkenen in de fout gaan. Evenmin weten we in hoeverre ontsporingen moéten worden toegeschreven aan militaire er varing of gebrek aan nazorg of misschien eerder aan hun per soonlijkheidsstructuur. Ereschuld Het bepleite onderzoek kan be langrijke gaten in onze kennis invullen en voorkomen dat alle veteranen worden beschouwd als 'wandelende tijdbommen'. Ten slotte nog dit: 150.000 Ne derlandse veteranen hebben zich, in opdracht van politici en samenleving, onder doorgaans moeilijke en soms levensgevaar lijke omstandigheden ingezet voor vrede, vrijheid en democra tie. Deze mensen verdienen daar voor respect en waardering, daar ontbreekt het nog wel eens. De veel kleinere groep die door haar militaire inzet blij vend psychisch of lichamelijk ongemak ondervindt, heeft recht op een optimale nazorg en betrokkenheid. Dat is een eres chuld van de samenleving aan haar veteranen. GPD Martin Zijlstra en Jan Schoeman zijn respectievelijk als voorzitter en onderzoeker verbonden aan het Veteraneninstituut in Doorn, dat zich bezighoudt met zorg- en dienstverlening aan Nederlandse veteranen en hun gezin. Een jaar geleden veegde de Raad van Stal de vloer aan met de plannen voor de de aai leg van de Westerschelde Container Ter® nal (WCT). De provincie Zeeland kreeg eensne- over de gebrekkige voorbereiding en de mam? waarop zij het plan door wilde drukken. Boven dien was onvoldoende gekeken naar 'andere activj teiten om de werkgelegenheid te bevorderen'. Ei tot slot stond het rechtscollege kritisch tegenove de gevolgen voor natuur en milieu. Gisteren gaf het dagelijks provinciebestuur h> startschot voor de herkansing. Niet toevallig a beurde dat met de presentatie van drie beleidsplan nen: een gericht op de sociaal-economische toa komst van de provincie, daarnaast het Omgeving plan Zeeland en tot slot het nieuwe draaibod voor de WCT. Met dit offensief lijken Gedeputee de Staten af te willen rekenen met het grote va wijt dat er maar geen duidelijke keuze wordt maakt. Geen keuze tussen de groen-blauwe oas die Zeeland zou moeten blijven of dan toch mag inzetten op de economische groei die de komst val een containerterminal met zich meebrengt. lij verwijt is terecht, al moeten de critici zich ookrea liseren dat het Zeelanddebat waarin alle belang hebbenden zich mochten mengen, evenmin eend® delijke koers opleverde. Maar uit de gisteren gepresenteerde voornemei blijkt dat het liefst wordt ingezet op alle fronten zowel een WCT als een stevige groei van de haven activiteiten, toerisme, midden- en kleinbednji landbouw, visserij en de gezondheidszorg. Heli uitgesloten dat een en ander niet ten koste gy van het buitengebied, want ook daar staat het Os gevingsplan meer bedrijvigheid toe. Dat betéka ook weer niet dat de provincie kiest voor economy sche groei ten koste van alles, want in de rappor tages wordt geregeld het voorbehoud gemaakt dal al die nieuwe activiteiten geen onherstelbare scha de mogen aanrichten aan de rust, ruimte en land schappelijke kenmerken. Met deze aanpak claim het dagelijks provinciebestuur dadendrang, maa het heeft meer weg van een schot hagel: daarme loop je het risico dat je veel mist en tegelijkertijd meer raakt dan de bedoeling was. Ondertussen lijken de nieuwe plannen amper tege moet te komen aan de bezwaren van de Raad vai State tegen de WCT. Dat de terminal-nieuwe stij zeshonderd meter korter is dan de vorige veras lijkt slechts een doekje voor het bloeden. Er za meer voor nodig zijn om de vorig jaar zo kritisch Raad van State te overtuigen. door Rudi Buis Een jaar na de dijkdoor braak in het Utrechts-Zuid-Hollandse laagveengebied liggende dorp Wilnis zijn veel secundaire waterkeringen nog niet vei lig. Dijken staan wel meer in de belangstelling van bestuur ders. maar er is nog onvol doende politieke en finan ciële wil om de dijken ook daadwerkelijk in goede staat te brengen. „Een doorbraak zoals in Wilnis kan zich zo weer voordoen", waarschuwt dijkenexpert en docent Ste fan van Baars van de TU Delft. Op sommige dijken in de re gio van het hoogheemraad schap Delfland liggen nog al tijd zandzakken. In Rijnland bekijkt men momenteel of de oude noodwaterkeringen nog werken. En het hoogheem raadschap rekent nog eens uit of de slootjes en plassen in de regio echt voldoende capaci teit hebben om overtollig wa ter op te vangen bij een cala miteit, zodat de start- en lan dingsbanen van Schiphol droog blijven. Bestuurders hebben na de dijkdoorbraken in Wilnis (au gustus vorig jaar) en het Lim burgse Maasdorp Stein (ja nuari van dit jaar) weer oog gekregen voor de staat van on derhoud van secundaire dij ken. Maar tegelijkertijd is er met de dijken zélf nog weinig gebeurd. „Het is een centenkwestie, zo als altijd", concludeert Van Baars. „Ik kan niet in de por temonnee van de waterschap pen kijken om te zien hoeveel gëld ze hebben. Of om te zien waaraan ze het uitgeven. Dat laatste is ook niet onbelang rijk." Onbegrijpelijk Van Baars vindt het onbegrij pelijk dat er weinig is ge beurd met een rapport van de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW) uit 1993. Daarin werd destijds al geconstateerd dat een groot aantal dijken, met name in het Westland, niet sterk genoeg waren. De com missie keurde in totaal 156 ki lometer van de onderzochte 1730 kilometer dijk af. Daar onder bevond zich de later ge troffen dijk in Wilnis. In totaal heeft Nederland on geveer 14.000 kilometer se cundaire waterkeringen. „Ik snap niet dat veel dijken nog steeds niet worden gecontro leerd", zo fulmineert Van Baars. „Van veel dijken kennen we niet eens de samenstelling." Ook zijn in archieven van wa terschappen lang niet altijd dwarsprofielen, de doorsne den van de waterkering, te vinden. Dat is zelfs niet het geval wanneer er huizen in polders staan, waar vroeger alleen 's zomers koeien lie pen. „Onbegrijpelijk. Je wilt toch weten of je dochtertje ri sico loopt om op haar driewie- lertje weg te spoelen?" Van Baars vraagt zich open lijk af of de verantwoordelij ke bestuurders wel voldoende politieke en financiële wil hebben om dijken veiliger te maken en regelmatig te in specteren. Hij beseft dat de af weging tussen (heel veel) geld en veiligheid moeilijk is, maar op z'n minst zouden be stuurders vaker een risi co-analyse moeten laten uit voeren. Zeepsop Experimenten met biologisch afbreekbaar zeepsop, zoals nu op twee locaties bij wijze van proef gebeurt, vindt Van Baars vodralsnog weinig zin vol. Het is de bedoeling dat door het zeepsop het water tij dens regenbuien makkelijker de dijk intrekt. „Een derge lijk experiment leidt de aan dacht af van het echte pro bleem: namelijk het gebrek aan gewicht van dijken." De universitair docent wil de slechte conditie van sommige (veen)dijken niet leggen bij de droge zomer, maar bij het gebrek aan gewicht van deze waterkeringen, want dat is volgens hem de daadwerke lijke oorzaak. Veendijken gaan in kwaliteit achteruit en moeten constant worden on derhouden. Een simpele laag klei erop zou al veel schelen, meent hij. „Klei weegt ge noeg. droogt niet snel uit en is niet duur." GPD De regering wil de werkweek van veertig uur terug. Dit staat in de nota 'Kiezen voor Groei' die het kabinet vorige week naar de Tweede Kamer stuurde. Zo frustreert het kabinet zijn ei gen beleid. Werkweken van veer tig uur vormen een belemmering voor vrouwen om betaalde baan te nemen. doorïhera van Osch De Vrouwen Alliantie is falie kant tegen de terugkeer naar een 40-urige werkweek. Dit voorstel van het kabinet maakt een goede combinatie van een betaalde baan met zorg- verantwoordelijkheden onmoge lijk voor vrouwen én voor man nen. Het is een achterhaald voorstel dat niet past bij deze tijd. Jarenlang is er strijd gevoerd voor een kortere werkweek. De voordelen zijn duidelijk: werkge legenheid kan over meer men sen worden verdeeld, waardoor vooral jongeren en vrouwen meer kans krijgen op een baan. Daarnaast kan de onbetaalde ar beid beter verdeeld worden, zo dat iedereen kan bijdragen aan de zorgtaken thuis, aan mantel zorg of vrijwilligerswerk. Parttime werkende mensen zijn ook gelukkiger en staan even wichtiger in het leven dan men sen met fulltime banen. Niet voor niets wil een groeiend per centage werknemers salaris inle veren voor meer vrije tijd. In 1999 waren in tweederde van de CAO's regelingen opgenomen over de aanpassing van de ar beidsduur. De 36-urige werk week werd standaard in veel sec toren. Met de invoering van de Wet Aanpassing Arbeidsduur (WAA) in 2000 kregen alle werk nemers in principe het recht om de werktijden beter af te stem men op hun privé-omstandighe- den. Deze wet sluit aan bij ver anderingen in een samenleving waarin mensen op verschillende wijze invulling geven aan hun le ven. Het traditionele patroon met een kostwinner die veertig uur per week werkt en thuis een full time huisvrouw heeft, bestaat nauwelijks meer. Slechts tien procent van de Nederlandse vrouwen is nog aanhangster van dit traditionele model, bereken Het herinvoeren van de werkweek van veertig uur zal onvermijdelijk de positie van vrouwen op de ar beidsmarkt aantasten. foto GPD de het CBS in 2000. De samenle ving is diverser geworden en er is geen sprake meer van een standaard levensloop. Mensen willen zelf hun werkweek zo in richten zodat deze beter aan sluit bij hun behoeften. Dit bete kent dat ze in bepaalde periodes van hun leven meer en in andere fases minder willen werken. De WAA geeft mensen de mogelijk heid hun werktijd aan te passen aan de tijd die ze nodig hebben voor zorg, studie of andere za ken. Combinatie De 40-urige werkweek onder mijnt het emancipatiebeleid van minister De Geus. Een centrale doelstelling van dit beleid is dat mannen en vrouwen tijdens hun leven een economisch zelfstan dig bestaan kunnen combineren met zorg en andere verantwoor delijkheden. Dit combinatiemo del van arbeid en zorg was een van de speerpunten van het ar beidsmarktbeleid van de afgelo pen jaren. Het streven van de regering is dat in 2010 minstens 65 procent van de vrouwen een baan heeft. Zestig procent moet dan econo misch zelfstandig zijn, dat wil zeggen: minstens zeventig pro cent van het minimumloon ver dienen. We zijn nog ver verwij derd van dit doel: slechts 38 pro cent van de vrouwen in Neder land is op dit moment economi- sche zelfstandig. Van de vrou wen in Nederland heeft 53 pro cent op "dit moment een baan van meer dan twaalf uur per week. Om arbeidsparticipatie en inko men van vrouwen te verbeteren moeten mannen een groter deel van de onbetaalde arbeid op zich nemen. Het kabinet wil dat mannen in 2010 veertig procent van de onbetaalde zorg voor hun rekening nemen. Maar het ziet er niet naar uit dat die doel stelling wordt gehaald. Vrou wen zijn weliswaar in grotere aantallen de arbeidsmarkt opge gaan, maar mannen hebben niet tegelijkertijd een groter deel van de onbetaalde arbeid op zich genomen. Het merendeel van de onbetaal de arbeid, minstens 65 procent, komt nog steeds voor rekening van de vrouw. Hierdoor blijven vrouwen hangen in laagbetaal de parttime banen die nog wel te combineren zijn met de onbe taalde zorg. In november 2003 verklaarde minister De Geus dat hij 'de mannen tussen de oren wil gaan rammen dat ze meer moeten gaan doen in het huishouden'. Alleen dan wordt het voor mannen en vrouwen mogelijk betaalde arbeid te com bineren met onbetaalde zorgt aken. Daarmee zou een van de laatste belemmeringen voor vrouwen om de arbeidsmarkt op te gaan zijn weggenomen. De re gering gooide er toen een paar miljoen euro aan, tv-spotjes 'mannen in de hoofdrol' tegen aan om mannen te prikkelen meer zorgtaken op zich te ne men. En nu wil ze terug naar de 40-urige werkweek. Waar blijft De Geus met zijn combinatie van arbeid en zorg? GPD Thera van Osch is directeur van de Vrouwen Alliantie, een plat form van 47 organisaties die op komen voor economische zelf standigheid van iedereen en her verdeling van betaalde en onbe taalde arbeid, (www.vrouwenal- liantie.nl) PARATYFUS - De bron van de paratyfus-besmettingen in Kruiningen ligt mogelijk in Frankrijk. De eerste twee meis jes die ziek zijn geworden, heb ben samen op een kamer gele gen tijdens een reis naar Frank rijk voor kinderen uit het rampgebied. WAGTMANS - Wout Wagt- mans is de gele trui kwijtge raakt aan de Fransman Bau- vin. Deze won gisteren de zwa re bergetappe naar Luchon. Wagtmans kwam pas achttien minuten later binnen en zakte naar een vijfde plaats in het al gemeen klassement. KERSEN - De kerserioogst is gestopt. Wat nog aan de bo men hangt, is voor de spreeu wen. Door de regen van de laat ste weken zijn de kersenzwaa: beschadigd. Ook fabrieken kunnen geen gesprongen ker sen meer gebruiken. DONAU - In het zuiden va Hongarije zijn grote delen vaa de dijken langs de Donau be zweken door de hoge water stand. De vlakte van Mohacs. een groot wildrijk eiland tus sen twee annen van de Donau. staat onder water. Bijna alle herten van de beroemde kud den kwamen om. Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationpark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax: (0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax: (0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax: (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454647 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag l/m vrijdag gedurende de openingstijden: zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag) per maand: 19,45 per kwartaal: 56.60 per jaar: €217.00 Voor toezending per post geldleen toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 31, 4460 AA Goes Losse nummers per stuk: maandag t'm vrijdag: 1,20 zaterdag: 1,70 Alle bedragen zijn inclusief 6% BW Bankrelaties: ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezen. Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113)315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax:(0113)315549 Rubrieksadvertenties (kleintjes). Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord-en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax: (0114)372771 Internet: www.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wogener-concern Deo»^ aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruiktv0C"^ (abonnementenadministratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dienste" ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig j de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij t®. c zersservice, Postbus 314460 AA Goes Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 4