houtstand
Ik ben maar een steentje in een grote muur
RUDEN RIEMENS
Prinses Mabel
zaterdag 17 juli 2004
op, of aids omdat drugs met vuile naalden
worden geïnjecteerd. „De gevangenisstraf
wordt door zulke ziekten een doodstraf."
Dat verklaart ook waarom Friso en Mabel
bij hun huwelijk aandacht hebben gevraagd
voor de strijd tegen deze ziekten. „Friso is
van huis uit geïnteresseerd in ontwikkelings
problematiek. We hebben al snel besloten
dat als we bij ons huwelijk een collecte voor
een goed doel zouden houden, dat daar ook
mee te maken moest hebben. En omdat aids
heel veel aspecten van ontwikkeling be
dreigt, door de negatieve invloed op bijvoor
beeld onderwijs, gezondheidszorg, en econo
mie, hebben we daar voor gekozen", licht
Mabel toe.
De keuze viel toen op het Wereldfonds voor
de bestrijding van aids, tuberculose en mala
ria. „Het bestaat nog niet zo lang, doet erg
goed werk en we wilden het ook in Neder
land onder de aandacht brengen." Mabel
hoopt dat het Global Fund, zoals de Engelse
naam van het fonds luidt, ook bij andere Ne
derlanders hoog op het lijstje komt met goe
de doelen. „Dat niet alleen wordt gedacht
aan Greenpeace, Amnesty of Artsen zonder
Grenzen, maar ook aan het Global Fund."
Anoniem
Friso en Mabel zijn na hun huwelijk in Lon
den gaan wonen. De prins reist regelmatig
op en neer naar Delft, waar hij mededirec
teur is van TNO Space. Mabel verplaatste
haar werkzaamheden van Brussel naar de
Britse hoofdstad, waar het prinselijk paar
tot eigen vreugde 'relatief anoniem' kan wo
nen. „Ik word maar een enkele keer her
kend door een Nederlandse toerist", zegt
Mabel. „In Brussel gebeurde dat het laatste
jaar toch wat vaker."
Ze zijn beiden vaak van huis. „Deze week
dat ik in Bangkok ben, is Friso ook op pad.
Dat betekent dat je goed moet plannen, zo
dat je daarna ook weer samen thuis bent",
vertelt ze.
Mabel heeft na haar huwelijk bewust geko
zen voor het aannemen van de achternaam
van Friso, Van Oranje. „Friso en ik hechten
daaraan", verklaart ze haar keuze. „En ik
heb mijn achternaam natuurlijk al eens ver
anderd (van Los in Wisse Smit, red.) om de
eenheid in ons gezin ook in de naam tot uit
drukking te brengen. Dat voorkomt verve
lende vragen. Als Friso en ik ooit kinderen
krijgen, is het ook prettig als we allemaal de
zelfde achternaam hebben."
Mabels werk is na de overplaatsing van
Brussel naar Londen maar gedeeltelijk ver-'
anderd. „Ik hoef me nu niet meer met de da
gelijkse gang van zaken op ons kantoor te
bemoeien. Maar inhoudelijk blijf ik er bij
betrokken. Ik zie nu alleen wat minder van
Prinses Mabel op de wereld-aidsconferentie in de Thaise hoofdstad Bangkok. foto Zainal Abd Halim/GPD
de Brusselse eurocraten en wat meer van de
verschillende EU-regeringen."
Als directeur Europese zaken coördineert
Mabel de activiteiten van OSI in West-Euro
pa. Ze zoekt naar samenwerkingsmogelijk
heden, legt contacten en kaart kwesties aan
'die naar onze mening door de beleidsma
kers bekeken moeten worden.' Zoals nu
aids, dat tijdelijk EU-voorzitter Nederland
hoog op de agenda heeft staan.
Mabel is daarbij een spin in het web, al
moet haar rol niet worden overdreven,
vindt ze. „Ik maak me geen valse illusies
over mijn bijdrage. Ik ben maar een steentje
in een grote muur. Het gaat ook niet om mij,
maar om de mensen voor wie wij werken."
Plannen om van baan te veranderen, heeft
ze niet. „Ik doe dit al bijna tien jaar. Ik zou
niet weten waarom ik ermee zou ophou
den." Haar werk noemt ze 'altijd enorm wis
selend'.
„Ik heb me lang met de Balkan beziggehou
den. Dat is nog steeds belangrijk, maar om
dat de situatie daar een beetje is gestabili
seerd, heeft het binnen onze organisatie een
minder hoge prioriteit. Dat hebben nu bij
voorbeeld tuberculose en aids, en de men
senrechten in Centraal-Azië. Met sommige
onderwerpen, zoals aids en tbc, houd ik me
langere tijd bezig, met andere zaken korter.
Als een politieke gevangene voor wie wij
ons hebben ingezet, bijvoorbeeld wordt wij-
gelaten", verklaart ze.
Haar werk heeft Mabel meestal buiten de
schijnwerpers gehouden. Het Open Society
Institute, een initiatief van multi-miljardair
George Soros, werkt ook het liefst op de ach
tergrond. Als bruggenbouwer, bemiddelaar
of vraagbaak voor groepen in de samenle
ving of regeringen. Mabels optreden in
Bangkok, in een arena met een paar dui
zend kritische toehoorders, camera's en
pers, was mede daarom een vreemde erva
ring. „Ik ben gewend achter de schermen
mijn mening te geven, op vergaderingen en
in de wandelgangen. Daar kun je ook vrijer
spreken. Nu moest ik meer op mijn woorden
passen."
Ze voelde ook enige gêne bij haar opdracht
kritiek te leveren op de wijze waarop we
reldwijd geld wordt vrijgemaakt voor de
strijd tegen aids. „Je levert kritiek op" dege
nen die tenminste iets doen, terwijl de men
sen langs de zijlijn buiten schot blijven."
Dat juist Mabel door de organisatie was ge
vraagd om een evaluatie te geven, is mede te
danken aan de onafhankelijkheid van OSI,
„en omdat ik door mijn werk zicht heb op
de financieringsstromen. Wij kunnen daar
om makkelijker een zo objectief mogelijke
analyse maken en onpartijdig oordeel geve:
over hoe donoren hun werk doen."
Mabel kon zich wellicht ook vrijer uitspre
ken dan wanneer zij als lid van het konink
lijk huis onder de verantwoordelijkheid va:
minister-president Balkenende zou vallen
De scherpe kritiek op het Amerikaanse
aids-beleid, met zijn nadruk op seksueleo::
houding - met voorbijgaan aan de 'dagelijk
se werkelijkheid' - zou anders misschien
minder hard zijn verwoord. „Ik geloof me:
dat er problemen zouden zijn geweest. 0:::
standpunten hierover verschillen zover ik
weet maar weinig met die van de NederlaK-
se regering", zegt ze.
Naalden
Ook over hulp aan drugsverslaafden is Ne
derland het eens met OSI. Haar werkgever
pionierde in Oost-Europa al jaren geleden
met de verstrekking van schone naalden
aan drugsgebruikers en het geven van mee
rijnen aan gevangenen met tbc. Beleid dal
inmiddels ook door andere Europese lands
wordt gesteund. „Een kwestie van mensen
rechten, maar ook van pragmatisme. Die
ziekten kunnen zich ook verspreiden. De
groei van aids is het grootst onder drugsgr
bruikers in Oost-Europa en Azië. Het wore
dus ook een directe bedreiging voor ons.
In haar toespraak vroeg ze speciaal aan-
dacht voor hulp aan 'marginale groepen as
sekswerkers, illegalen, asielzoekers en ver
slaafden. „Die hebben ook rechten. Maar
dat vergeten regeringen en donoren nog we
eens", benadrukt ze. „Je moet natuurlijk
ook vraag en aanbod van drugs verminde
ren, maar om de neveneffecten voor gebrui
kers en samenleving te beperken, verstrek
je zoals Nederland al lang doet, schone naai
den en methadon. Dat is nog lang niet over- j
al in de wereld aanvaard, maar die kant
moeten we wel op om de aids-epidemiein'(i
dammen", meent Mabel.
Het werk op de Balkan, voor democratieën
mensenrechten en nu dan de strijd tegen
aids, hebben Mabel doen beseffen dat Ne
derlanders weinig reden tot klagen hebben.
„Wij zijn in Nederland eigenlijk bevoor
recht. Een samenleving waarin je iedere
vier jaar kunt kiezen wie je in je parlement
wilt, waarin de pers vrij is, met goede ge
zondheidszorg, en respect voor mensenrecA-
ten. Het is voor ons heel normaal. Hoe an
ders en hoeveel beter zou de wereld zijn als
een heleboel landen een systeem zouden nek-
ben dat maar op de helft van het Nederland
se lijkt."
Het was fascinerend. Een week
lang heeft prinses Mabel ge
sprekken gevoerd, bijeenkomsten
bijgewoond en rondgekeken op de
Wereld Aids Conferentie in Bang
kok. Daar was ze eerder deze week,
naast Nelson Mandela en Kofi An
nan, een van de sprekers. Voor het
eerst sinds haar huwelijk treedt ze
voor haar werk in de openbaarheid,
en spreekt ze vrijuit.
Mabel oogt ontspannen. Nu ze is ge
trouwd met prins Johan Friso is een
vervelend hoofdstuk - alle commotie over
haar verleden - afgesloten. Ze kan zich weer
concentreren op haar werk, al vond ze de
voorbereidingen op de bruiloft ook 'heel erg
leuk'. „Helemaal iets anders doen. Je bezig
houden met zaken die anders niet op je pad
komen, zoals jurken passen en bloemen uit
zoeken."
Ze praat ongedwongen, neemt ruim de tijd.
Mabel kiest voor het gesprek de kamer van
conferentievoorzitter Joep Lange en neemt
een croissantje en groen guavesap mee. Van
eten is het opnieuw niet gekomen. Ze wordt
in de wandelgangen veel en vaak aangespro
ken en ook op het Thaise koninklijk paleis
moet ze langskomen.
„Ik ben alweer zes weken aan het werk",
zegt ze. De voorbereiding op de aids-confe-
rentie vroeg in die tijd veel studie en aan
dacht, ook al begon ze daar al eerder mee.
Ook tijdens de huwelijksreis, die onder
meer naar India voerde, werd af en toe tijd
uitgetrokken voor serieuze zaken.
„We hebben een kliniek bezocht die door
vrienden van ons wordt ondersteund. De
muur hing vol met informatie over hoe je je
zelf gezond kunt houden, maar niets over
aids. Alsof het niet bestaat. Praten over seks
is in India taboe, praten over aids of con
dooms dus ook. Dat geeft meteen aan voor
wat voor problemen we staan bij het voorko
men en bestrijden van aids", zegt de prin
ses.
Haar betrokkenheid bij gezondheidszaken
zoals tbc en aids gaat al verder terug. „Ik
heb er vijf jaar geleden echt mee te maken
gekregen, door mijn werk voor het Open So
ciety Institute (OSI) bij projecten voor ge
vangenen in Rusland." Die worden vaak
ook voor een klein vergrijp langdurig opge
sloten en lopen door de slechte leefomstan
digheden in de gevangenissen tuberculose
