PZC
Met de neus
op de zee
gedrukt
Antwer
Vier kilometer traditionele zeilschepen
22 De betrokkenheid van Mabel
24 Jerry is een wandelende tijdbom
25 1 Kindsoldaten in Oeganda
Redactie bijlagen: 0113-315680
www.pzc.nl
tjnail:redactie@pzc.nl
postbus 31.4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Moord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
7f«jws-Vlaanderen: 0114-372770;
tonaal: 020-4562500.
zaterdag 17 juli 2004
[ft El 9i Breda
[Singel
[ft E17l6ent
ft E34 Eindhoven
ftE313j Hasselt
[ftE19[Brussel
Ze vechten erom, de havensteden.
Antwerpen is volgende week aan
de beurt. Tegen de tachtig grote en
kleinere zeilschepen meren af in het
Bonapartedok en aan de Schelde-
kaaien, in het hart van een stad waar
van de ringweg overhoop ligt. De orga
nisatie verwacht desondanks één mil
joen bezoekers.
Khersones
Kruzenshtern
Voetgangers
tunnel
St.-Anna./
Grote Markt
i
Kathedraal
Sorlandet
Centraal
station
e Oud-zeeloods Albert Veldkamp: „Je moet kunnen spelen met
l zo'n zeilschipfoto Ruben Oreel
Dar Miodziezy
W Kadenummer
inimn metro
Oud-zeeloods Albert Veldkamp heeft van
uit zijn appartement aan de Vlissingse
boulevard een schitterend uitzicht over de
Westerschelde. Volgende week woensdag ko
men ze allemaal voorbij, de twee-, drie- en
viermasters. Op weg naar Antwerpen. „Het
zal wel druppelsgewijs gaan. En wie weet, zijn
de eerste er dinsdag al." Veldkamp (78) is een
groot liefhebber van - wat heet - de kathedra
len van de zee. Als vrijwillig schipper heeft hij
jarenlang op de eerste Eendracht gevaren, hét
Nederlandse zeilschip, een tweemaster. En
nog steeds, als hij de kans krijgt, vaart hij
mee. Veldkamp klimt óndanks zijn leeftijd rus
tig het want in, om de zeilen los te maken en te
zetten of te strijken. „Nooit moeite mee gehad,
nu ook niet."
Van vrijwel alle schepen die donderdag 22 en
vrijdag 23 juli van tien uur 's morgens tot zes
uur 's avonds in Antwerpen te bezichtigen
zijn, kent hij de geschiedenis. „De Sedov, een
viermaster, was vroeger de Magdalene Vin
nen, een Duits schip van oorsprong. De Ge
orge Stage is een heel lief Deens schip, waarop
jongeren tussen zestien en twintig jaar leren
varen. En de Kruzenshtern, met 3.400 vierkan
te meter zeil, is een schip van de roemruchte
Duitse rederij Laeisz, en sinds het einde van
de oorlog in Russische handen." Vooral aan de
oude, verdwenen Sovjet-Unie is het volgens
Eendracht
Alexander Von Humboldt
Veldkamp te danken dat er nog zoveel oude
drie- en viermasters over zijn. De Russen na
men na 1945 nogal wat zeilschepen uit Duits
land mee als oorlogsbuit. Ze zorgden er goed
voor, vindt de Vlissinger. „Vooral omdat ze
zich realiseerden dat ook moderne zeelui moe
ten leren omgaan met de elementen. Waar doe
je dat beter dan op een zeilschip Wie zeilt,
wordt met zijn neus op de zee gedrukt. Dat
blijft nodig, ondanks alle moderne appara
tuur. Omgaan met stroming, lij maken, al zei
lend leer je dat het best. De scheepvaart is ver
anderd, de zee is dat niet."
Roebels
Na de omwenteling in Rusland hebben de Se
dov, Kruzenshtern en Mir - om enkele klinken
de namen te noemen - het moeilijk gehad. Zee
vaartscholen hadden roebels, maar die waren
in het buitenland niks waard. En de betalin
gen uit Moskou stokten. De Mir, een Russische
driemaster die ook naar Antwerpen komt,
kwam vier jaar geleden niet eens naar Sail Am
sterdam. Uit angst voor inbeslagname. „We
hebben die tijd gelukkig gehad", zegt Veld
kamp. „Als vanouds wordt er door havenste
den om die schepen gevochten.
Ze hebben er veel voor over." Al weet hij niet
of en wat zij betalen. „Proviand krijgen ze ze
ker."
Antwerpen mag tegen de tachtig zeilschepen,
grote en kleinere, verwelkomen. Vier kilome
ter aan tallships strekt zich volgende week
langs de Scheldekaaien en het Bonapartedok
uit, met aan boord vierduizend kadetten en
vierhonderd officieren van veertig verschillen
de nationaliteiten. De Vlaamse havenstad is
even het epicentrum van de oude zeilvaart,
met dank aan Sail Training International. De
in Engeland gevestigde organisatie heeft Ant
werpen uitverkoren tot eerste startplaats van
de Tall Ships Race 2004, dé wedstrijd voor tra
ditionele zeilschepen die jaarlijks wordt ge
houden in de Europese wateren.
Een mooier evenement dan de Tall Ships Race
kan Veldkamp zich nauwelijks voorstellen.
Zelden komen zoveel zeilschepen bij elkaar.
En, het belangrijkste in zijn ogen, de helft van
de opvarenden moet tijdens de race uit jonge
ren bestaan, van vijftien tot zesentwintig jaar.
„De helft moet nieuwkomer zijn. Zeilervaring
wordt niet eens gevraagd."
Zelf is Veldkamp in 1995 meegeweest met de
Sedov. „Torenhoge masten heeft dat schip.
Vroeger zaten er dertig man op, om salpeter -
een landbouwmeststof - uit Chili naar Europa
te brengen. Nu varen ze met tweehonderd trai
nees. Elke mast heeft een eigen wacht."
Nederland weet zich in Antwerpen en in de
Tall Ships Race 2004 vertegenwoordigd door
in elk geval de tweede Eendracht uit 1989 en
de Swan Fan Makkum uit 1993. De Eendracht
wordt de laatste jaren, tot groot genoegen van
Veldkamp, meer gebruikt voor trainingsreizen
van leerlingen van zeevaartscholen, met voor
op een belangrijke sponsor, het Scheepvaart
en Transportcollege in Rotterdam. Over de
Swan Fan Makkum kan Veldkamp kort zijn:
„De grootste concurrent voor de Eendracht bij
het werven van passagiers in Nederland, en -
eerlijk is eerlijk - dat schip, een tweemaster,
zeilt geweldig."
Op weg naar Antwerpen zal daar weinig van
te merken zijn. Zeker voor grotere schepen is
de Westerschelde geen gemakkelijk te bezei
len vaarwater, met de vele bochten en de gewo
ne zeescheepvaart die altijd moet doorgaan.
Alle tall ships hebben motoren.
Bij de bouw in 1921 kreeg de Sedov als Mag
dalene Vinnen zelfs al een hulpmotor aan
boord van vijfhonderd pk. Voor de zekerheid.
Slecht bereikbaar
Antwerpen zal voor de zeilschepen nog een
verhoudingsgewijs gemakkelijk bereikbare be
stemming zijn. Voor de één miljoen bezoekers
die de organisatie van Tallships Antwerpen
2004 verwacht, ligt dat een tikkeltje anders.
De ringweg om Antwerpen ligt overhoop in
verband met ingrijpende werkzaamheden aan
het wegdek. De stad is al slecht bereikbaar en
met de voorspelde aanloop van scheepsliefheb-
bers wordt dat er niet beter op. Zo zijn de we
gen langs de Scheldekaaien voor alle verkeer
afgesloten. Wie aan de linkeroever van de
Schelde woont, bijvoorbeeld in Zeeuws-Vlaan-
deren, boft nog. Die kan zijn auto waarschijn
lijk kwijt op korte afstand van de Schelde
kaaien en door een voetgangerstunnel onder
de Schelde naar de stadskant lopen. Aan de
stadskant, op de rechteroever, ligt dat niet zo
eenvoudig. Om een ware verkeerschaos te
voorkomen, wordt aangeraden gebruik te ma
ken van parkeerterreinen aan de rand van de
stad en daarna de bus of de tram te nemen.
Veel extra diensten worden gereden, ook na
het slotevenement volgende week vrijdaga
vond, als Tallships Antwerpen om kwart over
elf eindigt met het vuurwerkspektakel 'vuur
op het water' op de Schelde.
Het echte spektakel speelt zich een dag latei-
af op de Schelde, als de bijna tachtig zeilsche
pen uit Antwerpen in een parade de stad om
drie uur 's middags verlaten. Op de Wester
schelde zet zich die uittocht voort. Zo profi
teert Zeeland volop mee van het Antwerpse
zeilfeest. Alle deelnemers aan de Tall Ships Ra
ce 2004 - waar alles tenslotte om begonnen is
- moeten zondag 25 juli voor de Vlaamse kust
klaar liggen voor de start van de eerste etappe
naar het Deense Aalborg. De tweede etappe
gaat van Aalborg naar Stavanger in Noorwe
gen en de laatste, van 10 tot 15 augustus, van
Stavanger naar het Duitse Cuxhaven.
In 2006 is Antwerpen alweer aan de beurt
voor een volgend zeilschipevenement. De Tall
Ships Race wordt dat jaar voor de vijftigste
achtereenvolgende keer gehouden. Antwerpen
is de laatste aankomsthaven over twee jaar.
Eén geruststelling: tegen die tijd moet de ring
om de stad als nieuw zijn.
En gaat het dan nooit vervelen, die zeilsche
pen? Bij oud-zeeloods Veldkamp zeker niet.
Zeilen is zijn lust en zijn leven. „Je bent ervan
bezeten. Als je eenmaal zeilt, vallen alle zor
gen van je af. Je bent één met de elementen."
Hij herinnert zich een reis van Scheveningen
naar Las Palmas met de Eendracht. „Je moet
kunnen spelen met zo'n zeilschip. Je moet we
ten wat je wel en niet kunt doen. En heb je een
lange reis als naar Las Palmas voltooid, dan
geeft dat voldoening. Je hebt weer iets gepres
teerd."
Harmen van der Werf
