PZC
Hij leeft dan ook in
een papieren wereld
Bush zaagt aan de tulband van Bin Laden
A
k2 Koenigs Collectie eindelijk terug
k3; Jazz vraagt vele ontberingen
u 2 Gemene meiden op de highschool
edactie bijlagen: 0113-315680
ww.pzc.nl
.mail:redactie@ pzc.nl
3Stbus31,4460 AA Goes
dvertentie-exploitatie:
oord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
oeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
ationaal: 020-4562500.
roensdag 7 juli 2004
Tn een grote zaal van het Van Abbemu-
Lseum in Eindhoven is de enorme set opge
duwd van de performance Piccadilly Cir-
van Paul McCarthy, zoals die vorig jaar
1 Londen werd uitgevoerd.
"reaus, tafels en stoelen staan hoog opge-
Hoofdpersonen zijn de koppen van
Psn, de Engelse koningin en Osama Bin
acleri. Op de wanden in het museum wor-
e met acht camera's vastgelegde vi-
e°s van de performance geprojecteerd.
publiek staat tussen de attributen,
aar het is verboden op de vloerbedekking
zwartwit tegels te lopen die gebruikt
en bij de performance en met verf zijn
jpeurd.
iccadilly Circus is het spectaculairste on-
.!*eyan de tentoonstelling van Paul Mc-
Lr.h/ ®alt Lake City, 1945) in het Van Ab-
Maar waar McCarthy met zijn perfor
r is maar één gast
heer bij wie Madon
na, Stevie Wonder,
Celine Dion en Eminem tege
lijk op het podium verschij
nen, en dat is Ennio. Sterker,
in de show van Ennio keren
zelfs Marilyn Monroe, Frank
Sinatra en Doris Day terug in
de spotlights. Het is dan ook
een papieren droomwereld,
waarin Ennio leeft. Met niets
meer dan een schaar, papier,
muziek en zichzelf.
Zijn hele theatershow weegt
35 kilo en zit in een leren
rugzak, die als het enigszins
lukt als handbagage mee het
vliegtuig ingaat. Oude kranten
en stukken papier zitten er in
die rugzak. En wat beschilderd
karton. Maar bij Ennio Marchet-
to verandert dat op de podia
van Londen, Parijs, Berlijn, To
kio en New York in een komi
sche droomwereld die wordt be
volkt door Marilyn Monroe, Ti
na Turner, Celine Dion, Edith
Piaf, Elvis Presley, Pavarotti,
Maria Callas en nog een tiental
anderen.
Ennio Marchetto (43) uit Vene
tië is transformatieartiest en ei
genlijk laat het zich nauwelijks
beschrijven wat hij doet. Al
thans, geen enkele beschrijving
doet hem recht. Je moet hem
zelf zien. Niet op televisie, maar
live. En zelfs dan duurt het een
paar minuten voordat tot je
doordringt wat er precies ge
beurt. Ennio danst namelijk met
stukken papier voor zijn lijf en
playbackt met zijn rubbersoepe-
le mond en rollende ogen de uit
gebeelde artiesten op tophits
van weleer. Dat klinkt tamelijk
armzalig, maar een feit is dat
Ennio Marchetto momenteel zó
hot is, dat hij aan één stuk door
over de hele wereld reist. Tegen
gages waar andere artiesten
maanden voor werken, doet hij
in tachtig minuten zijn show.
En overal laat hij een laaiend en
thousiast en verbijsterd publiek
achter.
Ademloos
Op een besloten feest vorig jaar
in Den Haag was Ennio de
hoofdact. Nauwelijks iemand
van de 350 gasten had ooit van
de man gehoord en toen hij in
zijn zwarte maillot opkwam,
achter een papieren jurkje met
enorme borsten en kartonnen
blonde pruik om als Marilyn
Monroe I wanna be loved by you
te gaan zingen, zag je het ver
wende publiek even in elkaar
krimpen. „Zo kun je dus ook je
geld verdienen", klonk het
zachtjes. Maar eer de klok twee
minuten verder was, verstomde
elke kritiek en zat iedereen
ademloos naar het podium te
staren. Want Marilyn Monroe
verandert moeiteloos in Frank
Sinatra of Whitney Houston.
Van het topje wordt iets omge
klapt, de pruik draait hij om en
er staat weer een andere be
roemdheid. Zo transformeert Le
sley Gore met haar It's my party
mance precies heen wil, blijft onduidelijk.
De personages maken hoge gillende gelui
den, kliederen en kladderen een eind weg.
Bush zaagt de tulband weg van Bin Laden -
een tulband die overigens de vorm heeft
van het Guggenheim museum in New York
- en zet vervolgens het broodmes in zijn ei
gen kop.
De Queen is in de weer mat fallusachtige in
strumenten die ze in haar schaamstreek
heen en weer beweegt. Typisch McCarthy
dus, provocerend, (seksueel) gewelddadig,
smerig en wanordelijk.
Hoewel McCarthy installaties, sculpturen,
tekeningen en video's maakt, is hij in we
zen een performancekunstenaar. En perfor
mancekunstenaars worden in de kunstwe
reld niet helemaal serieus genomen. Hun
werk is te vluchtig, hun ideeën te direct.
Wellicht is dat ook de reden dat McCarthy
pas op latere leeftijd doorbrak; niet toeval-
seum of Contemporary Art een schitterend
overzicht te zien van die verschillende vi
deoinstallaties. In het museum waren de
sets nog eens opgebouwd en McCarthy en
zijn assistenten smeerden er naar hartelust
met verf, etenswaren en god weet wat nog
meer.
Het is jammer dat het Van Abbe zo weinig
installaties op de kop heeft weten te tikken.
Naast Piccadilly Circus is er nog wel Tokyo
Santa (1996-2004), waar McCarthy mompe
lend en kliederend als een schilderende
kerstman in de weer is. Maar dat is een per
formance zonder al te veel actie en inspira
tie. Het Van Abbe heeft de nadruk willen
leggen op de tekeningen van Paul Mc
Carthy. Volgens curator Eva Meijer-Her-
mann geven zijn tekeningen inzicht in zijn
manier van werken. Honderden tekeningen
van McCarthy worden gepresenteerd. Dat
kan dan wel zo zijn, de vraag is toch of de
liefhebbers van McCarthy zitten te wach
ten op de schetsen. Want de tekeningen zijn
voor McCarthy losse invallen die soms lei
den tot de installaties. Drie vitrines vol met
volgekladderde placemats Sushi Drawings
1993-2003) is gewoon te veel van het goede
en verstoort de balans in de expositie.
Brain Box Dream Box doet vooral verlan
gen naar een goed overzicht in Nederland
van al het videowerk. McCarthy's kracht
ligt in de video's en de installaties waar de
ketchup druipt en rondspuit, zoals het
spraakmakende Bossy Burger (1991). Daar
in is een nonchalante kok op een waanzinni
ge manier in de weer met ketchup, chocola
desaus en mayonaise en waarin een kook-
sessie uitloopt op een geweldsorgie zonder
weerga.
McCarthy is wel een moderne Jeroen Bosch
genoemd, omdat hij de moderne mens con
fronteert met de demonen van de consump
tiemaatschappij. McCarthy is de man die
wellustig prikt en boort in de mythes die
ons een gevoel van veiligheid en geborgen
heid moeten geven. Hilarisch en verontrus
tend is zijn incestueuze Heidi-performance
waar hij met collega en oud-leerling Mike
Kelley zijn eigen interpretatie geeft aan de
Heidi-mythe. Een ook Popeye en Pinocchio
kregen een McCarthy-interpretatie met een
hoofdrol voor seks en geweld. Seks en ge
weld zijn wel in ruime mate aanwezig in de
tekeningen, maar de kwaliteit van die teke
ningen rechtvaardigt geen tentoonstelling
op deze schaal.
Het Van Abbemuseum laat een grote kans
liggen.
Gerrit van den Hoven
Expositie 'Brain Box Dream' van Paul McCarthy
in Van Abbemuseum Eindhoven t/m 24 oktober.
lig op het moment dat hij zijn performances
ging vastleggen met verschillende camera's
en geëxposeerd werden in museumzalen in
het decor waar ze waren opgenomen.
In 2001 was in het New Yorkse New Mu
Ennio Marchetto
De Italiaanse transformatieartiest Ennio Marchetto.
and I cry if I want to moeiteloos
in Dolly Parton, die vervolgens
met haar Joline overgaat in The
se boots are made for walking
van Nancy Sinatra.
Het zijn vooral kleine grappen
die de show zo geraffineerd ma
ken, want de fameuze borsten
van Dolly Parton worden in een
simpele handbeweging de niet
minder beroemde knielaarzen
van Nancy. En Ennio laat die
laarzen nog heen en weer schui
ven ook.
Verlegen
Ennio Marchetto is iemand van
weinig woorden. Eigenlijk is hij
ronduit verlegen. Als jongeman
werkte hij bij zijn vader in het
reparatiebedrijf voor espresso
machines. „Alles is voor mij be
gonnen in 1981, toen ik iets wil
de maken voor het carnaval in
Venetië. Ik droomde van Mari
lyn Monroe, zag mezelf in
haar."
Diezelfde dag knipte hij zijn eer
ste figuur. Dat wil zeggen, als
kind knipte Ennio er al driftig
op los: Disneyfiguren, popster
ren. Een zekere handigheid kon
hem niet worden ontzegd. „Op
mijn zestiende werkte ik in een
winkel waar ze maskers ver
kochten. Ik ben altijd gefasci
neerd geweest door het carna
val, door kostuums. Dat je ie-
Edinburgh. In enkele weken tijd
creëerden Ennio en Sosthen
achttien nieuwe karakters, die
ook buiten Italië bekend waren.
Zo ontstond d° Britse Queen Eli
sabeth die begoh-id door het
plechtstatige Britse- volkslied,
verandert in een zoekende Fred
die Mercury van Queen. Tot op
de dag van va-.ó .ag is het een
van de hoogtepunten in de
show. Op het moment dat de vor
stin haar kroon naar voren
klapt en een leren nichtenpet
verschijnt, ze haar handtasje
weggooit en haar snor vast
plakt, is de hilariteit compleet.
In Edinburgh trad Ennio voor
een handvol toeschouwers op,
totdat Malcolm Hay van het
blad Time Out de show zag en
erover schreef. Vanaf dat mo
ment was Ennio de Cult-hit van
het festival en volgde al spoedig
een zegetocht door Engeland en
brak hij door op West End.
Beatrix
„Nog steeds is het Engelse pu
bliek mijn grootste fan", zegt
hij. „Veel meer dan in Italië."
Maar buiten een show met El-
ton John en een persoonlijke uit
nodiging voor een optreden van
prins Charles, mocht Ennio zich
inmiddels ook verheugen in een
privé-optreden voor de Neder
landse koninklijke familie. Ko
ningin Beatrix ontbreekt inmid
dels dan ook niet in zijn repertoi
re.
„Ik vraag me wel eens af hoe
lang ik hier nog meer door kan
gaan. Steeds zeggen we: 'Nog
twee jaar', maar dan plakken
we er weer twee jaar aan vast.
Het blijft heerlijk om in die ma
gische doos dat theater heet te
werken. Het gaat maar door. Al
les bij elkaar heb ik iets van 230
karakters. Van land tot land ver
schilt de inhoud van het pro
gramma. In Japan hebben ze an
dere helden dan in Frankrijk. In
een show zitten zo'n vijftig tot
honderd figuren. Ik pas het
voortdurend aan. En sommige
personages verdwijnen op den
duur wèer. Maar Marilyn Mon
roe zit er altijd in. Daar begin ik
elke show mee. Want met haar
is alles begonnen."
Coos Versteeg
Ennio treedt van tot en met 25 juli
vrijwel dagelijks (niet op maandag
op in het Nieuwe de la Mar Theater
in Amsterdam. Aanvang 20.15 uur,
op de zondagen om 15.00 uur. Voor
meer informatie: www.stardustthea-
tre.com
Paul McCarthy als schilderende kerstman
foto Evert-Jan Daniels/GPD
mand anders kunt worden dan
je bent. In mijn kostuums word
ik ineens extrovert, een perfor
mer. Dat is een heerlijk iets."
Zijn Marilyn Monroe oogstte zo
veel succes, dat Ennio op feest
jes van vrienden en familie
werd gevraagd zijn act te doen.
„Jezelf verkleden is de gewoon
ste zaak van de wereld in Vene
tië. Er wonen bovendien heel
veel gekke mensen. Ik kan me
ook niet voorstellen dat ik er
gens anders zou leven dan in Ve
netië."
Lange tijd bleef het tot dit mini-
showtje beperkt. Pas jaren later
breidde hij zijn repertoire met
enkele andere types uit. Het zou
echter tot zijn ontmoeting met
de Nederlander Sosthen Henne-
kam - een mode- en kostuumont
werper uit Brabant - duren, eer
Ennio een echte theatershow in
elkaar zette. De ideeën van En
nio en de technische bekwaam
heden van Sosthen sloten naad
loos op elkaar aan. „Papier is
verrukkelijk materiaal, Je kunt
er alles mee", zegt hij. „Je
neemt wat papier en Sosthen en
ik geven het leven."
Op toneel laat Ennio zien hoe
simpel het eigenlijk is. Hij pakt
een rol rood crêpepapier, vouwt
het rond zijn nek tot een stola.
Daarna zet hij een kartonnen
zwarte pruik op zijn hoofd en
binnen no time is Ennio een wer
kelijk overtuigende Liza Minel-
li.
De afgelopen drie jaar heeft En
nio's loopbaan een stormachtige
ontwikkeling doorgemaakt.
Maar lange tijd bleef het gerom
mel in de marge. Pas eind jaren
tachtig kreeg hij enige naamsbe
kendheid in Italië: op een festi
val in Bologna won hij de eerste
prijs en hieruit kwamen andere
optredens en televisieaandacht
voort. De echte doorbraak
kwam in het najaar van 1993 op
het bekende theaterfestival in
