Het verhaal achter de mythe
De Egelantier is een echte romantische roos
PZC
Tentoonstelling over
Scandinavisch design
W19
Post
Zitvlak
zaterdag 3 juli 2004
Zilveren theepot uit 2002 van Leif Stangebye-Nielsen.
foto GPD
Scandinavisch design is
niet onder één noemer
te vangen. Dat laat de ten
toonstelling 'Scandinavian
Design, het verhaal achter
de mythe' in Gent zien. Ze
richt de schijnwerper op de
wereldwijde invloed van No
kia, Ikea en Electrolux.
Oprichter Ingvar Kamprad
van Ikea drukte het perso
neel van het woonwarenhuis
een paar jaar geleden op het
hart dat het de Scandinavische
achtergrond niet moest verloo
chenen. Het was het jaar waarin
de houten paardjes - symbool
■voor Zweden - in de collectie
verschenen. Het jaar ook waarin
een deel van de interieur-stoffen
een romantische uitstraling
kreeg, evenals het meubilair.
Wie ooit zo'n typisch Zweeds
houten huis van binnen heeft ge
zien, weet aan welke stijl Kamp
rad refereerde. De vaak schitte
rende woningen hébben een lan
delijke uitstraling die prettig
aansluit bij het bos- en waterrij
ke karakter van het land. Alsof
de tijd er jarenlang heeft stilge
staan.
Stockholm
Hoofdstad Stockholm laat dan
weer een heel ander beeld zien.
In het opmerkelijk ontspannen
stadshart is de ene na de andere
winkel gevuld met tijdloos de
sign. En daar openbaart zich
het werkelijke designhart van
de Zweden. Of, breder getrok
ken, dat van de Scandinaviërs.
Want Zweden, Noorwegen, De
nemarken, IJsland en Finland
hebben.de afgelopen eeuw de
wereld veroverd met opvallend
design. De producten van bedrij
ven als Nokia, Electrolux, Bang
Olufsen, Ericsson en (vooruit
dan) Ikea worden wereldwijd ge
roemd vanwege de sobere, func
tionele ontwerpstijl.
Daarop is de expositie 'Scan
dinavian Design, het verhaal
achter de mythe' gestoeld. Na
Berlijn en Milaan doet de ten
toonstelling vanaf 2 juli het De
sign Museum Gent aan.
De doorbraak van het Scandina
visch design dateert van vijftig
jaar terug. In 1951 organiseerde
een Londens warenhuis onder
die noemer een overzichtsten
toonstelling. Denemarken, Zwe
den, Noorwegen, IJsland en Fin
land besloten vervolgens de aan
duiding zelf te gebruiken voor
een aantal exposities in onder
andere de Verenigde Staten, Ca
nada en Milaan.
Het betekende de doorbraak
van onder andere Alvar Aalto,
Arne Jacobsen, Georg Jensen,
Iitala, Fiskars en Lego. Mede
met dank aan Jacqueline Kenne-
Robotstofzuiger Trilobite, in 2001 ontworpen.
dy die als reclamezuil fungeerde
voor de kleurrijke stoffen van
het Finse Marimekko en het de
sign uit de noordelijke landen
roemde.
Vijftig jaar geleden dankten de
Scandinavische ontwerpen hun
populariteit vooral aan de een
voud, de functionaliteit en de
elegantie, eigenschappen die sa
men zouden hangen met de de
mocratische cultuur van de noor
delijke landen. Het Ikea-princi-
pe doet hier opgeld. De mythe
wil dat de Scandinaviërs hech
ten aan betaalbaar design. In te
genstelling tot bijvoorbeeld de
Italianen, die aan hun stijlvolle
ontwerpen een dermate fors
prijskaartje hangen dat het voor
de grote massa niet betaalbaar
is.
Klassiekers
Hoewel er zeker overeenkom
sten zijn - dankzij Ikea drong
het veel gebruikte blonde gre
nenhout door in de Nederlandse
woonkamer - is het design uit
Scandinavië eigenlijk niet on
der één noemer te vangen. En
dat benadrukken de samenstel
lers van de expositie. „De bezoe
ker wordt uitgenodigd om de ge
varieerde werkelijkheid achter
de oude, beperkende clichés te
ontdekken", heet het in fraaie
bewoordingen.
Ontwerpen van Arne Jacobsen,
Bekende stoel
van Vernon,
gemaakt uit
één stuk
gegoten
kunststof.
foto GPD
Jacob Jensen en Verner Panton
zijn uitgegroeid tot klassiekers
en nieuwe vormgevers dienen
zich nog jaarlijks aan. Maar
evenals Nederlandse ontwer
pers laten die zich tegenwoordig
weinig gelegen liggen aan chau
vinistische opvattingen. Ze ont
werpen voor de wereld, meer
dan in de traditie van het land
van herkomst.
Met de toenemende globalise
ring in het achterhoofd hebben
de samenstellers er bewust voor
gekozen grenzen te slechten. Uit
gangspunt is 'zes memo's voor
het volgende millennium', neer
gelegd in 1985 door de inmid
dels overleden Italaanse schrij
ver Italo Calvino. Hij formuleer
de een aantal waarden die hij
graag mee zou nemen naar het
nieuwe millennium. De exposi
tie 'Scandinavian Design, het
verhaal achter de mythe' geeft
dus een overzicht van ontwer
pen die ook in de nieuwe eeuw
nog niet aan kracht hebben inge
boet.
Tijdens de expositie in Gent is
daarnaast de eigen collectie
Scandinavisch design uit het de
pot gehaald. Die collectie be
staat onder andere uit werk van
Alvar Aalto, Verner Panton,
glasobjecten van Kosta Boda en
zitmeubelen van Peter Opsvik
(Stokke).
PAUL GEERTS
Scandinavian Design, het ver
haal achter de mythe. Van 2 juli
tot 19 september te zien in De
sign Museum Gent, Jan Breydel-
straat 5 in Gent. Van dinsdag
tot en met zondag geopend van
10.00 tot 18.00 uur. Entree: 2,50
euro. Tot mei 2006 reist de expo
sitie nog naar Praag, Budapest,
Glasgow, Riga, Kopenhagen, Go
thenburg en Oslo.
Informatie: www.scande
sign.org of http://design.mu-
seum.gent.be
Rozen zijn tamelijk gemakke
lijk te stekken en nu is het
daarvoor de juiste tijd. Maak
een mengsel van gelijke hoeveel
heden scherp zand en tuinturf,
of koop een zakje kant-en-klare
stekgrond bij een tuincentrum.
Neem jonge stengels, die dit sei
zoen gegroeid zijn, en knip ze af
vlak onder de stengelverdikking
op de plaats waar een blad ont
spruit. Doe hetzelfde vlak boven
het volgende blad. U heeft nu
een stengelstuk met aan de on
der- en bovenkant een blad. Ver
wijder het onderste blad en duw
de stek voor de helft in een
bloempot die met stekgrond is
gevuld.
Van één rozenstengel kunt u
meerdere stekken maken, maar
het zachte topje is niet geschikt.
Dat gooit u weg.
Als de bloempot vol is, maakt u
de pot-met-stekken kletsnat;
het beste gaat dit door de pot in
een bakje met water te zetten,
zodanig dat het water tot vlak
onder de rand komt. Zo sluit de
stekgrond zich goed rond de
stekken. Laat de pot uitdruipen
en trek er een doorzichtige plas
tic zak overheen. Zet de
pot-met-zak op een lichte en
warme plaats, maar niet in de
brandende zon. Laat het zaakje
niet uitdrogen, maar onder plas
tic zal dit ook niet snel gebeu
ren. Na een week of twee zullen
- als alles goed gaat - uw stek
ken geworteld zijn.
Het voordeel van deze methode
van vermeerderen is dat uw ro
zen op hun eigen wortels staan.
Rozen die u bij een kweker of
een tuincentrum koopt zijn
meestal niet gestekt, maar geënt
op een onderstam, meestal van
Egelantier. En iedereen die ro
zen in de tuin heeft kent het ver
schijnsel van 'wilde scheuten' -
uitlopers van de onderstam die
steevast twee keer zo hard
groeien als de gewenste roos die
erop geënt is. Als je die wilde
scheuten niet consciëntieus ver
wijdert, dan zal de roos die je ge
kocht hebt in korte tijd overwoe
kerd worden door de on
derstam.
Nu kan dat een voordeel zijn,
want de Egelantier, Rosa rubigi-
nosa, is soms stukken mooier
dan de roos die erop geënt is. Bo
vendien is het een van de weini
ge rozen waarvan niet alleen de
bloemen lekker ruiken, maar
waarvan ook het blad een karak
teristieke geur van appelmoes
verspreidt, vooral na een regen
bui. Egelantieren bloeien kort,
in de tweede helft van mei en de
eerste weken van juni, maar in
de herfst vallen de struiken nog
maals op doordat ze overladen
zijn met langwerpige rode bot
tels.
Daarnaast is de Egelantier na
tuurlijk een romantische roos
die al sinds oeroude tijden door
dichters wordt bezongenfhet
was onder een Egelantier dat
Beatrijs met haar minnaar af
sprak. Nog poëtischer kun je de
Egelantier maken door er een
losse haag van te planten, door
vlochten met kamperfoelie.
Zo'n haag neemt flink wat ruim
te in beslag, maar in dit geval
zou dat geen bezwaar zijn. Wie
nog meer kleur wil, zou de zaak
nog kunnen opsieren met een
sterk groeiende paarse Clema
tis, bijvoorbeeld 'Etoile Violet
te'.
Zo'n romantische haag is niet
helemaal zonder onderhoud.
Weliswaar hoeft u de rozen niet
zorgvuldig te snoeien - dat gaat
prima met de heggenschaar -
maar toch is het voor het verkrij
gen van een dichte haag nodig
om de jonge scheuten in het
voorjaar horizontaal aan te bin
den. Daartoe is het handig om,
voordat u de rozenhaag plant,
eên frame van oalen en iizèr-
De Egelantier.
draad neer te zetten waaraan u
de rozen kunt aanbinden.
En natuurlijk is er geen enkele
reden waarom u de Egelantier
zou moeten kiezen. Vindt u die
te wild, dan zou u ook een haag
kunnen maken van stérk puren
de struikrozen als 'Penelope' of
'Buff Beauty'. En houdt u niet
van doornen, dan leent ook de
doornloze roos 'Zéphirine Drou-
hin' zich uitstekend voor hetzelf
de doel.
Romke van de Kaa
Centraal stofzuigen is stofzui
gen zonder stofzuiger. Net als
de elektrische bedrading zijn de
buizen in de muur verwerkt. De
stofzuigerslang kan op verschil
lende plekken worden aangeslo
ten. Volgens producent Alto is
het voordeel van een dergelijk
systeem dat het binnenklimaat
in de woning verbetert omdat
stofresten niet in het interieur
worden geblazen, Het stof
wordt namelijk verzameld in
een centraal reservoir. Het na
deel is dat het systeem moeilijk
in bestaande bebouwing te ver
werken is.
Alto beweert daarvoor met Cen-
tix 60 de oplossing te hebben.
Volgens het bedrijf is het sys
teem 'met wat zelfwerkzaam
heid' gemakkelijk te installeren.
Dat vergt overigens wel een aar
dige verbouwing. Gaat de wo
ning toch al op de schop dan
kunnen in de muur leidingen
worden gefreesd. Minder dras
tisch is de ingreep bij recentere
woningen die zijn uitgerust met
een kanaal waar alle leidingen
doorheen lopen. Maar ook dan
moet evengoed gebroken wor
den. De installatiepakketten -
verkrijgbaar vanaf 599,95 euro -
zijn bedoeld voor woningen met
een oppervlak van 150 of 250
vierkante meter. Informatie: tel.
0184-677200 of www.alto.nl
Midden in de bouwput rondom
het Centraal Station in Amster
dam staat nog één gebouw fier
overeind: het oude TPG-ge-
bouw. Sinds dit jaar dient het
als onderdak voor het Stedelijk
Museum dat ook al in de stei
gers staat. Op de negende en
tiende verdieping is voormalig
Pakhuis Amsterdam (zo'n hon
derd meter verderop) neergestre
ken. Onder de naam Post Am
sterdam kan de consument ken
nismaken met de collecties van
onder meer Arco, Van Besouw,
Kendix, De Ploeg, Moroso, Pol-
trona Frau en Montis. De ko
mende 2,5 jaar kunnen geïnteres
seerden er terecht van maandag
tot en met zaterdag tussen 11.00
en 17.00 uur. Zondag is Post Am
sterdam geopend van 12.00 tot
17.00 uur. Medio 2006 strijken
de exposanten wederom op een
nieuwe locatie neer.
Post Amsterdam, Oosterdokska-
de 5, Amsterdam. Informatie:
www.postamsterdam.nl of tel.
020-42 11 033.
Volgens Eindhovenaar Leo van
Deursen zit tachtig tot negentig
procent van de bevolking te veel
en verkeerd. Rugklachten kun
nen het gevolg zijn. Het zou de
Nederlandse samenleving jaar
lijks zo'n vijf miljard euro kos
ten, stelt hij. Zo'n vijftien jaar
geleden kwam hij op het idee
om een 'zelf bewegende' stoel te
ontwikkelen. Die leidde tot een
nieuwe uitvinding. Samen met
zijn zoon Dirk ontwikkelde Van
Deursen de Torzio,
Deze draagbare zitting werkt
met behulp van de zogenaamde
Rotary Continuous Passive Mot
ion technologie (RCPM). Die
laat de zitting minder dan een
graad naar links en naar rechts
draaien. Volgens Dirk van Deur
sen, afgestudeerd aan de TU
Delft, zorgt dit voor volledige
afname van rugklachten tijdens
het zitten. „In veel gevallen al
binnen het uur." Werkt het sys
teem niet, dan kan het binnen
dertig dagen worden geruild. De
losse zitting (169 euro) kan over
al worden gebruikt: op kantoor,
thuis of in de auto.
Tnfnvmatie- www.tnr?in rom
