PZC
s Specerij-jacht wekt handelsgeest
PZC
Met de hand gemaakte regelmaat
Kunst kan best
zonder instituten
Werk van Kimpe en
Toorop op veiling
I
V 1 II 1 I I
17
Uitspraak over Valys op 9 juli
Studiezaal archief minder bezocht
Overleg vissers over Maasvlakte
Laboratoriumschool houdt reünie
0800 - 0231 231 (GRATIS)
r~~
iELIC
woensdag 30 juni 2004
kunst
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Werken van
Reimond Kimpe en Jan Toorop,
het blijven gewilde stukken op
kiuist- en antiekveilingen in Zee
land. De score op de komende
veiling van A.I. Verhage in Mid
delburg is hoog: zes Kimpes en
drie Toorops.
De veiling wordt zaterdag ge
houden in de Concert- en Ge
hoorzaal in Middelburg.
Behalve schilderijen en tekenin-
komen onder meer meube
len, sieraden, bronzen beelden,
zilver en een grote collectie
Delfts blauw onder de hamer.
Van Kimpe biedt veilingmeester
Verhage vijf schilderijen en een
tekening aan.
Het opvallendst is het 'Straatje
met doorkijk naar Veerse Meer
met botters en witte poes in de
straat' (richtprijs 15.000 tot
20.000 euro).
Uit de na-oorlogse, abstractere
periode van Kimpes kunste
naarsschap zijn vier werken te
koop. Tenslotte wordt nog een
tekening van moeder en kind
Van Toorop zijn drie tekeningen
te koop: 'Zeeuwse vissers in ge
sprek voor Zeeuwse hoogaars',
'Schuur in de duinen' en 'Veere'.
In de catalogus staat niet ver
meld dat ook de nalatenschap
wordt geveild van de bekende
Goese huisarts Kleinepier.
De veiling in de Concert- en Ge
hoorzaal begint zaterdag om
14.00 uur. Vrijdag is het kijkdag
van 15.00 tot 20.00 uur en zater
dag van 10.00-11.30 uur.
De stoeltjes zijn één voor één uit foam gesneden en hebben naalden als stoelpoten.
'Twee dames', een van de werken van Reimond Kimpe die zaterdag
in Middelburg geveild worden.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Hoewel in
sommige enorm veel werk is ge
stoken, zijn de installaties van
de Middelburgse kunstenares
Bregje de Heer vrij kleine ingre
pen in de ruimte. Daardoor vra
gen ze de volle concentratie van
het publiek. „Het gaat om goed
kijken", zegt De Heer. „Daar
heb ik zelf het meeste plezier in
als het af is."
De Heer exposeert in De Kabi
netten van de Vleeshal in Mid
delburg. Een ruimte die ze goed
kent, omdat ze werkt bij de
Stichting Beeldende Kunst Mid
delburg, die de ruimte beheert.
„Toen ik de uitnodiging kreeg
om hier te exposeren, had ik
toch niet meteen voor ogen wat
ik wilde. Al snel wist ik wel dat
het iets met een tribune moest
worden. Dat hield me toen veel
bezig." Ze doelt op haar installa
tie in de middelste van de drie
Kabinetten. Daar staan drie
schuin oplopende blokken waar
op bijna negenduizend minia
tuurstoeltjes zijn geplaatst. De
met de hand gemaakte stoeltjes
- één voor één uit foam gesne
den en met naalden als stoelpo
ten - zijn in regelmatige rijen ge
plaatst. Vóór de tribune heeft
De Heer een lage bank geplaatst
waarop bezoekers kunnen gaan
zitten. Voor wie dat doet veran
dert de hele ruimte. Het schaal
model lijkt ineens een tribune
op ware grootte. De bezoeker
kijkt tegen de stoelen op en
waant zich in een stadion. Daar
door bevindt hij zich als kijker
in de positie van bekekene.
Eigenaardig
De Heer: „Ik had ooit in mijn op
schrijfboekje genoteerd dat ik
iets wilde doen met een massa
stoeltjes. Dat idee was ontstaan
naar aanleiding van rijen stoe
len die ik ergens in het open
baar vervoer had gezien. Zo
gaat dat bij mij. Op hele norma
le plekken kan ik soms iets zien
waarvan ik denk: 'Hé, dat is ei
genaardig.' Zo'n beeld zet zich
vast in mijn hoofd. Uiteindelijk
wil ik dan weten hoe datgene
wat in mijn hoofd is ontstaan er
in het echt uitziet. Daar kom je
alleen achter als je de beelden in
de je hoofd echt gaat maken."
Aan de sculptuur van de tribune
heeft De Heer vanaf maart een
paar uur per dag gewerkt. Ze
maakt vaker beelden die opval
len door een met de hand ge
maakte regelmaat. „Bij de vori
ge expositie in De Kabinetten
stond een van deze ruimtes vol
met hondjes van Lego, steeds
twee van dezelfde blokjes op el
kaar. Iedereen hier weet dan:
'Dat is iets voor Bregje.' Ik ver
gelijk het wel eens met garnalen-
pellen. Ik hou wel van zo'n regel
matige handeling. Maar het
moet wel ergens toe leiden, Als
het alleen maar een handeling is
die eindeloos wordt herhaald,
zou ik daar een beetje verdrietig
van worden."
Het draait in het werk van De
Heer niet om symboliek. In de
achterste ruimte van de Kabinet
ten heeft ze een'spant uit het pla
fond op de vloer nagebouwd. Al
les in wit. De een ziet er een ski
piste in, de ander ziet in de
vorm van de twee spanten een
groot oog. „Daar ben ik hele
maal niet mee bezig", verklaart
De Heer. „Maar het is onvermij
delijk dat mensen hun associa
ties hebben. Ik vind het natuur
lijk heel leuk om te horen wat ze
erin zien."
De in wit uitgevoerde werken
GOES - De rechtbank in Den Haag doet op vrijdag 9 juli
uitspraak in kort geding op de eis aan het ministerie van
Volksgezondheid en Welzijn de vervoersbeperking in de
Valys-regeling te laten vallen. De patiëntenplatforms van
Nederland, waaronder Klaverblad Zeeland, en de Chro
nisch zieken en Gehandicapten Raad daagden gisteren
staatssecretaris Ross voor de rechter omdat de beperking
in strijd zou zijn met het Europees Verdrag voor de Rech
ten van de Mens. Sinds de lente vervangt het vervoerssys
teem Valys de Traxx-regeling. Voor het vervoer buiten de
eigen regio met speciale aanwijzing is rolstoeltoeganke
lijk vervoer beperkt tot 900 kilometer per jaar voor 16 eu
rocent per kilometer. Zonder die aanwijzing is 450 kilome
ter ad 16 cent buiten de regio toegestaan. Daarna kost Va-
lysvervoer 1,25 euro per kilometer. Dat kost veel mensen
met een beperking, voor wie regulier openbaar vervoer on
bruikbaar is, te veel, vinden de eisers.
MIDDELBURG - De studiezaal van het Zeeuws Archief
is vorig jaar minder goed bezocht dan het jaar daarvoor.
In 2003 werden 7500 bezoeken geteld, 650 minder dan in
2002. Wel was het aantal geraadpleegde stukken 15 pro
cent hoger. De teruggang in studiezaalbezoeken is een lan
delijke trend. Het archief werd in 2003 minder bezocht
door genealogen en meer door regionaal-historische we
tenschappers. De indruk bestaat dat het studiezaalbezoek
dit jaar gelijk blijft ten opzichte van vorig jaar. Uit het
jaarbericht 2003 blijkt verder dat het bezoek van de web
site is toegenomen met bijna 100.000 naar 310.000. De ge
nealogische database en de digitale beeldbank kregen
ruim 600.000 bezoeken, bijna 200.000 meer dan in 2002.
STELLENDAM - Een commissie met leden uit visserij or
ganisaties en van de rijksoverheid buigt zich over de ge
volgen van de aanleg van de Tweede Maasvlakte voor
kustvissers uit Stellendam en Zeeland. Ook de aanwij
zing van een zeereservaat zal worden besproken. De kust
zone van Voorne tot voor de Schouwen is daarvoor aange
wezen als zoekgebied. Ministers Veerman (Landbouw) en
Peijs (Verkeer en Waterstaat) hebben toegezegd dat zij
niet verder zullen gaan met beschermende maatregelen
dan de Europese natuurrichtlijnen eisen. Visserij organisa
ties zetten de juridische procedure over de Tweede Maas
vlakte door om hun rechten niet verspelen.
GOES - Met een reünie voor oud-studenten en -medewer
kers wordt zaterdag een periode van dertig j4ar laborato
riumonderwijs in Goes afgesloten. Het onderdeel van het
Regionaal Opleidingen Centrum (ROC) Zeeland verhuist
naar Vlissingen. Daar wordt nauw samengewerkt met de
Hogeschool Zeeland. De gecombineerde mbo/hbo-oplei-
ding begon in 1974 in Goes als Laboratoriumschool Zee
land. In de loop der jaren heeft zij allerlei namen gehad
en is de inhoud ook behoorlijk veranderd. Nu maakt de
opleiding deel uit van de cluster techniek van het ROC.
De afgelopen jaren was er sprake van een teruglopende
belangstelling. De samenwerking met de hogeschool, en
daarmee de verhuizing naar Vlissingen, betekent het be
houd van de opleiding.
foto Ruben Oreel
gaan een spel aan met de vorm,
de maten en het licht van de
ruimte. In de eerste zaal heeft ze
de vorm van het raam nage
maakt op de tegenoverliggende
muur. Tegen de witte wand lijkt
het nagebouwde raam eerder
een boekenkast. Het is een heel
concreet en tegelijk abstract.
Is het licht in de eerste twee
ruimtes gedempt, de laatste
ruimte is bijna geheel verduis
terd. Ze heeft er twee lichtko-
kers gemaakt van Japans pa
pier", met rechthoekige uitstul
pingen en holtes. Weer een
sculptuur die er simpel uitziet,
maar niet zo makkelijk is ge
maakt. Wat de vraag oproept of
De Heer het niet erg vindt dat
haar arbeidsintensieve werk (de
tentoonstelling heet ook 'Werk')
na afloop niet meer bestaat.
„Het maakt mij een beetje cha
grijnig als mensen meteen al
denken aan de volgende bestem
ming. Het gaat om het nu. Het
werk is hiervoor gemaakt. Ook
voor niet-blijvend werk mag je
best veel moeite doen."
Expositie: Bregje de Heer, Werk,
t/m 5 sept in De Kabinetten van de
Vleeshal, open di t/m zo van 13-17
uur.
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Zelden was een
debat over beeldende kunst zo
spannend. De goed bezochte bij
enkomst die de provincie gistera
vond hield in het Vlissingse thea
ter Vestzak 99 verliep wegens ge
brek aan organisatie chaotisch,
maar was het bijwonen meer
dan waard.
De Middelburgse kunstenaar
William Verstraeten wierp zijn
stenen zo hard in de vijver, dat
hij tweespalt wist te zaaien on
der zowel politici en beleidsma
kers als kunstenaars.
De provincie had het debat geor
ganiseerd met het oog op de
nieuwe cultuurnota die in de
maak is. Als het om beeldende
kunst gaat, is het Centrum voor
Beeldende Kunst Zeeland (CBK
Zeeland) - voortzetting van de
Stichting Kunstuitleen Zeeland
- daarin een speerpunt. Van
daar dat directeur Kathrin Gins
berg het beleidsplan van het
CBK Zeeland kwam toelichten.
Zij gaf aan dat dit instituut wil
fungeren als ontmoetingsplaats
en kenniscentrum op het gebied
van hedendaagse beeldende
kunst, vormgeving en architec
tuur in Zeeland met als belang
rijkste functies: informeren, ad
viseren, faciliteren en stimule
ren. Ze besloot haar betoog met
een vraag aan de zaal wat het
CBK Zeeland voor kunstenaars
zou kunnen betekenen.
Ironisch
Verstraeten was aangezocht
voor een 'reactie uit het veld'.
Zijn antwoord op de vraag van
Ginsberg was feitelijk: niets. In
een ironisch betoog zette Vers
traeten zich neer als een finan
cieel geslaagd kunstenaar, ten
toonstellingsmaker en onderne
mer. Hij pleitte voor een veel be
langrijkere rol van de beeldende
kunst in de samenleving, niet on
dergeschikt aan de economie
maar daaraan gelijkwaardig.
Volgens hem gooit de overheid
nu alleen maar geld weg als het
gaat om kunst en is het rende
ment verwaarloosbaar.
Verstraeten richtte zijn pijlen
vooral op de Stichting Beelden
de Kunst Middelburg - onder
meer verantwoordelijk voor de
tentoonstellingen in de Vleeshal
- en het CBK Zeeland. Hij had
berekend dat daaraan in totaal
920.000 euro wordt uitgegeven.
„Radicaal mee breken", was Ver-
straetens advies.
Kassier
Beide stichtingen kunnen wor
den vervangen door een ambte
naar en een kassier: Verstraeten
en zijn vrouw. Kosten: 20.000 eu
ro per jaar. Blijft negen ton
over, die verdeeld zou kunnen
worden over dertig professione
le galeries in Zeeuwse stadscen
tra. Want, luidde Verstraetens
boodschap, als kunst zichtbaar
wordt gemaakt op plekken waar
veel mensen komen, wordt het
verkocht. De kunstenaars profi
teren rechtstreeks in plaats van
'stichtingen die over iedereen de
baas willen spelen'.
Verstraeten kreeg veel bijval
van collega's, maar kwam hard
in aanvaring met de Middelburg
se kunstenaar Menno de
Nooijer, die hem verweet on
waarheden te verkondigen. Ook
aanwezige politici bleken het on
eens. De Middelburgse wethou
der Adri van 't Westeinde zei te
overwegen de kunstuitleen op te
doeken, waarop zijn collega
Charles Linssen juist een harts
tochtelijk betoog hield voor het
behoud ervan, omdat de kun
stuitleen volgens hem de drem
pel voor de waardering van
kunst verlaagt.
(Advertentie)
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
lda I Hnm Rolf Bosboom
erk I
lo frir zijn minder aangename manie-
:al Jjjien denkbaar om studiepunten te
e™ i halen. Vier Pabo-studenten van de Ho-
an J geschool Zeeland bogen zich, als op-
die dracht, intensief over een spel over de
tjg Verenigde Oost-Indische Compagnie
/rn (VOC). „We hebben het heel veel ge-
speeld, zowel op school als thuis",
ia° blikken ze terug. „Het was een gezelli
ge- I get'jd'"
ne fwee jaar geleden verscheen het
ur VOC-bordspel Naar de Oost! op de
en markt, vervaardigd in opdracht van
ie" de gemeente Middelburg en de Stich-
an ting Cultureel Erfgoed Zeeland
(SCEZ). Het bleek een aardig succes
Ia" te zijn, zegt Josien Pootjes van SCEZ.
„Mensen vinden het leuk omdat het
J* Zeeuws is."
Ie- Omdat het vooral ook leerzaam is,
in leek het een aardig idee om ook scho-
id j len ermee kennis te laten maken. Daar-
:e! j voor waren echter wel wat aanpassin-
•s- gen nodig. „Het spel duurde te lang,
VOC-spel
s- waardoor de spanning eruit ging.
11 Daarom was het niet zo geschikt om
I in het onderwijs in te zetten. We heb-
is ben toen contact gezocht met de Pabo,
met het verzoek het spel zo aan te pas-
li sen dat het binnen een uur kan wor
den gespeeld." „We zijn het eerst zelf
gaan spelen", zeggen Willinda Bree-
dijk en Abe Giljamse, die de opdracht
e samen met Emiel de Kam en Mirjam
Geleenst hebben uitgevoerd. „Het
heeft ons veel tijd gekost om uit te vo-
i' gelen hoe het spel precies werkte. Het
was erg ingewikkeld beschreven. Al
j' spelende zijn we het daarom direct
gaan aanpassen."
J Het resultaat is een schoolversie van
5 Naar de Oost!, bestemd voor de boven
bouw van de basisscholen en de basis
vorming in het voortgezet onderwijs,
i Alle scholen in de provincie kunnen
J het vanaf 7 juli gratis afhalen bij een
Willinda Breedijk, Abe Giljamse en Josien Pootjes beproeven het VOC-spel Naar de Oost! foto Ruben Oreel
museum in hun regio. De primeur is
komende vrijdag voor basisschool De
Schoener in Brouwershaven, waar het
eerste exemplaar wordt aangeboden
aan onderwijsgedeputeerde G. van
Heukelom.
Het spel leert de kinderen veel over
het aandeel van Zeeland in de VOC.
Vier a vijf spelers kunnen eraan mee
doen. Zij spelen een rijke Middelburg
se koopman in de zestiende eeuw, die
met groten houten schepen (de Woest-
duyn, de Gecroonde Liefde, 't Vliegent
Hart, De Halve Maen) regelmatig naar
de Oost varen om kostbaarheden zoals
nootmuskaat, kruidnagel, peper, thee,
zijde en mokka in te slaan. Onderweg
moet nauw worden samengewerkt om
de verlangde koopwaar te kunnen be
machtigen. Gevaren die op de loer lig
gen zijn scheurbuik, schipbreuk en in
het ergste geval het zinken van het
VOC-schip. Willinda Breedijk: „Daar
door worden alle spelers erbij betrok
ken. Iedereen kijkt mee of een schip
op de klippen dreigt te lopen." Bij te
rugkeer in de haven van Middelburg
dient er gehandeld te worden om zo
veel mogelijk winst te behalen. De
slimste koopman wint uiteindelijk het
spel, maar het'gaat er ook om geza
menlijk de grote handelsstad Amster
dam af te troeven.
De studenten hebben het spel op diver
se punten aangepast. Zo hebben zij
aan de afbeelding van het VOC-gebied
op het bord een historische wereld
kaart toegevoegd. „Dat vonden we be
langrijk om duidelijk te maken wat
voor grote afstanden het waren", zegt
Abe Giljamse. De kaart bevat tevens
een windroos. De reis wordt gemaakt
door een geblinddoekte stuurman, die
aanwijzingen krijgt van een medereizi
ger. Die mag alleen noord, oost, zuid
en west roepen. „Op die manier leren
kinderen de windstreken kennen."
Een van de voornaamste veranderin
gen is de invoering van een zandloper.
Een speler heeft daardoor maximaal
drie minuten de tijd om goederen op
te halen en naar de thuishaven te ver
voeren. „Daardoor krijg je vaart in
het spel." Verder is de beschrijving
van de spelregels grondig aangepast,
zegt Willinda. „Het was allemaal heel
langdradig. Nu wordt het kort en spe
lenderwijs beschreven, zodat je niet
eerst een uur zit te dubben van: hoe
moeten we nou beginnen?" Het
VOC-spel is leerzaam, concluderen ze.
„Kinderen leren bijvoorbeeld de waar
de die specerijen toen hadden", zegt
Willinda. „Voor hen is het onvoorstel
baar hoe kostbaar het was. Het was
letterlijk peperduur, ter-wijl je het nu
gewoon in een potje koopt."
Zelf hebben ze er vooral ook veel ple
zier aan beleefd. „Als je er eenmaal in
zit, raak je echt bevlogen", merkte
Abe. „De handelsgeest in je komt hele
maal los."
