Ik omring mij graag met mooie dingen
PZC
Restauratie blijkt
ontdekkingstocht
Herenboerderij
Lettenburg
Marco Polo
Antiek Interieur
W3
WOON
De herenboerderij Lettenburg in de Kuitaartse Polder herbergt tal van verrassingen.
foto's Wim Kooyman
De originele vloer van lavasteen in de hal van de woning.
en dat mag de familie ook niet
doen. Graven naar artefacten,
zelfs in eigen tuin, is bij wet ver
boden. Als je een vijver wilt gra
ven en er komt dan wat naar bo
ven, dan is het geen probleem,
want dan is het toevallig, maar
moedwillig de spade in de grond
zetten voor een eigen archeolo
gisch onderzoek mag niet." Sar-
neel: „Misschien wil ik wel meer
vijvers in mijn tuin."
Engeltjes
Het interieur van Lettenburg is
al even bijzonder als de buiten
kant. De hal, met de magnifieke
originele vloer van lavasteen,
grijs met witte krullen, is de
trots van de familie. Kamp: „De
ze lavasteen werd tot 1700 uit
Frankrijk gehaald. Toen was
het op. Deze vloer is letterlijk
goud waard."
In de vroegere wagenschuur
heeft Kamp, communicatietrai
ner van beroep, zijn kantoor
aan huis. Ook Sarneel werkt
vanuit haar geliefde Letten
burg. Zij beoefent de klassieke
homeopathie vanuit de als prak
tijkruimte ingerichte tweede
woonkamer. Tweede, want er is
er nog een. Deze heeft metersho
ge plafonds en op het plafond
prijkt een origineel gipsen oma-
ment van zwaantjes die de
naaktheid van engeltjes verhul
len. In de jaren tachtig keuken
(Sarneel: „Die hier niet past,
dus die moet er uit!zit achter
een voorzetwand, een van de ve
len in het huis, een luikje naar
wat vroeger de bakoven was. Bo
ven is er de ene kamer na de an
dere, met ossenbloedrode origi
nele deuren.
Behalve het gezin Kamp-Sar-
neel, met de twee kinderen, zou
er nog iemand in Lettenburg
'wonen'; Het spook van de oude
monnik. In een van de slaapka
mers werden lang geleden voet
stappen gehoord en voor een
van de bedden verscheen een
man met een kap, de schone
slaapster, toen klaarwakker, in
doodsangst achterlatend. Sar
neel hecht niet veel geloof aan
het verhaal.
„Helemaal niet waar joh, ik ben
hem in ieder geval nooit tegenge
komen." In Lettenburg zouden
ooit monniken verbleven heb
ben toen het Baudeloo in Hulst
vol was.
Zeer bijzonder in het huis is het
bestaan van een zogenaamde
vluchtgang. Een gang vanaf de
zolder (waar de bedienden ooit
sliepen) naar de kelders, inge
metseld tussen twee binnenmu
ren. Wanneer in nood, konden
de bewoners vanaf elke verdie
ping de vluchtgang induiken en
zo het huis verlaten.
Helaas hebben de vorige bewo
ners van de ingangen van de
vluchtgang ingebouwde kasten
gemaakt. Dat de oud-bewoners
weinig ophadden met historie,
blijkt wel uit het feit dat, naast
de voorzetwanden om de 'sche
ve' muren te verhullen, op de
massief eikenhouten planken
schrootjes zijn getimmerd.
„Onbegrijpelijk. We krijgen er
nog een hele kluif aan om alles
weer in originele staat terug te
brengen", zegt Sarneel. Ook
moeten er nog wandschilderin
gen tevoorschijn komen als de
voorzetwanden worden ge
sloopt. De kelders van Letten
burg zijn hoogstwaarschijnlijk
veel ouder dan het huis zelf. Wel
licht zijn het resten van de huis
plaats. De gewelfde krochten
met pekelbak en soms van de hit
te geglazuurde moppen waren
slechts vanaf buiten te bereiken
nadat de deur, overgroeid met
klimop en gebarricadeerd door
een halve meter mos, was ont
zet. De vluchtgang die in de kel-
ders uitkomt, kan mogelijk door
lopen in de grond. „De plavui
zen liggen hier in een ander pa
troon", zegt Sarneel. „Ik heb me
laten vertellen dat er ook een
vluchtgang moet zijn die ergens
in de polder uitkomt. Wie weet
vinden we die ooit."
De restauratie gaat de familie
jaren en handenvol geld kosten.
Sarneel: „Wij wachten tot onze
zilvervloot binnen komt varen."
Wellicht voelt het gezin zich ge
sterkt door weer een andere le
gende over Lettenburg. In de
witte bollen bij de ingang zou
eeuwen geleden de rijke Portuge
se bewoner zijn goud hebben
verstopt. Later werd de proef op
de som al eens genomen, getuige
het feit dat een van de bollen ka
pot is geslagen. De andere witte
bol is nog intact. Wie weet zit
daar wél het goud in.
Sheila van Doorsselaer
Advertentie
"altijd iets aparts"
ST. JACOBSSTR. 25/27 VLISSINGEN TEL 0118-41 24 20 FAX0118-58 41 91
WWWjYNTIEKRANDELMARCOPOLO.NL
Naam: Jeroen de Kuyper
Woonplaats: Middelburg
Beroep: Taxateur kunst en antiek
Belangrijkste gereedschap: Naslagwerk van
Pieter A. Scheen, Boek der beeldend kunste
naars
Op de houten tafel voor hem ligt een complete
muntenverzameling uitgestald. Papiergeld,
diverse muntjes al dan niet in bijbehorende doos
jes, voor Jeroen de Kuyper niets bijzonders. In
één oogopslag heeft hij al gezien dat er geen grote
verrassingen tussen zitten. De Kuyper is erkend
register taxateur kunst en antiek en werkt voor
het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg. Hij is één
van de twee in Zeeland en met zijn 27 jaar de jong
ste.
De taxateur kreeg de liefde voor mooie dingen al
met de paplepel ingegoten. „Ik kom uit een kunst
minnende familie. Mijn opa was de bekende schil
der Piet Rijken en een oom van mij is antiekrestau
rateur. Ik hou ervan om mij te omringen met
mooie dingen." En mooie dingen krijgt hij genoeg
onder ogen. Zoals dat schilderij van Hendrik Jans-
zoon Dubbels een aantal jaar geleden. Een
VOC-werf met schepen. De eigenaars wilden het
bij de vuilnis te zetten. Alleen de lijst wilden ze
nog wel bewaren, om er een spiegel in te doen. Bij
toeval kwam De Kuyper het schilderij op het
spoor. „Bij de veiling bracht het maar liefst
43.000 gulden op. De eigenaars hebben daarvan
een caravan gekocht..."
„Die ontdekkingen, ja die maken mijn vak span
nend. De beste ontdekkingen zijn die, waar je niet
op bent voorbereid. Zoals dat Dubbels-schilderij.
Of een antiek kastje dat ik laatst tegenkwam. Een
dochter had dat kastje nooit mogen openen van
haar moeder. Maar toen die moeder naar een ver
zorgingstehuis ging, moest er iets met de boedel
gebeuren. Dat kastje bleek dus vol te staan met
schitterend Chinees porselein. We vonden er ook
twee houten schedes in. Die zijn voor bijna tien
duizend euro verkocht.
De Middelburger kijkt altijd. „Als ik ergens een
woonkamer binnenkom, weet ik binnen dertig se
conden of het iets is of niet. Ze zeggen dan altijd
tegen me 'oh, kijk daar gaan die oogjes weer heen
l*
en weer'." „Ik kom overal, bij alle lagen van de be
volking. Dat is het leuke aan mijn vak. Dat con
tact met mensen. Je moet ook goed met mensen
kunnen omgaan. Zeker als je een boedel taxeert
na een sterfgeval. Dan kun je niet zomaar roepen
'dat is niks en dat stelt ook niets voor'. Dat moet
je tactvol inkleden. Het vertrouwen winnen van je
klanten, dat is heel belangrijk. Per slot van reke
ning gaat het soms om hele waardevolle spullen."
Een buurman stapt het veilinghuis binnen. „Hé,
Jeroen ik hoorde dat je wapens hebt. Ik heb er
hier ook een paar." De man toont een bijna mans
hoog penvuurgeweer en een aantal degens. „Kijk
maar wat je er mee doet, ik hoor het wel", en weg
is hij. De Kuyper: „Zo gaat dat vaak. Bekenden
brengen spullen in en via via kom je ook aan je ob
jecten. Netwerken is heel belangrijk. Het publiek
moet weten wie ik ben en wat ik doe." Hij bekijkt
de wapens. „Die degens zijn typisch bodemvond
sten. Bij een opgraving gevonden. Dat zie je aan
de toestand van de wapens. Niet echt interessant
voor een verzamelaar, maar wel voor een liefheb
ber. Iemand die zijn restaurant wil aankleden, of
een landhuis."
„Als taxateur moet je een hele brede kennis heb
ben van kunst, antiek en inboedelgoederen. Maar
je moet er ook gevoel voor hebben. Je kunt veel
aanleren, maar het gevoel voor kunst en antiek
niet. Dat fingerspitzengefühl moet je gewoon heb
ben. En ik zou het niet redden zonder mijn naslag
werken. Ik heb alleen al voor het zilver een strek
kende meter boeken staan."
„Ik krijg hier natuurlijk veel spullen uit Zeeland,
maar ook uit de rest van Nederland en Belgié.
Veel mooie objecten uit de provincie herinneren
aan de welvarende VOC-periode. Bijvoorbeeld
het Chinees porselein. Dat is overigens één van
mijn specialismen: de Kangxi-periode, 1661 tot
1722. Prachtig helder blauw-wit kraakporselein.
Daarnaast heb ik een voorliefde voor 18de eeuws
zilver en voor Hollandse tegels uit de zeventiende
eeuw."
Eind dit jaar staat een veiling van Oosters porse
lein op het programma. De Kuyper glundert:
„Daar heb ik een jaar voor gespaard. De hele zol
der staat vol. Geweldig."
Annemarie Zevenbergen
:«dactie bijlagen: 0113-315680
,tfw.pzc-nl
:flail:redactie@ pzc.nl
:3stbus 31, 4460 AA Goes
yvertentie-exploitatie:
soord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
•^uws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
saterdag 26 juni 2004
Hangen op een zitzak
De eeuwenoude heren
boerderij Lettenburg
aan de Meerdijk in de Kuit
aartse polder heeft ongetwij
feld een rijke historie. Le
gendes doen veelvuldig de
ronde maar aan geschreven
bronnen ontbreekt het. De
nieuwe bewoners, Ron en Jo
sephine Kamp- Sarneel, wil
len Lettenburg terugbren
gen in originele staat en te
gelijkertijd de geschiedenis
ontrafelen. De restauratie
blijkt een ware ontdekkings
tocht in en om hun eigen
huis.
Het keldergewelf van de Lettenburg.
Lettenburg is, zo wordt ge
dacht, een verbastering van
'Let op de brug'. In de buurt zou
een brug hebben gelegen. De ge
schiedenis van Lettenburg, in
de volksmond ook wel bekend
als 'De Witte Bollen' vanwege
de stenen bollen aan de ingang,
gaat in ieder geval terug tot
1560. Dit staat zwart op wit op
papier. Het verhaal gaat echter
dat er, op dezelfde .plek, in 1242
ook al een gebouw stond, een zo
genaamde versterkte huisplaats.
Hier is in de archieven niets
over te vinden maar het echt
paar wil, uit respect voor het
huis en om hun eigen drang
naar wetenschap te verzadigen,
het bewijs vinden voor de voor
ganger van Lettenburg.
In ieder geval moet de middel
eeuwse bewoner of opdrachtge
ver van de bouw een welgesteld
en belangrijk persoon zijn ge
weest. Het gebouw was name
lijk omgracht, de eigenaar wilde
zijn gezin duidelijk een be
schermde woonomgeving bie
den.
Dat was niet de reden waarom
de familie Kamp-Sameel Let
tenburg kocht. Zij wilden ge
woon altijd al in een oud huis
wonen en hoewel ze voor
Kamps werk al heel de wereld
hebben rondgezworven, vonden
ze nooit wat ze zochten. Tot
bijna twee jaar geleden. Letten
burg kwam op de markt en het
echtpaar zag zijn kans schoon.
Het was liefde op het eerste ge
zicht.
Ze keken door het achterstallig
onderhoud heen, het onkruid
dat welig tierde en de bomen die
het statige Lettenburg aan het
zicht onttrokken. „Het was een
wildernis toen we het kochten",
zegt Sarneel.
Voormoederen
Al twee jaar is de familie bezig
orde op zaken te stellen. Het wo
nen in zo'n bijzonder huis is een
belevenis op zich. Sarneel: „Ik
'voel' dat ik hier mag wonen.
Een van mijn voormoederen
heeft hier namelijk ooit ook nog
gewoond. Hoewel mijn achter
naam uit deze streek komt, heb
ik er maar heel kort gewoond,
daarna heb ik bijna de hele we
reld gezien. Maar nu ik hier
Gipsen rozet uit de zeventiende eeuw.
woon, voel ik me weer veran
kerd met 'mijn' streek."
Tijdens het verwijderen van on
kruid en graafwerkzaamheden
in de tuin, stuitte Kamp opeens
op kinderkoppen en oude steen
tjes. Onder een twintig centime
ter dikke laag van gewas en
grint kwam een paadje tevoor
schijn, een wagenpad, zo bleek,
wat leidde naar de evenoude gei
ten- of schapenschuur die ook
nog steeds op het erf staat. Met
vereende krachten werd het pad
helemaal blootgelegd. Sarneel:
„Ik wed dat ook de vorige bewo
ners en die daarvoor ook niet ge
weten hebben dat het pad er
lag." Maar er bleek meer. Her
en der kwamen oude funderin
gen aan de oppervlakte en ook
nog een ijsselstenen vloer.
Tijd om een archeoloog in te
schakelen, dacht het stel en de
Stichting Cultureel Erfgoed Zee
land (SCEZ) werd gebeld. Ar
cheoloog Hans Jongepier onder
zocht de resten en kwam tot de
conclusie dat een van de gevon
den funderingen mogelijk een
restant is van de middeleeuwse
huisplaats.
Het wagenpad en de ijsselstenen
vloer zijn van een latere perio
de, waarschijnlijk zeventiende
of achttiende eeuw. In een hoek
van het huis zit vermoedelijk
een beerput in de grond, sporen
op de gevel duiden op de vroege
re aanwezigheid van een stortko-
ker. In de voorhof van Letten
burg staat nog een eeuwenoude,
metersdiepe waterput, waar in
de buurt wellicht een oude was
plaats onder het gras kan lig
gen. En zo zal het erf ongetwij
feld meer geheimen verbergen.
Jongepier zal echter niet meer
verder vorsen. „Wij doen geen
nieuwsgierigheidsonderzoeken
in de serie woonberoepen
staat wekelijks een beroep
op het gebied van wonen
centraal. De meest
uiteenlopende personen
komen aan bod: van
stukadoor en architect tot
ambtenaar
welstandscommissie of
glazenwasser. Vandaag: de
taxateur kunst en antiek.
foto Ruben Oreel
