Kleine woordenschat snel geleerd KOOP m PZC °rpshüis Welko wit glas Vertrouwen van Vrije energiemarkt is voor werknemer in de grootverbruiker teleurstellend overheid gesloopt PZC Wat kun je zeggen met tweeduizend woorden? ga terug HOOFDWEG OOSTZIJDE 01/ n dames Minister somber over vrije wereldmarkt Met analfabete inburgeraars kun je beter de straat opgaan de bak r;tr: n n FS) In.: M 19 juni 1954 zaterdag 19 juni 2004 Met de beheersing van twee duizend woorden in de Ne derlandse taal, kan volgens des kundigen aan een reeks prakti sche zaken worden voldaan. Je kunt er een hedendaagse roman mee lezen. Ook een gesprek over een alle daags onderwerp is te volgen. De gesprekspartner moet dan niet al te snel spreken, anders gaan de woorden en zinnen in rook op. Bovendien is het met deze taal kennis mogelijk vrij uitgebreid over jezelf te praten. Ook een niet al te gespecialiseerde docu mentaire op radio of tv valt te volgen, en je kunt er een eenvou dige brief mee opstellen. Wie met een woordenschat van twee duizend woorden echter een for mele brief moet opstellen, heeft daarbij wel een woordenboek nodig. Een Nederlandstalig kind spreekt op vierjarige leef tijd gemiddeld ook tweeduizend woorden en kan er drieduizend begrijpen. Op twaalfjarige leef tijd is dat aantal al opgelopen tot zeventienduizend. De woor denschat van volwassenen is zelfs vijftigduizend tot zeventig duizend woorden groot. Maar dat is maar papieren kennis. De gemiddelde volwassen Nederlan der spreekt met zo'n tiendui zend woorden. GPD Buitenlanders die zich in Neder land willen vestigen moeten 2000 woorden kennen. Dat geldt ook voor Turkse en Marokkaan se migranten die hier al jaren lang zijn en de taal niet spreken. Wat stelt zo'n woordenschat ei genlijk voor„Met tweeduizend woorden kun je best een eenvou dige roman lezen. doorThea van Beek en Carine Neefjes Wie een analfabete, Marok kaanse vrouw de Neder landse taal wil leren, moet met haar naar buiten gaan. Zo min mogelijk binnen schooltje spe len en zo veel mogelijk de boer op. Ga bijvoorbeeld samen met haar naar school om haar kind af te halen en leer haar juffen en meesters begroeten. Praktijk situaties beklijven, oefeninge tjes uit boekjes niet." Dat zegt taalkundige Koen Jaspaert, lid van de Adviescom missie Normering Inburgerings- eisen. De commissie presenteer de gisteren een advies waarin staat dat zowel nieuwkomers als oudkomers (migranten die hier al jaren zijn en geen Neder lands spreken) minimaal 2000 woorden moeten kennen. Voor migranten ouder dan 50 jaar die analfabeet zijn, ligt de lat iets lager. Zij hoeven geen 2000 woorden te kennen, maar moe ten wel het Nederlandse alfabet leren en een beetje kunnen le zen en schrijven. Van de 460 duizend oudkomers is een groot deel analfabeet. Jaspaert, docent op de universi teit van Leuven (België) en ge specialiseerd in Nederlands als tweede taal, legt uit hoe moei lijk het is voor analfabete al lochtonen om een andere taal te leren dan de moedertaal. „Be grippen als 'woord', 'zin' of een letter' kent een analfabeet niet. Regeltjes leren heeft dus geen zin, je moet op zoek gaan naar si tuaties waarin mensen graag iets in het Nederlands zouden willen zeggen. Ik noem dat 'uit de buik praten'; ze zijn dan heel erg gemotiveerd om iets te le ren." Maak de taalcursussen niet te moeilijk, waarschuwt Jaspaert. „Van het praatje aan de schoolpoort niet te snel over schakelen op een ouderavondge sprek in het Nederlands. Dat is te moeilijk en dan verdrinken de cursisten." Nieuwkomers en oudkomers met een uitkering die verplicht zijn om te solliciteren, moeten tweeduizend woorden kennen. Met die woordenschat moeten de meesten zich aardig kunnen redden, menen taaldeskundi gen. „Met die hoeveelheid tot je beschikking kun je het alledaag se taalgebruik begrijpen. Bij de woorden die je niet kent, kun je daar dan toch een soort recon structie bij maken", zegt René Appel, hoogleraar taalverwer ving en Nederlands als tweede taal. Herhaling Volgens Appel gaat het dan om vrij simpele basiswoorden waar mee je gemakkelijk uit de voe ten kunt. Woorden als schamel, schrander of frequent vallen daar niet onder. „Het leren van nieuwe woorden hangt af van de herhaling. Ideaal is per les ze ven nieuwe woorden te leren en die ook zeven keer te herhalen, zodat de nieuw geleerde woor den kunnen inslijten." De twee duizend zijn volgens M. Hattink van het Centrum Educatie en Dienstverlening 'huis-, tuin- en K 1 A A R S r»^r"> m ■totoo^ Zo min mogelijk binnen schooltje spelen en zo veel mogelijk de boer op. keukenwoorden'. „Het zijn de woorden die frequent voorko men in de Nederlandse taal, zo als deur, tas, vloer of licht. Woorden van vier lettergrepen komen daarin minder voor." Hattink ontwikkelt taaipro gramma's voor anderstalige leer lingen tussen de twaalf en acht tien jaar die het voortgezet on derwijs volgen. „Het niveau van de leerlingen op wie wij ons rich ten loopt uiteen van analfabeet tot vrij hoog opgeleid. Dat geeft dus flinke individuele verschil len. Je een vreemde taal eigen maken heeft veel te maken met de capaciteit van het geheugen. Omdat analfabeten zich niet kunnen beroepen op de kennis van het lezen en schrijven, heb ben zij zich juist getraind in het goed onthouden." In het door Hattink ontwikkelde lesmateri aal leren analfabeten in de eer ste acht weken tussen de 450 en vijfhonderd Nederlandse woor den. „Afhankelijk van leeftijd en intelligentie heeft een analfa beet dus ruwweg 32 weken no dig om de tweeduizend woorden te leren." Samen met E. Nieuwborg was P. de Kleijn samensteller van het Basiswoordenboek Neder lands. Het bevat tweeduizend van de meest gebruikte woorden en hun betekenissen in de Neder landse taal. „Met die woorden foto Harmen de Jong/GPD kun je je aardig redden in de Ne- derlandsè samenleving. Je kunt er een eenvoudige Nederlandse tekst mee lezen. Maar een brief van bijvoorbeeld een verzeke ringsmaatschappij zal niet zo goed lukken. Daarvoor is zo'n tekst te specialistisch", aldus De Kleijn. „Er bestaat een groot verschil tussen actief en passief taalgebruik. Mensen kennen veel woorden, maar gebruiken die in de praktijk niet." GPD Tientallen bijeenkomsten hield de FNV afgelopen weken om uit te leggen waar het misging met het prepensioen. Maandag wordt bekend of ook de vak bondsleden de kabinetsvoorstel len over vroegpensioen afwij zen. door Koos van Wees Woedend waren de metaal- werknemers die onlangs door hun vakbondsonderhande laar Anne van Dijk werden bijgepraat over het prepen sioen. „De algemene teneur was: het kabinetsvoorstel is te recht afgewezen. En laten we in vredesnaam de zaken zelf rege len en zover mogelijk van die on betrouwbare overheid vandaan blijven." Van Dijk was een van de men sen die de afgelopen weken de meningen peilde onder gewone vakbondsleden over het misluk ken van de onderhandelingen over het prepensioen. En hij con stateerde in de metaal een grote actiebereidheid. „Het vroegpen sioen vervalt, de Arbeidstijden wet wordt verruimd, arboregels geschrapt, de WW staat ter dis cussie, de WAO is uitgekleed. Het gaat steeds verder. Mijn le den hebben nu zoiets van: laten we het maar uitvechten." De mensen in de metaal hebben volgens Van Dijk ook alle recht van klagen. Het is een van de sectoren waar de vut-regeling al is omgebouwd in een prepen sioen, inclusief overgangsrege ling. De leeftijd waarop mensen met vervroegd pensioen gaan is al omhoog gegaan, de premies zijn verhoogd. Het kabinetsvoor stel doet in een klap alle inspan ningen van werknemers- en werkgeversorganisaties teniet. „De mensen zijn boos. Het ver trouwen in de overheid is ge sloopt", zegt Van Dijk. Vice-voorzitter en cao-coördina tor van FNV Bouw John Ker- stens deelt die visie. Hij was aan wezig op regiobijeenkomsten in Arnhem en Woerden en zag hoe zijn achterban het kabinetsvoor stel unaniem afwees. „Het kabi netsvoorstel doet geen enkel recht aan de specifieke omstan digheden in de bouw. Het is zwaar werk, daar wordt geen re kening mee gehouden. Boven dien is er onder mijn leden een sentiment dat de vakbond ook eens nee moet durven zeggen. Er is voldoende gepolderd, vin den ze. Het is een optelsom, be toogt Kerstens. De cao-onder handelingen in de bouw zijn be gin april stil gelegd. Op tafel lig gen nog steeds een aantal werk- geversvoorstellen die volgens hem feitelijk neerkomen op een inkomensachteruitgang. Werk gevers willen schrappen in de vergoedingen voor reisuren en overwerk en eisen hogere werk nemerspremies voor het ouder domspensioen. Strategie Afgelopen donderdag kwamen de voorzitters en cao-coördina toren van de FNV-bonden bij een om de strategie te bepalen na de uitslag van het referen dum onder hun leden. Kerstens: „Alles wijst erop dat de leden de afwijzing van het kabinetsvoor stel steunen, maar wat betekent dat?". Kerstens wil niet zeggen wat is besloten. Woordvoerster van de vakcentrale FNV Bianca Teeling zegt dat alles afhangt van de mate waarin de FNV-le- den het voorstel afwijzen. De termijn waarbinnen mensen hun stem konden uitbrengen sloot afgelopen nacht om 24.00 uur. De vakcentrale heeft geen idee hoe de mensen gestemd heb ben. Tussenstanden zijn niet ge meten. „Maar het is nogal een verschil of je het voorstel afwijst met zes tig tegen veertig procent of met negentig tegen tien. Of hoe het verdeeld ligt tussen de grote en kleinere bonden. Dat bepaalt toch je vervolgstappen." De bond heeft niet overwogen de mensen in het referendum te vragen naar hun actiebereid- heid. Eerst kijken of het kabi netsvoorstel wordt afgewezen, is de opvatting. Dat er een lande lijke actiedag komt ligt voor de hand, maar zijn werknemers ook bereid het werk langere tijd neer te leggen? In cle praktijk zal het vooral van de cao-bespre kingen afhangen, zegt Anne van Dijk. „Daarin komt alles samen. Mensen zien dan het duidelijkst wat al die voorstellen voor hen persoonlijk betekenen en hun houding bepalen." GPD door Maurice Wilbrink De grote energieverslinders in Nederland zagen eind ja ren negentig reikhalzend uit naar de vrije markt waar ze hun elektriciteit en gas zouden gaan inkopen. Ze hadden reden tot optimisme: nieuwkomers, voor al buitenlandse partijen, ston den te dringen om zich op deze grote markt te begeven. Lagere prijzen, en meer flexibiliteit voor de klant moesten wel het gevolg zijn. Vijf jaar later overheerst een gevoel van lichte teleurstelling. De prijzen zijn nauwelijks ge daald, en de markt van stroomle- veranciers wordt gedomineerd door een paar grote, Nederland se energiebedrijven. Kenners van deze markt voor spellen dat de consumenten markt, die over een paar weken opengaat, dezelfde teleurstel ling zal opleveren. Algemeen directeur Hans Grünfeld van de VEMW (de ge zamenlijke grotere en grootver bruikers van energie in ons land) zegt dat de eerste 650 be drijven die zelf hun stroom kon den gaan inkopen grote ver wachtingen hadden. Naast de bekende energiebedrijven Ene- co, Nuon en Essent, kwamen het Zweedse Vattenfall, het Ameri kaanse Reliant en andere (voor al buitenlandse) bedrijven naai de nieuwe markt. „Er leek grote dynamiek te ont staan. Maar Enron, TXU en Energy XS gingen failliet, Vat tenfall en Reliant trokken zich terug. Energieleveranciers die niet zelf energie konden opwek ken, maar het moesten hebben van de inkoop, probeerden goed kopere stroom in het buitenland te kopen. Maar er is simpelweg te weinig capaciteit om het hier heen te transporteren." Gerard Wyfker, werkzaam bij werkgeversvereniging Metaal unie. sloot afgelopen jaren na mens meer dan duizend middel grote metaalbedrijven energie contracten. Enthousiasme Ook hij constateert dat er aan vankelijk groot enthousiasme was bij ondernemers om te profi teren van de nieuwe vrije markt. Elfhonderd metaalbedrij ven stapten in 2002, toen de energiemarkt voor middelgrote gebruikers open ging, meteen over naar een andere leveran cier. „Dat was liefst driekwart van de bedrijven die Metaalunie vertegenwoordigt Wyfker constateerde dat vooral nieuwe aanbieders er heel veel voor over hadden om een plek op de Nederlandse markt te ver overen. De leveringsprijs van elektriciteit daalde direct bij het vrijmaken van de markt op 1 januari 2002 met 28 procent. Wyfker: „Ik vraag me nu af of le veranciers bij die eerste contrac ten wel een winstmarge maak ten." De ondernemers namens wie Ge rard Wyfker onderhandelde, za gen direct hun energielasten te ruglopen, maar hun tevreden heid sloeg in 2003 radicaal om. Vooral het faillissement van Energy XS veroorzaakte een schok op deze markt. Veel mid delgrote ondernemingen moes ten binnen tien dagen elders op de marlet hun stroom inkopen, omdat Energy XS niet meer aan zijn contractuele verplichtingen kon voldoen. De echte prijsvech ters van het eerste uur waren echter verdwenen of overgeno men door grotere partijen. Wyfker zag zich genoodzaakt contracten te sluiten met stroom- prijzen die tientallen procenten hoger lagen. Hij probeerde de schade beperkt te houden door contracten aan te gaan met een korte looptijd - veel onderne mers waren zich nu bewust ge worden van de risico's die ook aan een vrije markt kleven. ENERGIEMARKT De grote gebruikers zien nu met toenemende zorg dat de lang zaam volwassen wordende ener giemarkt steeds minder liquide wordt - er zijn minder leveran ciers, de termijnmarkt functio neert niet optimaal, en ook de spotmarkt, waar snel extra stroom kan worden ingekocht, verliest aan betekenis. Uit de ervaringen die inmiddels zijn opgedaan met de liberalise ring van de energiemarkt voor door Sal Stam Het overleg over een vrije re wereldhandel vormde de afgelopen dagen een be langrijk thema op de confe rentie van Unctad, de VN-or- ganisatie voor handel en ont wikkeling. De aloude tegen stellingen tussen Noord en Zuid zijn minder groot dan ze waren, maar dat brengt een handelsovereenkomst niet direct dichterbij. De meningen over het welsla gen van de besprekingen die in het kader van de zogeheten Doha-ronde worden gehou den liepen na afloop van de bijeenkomst uiteen. Volgens minister Van Ardenne (Ont wikkelingssamenwerking) is het nog zeer cle vraag of het overleg volgend jaar tot een goed einde komt. Haar colle ga Brinkhorst van Economi sche Zaken ziet ook de nodige voetangels en klemmen, maar is optimistisch over het verde re verloop van de onderhande lingen. Volgens Brinkhorst heeft de bijeenkomst van Sao Paulo absoluut zin gehad. De 'erken ning' dat er tussen ontwikke lingslanden onderling (grote) verschillen bestaan is een voorwaarde om verder te ko men in het handelsoverleg, zo zei hij. Rijke en arme landen raken in verband met de glo balisering steeds meer geïnte greerd. In dat kader is het van groot belang dat niet al leen de handel tussen Noord en Zuid. maar ook tussen zui delijke landen onderling wordt bevorderd, zo zei hij. De handelsbesprekingen lie pen in september vast op een WTO-conferentie in de Mexi caanse badplaats Cancün. Een groep ontwikkelingslan den onder aanvoering van Brazilië en verenigd in de zo geheten G20, zette zich schrap en weigerde een ak koord te sluiten met machts blokken als de Europese Unie en de Verenigde Staten. De westerse landbouwsubsidies jrssE ik'u'I tien 1 fidi zij men i sel vormden een groot struikel blok in Cancün. Volgen; Brinkhorst hebben de landen van de G20 in Cancün duide lijk laten zien wat ze niet wil- len en is het nu zaak om te la ten zien waar de groep wel OOF voor staat. Hij verwacht da: er volgende maand in Genève fEM een kaderovereenkomst op pa. pier staat die de basis vormi voor verder overleg, Hij zei verder dat de G20 verplicht is om de integratie van de arm ste landen te bevorderen, i Dat laatste is niet eenvoudig Itnot Verscheidene landen in het ar mere zuiden hebben onder ling allerlei obstakels opge worpen waardoor de handel ook daar verstoord is. Zo kun nen Afrikaanse landen in he; grote India lang met al hu?, producten kwijt. Ze lope aan tegen invoertarieven, vooral voor producten die bewerkt zijn, zoals kleding. lerti ie wij ij. Dal dheid enigd OP 1 terl Opengooien Minister Van Ardenne zei dat het van groot belang is dat In- dia zijn grenzen meer open gooit. Makkelijk is dat met, zegt ze, want ondanks de eco nomische groei in het Aziati sche land is de armoede ook daar groot. „Er wonen daar 650 miljoen arme boeren. De regering voert het liefst onbe werkte producten in, zodat de bevolking zelf de toegevoegde waarde kan creëren. Ik be grijp dat ook wel, maar hier ligt nog wel een probleem dat moet worden opgelost." De kans dat het WTO-overlegro korte termijn zal worden los getrokken acht de bewinds vrouw niet groot. Het tij niet zo gunstig en het is dat om 'zeer de vraag' of de Do ha-ronde volgend jaar de eindstreep zal halen, zoals de bedoeling is De minister wees erop dat de komende tijd zowel in Europa als de VS een aantal kwesties intern de nodige aandacht ken, zoals de samenstelling van een nieuwe Europese Commissie en de presidents verkiezingen in de VS. ANP igeb (im ijk in sdi F'A ZLM - Een festijn van de Zui delijke Landbouw Maatschap pij laat Goes op zijn grondves ten schudden. Op de eerste dag van het feest, vrijdag, reed al een colonne van honderden au to's lang door het Zuid-Beve- landse landschap, en op de tweede dag werd het bij een tentoonstelling in Goes zo druk dat de kassa's tegen het middaguur de duizenden geïn teresseerden niet langer kon den bedienen. ELEKTRICITEIT - Op Schou- wen-Duiveland is praktisch ie dereen inmiddels weer aange sloten op het elektriciteitsnet. Eerder gold dat ook al voorde waterleiding. Alleen de zeer kleine buurtschappen wachten nog op aansluiting. ;«i IS! )Dl wet ::«r |oei KERNREACTOREN - Twee bflti Nederlandse geleerden pubh- je: ceren vandaag in het üjd-s - is schrift Electro-/Techmek eei idee om in kernreactoren vlod-i ïzes bare brandstof te gebruiken:.: plaats van uraniumstaven, zo als die al twee jaar in zijn in de Noors-Nederl: reactor in Kjeller. Ze dit willen toepassen op nieuw, te bouwen reactors: ze ver-j wachten er bepaalde technok gische voordelen van. De grote energieverslinders in Nederland zagen eind jaren negentig reikhalzend uit naar de vrije markt waar ze hun elektriciteit en gas zouden gaan inkopen. Nu, zo'n vijf jaar later, overheerst de teleurstel ling. foto Vincent Jannink/ANP de middelgrote en grootverbrui kers, zijn al wel enkele lessen te trekken voor de komende tijd, als de markt voor consumenten wordt geopend. Grünfeld houdt er rekening mee dat prijzen flink zullen schommelen en dat particulieren in het nadeel zijn, omdat ze niet in staat zijn de kennis te vergaren om optimaal van de nieuwe markt te profite ren, ook al omdat ze niet georga niseerd zijn. „Het kost de grote verbruikers al moeite om hun be langen op dit terrein goed te or ganiseren." De ervaringen van de grotere energieverbruikers leren dat de passieve klanten eerder nadeel ondervinden op een vrije markt. Gerard Wyfker: „Ondernemers die zich actief opstelden, kon den de afgelopen jaren in ieder geval profiteren van prijsda lingen. Een consument die niets onderneemt, schrijft in feite een blanco cheque uit aan het ener giebedrijf waar hij nu klant is. Dat energiebedrijf is straks niet meer de vertrouwde monopolist met de vaste prijzen." GPD Dit is de zesde aflevering in een se rie over de liberalisering van de energiemarkt per 1 juli. Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationpark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax: (0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax: (0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax:(0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454647 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden, zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag) per maand: 19,45 per kwartaal: 56,60 per jaar: €217.00 Voor toezending per post geldt eer toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode, PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 314460 AA Goes Losse nummers per stuk; maandag t/m vrijdag: 1,20 zaterdag: 1,70 Alle bedragen zijn inclusief 6/»bi« Bankrelaties: ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezen. Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113)315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax:(0113)315549 Rubrieksadvertenties (kleintjes? Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord-en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax: (0114)372771 Internet: www.pzc.nl/adverteren Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een ondordeel van hot Wegener-concern. Do aan ons verstrakte gegevens hebban wij opgenomen in een bestand dat wordt gobmikt vo (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante d|on5,c duclen van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig g«* de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden dij i Postbus 31,-1460 AA Goes Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 4