)e hiphop
s volwassen
eworden
De stemmenverzameling van Zucchero
(T
Popgeschiedenis
op Pinkpop-dvd' s
25
Van getto
naar galerie
woensdag 16 juni 2004
et feestje is even omstreden als de recente herden
king van vijftig jaar rock-'n-roll. Maar het is een
feit dat er dit jaar uitgebreid wordt stilgestaan bij
25 jaar bestaan van de hiphop. Gaf Bill Haley in 1954 met
Rock Around The Clock het vermeende startsein van de
rock-'n-roll, de release van Rappers Delight van Sugarhill in
1979 wordt door menigeen gezien als het startpunt van de aan
het getto ontsproten levensstijl. Hoe betwistbaar ook, hip
hop-liefhebbers kunnen hun lol op. Het reizende circus 'Hip
Hop Immortals' doet na New York, London, Tokyo en Sydney
nu Rotterdam aan. Een foto-tentoonstelling, een kloek jubi
leumboek, een dvd en diverse optredens onderstrepen het be
lang van de stroming
Salt-N-Pepa
foto Mark Seliger/Hip Hop Immortals
Eigenlijk is er niks nieuws
onder de zon. Toen de
Rolling Stones veertig jaar gele
den hun roemruchte opwach
ting maakten, meende de goege
meente slechts een stel onbe
schaafde schreeuwlelijken te ho
ren. Ook bij hiphoppers worden
veel vraagtekens geplaatst door
mensen die het fenomeen van
een afstandje beschouwen. In vi
deo's meent de buitenwacht
vooral seksistische, homofobe
en ge weid verheerlijkende gang
sters en pooiers te zien en te ho
ren. Met dikke gouden kettin
gen om de nek, omringd door de
grootste slettebakken van het
getto.
Clichés worden deels bevestigd
in het overigens schitterende fo
toboek Hip Hop Immortals. Het
is een ode aan de in de ogen van
de samenstellers honderd be
langrijkste hiphop-artiesten tot
nu toe. Die benadering is nobel,
maar kent zijn beperkingen.
Auteur Bonz Malone draait re
gelmatig om de hete brij heen
als het gaat om de criminele an
tecedenten van verschillende ar
tiesten. In bad zien we 2Pac, dis
creet ingezeept door fotograaf
David LaChapelle, een methode
die Annie Leibovitz ooit ge
bruikte voor een beroemd gewor
den foto van Woopie Goldberg.
In plaats van een olijke actrice
zien we een man met een even
charismatische als gemene kop.
In de tatoeages op de afgetrain
de torso zijn wapens en kogels
verwerkt. Hij oogt als het ideale
'bad character', een rol die hij in
diverse films inderdaad heeft
waargemaakt.
De pose in bad was helaas voor
hem meer dan een act, ondanks
het feit dat 2Pac op een andere
foto van LaChapelle even geloof
waardig in de rol kruipt van een
nostalgische vagebond, een pio
nier die in de 19de eeuw met
moeder, kind en paard naar het
Westen trekt. In de harde dage
lijkse realiteit moest 2Pac zijn
criminele nevenactiviteiten in
1996 met de dood bekopen. Zijn
rivaal Notorious B.I.G., ook ver
tegenwoordigd in het boek,
Public Enemy
werd enkele maanden later uit
wraak omgelegd. Gangsters of
niet, het machismo wordt door
veel hiphoppers gecultiveerd.
Het levert voorspelbare foto's
op van mensen als E.P.M.D.,
DMX en Jay-Z. Vanuit een nos
talgische maffia-auto richt een
lid van een rapgroep zelfs een
geweer op de-fotograaf. De foto
is angstaanjagend, doch hooguit
verrassend voor de fijnproevers.
De geportretteerde Beatnuts
staan allerminst als geweldda
dig bekend.
Rijke bovenlaag
Excessen trekken van oudsher
de aandacht. Maar het staat bui
ten kijf dat rappers op zeer di
verse wijze sociaal commentaar
leveren op de ontwikkelingen
binnen de Amerikaanse onder
klasse. Al hebben de belangrijk
ste vertegenwoordigers van het
genre zich reeds lang aan de
marge ontworsteld. Artiesten
als Eminem, Jay Z. en Dr. Dre
behoren tot de rijke bovenlaag.
De in Nederland nauwelijks be
kende Master P, in Hip Hop Im
mortals afgebeeld als een gesoig
neerde heer in kaki, drong als
eerste rapper zelfs door tot de
Forbes 500. Hij heeft een eigen
platenlabel, een telefoonmaat
schappij en voert een eigen kle
dinglijn. Na het wereldwijde in
zakken van de cd-verkopen is
de modebranche door meer hip
hoppers ontdekt als nieuwe
goudmijn.
Verder heeft hiphop grote in
vloed op de ontwikkeling van de
foto Jesse Frohman Hip Hop Immortals
muziek, de danscultuur (break
dance), de kunst (graffiti) en de
mode. Voeren artiesten eigen
kledinglijnen, geannexeerd door
jonge rappers worden ook geijk
te modemerken in een geheel
nieuw perspectief geplaatst.
Neem Lil' Kim. Op een foto van
opnieuw David LaChapelle is
haar blote huid volgestempeld
met het embleem van Louis Vuit-
ton, een prestigieus tassenmerk.
De middenklasse mag het patse
rig vinden, in het getto vormen
dure labels het ultieme teken
van succes.
Wat opvalt aan Hip Hop Immor
tals is dat er werk van veel ver
schillende fotografen te zien is.
De stroming lijkt het te moeten
stellen zonder een huisfoto
graaf, zo iemand als Annie Lei
bovitz, de voor de Rolling Sto
nes werkende vrouw die in de
jaren zestig en zeventig in haar
eentje een complete generatie
artiesten van een imago voor
zag. De hiphopcultuur lijkt voor
een dergelijk monopolie te ver
splinterd, al geldt The Source al
meer dan tien jaar als een toon
aangevend blad.
Het grote succes biedt een aan
tal hiphoppers de kans te wer
ken met de grote namen uit de
wereld van de muziek- en mode
fotografie. De genoemde David
LaChapelle wordt op grond van
zijn fantastische kleurenge-
bruik en zijn originele invalshoe
ken weieens omschreven als de
'Fellini van de fotografie'. Zijn
vakmanschap toont hij in het
boek ook met foto's van Missy
Elliott, Eminem en de Beastie
Boys. Ook beroemdheden als Jo
nathan Mannion, Nitin Vadu-
kul, Jamei Shabazz, Jeanette
Beekman en Danny Clinch wer
ken mee aan Hip Hop Immor
tals.
Dat de stroming ook een subtie
lere kant kent, lijkt vooral Chris
tian Witkin uit te willen dragen.
De beroemde modefotograaf,
zoon van een Amerikaanse va
der en een Nederlandse moeder,
voegt zich met zijn portretten
van artiesten als Eve, Nas en Me
thod Man onder de grote klassie
ke portretfotografen. Waarmee
Hip Hop Immortals ook voor
niet-ingewijden uitgroeit tot
een uiterst interessant project.
Carel van der Velden
Hip Hop Immortals: the photo exhibi
tion is t/m 8 augustus te zien in gale
rie VIP's op het Westelijk Handelster
rein in Rotterdam. Tijdens de exposi
tie vindt ook de Nederlandse lance
ring van de dvd 'We got your kids'
plaats, een documentaire die de ge
schiedenis van hiphop in kaart
brengt.
Jan Smeets durfde er niet aan
te beginnen, aan het samen
stellen van een reeks dvd's over
de geschiedenis van Pinkpop.
Ondernemer Maurice Schmitz
(44) wel. En dat heeft hij gewe
ten. „Hoeveel uur ik aan de
dvd's gewerkt heb?" Bijna valt
Maurice Schmitz van zijn stoel.
„Onlangs zei mijn vrouw tegen
me: 'Zullen we het woord Pink
pop deze week eens niet gebrui
ken?' Om aan te geven dat in dit
huis de afgelopen 2,5 jaar alles
zowat draaide om Pinkpop.
Maar het was het waard. Nu is
een stukje Nederlandse popge
schiedenis vastgelegd. Dat was
anders niet gebeurd."
In zijn woonkamer aan de rand
van Nijmegen kijken we even la
ter naar de beelden van de eer
ste twee dvd's, die onder de noe
mer Vintage Years de jaren
1970-1974 en 1975-1979 be
slaan. Met in de beginjaren ama
teurbeelden van Pinkpopbezoe
ker van het eerste uur, Ruud
van Wersch uit Geleen. Afgewis
seld vanaf halverwege de jaren
zeventig met 'echt' camerawerk
van de Hilversumse omroepen.
En we zien mooie taferelen. De
eerste hippies arriveren in Ge
leen, per Kever, beschilderde
bus en per trein. Jongeren sjou
wen met kratten over het festi
valterrein en bieden wiet en
hasj te koop aan. Verliefde paar
tjes, campinggasten die hun tent
jes opbouwen en Jan Smeets,
met ruige baard, die een groot
Pinkpopbord tegen het podium
nagelt.
Natuurlijk ontbreekt de muziek
niet. Vanuit de verte zien we
Partner op het podium staan, de
enige Limburgse band van de
eerste tien jaar die de film ge
haald heeft. Rory Gallagher ver
maakt het publiek in de regen
met het nummer Laundromat.
Nils Lofgren, nog altijd actief
als gitarist bij Bruce Spring
steen, maakt een sprong op een
trampoline. En we zien Captain
Beefheart in 1974 landen in
Beek en met drie witte Merce-
dessen richting Geleen rijden,
waar een oudere man de gitaar
koffers in ontvangst neemt.
„Unieke beelden", vertelt
Schmitz, die tot zijn studenten
tijd woonde in Limburg. „Dat
optreden heb ik zelf nog gezien.
Dat was sensationeel. Zo ruw
had ik popmuziek nog nooit ge
hoord. Ik word er sentimenteel
van als ik het terugzie."
Geen medewerking
Heel veel muziek heeft de dvd's
trouwens niet gehaald. Omdat
managers en platenfirma's geen
medewerking willen verlenen
aan het grootscheepse project.
Daarom geen beelden van de in
een roze outfit gestoken Elvis
Costello tijdens een hagelbui,
geen doorbraakoptreden van
The Police, geen piepjonge Tom
Petty en ook geen Dire Straits
met zenuwachtige Mark Knop-
fler.
„De dvd-markt is booming. Ma
nagers en platenmaatschappijen
plannen zelf allemaal dvd's.
Da's het bizarre van dit project.
Terwijl de beelden destijds ge
maakt zijn om te laten zien aan
het publiek, blijven ze wellicht
voor altijd op de plank liggen in
Hilversum. Van Rory Gallagher
mochten we één liedje gebrui
ken. We hebben prachtige beel
den van zanger/gitarist Lowell
George van Little Feat met gro
te cowboyhoed op. Mogen we
niet gebruiken. Maar ondanks
alle beperkingen vind ik dat de
sfeer van Pinkpop op de dvd's
overeind blijft."
Schmitz, die met zijn bedrijf
ArtMARK culturele en cultuur
educatieve producties maakt,
wist van tevoren dat het een
moeilijke klus zou worden.
Daar had Jan Smeets hem na
drukkelijk voor gewaarschuwd.
Het begon pas te lopen toen hij
met zijn kompaan Hans Vriezen-
berg in contact kwam met Uni
versal Pictures Benelux. Univer
sal Music sloot aan en daarna
konden ze beginnen: het verza
melen en 'oppoetsen' van film
materiaal en het monteren van
de hele hap.
„Ruud van Wersch heeft uniek
filmmateriaal van de eerste ja
ren. En in Hilversum ligt zoveel
in de archieven. Veel materiaal
is trouwens verdwenen. Wegge
gooid voor een deel. En voor een
ander deel in het bezit van free
lancers, die destijds vaak in op
dracht van een omroep werkten.
Daar hebben we geen zicht op
kunnen krijgen. Daarna begon
nen de onderhandelingen met
de artiesten, via platenfirma's
en managers. Dat speelde zich
voornamelijk af in Los Angeles,
New York en Londen."
De Vintage Years zijn onlangs
gepresenteerd. Het is de bedoe
ling dat dit jaar nog twee dvd's
zullen verschijnen: Pinkpop The
Eighties Volume 1 en Pinkpop
The Nineties Volume 1 Daarna
zullen alle betrokken partijen
de balans opmaken en de haal
baarheid van eventuele verdere
uitbreiding van de serie bepa
len. „Indien mogelijk komen er
twee delen van de jaren tachtig
en negentig. Maar het zal niet
makkelijk worden, ook al is er
meer dan genoeg materiaal.
Veel bands zijn nog altijd actief.
Dat is een nadeel voor ons. Die
zullen eerst met een kritisch oor
de opnamen willen bekijken."
Bart Ebisch
Pinkpop 1979
foto Ruud Hoff/ANP
ucchero (48) viert als enige Italiaanse
Jrockster wereldwijd successen. Be-
artiesten willem maar al te graag
et hem op de plaat, zo is op zijn nieuwe
Zucchero Co te horen. Binnenkort
^thij op Bospop in Weert.
fJste indruk: leraar geschiedenis. Wilde
!3raos, snorretje en baardje. Spijker-
donker colbertje en idem shirt. Met
Ne sofa van de 'burgemeesterskamer' in
Jhe Grand in Amsterdam zijn onaf-
®eidelijke zwart-wit geruite pet.
jisZucchero (achternaam: Fornaciari),
'«aliaanse rockster, multimiljonair en al-
^"vriend op promotietournee. Hij
in het rock-'n-roll wereldje de meeste
van allemaal. Maar praat net zo
gelijk met de pers en met zijn fans, al is
«laatste soms best moeilijk, zeker in Ita-
;*aarhij sinds jaar en dag God is. „In Ita-
^ampen mensen je meteen vast en begin
ne schreeuwen, da's hier gelukkig an-
Efj gisteren kwam ik aan op het vlieg-
Japaar Duitse fans herkenden me
phvamen een praatje maken. Dat vind ik
peueuk,"
pt telefoonboekje van de peetoom van
kinderen van Sting en Paul Young staan de
namen van Bono, Macv Gray en Eric Clap
ton. Of ze - Brian May, Elvis Costello en Lu
ciano Pavarotti - bellen hem. Soms vindt er
heel toevallig een ontmoeting plaats. Zoals
vanmorgen in de lobby van het hotel. Daar
liep hij Lionel Richie tegen het lijf. „Ik ben
een groot fan van hem en hij van mij. 'Waar
om heb je mij niet gebeld voor je nieuwe
plaat', vroeg Lionel. Heb ik echt niet bij stil
gestaan. Misschien een volgende keer. Vaak
gaat het zo. Terwijl het vroeger meestal
was: 'Zucchero? Zucchero who?"'
Zucchero Co (Universal) luidt de titel
van de cd, een verzameling van achttien
liedjes, die de zanger in de loop der jaren
opnam met beroemde collega's. Enkele lied
jes, zoals I lay down met John Lee Hooker
en doorbraaknummer in Europa Senza una
donna (Without a woman) met Paul Young
bijvoorbeeld, zijn eerder op cd verschenen.
Het meeste materiaal - soul, blues en rock
gekoppeld aan Italiaanse kitsch - lag al ja
ren ongebruikt op de plank. „Ik wil het
geen duet-cd noemen, maar een plaat van
'voices', van stemmen. Dunne mosse, met
Miles Davis, was het eerste nummer dat ik
met iemand anders opnam. Paul Young wil
de vervolgens iets met me samen doen, Eric
Clapton vroeg me als supportact voor zijn
tournee. Zo is het begonnen. Ik hou van
stemmen. Ik ben ze gaan verzamelen. Toen
ik er 23 bij elkaar had dacht ik: 'daar ga ik
een cd mee maken'. De platenfirma wilde
de plaat zo snel mogelijk uitbrengen. Niks
daarvan. Ik wilde de liedjes eerst allemaal
opnieuw opnemen. Al met al heb ik twee
jaar aan het project gewerkt."
Pasta
Aan ieder liedje zit een verhaaltje vast.
Over Bono bijvoorbeeld. „Die liep ik tegen
het lijf in Dublin, waar ik aan het opnemen
was. Hij nodigde me uit in zijn woning en
heeft voor mij een heerlijke pasta bereid.
Dat leidde weer tot diens samenwerking
met Pavarotti, ook een goede vriend van
me. Het mooiste van die ontmoetingen is
dat er geen managers bij zijn betrokken. De
ze sterren zijn zo groot dat ze alles buiten
platenfirma en managers om kunnen doen.
Dat werkt heel erg efficiënt. Heb je geen
last van bureaucratie." Zucchero draagt
zijn nieuwe cd op aan drie inmiddels overle
den artiesten met wie hij heeft samenge
werkt: John Lee Hooker, Stevie Ray Vaug-
han en Miles Davis. De mooiste herinnering
bewaart hij aan John Lee Hooker. Via Eric
Clapton kwam Zucchero in contact met
Hookers gitarist, die een ontmoeting regel
de. „'Zorg ervoor dat er twee meiden zijn',
zei hij. Die vrouwen waren heel lief voor
hem. De hele dag hebben we muziek zitten
maken. Twee maanden later was hij dood. I
lay down staat op de cd, maar er is nog veel
meer materiaal. John Lee Hooker is er niet
meer, dan moet je voorzichtig zijn om het
uit te brengen. Het lijkt al gauw op lijken-
pikkerij."
Op zijn wensenlijstje staat nog altijd een
duet met Aretha Franklin, 'maar ze zeggen
dat zij moeilijk te benaderen is.' Of hij ook
wel eens gedacht heeft aan een zangavon-
tuur met een Nederlandse artiest? „Het is
niet zo van ik bel iemand op en even later
staan we in de studio. Ik wil die andere ar
tiest wel eerst spreken. Het moet klikken
tussen ons tweeën. Ik ken Marco Borsato,
die een paar liedjes van mij heeft gecoverd.
In Venetië heb ik hem gesproken. Aardige
jongen, makkelijk om mee te praten, te
meer omdat hij Italiaans spreekt."
Een Italiaanse rocker die internationaal fu
rore maakt, het blijft een unicum. Het ver
baast hem zelf ook. „Een student uit Mem
phis liet me Sitting on the Dock of the bay
van Otis Redding horen. Dat heeft mijn le
ven totaal veranderd. Vanaf die dag wilde
ik alleen nog maar muzikant worden. Het
was nimmer mijn ambitie om succesvol te
zijn. Mijn enige doel was om een plaat te
maken. Niemand wilde me horen, dat heeft
wel acht jaar geduurd."
Italianen zijn verzot op voetbal, dus ook
Zucchero? Niet echt. Daarom heeft praten
met hem over het aanstaande Europees
kampioenschap voetbal weinig zin. Hoewel
niet helemaal uitgesloten is dat hij de finale
zal bijwonen, samen met een stel vrienden.
Net als in 1998 tijdens het WK in Frank
rijk. „Zat ik met Bono en Jack Nicholson in
zo'n skybox. Jack had zich de kleuren van
de Franse vlag op zijn wangen laten ver
ven. Ik niet, ik was als enige voor Brazilië.
Frankrijk won met 3-0. Ik was een 'loser',
een verliezer. Voor één keer."
Bart Ebisch
Zucchero treedt zaterdag 10 juli op tijdens
Bospop in Weert.
