Bij de UEFA
rinkelt de
kassa altijd
Ten
Grossier
Exodus
De Europese voetbalunie UEFA is een grote
geldmachine. Er komen jaarlijks honderden
miljoenen euro's binnen op de Zwitserse
bankrekeningen. Maar het geld gaat er ook
met bakken tegelijk weer uit. Alle landen,
klein en groot, profiteren er van.
Jaap van Essen
De Faeröer-eilanden bestaan niet
als zelfstandig land. Het eilanden
rijk is een soort provincie van Dene
marken. Toch zijn de Faeröer als zelf
standig land lid van de UEFA en de we-
reldvoetbalbond FIFA. En dat legt de
eilanders geen windeieren.
Welgeteld 45.000 mensen wonen er
op de Faeröer, daarvan staan zo'n 600
volwassenen geregistreerd als lid van
de voetbalbond. Een nietig aantal en
toch delen de Faeröer volledig mee in
de geldpotten van de twee grote inter
nationale voetbalbonden.
Er zijn nogal wat manieren om aan
geld te komen. De UEFA en FIFA zijn
stinkend rijk en hebben beide tal van
zogenaamde solidariteitssubsidies
voor aangesloten bonden. De twee
voetbalreuzen hanteren daarbij het
principe dat elk land - groot of klein -
dezelfde rechten heeft. De omvang
van een land of nationale bond doet
niet ter zake. En dus hebben de Fae
röer recht op evenveel geld als pak
weg Duitsland.
Dat heeft komische uitwerkingen.
Een kleine berekening leert dat de Fae
röer elke vier jaar zeker 8 miljoen eu
ro bij elkaar kunnen schrapen bij de
UEFA en FIFA. Iedere volwassen voet
baller wordt op de eilandjes per vier
jaar voor 13.333 euro gesubsidieerd.
De Faeröer zijn in Europa niet het
enige land waar nogal onbezorgd
tegen een balletje getrapt kan wor
den. Ook ministaatjes als Liechten
stein, San Marino en Andorra genie
ten dergelijke privileges. In de grote
Europese voetballanden wordt nogal
eens geklaagd over de spilzucht van
de UEFA en FIFA die, louter om ziel
tjes te winnen, de kleine landen rijke
lijk van geld voorzien. Er worden ech
ter vooral krokodillentranen gestort.
Want de grote landen pakken in ver-
Totti (AS Roma) duikt voor de grap achter een camera. De televisie is de grootste inkomstenbron van de
UEFA. Foto EPA
\ub>7** VERDELING UEFA-IN KOMSTEN
Opbrengst
Champions League:
jaarlijks 582 miljoen
Opbrengst
EK 2004:
periode 4 jaar: 550 miljoen
diverse doeleinden,
o.a. 75 miljoen solidariteitsfonds,
11,5 miljoen voor leagues zonder
deelnemer Champions League
houding nog veel meer geld.
De vraag waar de UEFA het geld nu ei
genlijk vandaan haalt, is vrij simpel
beantwoord: van de televisie. Bij zo
wel de Champions League als het EK
zijn de tv-zenders de grote sponsoren.
De UEFA kent twee geldstromen. Ener
zijds zijn er de (tv-)inkomsten uit het
landenvoetbal, waarbij het vierjaar
lijkse EK natuurlijk de grote 'money
maker' is. Van de netto inkomsten
(550 miljoen euro per vier jaar) wordt
ongeveer de helft besteed aan de diver
se solidariteitsprogramma's. Dat geld
wordt redelijk gelijk verdeeld over al
le 52 leden van de UEFA. Iets minder
gelijk is de verdeling van 128 miljoen
euro uit de EK-opbrengsten die naar
zestien deelnemers aan de eindronde
gaat. Naar dat geld kunnen de 36 lan
den die zich niet hebben geplaatst dus
fluiten.
De UEFA heeft natuurlijk nog een
goudpot, die zelfs beduidend groter is
dan die van het EK voetbal. De Cham
pions League overtreft namelijk alles
wat er op sportgebied financieel te
vinden is. Elk jaar weer levert dit club-
toernooi de Europese bond ongeveer
net zoveel op als het EK, 582 miljoen
euro.
De opbrengsten van de Champi
ons League worden heel wat min
der 'solidair' verdeeld dan de EK-in-
komsten. Veruit de grootste hap gaat
naar de deelnemende clubs die tot de
laatste 32 zijn doorgedrongen. Gezien
de nogal ongelijke verdeling van het
aantal beschikbare plaatsen (de grote
voetballanden hebben vier startbewij
zen) komt hen ook het grootste deel
van de buit toe. Maar liefst 405 mil
joen euro verdelen de 32 clubs jaar
lijks. Omdat daarbij ook nog eens on
derscheid wordt gemaakt (clubs uit
grote landen krijgen veel meer vanwe
ge hun zogenaamde 'marketshare')
komt het grootste deel van dit geld
elk jaar weer terecht bij de grote
clubs uit de grote landen.
Bij de UEFA had men dit eigenlijk lie
ver anders gezien, immers, de rijken
worden op deze manier steeds rijker.
Enkele jaren geleden echter dreigden
de grote clubs buiten de UEFA om
hun eigen internationale competitie
te gaan organiseren.
Zonder grote clubs zou de UEFA
haar melkkoe kwijt zijn, zo wist
men maar al te goed in Nyon. Im
mers, de kleinere toernooien als de
UEFA Cup, en destijds nog de Europa
cup II, leveren helemaal niets op. Met
die wetenschap accepteerde men de
huidige verdeling van de inkomsten.
Oneerlijk, maar voor de kleine landen
altijd nog beter dan niets.
Nu valt er nog iets te verdelen. Elke
nationale bond krijgt jaarlijks toch
nog 200.000 euro van de Champions
League. De UEFA maakt tegenwoordig
veel werk van de controle op de geld
stromen. Er wordt niet zomaar elk
halfjaar een sloot geld overgemaakt.
Het merendeel van de giften betreft
zogenaamde 'doelsubsidies'. Om daar
voor in aanmerking te komen moeten
voetbalbonden een deugdelijke inves
teringsplan indienen.
£ur02o^ VERDELING INKOMSTEN EK 2004
Wat Lothar Matthaus is voor een wereldkam
pioenschap, kan Marcel Desailly worden op een
EK. Als de Franse verdediger in Portugal minimaal
drie (groeps)wedstrijden speelt, wordt hij de nieuwe
recordhouder EK-duels. Desailly passeert dan een illuster
rijtje voetballers. De Duitsers Jürgen Klinsmannen Thomas
Hassler, de Fransen Laurent Blanc en Didier Deschamps, de
Italiaan Paolo Maldini en de Deen Peter SchmeicM hebben
liefst dertien wedstrijden gespeeld op een eindronde van een EK.
Desailly, die actief was op de EK's van 1996 en 2000, staat aan
de vooravond van Euro 2004 op elf. Van de huidige Oranje-selec
tie staat Patrick Kluivert met negen duels het hoogste.
Ir? 2,5
bereiken bereiken
0,64 kwartflnafo halve finale
per
overwinning yjH;-
Totaal 128 miljoen
euro voor oe
16 deelnemers
3,8
nummer
twee
George Best
Glenn Helder (rechts).
Elk voetbaltoernooi brengt volksverhuizingen
op gang. Ook Portugal is deze dagen een boven
gemiddeld reisdoel. Uit alle (deelnemende) landen
staan duizenden supporters klaar voor een trip naar het
episch centrum van de voetbalwereld. De beroemdste
én eerste voetbalreis in de Nederlandse voetbalhistorie was
de indrukwekkende exodus van 4000 Rotterdammers naar
Portugal. De passagiersschepen Grote Beer en Waterman ver
voerden hen op 4 mei 1963 van Rotterdam naar Lissabon voor de
Europacupwedstrijd Benfica - Feyenoord. Ze werden langs de Nieu
we Waterweg uitgezwaaid door een immens legioen. De volksver
huizing was de aanzet tot een nieuw fenomeen, dat vanaf het WK
in 1974 echt gestalte kreeg.
De voorbeelden zijn legio. Voetballers die ten on
der zijn gegaan aan gok-, drank- of drugsversla
ving. George Best, Diego Maradona en Glenn
Helder konden de weelde van hun status niet dra
gen en raakten verward in een web van uitpuilen
de bankrekeningen. Over oorzaak, gevolg en re
medie.
Foto ANP
Diego Maradona. Foto EPA
'Het blijkt dat sporters en
artiesten hetzelfde
persoonsprofiel hebben'
gaat lijden aan verveling of de
pressies en gekke dingen gaat
doen om dat nare gevoel te ont
lopen," zegt Prast. „Een mens
heeft behoefte aan prikkels.
Wanneer die uitblijven, omdat
je je als voetballer niet boven
matig hoeft in te spannen en
over het algemeen veel vrije
tijd hebt, wordt niet zelden
een uitlaatklep gezocht in het
casino. Heel veel affluenza-lij-
ders zijn gokverslaafd."
een miljoen - glimlachend zijn
droomauto te kopen. Merk:
een BMW 850 CSI. Prijs:
250.000 gulden. Hoe groter de
begeerte, hoe kleiner het ge
luk. Prast en Van der Horst zijn
van mening dat de voetbalwe
reld volop kan investeren in fi
nanciële begeleiding van (jon
ge) voetballers. Want hoe moe
ten Arjen Robben en Robin van
Persie zich in London redden
in de verleidelijke wereld van
glitter, glamour en geldsmijte
rij? „Roem is vergankelijk,"
zegt Prast. „Bovendien is het in
komen van voetballers gerela
teerd aan de staat van hun li
chaam. Dat vraagt om een goe
de planning."
Van der Horst zocht vorig
jaar zelfbij een twintigtal
bekende Nederlanders, onder
wie de sporters Michael Boo-
gerd, Leontien van Moorsel en
Anky van Grunsven, antwoord
op de vraag wat hen succesvol
maakt. „Dan blijkt dat sporters
hetzelfde persoonsprofiel heb
ben als artiesten. Sleutelwoor
den zijn 'grote faalangst' en
'kwetsbaarheid', met als ver
schil dat sporters meer discipli
ne hebben. Het bleek dat je in
de top van de top een aantal ei
genschappen móet hebben
waarop je moeder niet trots
zou zijn. Het 'klootzakgehalte'
mag niet laag zijn en je moet
egoïst durven zijn, anders
word je onder de voet gelopen.
Uit psychologisch onderzoek
blijkt of iemand bestand is te
gen de grote druk, tegen verve
lende opmerkingen, tegen het
wereldje. Of tegen geld."
Mark Caldenhoven
Glenn Helder had ooit de
wereld aan zijn voeten.
De begenadigde linksbuiten
klom in recordtempo van Spar
ta via Vitesse naar het grote Ar
senal. Hij speelde in 1995 op
Anfield Road in Liverpool de be
roemde play-offwedstrijd met
Oranje tegen Ierland. Maar de
verlokkingen van de rijkdom
bleken onweerstaanbaar. Waar
roem en financiële onafhanke
lijkheid gloorden, zakte Helder
weg. Berooid en wel.
Vraag trainer Harry van den
Ham niet naar Glenn Helder.
Behalve dat hij nog een paar
honderd euro tegoed heeft,
spreekt de trainer van TOP Oss
in zijn algemeenheid van een
'triest geval'. Zelfs in Noord-Bra
bant hield Helder het hoofd an
derhalfjaar geleden niet boven
water.
Dt- schets van een geknakt
leven na plotselinge weel
de komt Henriëtte Prast, be
leidsmedewerker bij de Neder
landse Bank, niet onbekend
voor. Ze schreef erover in de
boekjes Geld Gevoel en Geld
Geluk en belichtte daarin de
effecten van uitpuilende bank
rekeningen. „Rijkdom kan tot
ziekte of zelfs paranoia leiden.
Ik gebruik in mijn boeken de
term affluenza, een samentrek
king van de woorden affluent
(welvarend) en influenza
(griep)."
Alles valt of staat met het om
gaan met druk. Im
mense druk, weet
organisatiepsycho
loog Anthon van der
Horst van GITP, dat met be
hulp van psychologisch onder
zoek de effectiviteit meet van
mensen. „Je wordt blootgesteld
aan allerhande verleidingen en
bent plots aantrekkelijk voor
anderen. Alleen weetje nooit
wat ze van je willen. Vinden ze
je leuk als persoon, zijn ze uit
op je geld? Dat maakt jou als
voetballer wantrouwig en het
bevestigt tegelijk de vooroorde
len bij het grote publiek. Want
voetballers zijn toch zo arro
gant...."
Henriëtte Prast: „De wereld
om je heen kan dan snel
héél klein worden. Zeker als je
ook nog je vrienden verliest.
Vriendschap, en dat is onder
zocht, kan uiteenlopende ont
wikkelingen overleven. Maar
als verschillen in rijkdom te
groot worden gaat het mis.
Dan kom je in een isolement."
De sneeuwbal die dan in gang
is gezet, is nauwelijks nog te
stoppen, zegt Prast. Het rechte
pad maakt een flinke bocht,
weten enfants terribles of no
toire brokkenmakers. De enige
die George Best of Paul Gascoig-
ne tijdens en na hun carrière
trouw was, was de fles. Diego
Maradona hoopte via cocaïne
aan de beklemmende realiteit
van alledag te ontsnappen.
„De kans is niet gering datje
Van der Horst haast zich te
zeggen dat slechts een
klein percentage van de be
roepsvoetballers ontspoort.
„Geld is niet vies hoor. Ik be
grijp de uitdrukking geld
maakt niet gelukkig,
maar denk tegelijk:
gelukkig maken ze
geld. Ik ben over het
algemeen onder de
indruk hoe deze jon
ge mensen daar
mee omgaan. De
meesten staan
heel stevig in
hun schoenen.
Voetballers
hebben over
het algemeen
een natuurlij
ke discipline,
terwijl het grote
publiek dan denkt
dat ze over het paard
zijn getild. Krijgen ze
meteen dat etiket 'geld
wolf opgeplakt."
Glenn Helder bevestigde dat
eeuw-enoude stigma door een
dag na de ondertekening van
zijn driejarige contract bij Ar
senal - één miljoen gulden
tekengeld en een 'kaal'
netto jaarsalaris van
Paul Gascoigne.
