Al een talent
toen hij nét
kon lopen
Felle competitie, ook buiten de lijnen
Russisch voetbal nieuw
speeltje voor oliebaronnen
1PZC?
Rafael van der Vaart een zondagskind
Peter Bosz
Toen Nederland in 1988 Euro
pees kampioen was gewor
den, besloot de KNVB de replica
van de beker langs de amateur-
velden te laten reizen. Zo kwam
de 'cup met de kleine oren' uit
eindelijk ook terecht bij De Ken-
nemers in Beverwijk, en toeval
lig ook in de woonwagen van de
familie Van der Vaart. Vader Ra
mon aarzelde geen moment en
vereeuwigde Rafael, toen vijf
jaar oud, met de trofee. Broertje
Paolo, die nu nog altijd bij De
Kennemers voetbalt, staat er
naast. Is het een voorteken? Een
omen? Gaat Rafael van der
Vaart nu al Oranje naar de Euro
pese titel in Portugal leiden? Hij
heeft de smaak van de beker
vast te pakken, zo blijkt uit het
familiekiekje.
Een talent is hij altijd geweest.
Vanaf het moment dat 'Raffie'
kon lopen. Al op z'n derdejaar
bespeurde vader Ramon een uit
zonderlijke kwaliteit. Hij kon
een bal schieten zoals niemand
van zijn leeftijd dat kon. Hard
en zuiver. En het was sindsdien
alles, die bal en dan alleen met
links. Nooit heeft Rafael van der
Vaart een schop onder z'n kont
hoeven hebben. Voetballen was
zijn leven. Het kwam allemaal
natuurlijk, al dat voetbaltalent.
Zijn duppie was De Kennemers
in Beverwijk. Een beetje een
aparte club, want vlak naast een
woonwagenkamp. Hij kwam er
niet vandaan, Rafael van der
Vaart was wel een echte woon
wagenjongen, maar dan uit
Heemskerk.
Z'n vader bracht hem zelf aan
bij Ajax en daar werd de jonge
linkspoot in de D2 gezet. De
rest is bekend.
Een jonge Rafael koestert een replica van de EK-trofee die het Nederlands elftal in 1988
won. Foto privécollectie
In de jaren negentig was het Russische voet
bal het speelterrein voor louche voorzitters
en maffiose geldschieters. Nu storten Russi
sche miljardairs zich op de nationale compe
titie. De roebels stromen opeens binnen bij
spelers en trainers, dankzij de prestigestrijd
tussen Abramovitsj en consorten.
Abramovitsj, eigenaar van Chelsea en CSKA. Foto GPD
Het rijke Russische leven
speelt zich af in de San-
doenovskybaden van Moskou.
De ober serveert koud bier en
gedroogde vis, de masseurs
staan in de houding, de kapper
scheert stoppelbaarden met een
vlijmscherp mes en het stoom
bad is even heet als het zwem
bad koud.
Nee, voor Denis Kloejev (30) en
Ansar Ajoepov (ex-Twente) is de
terugkeer naar het moederland
geen straf. Voetballers als Kloe
jev en Ajoepov verdienen in Rus
land tegenwoordig meer dan
ooit tevoren in de nationale ge
schiedenis. „Ik kan hier meer
krijgen dan in Nederland of Bel
gië", zegt Kloejev tevreden.
De bij Feyenoord mislukte mid
denvelder -„ik was te jong"- kan
het weten, want behalve in Ne
derland heeft het voormalige
'supertalent' ook bij het Belgi
sche Lierse SK en het Duitse
Schalke 04 gespeeld. Inmiddels
is hij door zijn overgang naar Te-
rek Grozny afgezakt naar de la
gere regionen van het Russische
voetbal, maar ook daar is zijn sa
laris nog aanzienlijk. Hetzelfde
geldt voor de voormalige Twen
tenaar Ajoepov, die met Roebin
Kazan vecht tegen degradatie
uit de eerste liga.
In Rusland krijgen spelers van
hun kaliber naar schatting tus
sen 200.000 en 300.000 euro per
jaar. Een topspeler als de 19-jari-
ge aanvaller Dmitri Sytsjev van
Locomotiv Moskou incasseert
naar verluidt rond de drie mil
joen euro. Het belastingklimaat
is prettig: maximaal 13 procent
van het salaris. De omzet van de
Russische hoogste competitie is
in 2003 gestegen naar tweehon
derd miljoen euro. En de ten
dens is stijgende, wat van de
'Louis van Gaal zou
hier iets te weeg
kunnen brengen'
meeste Europese competities
niet gezegd kan worden.
Chelsea-bezitter Roman
Abramovitsj heeft het voor
beeld gegeven. Voetbal is nu het
nieuwe speeltje van de olieba
ronnen. De befaamde legerclub
CSKA uit Moskou is inmiddels
in handen van Sibneft, het be
drijf van Abramovitsj. Een mil
jardair van olieconcern Lukoil
staat op het punt Spartak Mos
kou te kopen, concurrent Yukos
trekt aan de touwtjes bij Loco
motiv en het bedrijf Moskva Naf
ta kocht zich na de afgeketste
overname van AS Roma voor zes
tig miljoen dollar in bij de pro
vincieclub Satoem.
De schimmige geldschieters van
de afgelopen tien jaar komen
door de opmars van de oligar
chen in de verdrukking. Het
lijkt uitgesloten dat een club als
Alania Vladikavkaz nog een
keer de titel wint, zoals beginja
ren negentig. De vereniging
werd omhoog gestuwd door de
financiële steun van illegale
wodkastokers. Op het moment
dat de staat harder begon op te
treden tegen de criminelen, zak
te Alania weer af.
Het Russische voetbal heeft de
kleinere Europese competities
in financieel opzicht overvleu
geld, maar dat betekent niet dat
er geen problemen zijn. Rond
de handel in spelers hangt de
geur van de maffia, wat regelma
tig leidt tot gewelddadige afreke
ningen in het circuit van voet
balmakelaars. Ook het suppor-
tersgeweld is niet getemd en de
stadions en velden zijn veelal
van bedroevende kwaliteit. Het
spelpeil laat over het algemeen
te wensen over. „Dat komt ook
door het gebrekkige niveau van
de Russische trainers", vindt
Ajoepov. Kloejev valt hem bij:
„De methodes zijn hier nog
heel ouderwets." Kloejev weet
wel een goede trainer: „Louis
van Gaal. Die zou hier echt iets
teweeg kunnen brengen."
Adidas koketteert met
Beckham en Zidane,
Nike heeft Henry, Van
Nistelrooy en Davids
als uithangborden. Gro
te merken hebben gro
te spelers. Sinds de en
tree van Nike in de voet
ballerij is de competitie
buiten de lijnen min
stens zo intens.
Leon ten Voorde
Het is vroeg in de jaren
'90 als op het hoofdkan
toor van Nike in de Verenigde
Staten de hoge heren de kop
pen bij elkaar steken. Het WK
in Amerika nadert en het
grootste sportmerk ter we
reld heeft er lucht van gekre
gen dat buiten de landsgren
zen miljoenen mensen in de
ban zijn van een spel dat voet
bal heet.
Die interesse wordt nog eens
gevoed door een Nederlandse
medewerker, Cees van Nieu-
wenhuizen. De vroegere
sportjournalist weet de Ameri
kanen in die dagen te overtui
gen dat er in Europa en Azië
een prachtig terrein braak
ligt. „Je kunt wel de grootste
van de wereld zijn, maar je
telt als merk pas echt mee als
je ook de nummer één in voet
bal bent," krijgen de verbaas
de Amerikanen te horen.
Van Nieuwenhuizen, die
vanwege zijn vorige
baan als sportjournalist de no
dige contacten in de voetballe
rij heeft, krijgt van Nike de
opdracht om eens te gaan pio
nieren in het beloofde voet
balland Brazilië. „Toen het
WK in 1994 begon, had ik al
veertien Brazilianen onder
contract," zegt Van Nieuwen
huizen, die in korte tijd uit
groeit tot de vertrouwensper
soon van onder anderen Ro-
mario.
Een dag na het succesvolle
WK van 1994 komt de top
van Nike weer bij elkaar. „Ik
weet nog precies wat de top
man van Nike toen zei: Jezus
Mina, ik wist niet dat voetbal
Nike heeft met Thierry
Henry een fantastisch uit
hangbord. Foto AP
zo'n enorme impact op de
rest van de wereld heeft," ver
telt Van Nieuwenhuizen. „De
Amerikanen hadden dus echt
geen idee wat voetbal precies
voorstelde. Vanaf dat mo
ment was de beslissing geno
men: Nike moest ook in voet
bal nummer één worden."
Sinds de entree van de Ameri
kanen is niets meer hetzelfde
in de wereld der sportmer
ken. Vroeger was het heel
simpel, lekker overzichtelijk
ook. Je had twee grootmach
ten (Adidas en Puma) en die
bepaalden de kleur en de
geur van de voetbalmarkt.
„De arrogantie van de macht
regeerde, er heerste een be
paalde gemakzucht bij de tra
ditionele sportmerken."
De keus van Nike om vanuit
Brazilië de wereld te verove
ren was een hele bewuste.
Van Nieuwenhuizen: „Bijna
iedereen in de wereld heeft
na zijn eigen land Brazilië als
favoriet. Als we dat land zou
den hebben, zou de rest van
zelf volgen."
Die strategie had succes,
want aan de hand van de
Nederlander Van Nieuwenhui
zen werd Nike al snel een we
reldspeler. Maar toch heeft
het merk in de voetballerij
nog altijd niet de status van
Adidas, meent sportmarke-
ting-deskundige Frank van
den Wall Bake. „Nike dacht
dat ze met een zak vol geld
ook wel eventjes de voetbal
wereld zouden inpalmen.
Maar dat is ze niet gelukt. Ze
zijn wel groot, maar Adidas is
in de voetballerij nog steeds
toonaangevend. Hoe dat
komt? Het is een beetje de
Amerikaanse arrogantie, die
ze parten speelt. Zo van: we
kopen de landen, de clubs, de
spelers en het is voor elkaar.
Maar om nummer één in voet
balland te worden, heb je
meer nodig dan alleen geld.
Die drie streepjes van Adidas
veegje niet zomaar weg. Het
heeft met loyaliteit, geschie
denis en traditie te maken,
dat Adidas nog altijd een
streepje voor heeft."
Volgens Van Nieuwenhuizen
is de redenering van Van den
Wall Bake te kort door de
bocht. „Als we alleen een pak
geld zouden meebrengen, wa
ren we allang door de mand
gevallen. Je denkt toch niet
dat een vedette als Henry
zich bij het afsluiten van een
contract alleen maar laat lei
den door geld?"
Het is bijna niet meer
voor te stellen maar de
grote Pele moest in de jaren
'80 bijna op de knieën bij het
Engelse sportmerk Umbro
om de nationale ploeg van
Brazilië in een fatsoenlijk
shirt te krijgen. Hoe anders is
het nu: een EK is tegenwoor
dig veel meer dan een spelle
tje van elf tegen elf met een
bal in het midden. Het toer
nooi is big business. Welk
merk kan straks sier maken
Sinds de entree van
Nike is niets meer
hetzelfde in de wereld
van de sportmerken
met de kam
pioen? En op welke schoenen
schittert straks de grote ster?
De jeugd van Europa wacht
gespannen af voordat men
het geld aan nieuwe kicksen
uitgeeft. Adidas pronkt met
Beckham, Zidane en Ballack.
Nike dweept met Henry, Van
Nistelrooy, Davids en Figo.
Los van het imago, is het
ook commercieel gezien
fantastisch als je als merk de
kampioen levert. Denk alleen
maar aan het aantal replica's
van het winnende shirt datje
na afloop van het toernooi
verkoopt," aldus Frank Bas-
ters van Adidas. „Toen Brazi
lië in 1998 de finale haalde,
verkochten we alleen al bui
ten Brazilië miljoenen
shirts," vult Van Nieuwenhui
zen aan.
De tussenstand voor dit EK is
vooralsnog in het voordeel
van Adidas. De wereldmarkt
leider op voetbalgebied
heerst nog altijd. Het Duitse
concern heeft vijf ploegen on
der contract: Frankrijk, Duits
land, Spanje, Letland en Grie
kenland. De grote concurrent
Nike heeft Nederland en Por
tugal als uithangborden. Pu-
ma, de derde wereldspeler, is
met Italië, Tsjechië en Zwit
serland ook goed vertegen
woordigd in Portugal.
Selecties voor een EK of WK bestaan vaak uit
forse gezelschappen van minimaal 22 spelers. Een
aantal komt niet aan spelen toe, een enkeling slechts
enkele minuten. Van alle internationals die ooit uitkwa
men op een eindronde heeft Peter Bosz, oud-speler van on
der meer RKC en Feyenoord, de minste speeltijd gekregen.
De middenvelder heeft drie minuten achter zijn naam, op het
EK in 1992 in Zweden. Bosz verving Dennis Bergkamp in de
groepswedstrijd tegen Duitsland. Bosz wordt gevolgd door
Wilbert Suvrijn (7 minuten in twee duels op het EK van 1988),
Eric Viscaal (10 minuten op het EK van 1992) en John van Loen
(12 minuten op het WK van 1990).
De jonge Pierre van Hooijdonk
Ten onder aan de verlokkingen
De jonge Edwin van der Sar
Dolgelukkig in Almelo-Zuid
Clarence Seedorf, de jonge wijsgeer
Beckham: geld, sex en schande
De jonge Patrick Kluivert
Voetballer heeft wel fatsoen
De jonge John Heitinga
In buitenland mogen sterren stralen....
De jonge Roy Makaay
Economie profiteert volop van EK
Anonieme zwoegers, geadoreerde helden....
De jonge Boudewijn Zenden
Met de bus naar Portugal
De jonge broertjes De Boer
Bij de UEFA rinkelt de kassa altijd
De jonge Rafael van der Vaart
Media voeren hun eigen strijd
Invulschema
Eindredactie: Pirn van Bakel, Mark Caldenhoven, Hans van Ommeren, Bernie van Unen - Graphics: Mark Kokke,
Lucy Konings, Antoon van Rossum, Jos Ruks. - Ontwerp voorpagina: Adriaan Versluijs.
