Vleermuis
doet alleen
insect kwaad
Douane controleerde op smokkelwaar
Zö'n kot vol visite,
bi'j dan jaerig?
4
Nieuwe Raadkaart
23
ONDERWEG
c^EK\
te
dinsdag 8 juni 2004
Brrr. De meeste mensen beginnen al te griezelen als ze
het woord nog maar horen. Door bijgeloof en mythen
zijn de beestjes eeuwenlang vervolgd en ondergewaar
deerd: ze vliegen in je haar, het zijn bloeddorstige vampie
ren en ze brengen de engste ziekten over. Hierdoor behoor
den ze lange tijd tot de meest bedreigde diersoort op aarde.
Tegenwoordig weten we wel beter: de vleermuis is een heel
bijzonder dier.
Vleermuizen zijn geen knaag
dieren; het zijn dus geen
muizen met vleugels. Vleermui
zen behoren tot de zoogdieren.
In Europa komen alleen insecte
netende vleermuizen voor, waar
van er in Nederland negentien
soorten zijn waargenomen. De
meest voorkomende en tevens
de kleinste is de dwergvleer
muis. Deze heeft een spanwijdte
van 20-25 centimeter en wordt
gemiddeld vijf jaar oud. Er zijn
er die veel ouder kunnen wor
den. Dat zijn de grotere soorten
zoals de rosse vleermuis en de
grote hoefijzervleermuis. Zij
hebben een spanwijdte van
30-35 centimeter en kunnen wel
tot zeventien jaar oud worden.
Vleermuizen zijn verzot op insec
ten. Zij maken zich hierdoor erg
nuttig. Ze eten dagelijks 30 tot
50 procent van hun eigen li
chaamsgewicht aan insecten.
Dit komt neer op zo'n 600 mug
gen, motten en kevers per uur
Fruit
Vleermuizen op het zuidelijke
halfrond leven voornamelijk
van nectar en fruit. Ze versprei
den zaden en bestuiven fruit en
bloemen. Hiermee vervullen zij
een belangrijke rol in het ver
spreiden en bevruchten van
planten en bomen die in het tro
pisch regenwoud voorkomen.
Vele voor de economie belangrij
ke producten, zoals bananen,
avocado's en perziken zijn voor
hun bestuiving afhankelijk van
De PZC sponsort Het
Zeeuwse Landschap. In
'Natuurlijk Zeeland' doen
.medewerkers van deze
stichting verslag van wat
er speelt in de Zeeuwse na
tuurgebieden: onverwachte
vondsten en bijzondere ge
dragingen passeren weke
lijks de revue. En natuur
lijk ook de successen en
mislukkingen in het be
heer.
vleermuizen. Bovendien worden
hun uitwerpselen (guano) ge
bruikt als belangrijke mestbron.
De insecten worden opgespoord
door echolokatie. De vleermuis
zendt geluidsgolven uit die weer
kaatsen tegen voorwerpen. De
grote oren van de vleermuis van
gen het uitgezonden signaal
weer op en vertalen dit. Obsta
kels worden op deze manier ont
weken en zo sporen ze ook insec
ten op. De frequentie van de ge
luidsgolven is voor het mense
lijk gehoor niet waarneembaar.
Als je onverhoopt eens een vleer
muis binnen krijgt, zoals bij mij
thuis vorig jaar, zet dan een
paar ramen open en doe het
licht uit. In mum van tijd weten
ze de uitgang te vinden.
Er is een apparaat waarmee het
sonargeluid van de vleermuis
kan worden omgezet in voor de
mens hoorbare geluiden. Het ap
paraat heet batdetector en
wordt veel gebruikt door men
sen die onderzoek naar de vleer
muizen doen. Veel insecten kun
nen de geluidsgolven die de
vleermuis uitzendt, wel horen.
Zo kunnen ze vaak ontsnappen
door zich onmiddellijk te laten
vallen. Andere insecten zijn zo
uitgerust, met onder andere
dichte beharing, dat het sonarge
luid nauwelijks terugkaatst.
Hierdoor worden ze niet opge
merkt. Er zijn zelfs insecten die
zelf ultrasoon geluid produce
ren. Ze storen dan de sonar van
de vleermuizen.
Paren
Vleermuizen paren in de herfst.
De vrouwtjes slaan het zaad op
in de baarmoeder. Als de weers
omstandigheden in het voorjaar
gunstiger worden, vindt de be
vruchting plaats. De vrouwtjes
vormen dan grote kraamkolo-
nies. De dieren zoeken bij voor
keur rustige plaatsen uit waar
het warm, droog en permanent
(schemer)donker is. Dit kunnen
spouwmuren van huizen en an
dere gebouwen zijn, maar ook
bomen. De mannetjes verblijven
in deze periode solitair of in klei
ne kolonies buiten de kraamko-
lonie.
In juni worden de eerste vleer
muizen geboren. Een'vleermuis
krijgt maar één jong per jaar.
Bij de kleine vleermuizen ko
men de jongen kaal en blind ter
Door de winterslaap kunnen vleermuizen veel ouder worden dan vergelijkbare zoogdieren.
foto Peter Nicolai
wereld. De vleugeltjes zijn nau
welijks ontwikkeld. Het jonge
vleermuisje klemt zich vast in
de vacht van zijn moeder. Hier
in zoekt hij haar tepels. De eer
ste paar dagen, gedurende de
dagrust, slaat de moeder een
vleugel om het jong heen om het
warm te houden. Na enkele da
gen gaan de oogjes open en krij
gen de kleintjes een donsachtige
beharing. Na de nachtelijke in-
sectenjacht vindt het wijfje het
jong, in de uit tien- tot honderd
tallen bestaande jongen in de ko
lonie, terug door het geluid dat
het uitstoot. De jonge vleermui
zen zijn na zes tot acht weken
zelfstandig en dan vliegen ze
uit. In de herfst treffen de man
netjes en vrouwtjes elkaar weer
in overwinteringsplaatsen.
In de winter, als er geen insec
ten meer zijn, gaan de vleermui
zen in winterslaap. Ze verkiezen
een rustige omgeving met een
constante temperatuur tussen
nul en tien graden. Dit kunnen
allerlei plaatsen zijn: kelders,
zolders, spouwmuren. Tijdens
de winterslaap daalt de lichaam
stemperatuur van 38 naar 3 gra
den Celsius. De hartslag, die tij
dens de jacht kan oplopen tot
600 slagen per minuut, zakt te
rug naar 1 a 2 keer per minuut.
Door de winterslaap kunnen
vleermuizen veel ouder worden
dan vergelijkbare zoogdieren.
Een spitsmuis bijvoorbeeld
wordt hooguit een maand of zes.
Als een vleermuis in zijn winter
slaap gestoord wordt, warmt
het lichaam zich op en wordt
het opgeslagen vet verbruikt.
Dan kan het gebeuren dat het
beestje niet meer ontwaakt om
dat hij teveel van zijn vetreser-
ves heeft verbruikt.
Jos Neve
Jos Neve is medewerker externe
betrekkingen bij Het Zeeuwse
Landschap.
Stichting Het Zeeuwse Land
schap (HZL) houdt morgen
(9 juni) een excursie door het
Verdronken Land van Saefting-
he. Dit is het grootste brakwa
terschor van Europa, doorsne
den door diepe geulen met een
typische flora en vele watervo
gels. De excursie is niet geschikt
voor hartpatiënten, minder vali
den en kinderen onder de 10
jaar.
Vertrekpunt: Bezoekerscentrum
Saeftinghe, Emmaweg 4, tel.
0114 -33110; aanvang 13.30 uur;
duur ca. drie uur; kosten
5,00 p.p., kinderen van 10-16
jaar 2,50, donateurs van HZL
en hun huisgenoten gratis.
In Middelburg wordt donderdag
avond weer een bomenexcursie
gehouden. De wandeling onder
leiding van een gids van IVN,
Vereniging voor natuur-en mi
lieueducatie, voert langs monu
mentale en exotische bomen in
de binnenstad. Vertrekpunt: De
Drukkerij aan de Markt; aan
vang 19.00 uur; kosten 1,20
voor volwassenen en 0,50 voor
kinderen t/m 12 jaar. Kaarten
zijn te koop bij de kassa van De
Drukkerij.
In natuurgebied Oranjezon bij
Vrouwenpolder wordt volgende
week dinsdag (15 juni) een ex
cursie gehouden o.l.v. Het
Zeeuwse Landschap. Het voor
malige waterwingebied vormt
nu een gevarieerd duingebied,
met kans op een ontmoeting met
herten. Vertrekpunt: de ingang
van het Pompstation (bij het
HZL- informatiebord) van Oran
jezon, Kon. Emmaweg 22, Vrou
wenpolder; aanvang 19.15 uur;
duur ca. twee uur; kosten 1,00
p.p., kinderen tot 16 jaar en do
nateurs en hun huisgenoten gra
tis. Informatie: 0113-569110.
As kind kwam ik wel es bie
een gezin op Èrremuu, dat
'r nae mien idee een vreemd
standpunt op nae 'ield. Daer
was j'iedere dag van 't jaer wel
kom, behalve a't er eên jaerig
was. An verjaerdagfeêstjes aon
z'n broertje doöd, dan deëe ze
liever iets onder mekaore. 'k
Ore 't ze nog zégge: „Zö'n kot
vol visite, bi'j dan jaerig?"
Om eerlijk te wezen, vö'k dat
toen ma raor. Dan docht ik an
m'n eige verjaerdag, an de visi
te, de kedootjes, an't gebak, de
limenaode, de chips en de toast
jes. Je moch laeter opbluuve
dan aors en a'j geluk ao, deed 'r
een tante an de lijn. Dan bleef
er ook voo de volgende dag nog
zo'n lekkere taortpunte over. 'k
Vond aoltied stik gezellig, die
verjaerdaegen.
Inmiddels bi'k zélf moeder en
iedere jaer nodig ik - plichtsge
trouw - eêl de femilie, vrienden,
kennissen en buren uut voo m'n
verjaerdag, die van m'n man en
van de kleinen, 'k Slaen nie
graog mensen over, dus iedere
keer komt 'r zö'n man of dertig.
Vanwege de ruumte in uus gaet
dat in etappes, een deêl 's mid
dags en een deêl 's aevonds. Nae
zovee jaer en'k er a aordig routi
ne in gekrege: eerst koffie of
thee mee gebak, dan koffie of
thee mee een sukelaotje. A'j da
g'ad ei, een wientje, een borrel
of een glaosje bowl mee een stik-
je ka es en worst en een toastje.
Voo de guus limenaode mee een
chipje, en zurrehe dan ze d'r ei-
ge nie vervele. Ma of ik et noe
echt de leukste menier vinde om
m'n verjaerdag te vieren...
Van tevoren
Daegen voodien vlieg je j'n eige
een ongeluk om j'n uus an kant
te kriegen en aolle boodschap
pen in uus t'aelen. Op de dag
zélf doe'j nog even 't aer uut
oöge en maek je zovee meugelijk
van tevoren klaer.
A't de visite komt, prebeer je de
tied te nemen om mee iedereen
een praotje te maeken - want ze
komme nie voo niks op je verjae
rdag, en ondertussen vlieg je
heen en weer mee gebak, koffie
en thee.
D'n eênen wil suuker en mèlk,
ma gin koffiemèlk, d'n aoren
thee, ma nie mee een smaekje.
Iedereen wil 't zélfde gebak,
zöda'j 's middags a weet dat 'r 's
aevonds nie mi vee te kiezen za
weze. Wouw t'r vorig jaer gin
eên van aollen bier en ei't daer-
om dit keer ma nie gekocht, noe
vraege ze d'r natuurlijk aolle-
mael om. Dienk j'ai iedereên
g'ad ei en wil j' even zitte, komt
'r een kind 'ard brullend nae z'n
moeder toe dat't nog glad geên
limenaode ei g'ad en ao die aore
guus wé.
Jun oudste broer, actief raedslid
voo Groen Links, is nest je zwae-
ger gae gezitte, een echte VVD'
er. Nae een paer wientjes - je
voelt et messchien a ankomme -
gaet 't gesprek over van gezelli
ge vakanties op de'polletiek.
Over de kerncentrale in Borsse-
le en 't asielzoekersbeleid van
de regering Balkenende. Je
vriendin vraegt wat of je de klei
nen noe toch voo vreemde trui
an ei getrokke (die zèlfgebreide
trui waer a je schoonmoeder zö
d'r best op ei gedae) en je nieu
we buurman komt mee een flau
we mop over homo's, nie weten
de da je jongste broer een weke
eerder mee vee piene en moeite
uut de kast gekommen is. D'r
valt een pienlijke stilte in je kae-
mer en tussen 't smeren van de
toastjes deu, begin je vert-
wuufeld ma gauw een praotje
over 't weer.
Bi'j nae zö'n middagje a aordig
afgedraoid, dan wacht je nog
zö'n gezellig aevondje.
Doodmoe en mee piene j'n 'oöd
'oop je ma dan ze't nie te laet
zu'n maeke. Je prebeer nog ge
zellig te doen, ma om een uur of
eên 's nachts ka'j alleên nog ma
dienke: wanneer 'oepele ze noe
es asjeblieft op.
Boulevard
Zö moe'k, vooral rond verjaerda
gen, nog geregeld terug dienke
an da gezin da'k vroeger nooit
begreep. Op zö'n moment da
m'n uus vol visite zit en 'k m'n
bénen van onder m'n lief van-
daen renne, schiet et dan deu
m'n 'oöd: 'k aon ook lekker mee
de kleinen langs 't strand kunne
löpe of op een terrasje kunne zit
te langs de boulevard. Niks gin
gevlieg en geren, lekker een dag
je voo m'n eige. Misschien aon
ze 't toch nog nie zö gek bekeke,
da gezin uut Èrremuu...
Marjolein de Visser
Agenda
In 't Kerkje van Ellesdiek in
Ellewoutsdijk wordt komen
de zondag (13 juni) weer een oe
cumenische bijeenkomst in het
Zeeuws gehouden.
Het is de laatste bijeenkomst
van dit seizoen.
De overdenking wordt deze keer
verzorgd door Elisabeth Reijn-
houdt uit Westkapelle in het dia
lect van Walcheren. Het thema
is: "t Zout in de pap'. Louis de
Wilde uit Heinkenszand zal en
kele liederen zingen.
De bijeenkomst begint om 14.30
uur.
De raadkaart van vorige
week werd in 1916 ver
stuurd aan mejuffrouw M.J.
Koster, wonende aan de Vlis-
singsche brug PI2 te Middel
burg. Afzender was Cornelis
van der Walle uit Hulst en het
gaat dan ook om een afbeelding
uit de Reinaertstad, meer pre
cies de Stationsweg.
„Links ziet u het huis van Fas-
saert en het huidige restaurant
Napoleon en in de verte de Van
Maelstedeweg en het huidige
restaurant Izegrim. Aan de
rechtse kant het station van
Hulst, dat reeds gesloopt is",
meldt L.M. Fassaert uit Hulst.
Veel inzenders gaan in op de ge
schiedenis van spoor en tram in
Oost-Zeeuws-Vlaanderen, on
der wie A. van Ooij uit Terneu-
zen. Die geeft aan dat het sta
tionsgebouw van de Belgische
spoorwegmaatschappij Chemin
du Fer International de
Malines a Temeuzen, kortweg
MT, was. „Het Zeeuws-Vlaamse
traject De Klin-
ge-Hulst-Axel-Temeuzen werd
op 26 augustus 1871 feestelijk
geopend. Het eerste deel van Me-
chelen via Temse naar Sint-Ni-
klaas was al vanaf 1 december
1870 in exploitatie."
De Nederlandse Spoorwegen
kochten de lijn De Klinge-Ter-
neuzen in 1948; per 7 oktober
1951 werd de reizigersdienst
tussen Terneuzen en Hulst ge
staakt, op 19 mei 1952 gevolgd
door het traject van Hulst naar
Sint-Niklaas. „Tot juli 1968
bleef de spoorlijn vanuit België
tot Axel-Aansluiting nog in ge
bruik voor het goederenver
voer", aldus Van Ooij.
De sporen op het Stationsplein
voor het treinstation zijn niet
van de MT, maar behoren aan
de Stoomtram Hulst-Walsoor
den (kortweg HW), die vanaf 15
december 1902 een 13 kilometer
lange tramverbinding exploi
teerde tussen de vestingstad en
de haven van Walsoorden (van
af 6 augustus 1940 naar Perkpol-
der-Haven), in aansluiting op
de veerdienst naar Hansweert.
Van Ooij: „Het reizigersvervoer
werd vanaf 1 februari 1934 met
autobussen uitgevoerd; op 16
maart 1949 reed de laatste goe
derentram. Waren reeds in 1918
alle aandelen van de HW in het
bezit van de Zeeuws-Vlaamse
Tramweg Maatschappij geko
men, op 31 december 1944 hield
de HW als zelfstandige maat
schappij op te bestaan."
Het hoge pand met de witte zij
gevel is het hotel De La Station.
J. Freijser uit Breskens schrijft
dat links ook het café-pension
van de gezusters Lust was en
taxi Strijdonck. „De bomen op
de achtergrond staan aan de
zuidkant van de buitenvest."
F.F.C. Antheunis uit Axel wijst
op de aanwezigheid van de remi
ses van de tram, naast het sta
tion van de MT. „Deze remises
zijn nog in gebruik als garagebe
drijf Van der Poel. De Stoom
tram Hulst-Walsoorden is opge
richt door A.J.M.G. Vanden-
broeck, welke de meeste aande
len in handen had. Hij was te
vens directeur van de spoorweg
maatschappij Mechelen-Temeu-
zen."
J. Strooband uit 's-Gravenpol-
der merkt op dat het tramspoor
ter hoogte van het gebouw mid
den op de foto naar links af
boog, richting binnenstad.
„Links van de lichtbeeldenaar,
maar niet zichtbaar op de foto,
bevindt zich de goederenloods
van de MT. Dit gebouw staat er
nog steeds, al heeft het ondertus
sen ook een andere bestemming
gekregen."
Trouwe inzender C.F, Stevense
uit Middelburg maakt melding
van een rolhek aan de rechterzij
de van het station. „Als er een
trein kwam, werd dat over de
weg geschoven, om zodoende de
trein vrije doorgang te verle
nen. Een soort overwegbomen,
maar dan niet automatisch.
Links op de foto, niet zichtbaar,
stond een stellage bestemd voor
de douane, om te zien of er mo
gelijk smokkelwaar in de lege
wagons werd vervoerd. Het ge
bouw links met de luifel toonde
het opschrift: Hier waarschuwt
men voor den tram." Stevense
noemt als een bekende stations
chef, meer dan vijftig jaar in
functie, L. van den Broeck.
Rinus Antonisse
De waardebonnen gaan naar:
II. Reuling, Koewacht, R. van
der Walle, Hulst en F.F.C.
Antheunis, Axel.
Van het zuidoosten naar het noordwesten van
de provincie is via de collectie van Hans Lin-
denbergh een kleine stap. De vraag is om welk
dorp het deze keer gaat. Wie meer weet te vertel
len over de afbeelding en de huidige situatie,
wordt van harte uitgenodigd dat op te schijven.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag
12 juni worden gezonden naar: Redactie PZC Bui
tengebied, postbus 31, 4460 AA Goes; per fax
0113-315669; per e-mail redactie@pzc.nl. Er zijn
weer drie waardebonnen beschikbaar voor goede
oplossingen.
