De dierentuin van Italië
W17
Reis in 5 clicks
Rook
Kleuters voelen zich thuis in Kabouterrijk
zaterdag 5 juni 2004
Bergen zijn ideaal om
de eigen grenzen te
verkennen. In
Nationaal Park Gran
Paradiso in het westen
van Italië krijg je uit
onverwachte hoek
steun voor je prestatie.
Eenmaal boven
vormen
evenwichtkunstenaars
als gemzen en
steenbokken een
.uitgebreid
welkomstcomité. Om
vervolgens zo
lichtvoetig uit het
zicht te verdwijnen
datje de moed alsnog
in de schoenen zakt.
Door CORNO VAN DEN BERG
De Alpen vormen het
gehele jaar een top
attractie. Zowel in
de zomer als in de
winter komen duizenden toeris
ten voor de rust, de ruimte en
de natuur. Daar waar de stoel-
tjesiiftde wintersport toeganke
lijk heeft gemaakt voor ieder
een, geldt dit voor veel wandel-
plekken niet. Zeker in nationale
parken zijn liften en wegen ta
boe. Daar moet je het uitzicht
en met name de voldoening ver
dienen. Te voet.
Maar echt uitnodigend ziet de
Alte Via 2, een langeafstandrou-
te van het Mont-Blanc massief
naar Gran Paradiso, er deze dag
niet uit. Door de regen is het
pad spekglad.
Een onheilspel
lende mist
hult het uitein
delijke doel in
nevelen. Het is
erg vroeg in de
ochtend en vol
gens de kaart
is de weg naar
boven nog
lang. Even rijst de vraag waar
om ik dit in de vakantie voor de
lol doe. Omdat me even niets te
binnen schiet, begin ik maar te
lopen. Vijftig meter steil links
om en na een scherpe bocht vijf
tig meter steil rechtsom, enzo
voort Het lijkt erop alsof de ma
ker van het pad zo snel moge
lijk weg wilde uit het dorpje dat
langzaam uit het zicht ver
dwijnt.
Na ruim een uur zigzaggen is
het tijd voor een korte rust- en
drinkpauze. Nu pas bemerk ik
de frisse geur, het spelen van de
wind en het landschap dat zich
langzaam aan mij vertoont. Is
het toeval dat de zon zich voor
het eerst laat zien tussen de bo
men? Het licht zoekt haar weg
tussen de oneindige bossen, rim
pelloze meertjes en grillige rots
formaties. Langs het pad
groeien frambozenstruiken, de
talloze rijpe vruchten zorgen
voor een gezond tussendoortje.
Na nog twee uur klauteren na
dert de boomgrens; hier leggen
de spijkerharde dennenbomen
het aftegen de geselende wind.
Het oog kan eindelijk verder rei
ken en dwaalt over groene vlak
tes tot de muur
van besneeuw
de pieken aan
de horizon.
Een nieuwe
vraag dringt
zich op. Waar
ligt mijn grens
vandaag? Eerst
maar eens de
beschutte al
penweide bereiken. Het pad slin
gert tussen diverse bergruggen
door en na elke bocht verandert
het uitzicht.
Drie paar spiedende ogen
De zon breekt door en brengt
het landschap tot leven; insec
ten en vlinders zoeken naar
bloemen. Vogels volgen al die
Geit beschermen
Het Nationaal Park Gran Para-
diso was het eerste nationale
park in Italië, gesticht in
1922. Het Alpengebied ligt in
het noordwesten van Italië, tussen Pie-
monte en de Valle d'Aosta, en omvat
hoge bergen (topper is de 4061 me
ter hoge Gran Paradiso), valleien, glet
sjers en alpenweiden. Het park werd
destijds gesticht ter bescherming van
de wilde geit, waarop vroeger royaal
gejaagd werd.
De toegang tot Gran Paradiso is gratis.
Er zijn diverse campings, waaronder
één op tweeduizend meter. Naast diver
se hotels en bed breakfasts is het te
vens mogelijk in berghutten te over
nachten. Een bijzondere ervaring zijn
de bivacco's, meestal open schuilhut
ten zonder enig comfort. Hou rekening met koude nachten.
Informatie over wandelroutes en overnachtingen is verkrijgbaar bij diverse bezoekerscentra. Voor langere
tochten zijn gedetailleerde kaarten en een kompas noodzakelijk, evenals een goede uitrusting. Meer infor
matie: tel. 0039-124 90 10 70, www.parks.it/parco.nazionale.qran.paradiso/eindex.html en
www.aosta.nl
Algemene informatie: Nationaal Italiaans Verkeersbureau, Stadhouderskade 2, 1054 ES Amsterdam,
tel. 00800-00 48 25 42 (gratis), www.enit.it
bewegingen nauwgezet, geïn
strueerd door hun lege maag.
De laatste kilometer volg ik een
beekje met verfrissend water.
Plotseling stuiteren enkele ste
nen naar beneden. Is het een on
handig mens of een wegschie
tend dier? Ik gooi het tempo om
hoog, maar van een levend we
zen geen spoor.
De alpenweide straalt een onge
kende rust uit, ook al is mijn ge
hijg duidelijk hoorbaar. Smelt
water sijpelt van een gletsjer in
een riviertje, talloze bloemen ge
ven fraaie accenten aan het groe
ne grastapijt. Drie paar ogen kij
ken me aan. Een alpenmarmot
kan mijn bezwete hoofd niet
aanzien en rent - onderwijl een
angstaanjagende schreeuw pro
ducerend - naar zijn veilige hol.
Een gems kijkt me onverstoord
aan en een steenbok graast ge
woon door, maar in zijn ooghoe
ken houdt hij me in de gaten.
Hij weet dat zijn enorme hoorns
er wel voor zorgen dat ik op een
afstand blijf. Met scherpe berg
toppen en een immense gletsjer
op de achtergrond moet dit de
mooiste dierentuin van Europa
zijn. Is dit wat de Italianen met
'groot paradijs' bedoelen?
Gran Paradiso staat bekend om
het grote aantal gemzen (zo'n
zesduizend), steenbokken (vier
duizend) en alpenmarmotten
(tienduizend). En dan te denken
dat deze soorten een eeuw gele
den bijna waren uitgeroeid. Het
park behoorde vroeger tot het
jachtgebied van diverse konin
gen. Elke hut of restaurant
heeft de stille getuigen, in de
vorm van hoorns, nog aan de
wand hagen. Hun nazaten blij
ken behoorlijk vergevingsge-
Bossen, meertjes
en rotsformaties
zind en laten zich door de toeris
ten eenvoudig bekijken. Met na
me de alpenmarmot laat zijn
angsten snel varen voor een
koekje.
Terwijl ik mijn zuchtende voe
ten een ijskoud bad geef, speelt
zich op de alpenweide een leuk
tafereel af. Voor beginnende
wandelaars blijkt de weide het
einddoel, moe strijken ze neer.
Voor gevorderden (vooral te her
kennen aan de wandelstokken)
is de weide slechts een manier
om de anderen kwijt te raken.
Zij weten dan ook niet hoe snel
ze de volgende heuvel op moe
ten klimmen. Sommigen be
dwingen zelfs een gletsjer. Des
ondanks zijn ze allemaal op
zoek naar het zelfde lekkere ge
voel; dat van voldoening. En als
het rond het middaguur te druk
wordt op de weide, verlaten de
dieren het toneel. Met machts
vertoon. Ze huppen met gemak
van rotsblok naar rotsblok, zo
dat zelfs de meest gevorderde
wandelaar daarin zijn meerdere
moet erkennen.
Witte Stad Tel Aviv
op lijst Werelderfgoed
De Unesco heeft de 'Witte Stad' van Tel Aviv
uitgeroepen tot Werelderfgoed. In Tel Aviv
staan meer gebouwen in de Bauhaus-stijl dan
waar ook ter wereld. Voortaan worden ze be
schermd als cultureel erfgoed van universele
waarde. Morgen heeft de officiële inhuldiging
plaats. Het gaat om meer dan vierduizend hui
zen die tussen 1931 en 1956 zijn gebouwd
door uit Europa geëmigreerde architecten. De
Bauhaus-stijl kenmerkt zich door strakke vor
men en bouwkundige trucjes om de hitte bui
ten te houden. Zo werden veel gebouwen wit
geverfd, wat Tel Aviv de naam 'witte stad' ople
verde.
Tel Aviv is niet de enige plaats in Israël die op
de Werelderfgoedlijst is geplaatst. In 2001 wer
den de historische stad Akko en het paleiscom
plex Massada al door de Unesco in de lijst op
genomen.
Frankrijk herdenkt
kroning Napoleon
Dit jaar is het tweehonderd jaar geleden dat
Napoleon tot keizer werd gekroond. In Frank
rijk worden dan ook diverse activiteiten rond
dit thema gehouden. In samenwerking met on
der meer het Nationale Zeevaartmuseum van
Greenwich (Londen) is er tot en met 23 augus
tus de expositie 'Napoléon et la mer, un rêve
d'empire' in Parijs te zien. Meer informatie:
www.musee-marine.fr.
Gallimard heeft een boekje uitgegeven met als
thema de 'Route Napoléon'. Dit is verkrijgbaar
in het Engels en in het Frans, en hierin wor
den het traject en de diverse dorpen langs de
'Route Napoléon' beschreven. Dit boekje is te
koop voor €23. ISBN 2742411658.
Dierentuinen geven
neushoorns water
Een neushoorn zonder water is als een aap
zonder bomen. Dus slaan twaalf dierentuinen
in ons land en het Wereld Natuur Fonds deze
maand de handen ineen om aandacht te vra
gen voor het waterprobleem in Afrika. 'Grote
zoogdieren als olifant, leeuw, nijlpaard, buffel
en nijlpaard lopen in de toekomst gevaar als
niet genoeg water beschikbaar is', zegt Esther
Visser van het WNF. 'Met name in de landen
in zuidelijk Afrika doet zich dat probleem
voor.' Voornaamste oorzaak: dammen in rivie
ren die stroomafwaarts voor (te) weinig water
zorgen. De samenwerking tussen dierentui
nen en WNF houdt onder meer in dat bezoe
kers worden voorgelicht. Zo delen vrijwilli
gers van het WNF in dierenparken folders uit.
De deelnemende dierentuinen zijn Ouwe
hands in Rhenen, Apenheul in Apeldoorn, Ar-
tis in Amsterdam, Avifauna in Alphen a/d Rijn,
Beekse Bergen in Hilvarenbeek, Blijdorp in
Rotterdam, Burgers' Zoo in Arnhem, Dieren
park in Emmen, Dolfinarium in Harderwijk,
Dierenpark in Amersfoort, Dierenpark Wissel
in Epe en Zoo Pare in Overloon.
Meer informatie: www.wrrf.nl en
www.nvdzoos.nl.
Het toerisme naar Scandinavië zit in de lift.
Door de beperkte afstand en de (her en der)
verkrijgbare goedkope vliegtickets leren men
sen Zweden, Finland en Noorwegen kennen.
Het gebied heeft een rijk verleden wat varieert
van de Vikingen tot de roerige Middeleeuwen.
Maar ook de moderne kunst en architectuur
wordt als hoogstaand gezien.
Genoeg om zelf te ontdekken dus, in ieder ge
val via het internet.
Kopenhagen: www.woco.dk
Stockholm: www.stockholm.se/enqlish
Goteborg: www.qoteborq.com
Oslo: www.virtualoslo.com
Helsinki: www.hel.fi/enqlish
De laatste keer dat ik in Duits
land was stond de muur nog in
Berlijn. Sindsdien ben ik er
nooit meer geweest. Daar is
geen speciale reden voor. Als reisdoel is
het zo dichtbij dat ik het altijd over het
hoofd zie.
Nu ligt er voorbij Nijmegen, vlak over de
j grens, een handige luchthaven. Die heet
Niederrhein. Vanaf deze voormalige
Amerikaanse vliegbasis ben je binnen
een uur in München. En je leunt er ge-
j woon voor de deur parkeren. Als Neder-
j lander voel je je dan direct thuis.
München is 'ganz cool' wist ik uit be
trouwbare bron. Bovendien had ik het
voorrecht om in een tophotel te verblij
ven. In de praktijk viel dat wel mee. De
keten waartoe het logement behoorde
heette zo. De meesterlijke naamkeuze
zorgde dat ieder aangesloten hotel van
zelf een tophotel werd. Mijn hotel had
ook een restaurant. Door deze combina
tie van eten en slapen mocht het zich,
volgens een bordje naast de deur, een
schlummer und schlemmer Paradies'
noemen. Er ging een siddering van ge
not door me heen.
Als grote stad heeft München een aantal
Door DIRK MULDER
zaken uitstekend op orde. Zelf woon ilc
al heel lang in Utrecht, maar hoe het
openbaar vervoer daar werkt heb ik nog
steeds niet onder knie. In München snap
je dat in drie minuten.
Binnen een uitgebreid netwerk van be
stemmingen werken de S- en U-Bahn soe
pel samen. Als stadstoerist is een auto
volstrekt overbodig. Voor een schappe
lijk tarief kom je overal. Ook rolstoelers
kunnen zelfstandig van stadstrein en on
dergrondse gebruik maken. Buiten de
spitsuren mag je met fiets en al de coupé
in.
Als rijwielgebruiker heb je een mooi le
ven in München. Er zijn behoorlijk wat
fietspaden in de stad en bij het ontbre
ken daarvan schijnt het sociaal accepta
bel te zijn om op de stoep te rijden. Daar
moetje als wandelaar wel even aan wen
nen. Net als aan de sigarettenautoma
ten, die je op de meest onverwachte plek
ken tegenkomt. Bij ons zijn ze al lang uit
het straatbeeld verdwenen, in München
zie je ze overal. Misschien zit er iemand
in het gemeentebestuur die er belang bij
heeft.
Als ex-roker kon ik me de geruststellen
de werking van die talloze distributie
punten levendig voorstellen. Nooit meer
dat wurgende paniekgevoel als je ont
dekt datje niks meer te paffen in huis
hebt. Alleen al bij de tegenover mijn ho
tel gebouwde zeshoogflat stonden twee
sigarettenautomaten, verdeeld over een
straat van nog geen honderd meter leng
te. Je kon ze op je sloffen halen. Zelfs
middenin de nacht was het slechts een
kwestie van even de kamerjas omslaan.
Na een bezoek aan Dachau stond ik op
de bus te wachten die me van de KZ-Ge-
denkstatte naar het station zou brengen.
Bij de halte hing ook een automaat. De
meneer naast me aarzelde. Toen trok hij
toch een nieuw pakje. Het was geen goed
moment om met roken te stoppen.
Erik van Buijtenen (63) en zijn
vrouw Miranda besloten halver
wege de jaren negentig 'de druk
te van de Haagse horeca', waar
in ze jarenlang gewerkt had
den, te ontvluchten. Als je dat
doet is verhuizen naar het
Drentse dorp Eext niet de meest
voor de hand üggende optie,
maar het paar was er ooit met
kennissen op vakantie geweest,
vandaar.
Van Buijtenen, om zich heen
wijzend in de kadoshop annex
restaurant van z'n onderne
ming: 'Op die vakantie kwamen
we ook in dit complex, toen was
het een pension-theeschenkerij.
En het was te koop. We hebben
het gekocht. Maar voor een thee-
schenkerij lag het toch wat te af
gelegen. Nadat we ontdekten
dat er in deze provincie weinig
is voor jonge kinderen, begon
nen we vijfjaar geleden aan het
Rijk der Kabouters en Laven.
Want interesse in kabouters en
elfen bij kinderen, dat zal altijd
blijven bestaan.'
Op het dichtbeboste terrein
De raad van vijf wijze kabouters
beslist over het huwelijk van
een 275-jarige kabouter en een
160-jarig kaboutervrouwtje.
ging Van Buijtenen aan de slag
met het graven van paden, waar
langs nu allerlei schattige tafere
len uit de kabouterwereld gedra
peerd zijn. Die kabouters zijn ge
modelleerd naar de nog steeds
populaire figuurtjes uit de boe
ken van de overleden teke
naar/schrijver/sprookjes vertel
ler Rien Poortvliet. 'Toen we
opengingen hebben we wel
heel veel profijt van de naam
van Poortvliet gehad, daardoor
kwamen er veel mensen. Poort-
vliet-kabouters, dat zijn ook de
kabouters die de Nederlander
kent.'
Die o zo Nederlandse Poort-
vliet-kabouters worden trou
wens niet in eigen land gefabri
ceerd, maar door een Neder
lands bedrijf op de Filippijnen,
net als de polyester reuzenpad-
destoelen trouwens. 'Af en toe
kijk ik wat er is', zegt Van Buijte
nen, 'wantje moet voortdurend
vernieuwen.' Bij de vernieuwin
gen van de afgelopen jaren
hoort ook het creëren van ruim
te voor het Laven-volk. Een Laaf
is een sprookjesfiguur die door
de Efteling bedacht is, en die ver
dacht veel op een kabouter lijkt.
Maar de Laven zijn, zo meldt
Van Buijtenen, geboren op de
Noordpool en ze dragen geen ro
de mutsen.
En nog nieuwere gasten op het
terrein van het Kabouterrijk
zijn de Dwarphy's, een door Ja
cob Tuijn gecreëerde dwerg, die
vriendelijker maar ook ondeu
gender is dan de 'gewone' ka
bouter. Al met al showt het echt
paar Van Buijtenen aan de rand
van Eext zo'n dikke driehon
derd Kabouters, Laven en Dwar
phy's aan het grotendeels zeer
jeugdige publiek, dat alles op
ooghoogte kan aanschouwen.
En ook al maken sommige ka
bouters geluiden of zijn ze on
deugend, eng wordt het nooit.
De kleuters mogen niet schrik
ken, ze moeten zich juist thuis-
voelen in dit Kabouterrijk.
Ouders of grootouders krijgen
een gidsje mee om de kids bij ie
der tafereel te kunnen vertellen
wat daar te zien en soms ook te
horen (doedelzakmuziek, een
bruiloftsmars, ja zelfs het ge
luid van een stevige wind op de
Laven-wc) is.
ROB DE VRIES
Het Rijk der Kabouters en Laven ligt
aan de Gieterstraat 20 in Eext, tel.
0592-26 33 76,
www.riikderkabouters.nl
Geopend tot 1 november van
10.00-18.00 uur, tussen 1 juli en 15
augustus van 9.00-19.00 uur En
tree kinderen van 1 t/m 5 jaar
€2,50, daarboven €4,50.
