Ik spring makkelijk
in een zwart gat
Craig Thompson voelt een boom tot in zijn knieën
Haarlem centrum van de strip
23
Jo Kleppe, onderwijsman en ondernemer
zaterdag 5 juni 2004
Jo Kleppe heeft veel weg van
het schoolgebouw dat hij in
een hoek van de Ringbaan in
Goes heeft neergezet: Ouder
wets solide van buiten en ver
rassend modern en licht van
binnen. Het is nog niet eens
een jaar open en Kleppe gaat al
weer weg. „Tja, dat was zeven
jaar geleden mijn opdracht. Ze
zeiden: 'Kleppe, ga naar Goes
en maak van het reformato
risch vormingscentrum een
school voor middelbaar be
roepsonderwijs.' Dat heb ik ge
daan, en met veel plezier. Nu
stop ik ermee. Ik word 62 en ik
heb er 48 jaar opzitten. Boven
dien ben ik nog vanalles van
plan."
Als Jo Kleppe ergens aan begint,
dan maakt hij het af, maar de
kans is groot dat hij vervolgens iets
heel nieuws oppakt. „Ik ben niet bang
voor verandering. Het klinkt mis
schien raar uit de mond van een onder
wijsman, maar ik ben altijd onderne
mer geweest en gebleven."
Misschien werd hij, zoon van de
schoenmaker van Wissenkerke, als on
dernemer geboren; hij begon zijn loop
baan als werknemer bij een installa
tiebedrijf. Korte tijd en een aantal cur
sussen later werd hij tekenaar/ calcu
lator en werkte hij bij verschillende
andere installatiebedrijven. De appel
lijkt in de familie Kleppe niet ver van
de boom te vallen, want toen het in
het schoenmakersvak begon terug te
lopen, startte Jo Kleppe samen met
zijn vader een handel in zonweringen.
Luxe
„Dat ging prima. Het was in de jaren
zeventig. De mensen kregen wat meer
geld voor luxe en iedereen kreeg last
van het zonnetje. Zonwering: rolgor
dijnen, rolluiken, markiezen, het werd
ineens van een luxe, een basisbehoef
te. Het was een gat in de markt, maar
wel hard werken. Diny, mijn vrouw,
werkte ook keihard mee. Toen mijn va
der plotseling overleed, stonden wij
alleen voor de zaak. Van 's ochtends
zes tot 's avonds elf uur, zes dagen in
de week werken. Mijn vier kinderen
begonnen zich, net als in de reclame,
af te vragen wie toch die man was die
op zondag het vlees sneed. Ik realiseer
de me dat ik dat niet wilde, mijn
vrouw was het ermee eens en ik heb
de zaak te koop gezet. Na twee dagen
was ik er van af, maar werk had ik
niet, natuurlijk."
Hij is er de figuur niet naar om te
gaan zitten wanhopen. „Ik spring net
zo makkelijk in een zwart gat, zonder
lichtpuntje. Je moet er altijd vanuit
gaan dat dat vanzelf wel komt. Zo
deed ik weieens wat vrijwilligerswerk
in de kerk, de gereformeerde gemeen
te in Vlissingen. Daar werd ik gepolst
om in het Reformatorisch Vormings
centrum in Goes als vormingswerker
aan de slag te gaan. Dat deed ik en ik
vond het geweldig mooi werk."
Vele jaren eerder, tijdens zijn militai
re dienst, had een luitenant al eens te
gen de onderofficier Kleppe gezegd
dat hij in het onderwijs moest gaan.
„Die vond mij daar geschikt voor om
dat ik er plezier in had die jongens
van zo'n nieuwe lichting wat te leren.
Ik wuifde dat weg, want ik was een
man van de techniek. Maar plotseling
belandde ik in dat onderwijs en ik
voelde me echt op m'n plek."
Kleppe zou Kleppe niet zijn als hij
niet meteen aan allerlei cursussen was
begonnen. Een onderwijsbevoegd
heid, een acte voor godsdienstonder
wijs; binnen de kortste keren was hij
adjunct. Toen er een vacature kwam
bij het vormingscentrum De Proeftuin
in Middelhamis, solliciteerde hij en
werd directeur.
„Dat was prachtig werk. Je geeft lei
ding aan een ploeg mensen en toch
blijf je dicht bij de leerlingen, waar
mijn hart het meeste ligt. Ik heb na-
Naam:
Jo Kleppe
Geboren:
1942, Wissenkerke
Woonplaats:
Kapelle
Opleiding:
Ambachtsschool Installatietech
niek en vele cursussen
Werk:
tot gisteren directeur van het
Hoombeeckcollege in Goes
tuurlijk veel moeten leren en nog
meer moeten afleren. In het installatie
vak ga je niet zo zachtzinnig met de
dingen om. Ligt er een stuk pijp in de
weg, dan geef je er een schop tegen.
Met mensen moet dat heel anders. Het
al te zakelijke heb ik moeten afleren
maar het sociale ligt mij van nature
toch wel."
Een béétje zakelijk en doelmatig moet
het voor Kleppe wel blijven. Toen De
Proeftuin fuseerde met een andere in
stelling en de organisatie onder een be
stuur van 24 man moest gaan draaien,
zegde hij zijn baan op. Hij kon aan de
slag bij het Plantiuscollege in Rotter
dam, vanwaaruit hij zeven jaar gele
den met een missie naar Goes werd ge
stuurd.
„Het moest een mbo-school worden,
waar leerlingen op een beroep worden
voorbereid. Dat vergt een andere hou
ding, het zijn ook andere leerlingen.
In het vormingswerk kreeg je vaak de
mensen die ergens anders waren stuk
gelopen. Ze hadden onderwijsfrustra-
tie opgedaan, zaten om-wat voor re
den dan ook niet lekker in hun vel.
Mij sprak dat altijd het meeste aan:
proberen die kinderen een eigen hou
ding te laten bepalen ten opzichte van
alles in het leven. Je kunt een mens,
hoe jong ook, geen houding dicteren
of voorkauwen. Wat je kunt proberen
is een vertouwensrelatie op te bouwen
en de vragen te stellen die aanzetten
tot nadenken. Als leerlingen op grond
van hun eigen uitgangspunten een po
sitie hebben kunnen bepalen, zie je
vaak dat het meteen beter gaat."
Mondigheid
Natuurlijk heeft hij die rol ook in het
mbo wel kunnen vervullen. „Jonge
mensen zoeken nu eenmaal van natu
re. Ze zijn geneigd tegen dingen aan
te schoppen en vergis je niet; er wordt
van ze verwacht dat ze mondig zijn.
Sommigen verwarren mondigheid
met brutaliteit, maar dat onderscheid
leren ze snel genoeg. Niet alle kinde
ren krijgen van huis uit hetzelfde mee,
ook niet in het reformatorisch onder
wijs. Het zijn vijf verschillende kerk
gemeenschappen die het bestuur van
het Hoornbeeck-college bevolken en
tussen allemaal zitten verschillen in
opvattingen. Aan één kant is dat jam
mer, want in de grond van de zaak
hebben we dezelfde uitgangspunten,
maar aan de andere kant leidt het ook
tot een dialoog over zaken die dieper
zitten. Dat kan geen kwaad."
De afgelopen jaren, toen de studenten
elders hun lessen kregen omdat er
druk gebouwd werd, zijn voor de man
met bijna vijftig werkzame jaren, wel
wat zwaar gevallen. Hij was het die
's ochtend de deur open deed en
's avonds laat het licht weer uit
knipte. Al wat hij zag: bouwvakkers,
bestuurders, ambtenaren en leve
ranciers: geen studenten, waar Jo
Kleppe nu eenmaal altijd zijn gewel
dige energie vandaan haalde. Sinds de
nieuwe school open is, is hij weer in
zijn element, maar aan alles komt een
eind. En bij Jo kleppe komt er dan
altijd weer een nieuw begin al heeft
hij dat natuurlijk alweer gemaakt.
Zo is hij al jaren erg actief in het
vluchtelingenwerk. Met een groep
vangt hij in Kapelle vluchtelingen op.
„Heel praktisch maar ook op het gees
telijke vlak is het soms zwaar. Deze
maand hebben we weer een cursus
van vier avonden want in de wetge
ving verandert telkens iets. Je moet
die mensen goed begeleiden maar je
moet ook leren hoe je een beetje af
stand houdt. Het is begrijpelijk: je
bent voor een vluchtelingenfamilie al
foto Mechteld Jansen
les wat ze hier hebben, dus ze komen
met alles naar jou. We moeten leren te
zorgen dat we niet verdrinken in hun
problemen. Daar hebben ze ook niks
aan." Afstand nemen, dat lukt hem
wel. Als hij de kans krijgt, pakt hij
zijn hengel en gaat vissen of hij pikt
de caravan aan en rijdt ergens heen.
„We gaan ook al jaren op skivakantie
met een groep jongeren in het voor
jaar. Dat doen Diny en ik samen, hart
stikke fijn. Reizen is toch ook wel een
passie. Als reisleider ga ik dit jaar nog
mee naar Praag en het Reuzengeberg
te. Op dat vlak kan ik nog genoeg cur
sussen volgen. Lekker leren: leuk!
Vormingswerker, onderwijzer, reislei
der; De familie is nog niet vergeten
dat hij ook in de installatietechniek
zijn mannetje staat. „O, ja, de badka
mer. Die moet ook nog."
Miekc van der Jagt
Het succes van Blankets, een stripver
haal van 592 pagina's, is het klassieke
Amerikaanse succesverhaal. Een variant op
Van krantenjongen tot miljonair'. Miljo
nair is Craig Thompson (1975) nog niet,
maar inmiddels wel een buitengewoon suc
cesvol striptekenaar. Hij is een van de we
reldtoppers dit weekeinde op de Haarlemse
Stripdagen.
Zijn Blankets werd vorig jaar door Time ma
gazine uitgeroepen tot 'Hottest Comic of
2003'. Daarmee liet hij gerenommeerde al
bums als 'The Fixer', 'League of extraordi
nary men' en 'American Splendor' achter
zich. En dat is opmerkelijk voor een stripro
man van liefst 592 pagina's. Deze week ver
schijnt het in meerdere opzichten opzienba-
rende boek onder de titel 'Een deken van
sneeuw' in een Nederlandse vertaling.
Na een geïsoleerde jeugd in een streng chris
telijk gezin in een ver weg dorp in Wiscon
sin begon Craig Thompson als jong volwas
sene een nieuw leven als illustrator in Port
land, Oregon. Op de highschool had hij al
ontdekt dat tekenen en het maken van grafi
sche ontwexpen zijn kracht waren. Maar
ontwerpen in opdracht bleek niet zijn favo
riete bezigheid te zijn. Thompson prefereer
de een lege maag en de vrijheid om zelf iets
te creëren boven een goed inkomen en wer
ken in opdracht. Nadat hij met 'Good Bye
Chunky-Rice', een allegorie over verloren
vriendschappen, in 1999 voor het eerst
proefde aan het succes, werkte hij geduren
de vier jaar aan de mammoetstrip Blankets.
Het album sloeg in 2003 in als een bom. Zo
wel kenners als niet-kenners prezen de geïl
lustreerde roman de hemel in. Vooral de
sterk emotionele lading, het ingetogen ver
haal en het indringende thema maken Blan
kets tot een verhaal in de beste tradities van
de roman. En daarmee is meteen de grote
verdienste van dit werk aangegeven: dit stri
palbum heeft cle strip een plaats gegeven in
de wereld van de literatuur. Blankets heeft
een plaats veroverd in de echte boekwinkel.
Thompson - slanke gestalte, kort haar -
blijft opvallend bescheiden onder alle loftui
tingen die hem ten deel vallen. Hij gelooft
vooral in wat hij doet en minder in classifi
caties en stromingen binnen de stripwereld.
Wel zijn er volgens hem verschillen in gene
raties. „Amerika had de underground van
Robert Crumb nodig om té ontdekken dat
strips ook leuk zijn voor volwassenen. De
wereld van Crumb bevatte heel veel fanta
sie. De volgende generatie van Dan Clowes
en Chris Ware is als reactie daarop veel har
der geworden. Ze zijn heel precies met de
tails en cynischer ook. Sommigen noemen
hun stijl nihilistisch. Mijn generatie daaren
tegen is weer wat liever. Hoeft niet langer te
shockeren. Werkt meer vanuit het gevoel."
Inderdaa.d, zowel 'Good Bye Chunky Rice'
als Blankets grossieren in emoties. Angst,
humor, blijdschap, verwondering, verba
zing, onbegrip, een enkele maal boosheid,
dragen het verhaal over de jonge mens die
in de groei naar volwassenheid vooral op
zoek is naar zekerheid. Zekerheid in rela
ties, zekerheid in het gezin of zekerheid in
religieuze kwesties. En dat alles verpakt in
een eenvoudige love-story over zijn jeugd
liefde Raina. „Ik wilde niet meer vertellen
dan een simpele emotionele ervaring: hoe is
het om voor de eerste keer naast iemand an
ders te slapen", zegt Thompson. En zelden
is een prille relatie, gecombineerd met een
streng religieuze opvoeding en de voor een
ingetogen hoofdpersoon vijandige buitenwe
reld zo levendig geschetst. Wat resteert is
vooral een gevoel van hoe kwetsbaar de lief
de is.
Emoties staan centraal in het werk van
Craig Thompson. Hij heeft een hekel aan ac
tie. „In mijn verhalen komen geen geweren
voor, geen spannende scènes. Ik bied geen
melodrama. Actie is vervelend. Ik heb een
meer dromerige stijl van vertellen. Werk
vanuit de emotie. Mijn zenuwgestel is zeer
gevoelig. Als ik een boom zie, voel ik dat
soms tot in mijn knieën. Maar mensen lijken
ongevoeliger tegenwoordig. Ze willen allen
nog avontuur, snelheid, actie. Ik ben meer
geïnteresseerd in het geestelijke. Veel men
sen verliezen het contact met het geestelijke
en dat lijkt me een groot probleem."
Therapie
De wijze waarop Thompson zijn eenzame
jeugd gestalte geeft, laat geen lezer onbe
roerd. Intimidaties op school, seksueel mis
bruik door de oppas, de streng christelijke
moraal die er bij de jonge jongens werd inge
stampt, het grijpt je in het boek naar de
keel. Als lezer wil je de 'looser' Craig
Thompson helpen, terwijl je weet dat het
niet nodig is. Thompson is gewoon zo en je
Omslagillustratie van Blankets
Een festival op dertig locaties, uitgevers die tal van nieuwe al
bums op de markt brengen, de hele wereldtop aan stripteke
naars die langs komt en zo'n 35.000 stripliefhebbers die struinen
langs kramen, neuzen op de beurs, uit hun dak gaan bij feesten of
stil genieten bij een van de vele exposities tijdens de zevende editie
van de Haarlemse Stripdagen. Dit weekeinde is Haarlem weer voor
twee dagen het Europese centrum van het beeldverhaal.
Thematisch draait het festival dit jaar rond engagement en jubilea.
Onder het motto 'Waar gebeurd' besteedt het festival ruime aan-,
dacht aan de trend in stripland om gebeurtenissen als in een docu
mentaire vast te leggen. Exposities met werk van Joe Sacco, be
faamd door zijn boeken over Palestina en de oorlog in het voormali
ge Joegoslavië, en Marjane Satrapi, die in 'Persepolis' haar jeugd in
Irak ten tijde van de Islamitische Revolutie verbeeldde, getuigen
daarvan. Ook een presentatie over 'De Fotograaf - in het hart van
voelt dat hij er uiteindelijk bovenop komt.
Tekenen is voor hem een soort therapie.
„Het was zeker niet gemakkelijk om al die
persoonlijke ervaringen weer te geven. Mij
zelf tekenen ging nog wel, maar mijn ouders
of de familie van Raina was een stuk moeilij
ker. Dankzij het tekenen kon ik al die erva
ringen verwerken. Tekenen is voor mij een
rustpunt in het hectische en chaotische le
ven van alledag." Met klem ontkent hij een
autobiografie te hebben geschreven/ gete
kend. Weliswaar zijn alle gebeurtenissen in
Blankets terug te voeren op gebeurtenissen
uit zijn eigen leven, maar: „Ik heb er zoveel
uit weggelaten dat het geen autobiografie
meer is. Ik heb bijvoorbeeld een zus, die in
het hele boek niet voorkomt. Expres, omdat
ik me wilde beperken tot de hoofdlijn. Zo
komt het verhaal niet meer overeen met de
werkelijkheid en daarom spreek ik nadruk
kelijk over een geïllustreerde roman."
Deels als gevolg van een verloren liefde en
deels voor de promotie van zijn boek trok
hij de afgelopen drie'maanden door Marok
ko en Europa. Voor een stripaholic en obses
sief tekenaar als Craig Thompson is dat een
lange periode. Hij kon het tekenen dan ook
niet laten en produceerde in die tijd een dag
boek van 220 pagina's dat in juli gelijktijdig
in-Nederland en Amerika op de markt komt
onder de titel Carnet de Voyage.
Door al dat tekenen heeft hij de afgelopen
jaren last gekregen van gewrichtsontstekin
gen aan hand en pols. Dat maakt hem het
tekenen bij tijd en wijle onmogelijk. Maar
dankzij het succes van Blankets is hij nu ein
delijk in staat een dokter in te schakelen.
Dus roept hij 'dokter', als je hem vraagt wat
het succes van zijn laatste album voor hem
betekent.
Jan Kuys
Craig Thompson: Een deken van sneeuw -
Uitgeverij Oog Blik, zachte kaft, 30,-.
Afghanistan' in het Spaarnestad Fotoarchief van fotograaf Lefèvre
en tekenaar Guibert past in deze context.
Binnen het kader jubilea vallen activiteiten van distributiebedrijf
Het Raadsel (20 Jaar), stripagentschap Comic House (20 jaar), het
tijdschrift Zone 5300 (10 jaar), het feit dat Asterix 40 jaar geleden
voor het eerst in Nederland is uitgebracht en enkele lokale activitei
ten.
Verder omvat het programma een prestigieuze overzichtstentoon
stelling van Peter Pontiac, een mooie expositie met werk van Peter
de Smet (De generaal), de al veel eerder begonnen expositie van al
het tekenwerk van Dick Matena voor De avonden. Er is aandacht
voor stichting Teken Mijn Verhaal, waarin tekenaars de dromen
van gehandicapte kinderen uitbeelden en er zijn feesten en - uiter
aard - talloze signeersessies. De crème de la crème van de interna
tionale stripwereld geeft tijdens de Stripdagen acte de présence.
Craig Thompson over zijn werk: „Actie is vervelend. Ik heb een meer dromerige stijl van
vertellen." foto Lex van Rossen/GPD
