Zeeland richt blik op Tobago
Bemoeienis met Tobago was kort
Meerderheid Staten
wil meer Molukse
verplegers opleiden
Lonink boos over
brief outletcentrum
Maritiem museum wil uitwisseling met voormalige kolonie
Goes krijgt
in oktober
logeerhuis voor
gehandicapten
15
.De Bay en t Fort n i evw i.is.si c. f,\ opt B yea abt Ta hag o.
Vrouw uit Westerschelde gered
Gestrande tanker vlotgetrokken
Vaarverbod voor dronken kapitein
Festival Ellewoutsdijk gratis
^-zcmeznypóTHeriscH mruueujic,rwc WIK TAL xntn veme/en MET iAo6eu\^
'jneHiKZouveH cN2£B&/iLonéertANPHe£e&/ OKTewn6En,<,WJf.~miNi€r,\ArtAKHen
dp ISJUHI, aw H68>«S I0&7-... Pui
unEmpaiJK'cM^W6
Vost//
weuiée
tGJ?J£ SLHIt-TV/f&ffl
LIAI2.M
V 1 gPJA 2oMeT0JEew)gcS.
iï'JHZZN HN€T HAVO..
H!l WACHT m ifiWIlMS OE PWSrAF-
Ljnnr Rinus Antonisse
VLISSINGEN - „Op Tobago
zijn nauwelijks meer resten van
het verblijf van Zeeuwen te vin
den. In het nieuwe museum in
het fort van Scarborough is een
zaaltje ingericht met verwijzin
gen naar Zeeland. We willen kij
ken of we als maritiem museum
een uitwisseling tot stand kun
nen brengen met Tobago."
(Directeur Wilbert Weber van
het Zeeuws maritiem museum
in Vlissingen vindt het een goe
de zaak dat Zeeland de histori
sche banden met het kleine Cari
bische eiland, dat korte tijd pri-
ve-bezit was van reder-koop-
man Cornelis Lampsins, gaat
aanhalen.
De manifestatie 'A Salute to
Friendship' die van 9 tot 14 juni
wordt gehouden in het kader
van het 350-jarig bestaan van
hoofdplaats Scarborough (ooit
Nieuw-'Vlissingen en Lampsins-
burg genaamd), ziet Weber als
een mooi vertrekpunt. Hij be
schouwt de Zeeuwse bemoeienis-
sen met Tobago als een voor
beeld van de vele tochten die
destijds naar de West-Indies
zijn ondernomen. Dat mag best
meer worden uitgediept en ge-
i koesterd.
„Juist omdat de gang van zaken
op Tobago zo afwijkt van het
traditionele kolonialisme. Op
een eiland als Curasao is het
heel anders verlopen, neem al
leen al de slavernij. Dat was in
het begin op Tobago niet aan de
orde, terwijl Curasao echt een
overslagplaats van slaven was",
stelt Weber. „Het vasthouden
van Tobago is mislukt, met ande
re eilanden in de Cariben is dat
beter gegaan. Als je de geschie
denissen vergelijkt, kun je con-
clusies trekken."
Nazaten
Weber acht de kans dat er nu
nog nazaten van de Vlissingse
kolonisten op Tobago rondlopen
erg klein. „De nederzetting is af
gebrand, de mensen zijn gedood
of gevlucht. Misschien kun je op
een begraafplaats nog stenen
i vinden." Hij noemt het zinvol
GOES - Het wordt voor gehandi
capten steeds gemakkelijker een
logeeradresje in de provincie te
vinden. In oktober begint de
Stichting Philadelphia Zorg een
logeerhuis in Goes voor mensen
met een verstandelijke handi
cap. Ook de Stichting Zuidwes
ter wil een logeerproject in Zee
land beginnen.
Philadelphia Zorg heeft al vijf
jaar een logeerhuis in Middel
burg. Het huis biedt plaats aan
negen personen, die worden be
geleid door deskundigen. De lo
gees kunnen een weekend blij
ven, een midweek, een hele
week, een dag of een dag en een
nacht. De begeleiders proberen
de gehandicapten zoveel moge
lijk zelfstandig te laten functio
neren.
Ook de Stichting Zuidwester
wil logeerprojecten opzetten in
de provincie. Ze biedt al langer
logeeradressen aan in Breda en
Zuid-Holland. W. Rijvers: „De
logeerhuizen zijn bedoeld voor
kinderen in de Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten (awbz).
Op deze manier willen we de ge
zinnen een tijdje ontlasten, zo
dat ze bijvoorbeeld wat meer
aandacht kunnen schenken aan
de andere kinderen. Maar ook
voor de gehandicapte kinderen
zelf is het natuurlijk heel erg
leuk: zo komen ze in contact
met andere kinderen."
Behalve logeerprojecten begint
Zuidwester met thuisondersteu-
ning en naschoolse opvang van
gehandicapte kinderen in Zee
land.
na te gaan wat Tobago en Zee
land voor elkaar kunnen beteke
nen. „En als je niks tot stand
kunt brengen, moet je het laten
zitten."
Wat commissaris van de konin
gin Wim van Gelder betreft,
komt er wel degelijk een nauwe
re band tot stand. Hij gaat daar
tijdens de vriendschapsmanifes
tatie in Scarborough stekken
voor steken. De commissaris
ziet twee historisch gevoede aan
knopingspunten: water en de
Zeeuwse betrokkenheid bij de
activiteiten van de West-Indi
sche Compagnie. „Waarom wa
ren de Zeeuwen in Tobago geïn
teresseerd? Aanleiding was het
zoeken naar drinkwater en het
was ook gewoon de Spanjaar
den bestrijden."
Met het oog op zijn bezoek aan
Tobago heeft Van Gelder zich
verdiept in de roerige geschiede
nis, ruim drieënhalve eeuw gele
den.
„Voor het Zeeuwse gewin zijn
in de korte periode dat Tobago
Zeeuws gebied genoemd kon
worden, honderden mensen op
geofferd. De Zeeuwse kolonis
ten, vermoedelijk uit de laagste
klassen van de samenleving, gin
gen ten onder aan ziekte en
strijd. Na afloop van krijgshan
delingen vond vervolgens een ge
dwongen verscheping plaats
naar een van de andere Caribi
sche eilanden, waar men als wit
te slaven te werk werd gesteld
op Engelse of Franse planta
ges."
De commissaris zegt onder de in
druk te zijn van het gebrek aan
achting voor mensenlevens.
„Zeshonderd mensen uit Vlissin
gen en omgeving werden als het
ware gedeporteerd naar Toba
go." Hij hoopt dat de contacten
die hij tijdens zijn bezoek op
doet, ertoe leiden dat meer infor
matie over het wel en wee van
de Zeeuwen op het eiland be
schikbaar komt. Net als mu
seumdirecteur Weber be
schouwt Van Gelder het als een
goede zaak dat er een (culturele)
uitwisseling op gang kan ko
men.
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Een meerder
heid van PvdA, CDA en VVD in
Provinciale Staten wil ruim
100.000 euro uittrekken om acht
tien Molukse verpleegkundigen
van Ambon in Zeeland op te lei
den. De fracties zullen daarvoor
een initiatiefvoorstel indienen
in de Statenvergadering van 18
juni.
In februari van dit jaar is het
eerste verpleegkundigenproject
afgesloten. Dat heeft twee jaar
geduurd. In augustus wordt een
nieuwe groep verwacht. Na een
cursus Nederlands in Jakarta
worden zij in Zeeland opgeleid
door het ROC. Zij lopen stage
bij diverse zorginstellingen. Na
twee jaar keren ze terug naar de
Molukken, waar ze hun in Ne
derland vergaarde kennis in de
praktijk kunnen brengen.
Kosten
Aan het project kunnen maxi
maal 22 Ambonezen meedoen.
De gemeenten Vlissirigen (3) en
Veere (1) vergoeden de kosten
voor vier van hen. De provincie
moet de kosten voor de andere
achttien betalen, vinden PvdA,
CDA en WD. '„Het is een heel
door Conny van Gremberqhe
TERNEUZEN - Burgemeester
J. Lonink van Terneuzen is
kwaad op het provinciebestuur.
De woede wordt veroorzaakt
door brieven van de provincie
aan de gemeenten Roosendaal
en Etten-Leur, waarin Gedepu
teerde Staten melden geen be
zwaar te hebben tegen de plan
nen voor een factory-outletcen-
trum (een uitverkoopscentrum)
die beide gemeenten willen uit
werken.
Het Zeeuwse provinciebestuur
gaf in de brieven te kennen dat
de economische effecten van de
outletcentra voor de koopsteden
in Zeeland te verwaarlozen zul-
waardevol project", vindt PvdA'
er E. Hageman, die het initiatief
heeft genomen voor het voor
stel. „Het mes snijdt aan twee
kanten. Het is een goede vorm
van ontwikkelingssamenwer
king op de Molukken, en het is
een investering in de Zeeuwse
gemeenschap. Want het helpt de
werkdruk in de zorg te vermin
deren en Zeeland heeft een spe
ciale band met de Molukken,
want hier wonen veel Molukse
gezinnen."
Hageman stelde vorig jaar mei
al voor om meer geld voor ont
wikkelingshulp aan de Moluk
ken te geven via het verpleeg
kundigenproject. Omdat de pro
vincie in juni het nog beschikba
re geld voor de begroting van
2005 gaat verdelen (7,7 miljoen
euro), dient hij nu een voorstel
in om achttien Molukse verple
gers aan het project mee te laten
doen. Daar is 104.400 euro voor
nodig.
De PvdA weet zich op voorhand
al verzekerd van de steun van
de coalitiepartners CDA en
WD. „Je doet iets concreets
met dat geld", verklaart CDA'er
F. Babijn. „Je geeft geen geld
maar leidt mensen op. Het is
dus een goede vorm van ontwik
kelingssamenwerking."
len zijn. Ruim een jaar geleden
gaven GS de stad Gent te ken
nen geen moeite te hebben met
de bouw van een fabrieksuitver-
koopcentrum in die stad.
Lonink vindt de stelhngname
van GS te gek voor woorden
„Het is gewoon onthutsend om
te moeten zien hoe Gedeputeer
de Staten van Zeeland initiatie
ven buiten de provincie omar
men, terwijl ze eerder plannen
binnen Zeeland, waar serieus
werk van was gemaakt, om zeep
hebben geholpen", zegt Lonink,
De provincie wees enkele jaren
geleden de plannen voor een uit
verkoopcentrum in Sas van
Gent af, omdat zo'n centrum de
detailhandel in de regio zou ont
wrichten.
zaterdag 5 juni 2004
swb
Een kaart die destijds voor de gebroeders Lampsins werd gemaakt van Tobago, met de Lampsinsbaai en Nieuw-Vlissingen.
door flinus Antonisse
VLISSINGEN - De Zeeuwse betrokken
heid bij het Caribische eiland Tobago is
kort maar hevig. Voor het eerst verken
nen schepen de kust in 1627. Al te vrien
delijk worden de zeelui, die graag vers
drinkwater willen innemen, niet ontvan
gen door de inheemse indianen.
Het vormt geen beletsel om één jaar la
ter een schip onder kapitein Geleyn
van Stapels met een paar honderd Vlis-
singers naar Tobago te sturen. Op
dracht: sticht een kolonie. Het is ook
het jaar waarin Piet Hein nabij Cuba
de Spaanse zilvervloot verovert.
De Republiek der Zeven Verenigde Ne
derlanden is volop verwikkeld in de
Tachtigjarige Oorlog en het planten
van de driekleur op een Spaans eiland
is een mooie daad. De Nederlanders
zijn trouwens toch erg actief in
West-Indië, mede doorde oprichting
van de West-Indische Compagnie
(WIC) in 1621. Macht uitoefenen in dit
gebied betekent ook slagen toebrengen
aan de Spanjaarden, die de opbreng
sten van hun kolonieën hard nodig heb
ben voor het betalen van de oorlog te
gen de lage landen.
De Moor
De expeditie van Van Stapels gebeurt
op initiatief van de Vlissingse burge
meester Jan de Moor, die net als andere
vooraanstaande Zeeuwen nauwe ban
den heeft met de WIC. Tobago wordt
Nieuw-Walcheren; het is qua grootte
vergelijkbaar met het Zeeuwse eiland,
thuisbasis van de kolonisten (die de
meesten nooit meer terug zien). De Vlis
singse gelukzoekers worden al snel ver
dreven door de vijandige indianen, die
gesteund worden door de Spanjolen.
Met Engelse hulp kan Nieuw- Walche
ren in 1633 heroverd worden, maar niet
voor lang. Al in 1637 wordt de kolonie
aan de zuidkust, op de plaats van het
huidige Scarborough, verwoest door
een expeditieleger, dat vanuit Venezue
la oprukt. Tobago is voor Zeeland even
buiten beeld.
De hertog van Koerland - heerser over
een rijkje aan de Golf van Riga - wil
ook wel eens een kolonie en vestigt zich
in 1642 aan de noordkant van Tobago.
Hij doet in samenwerking met Amster
damse kooplieden in 1650 een mislukte
poging het hele eiland te bezetten en on
derneemt in 1654 op eigen houtje een
nieuwe expeditie.
Patronaatskolonie
In dat jaar richten de Zeeuwen zich
ook weer op Nieuw-Walcheren. De re
ders-kooplieden gebroeders Adriaan en
Cornelis Lampsins uit Vlissingen stu
ren een schip met nieuwe emigranten,
die versterking krijgen van kolonisten
van Sint-Eustatius en Guyana. Ze stich
ten, weer aan de zuidkust, Nieuw-Vlis
singen.
De gebroeders Lampsins mogen van de
bewindvoerders van de WIC een zoge
naamde patronaatskolonie stichten, on
der een door hen aangestelde comman
deur. De Koerlanders worden in 1658
door de Zeeuwen verdreven. Cornelis
Lampsins krijgt Nieuw-Walcheren in
particulier bezit.
De handige ondernemer heeft met de
Franse Zonnekoning nog een rekening
te vereffenen: als terugbetaling voor
een lening vraagt hij Lodewijk XIV
zijn positie op Tobago tegenover de bui
tenwereld te versterken. Die ziet zo'n
goedkope oplossing wel zitten en ver
leent Lampsins een adelsbrief.
Cornelis mag zich voortaan baron van
Tobago noemen en het eiland is ineens
een Franse baronie, ook al heeft de ko
ning op Nieuw-Walcheren geen fluit te
vertellen. Er wonen dan 1000 tot 1500
kolonisten.
Britten
Na de Opstand tegen Spanje krijgt de
Republiek der Zeven Verenigde Neder
landen het herhaaldelijk aan de stok
met de eveneens koloniale en handels
macht nastrevende Britten. Tijdens de
Tweede Engelse oorlog is Tobago in
1665 strijdtoneel.
De Engelsen plunderen en verwoesten
flink; de Zeeuwse kolonisten worden ge
dood of vluchten. Een eskader van de
Republiek onder aanvoering van de
Zeeuwse commandeur Abraham Crijns-
sen (drie fregatten en vier kleinere sche
pen) stelt in 1667 orde op zaken in de
West. Na eerst Suriname en Berbice te
hebben heroverd, bevrijdt hij ook Toba
go.
Bij de Vrede van Breda in 1667 wordt
Tobago erkend als Nederlands gebied.
Herbouw van fort en de nederzetting
vinden plaats. De baron van Tobago
geeft er zijn eigen naam aan: Lampsins-
burg.
Het nationale rampjaar 1672 (de Repu
bliek radeloos, reddeloos, redeloos)
reikt tot op Tobago. De Derde Engelse
oorlog wordt gevoerd en lord Wil-
loughby bezet het eiland. De kolonisten
zijn het beu en verlaten het eiland: al
leen indianen en slaven blijven. Bij de
Vrede van Westminster (1674) komt To
bago weer onder Nederlands gezag.
Hoewel, ook de Fransen maken aan
spraak. De erfgenamen van Lampsins
zien de bui hangen. Ze verkopen het ei
land in 1676 ijlings voor 36.000 gulden
aan de Staten van Holland en
West-Friesland, die het onder de vlag
van de admiraliteit van Amsterdam
brengen.
Een vloot onder Jacob Binckes verjaagt
aanvankelijk met succes de Fransen,
maar een sterke Franse zeemacht, aan
gevoerd door Jean d'Estrées, verwoest
Binckes' dertien schepen. Een aantal er
van ligt op de bodem van de baai van
Scarborough. Het betekent in 1677 ook
de vernietiging van Lampsinsburg en
het is tegelijk het definitieve einde van
de Nederlandse (Zeeuwse) bemoeienis
sen met Tobago.
Bij de Vrede van Nijmegen (1678)
wordt het eiland formeel afgestaan aan
Frankrijk. Tegen het zere been van de
Britten die er ook aanspraak op maken
In 1803 komt aan het gesteggel een
eind: Tobago wordt Engels bezit, in
1889 samengevoegd met het veel grote
re buureiland tot de kolonie Trinidad
en Tobago.
Welvarend
In 1958 volgt onafhankelijkheid als on
derdeel van de Westindische Federatie.
Die is een kort leven beschoren; in 1962
is de onafhankelijke natie Trinidad en
Tobago een feit.
Een welvarend land, vooral te danken
aan de winning van olie en aardgas en
groeiend toerisme.
Het is een Caribisch paradijs; geen won
der dat wijlen Boudewijn Büch de
Zeeuwen enkele malen heeft verweten
dat zij het droomeiland Tobago te ge
makkelijk hebben losgelaten.
TERNEUZEN - De waterpolitie heeft gisterochtend op
de Westerschelde een vrouw uit het water gered die kort
daarvoor vanaf een binnenschip overboord was gevallen.
Het slachtoffer is opgenomen op de intensive care-afde-
ling van het ziekenhuis in Terneuzen en verkeert inmid
dels buiten levensgevaar.
De bemanning van het politievaartuig hoorde rond half
zeven over de marifoon dat een vrouw in de hoofdvaar
geul te water was geraakt. De patrouilleboot was slechts
driehonderd meter van de plaats van het ongeval verwij
derd en zag bij aankomst het slachtoffer in het water drij
ven.
Een van de waterpolitiemensen sprong onmiddellijk in
het water en hield de vrouw boven water. Ze werd even
later aan boord van een bijboot genomen die vanaf de po-
litieboot te water was gelaten. Het politievaartuig voer
daarna zo snel mogelijk naar Terneuzen, waar de vrouw
aan wal werd overgedragen aan ambulancepersoneel. De
toedracht van het ongeval is nog niet bekend. De waterpo
litie stelt nader onderzoek in.
BORSSELE - Bergers van Multraship en de URS hebben
in de nacht van donderdag op vrijdag de gestrande Pana
mese tanker Sea Splendor vlotgetrokken. De tanker liep
donderdagavond vast op een zandbank bij de Everingen
op de Westerschelde, ten zuiden van Borssele. Het schip,
dat vaart onder de Panamese vlag, raakte in een ankerge-
bied op drift en dreef toen op de zandbank, net toen het
tij was gaan zakken.
Vier sleepboten hebben het schip rond 0.45 uur vlotge
trokken. Volgens een woordvoerder van het Schelde Coör
dinatie Centrum heeft het schip geen schade opgelopen.
De tanker was geladen met 29.000 ton gasolie.
TERNEUZEN - De waterpolitie heeft gisterochtend een
dronken kapitein van een bunkerboot die over de Wester
schelde voer een vaarverbod van vier uur opgelegd. De
man kreeg ook een boete. Rond vier uur kwam bij de poli
tie de melding binnen dat de bunkerboot vreemde caprio
len uithaalde.
Toen de patrouilleboot van de waterpolitie ter plekke ver
scheen, ging het bunkerschip net voor anker. Aan boord
liet de politie de complete bemanning blazen; het bleek
dat ze allemaal te veel alcohol op hadden. De veertigjari
ge schipper moest mee naar de wal voor een tweede
blaastest. Die wees uit, dat de kapitein 1,3 promille alco
hol in zijn bloed had, een half promille meer dan de 0,8
die is toegestaan voor het waterverkeer.
ELLEWOUTSDIJK - Het groepje dat zich Helden van de
Schelde noemt en op 11 en 12 juni een festival organiseert
in het Fort van Ellewoutsdijk krijgt veel financiële bijval.
Een subsidie van de gemeente was al binnen, maar nu mel
den ook andere sponsoren zich: „Er is zoveel geld binnen
gestroomd, dat het festival gratis toegankelijk is. We wa
ren eerst van plan om 's avonds 17,50 euro entree te hef
fen, maar dat hoeft dus niet meer", vertelt C. Wattel. De
bijdragen komen niet alleen om bedrijven: ook particulie
ren hebben een duit in het zakje gedaan.
COR DE JONGE
imt kKm - -
