PZC
Nieuwe 'Ijstijd' niet uitgesloten
Sans Etoile heeft geen ster nodig
v :'jM
Redactie bijlagen: 0113-315680
www.pzc.nl
E-mail:redactie@ pzc.nl
Postbus 31, 4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Noord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
zaterdag 29 mei 2004
Deze week ging wereldwijd de film 'The Day After Tomorrow' in
première, waarin het noordelijk halfrond als gevolg van het
veranderende klimaat in een nieuwe Ijstijd wordt gestort. Hoewel de
film de mogelijke gevolgen van de opwarming van het wereldklimaat
nogal sensationeel benadert, achten deskundigen het niet uitgesloten
dat die opwarming met name in onze contreien tot afkoeling kan
lelden.
Door MARTIJN HOVER
Filmregisseur Roland Em
merich werkt in een gen
re dat zich het best laat
omschrijven als 'ramp
films'. Hoewel sommige
cinemaliefhebbers die kwalificatie
vooral reserveren voor de kwaliteit
van de door hem geregisseerde rol
prenten, valt daar aan de kassa van
de bioscopen niet veel van te mer
ken. Films als 'Independence Day'
en 'Godzilla' hebben hun (niet ge
ringe) investering ruimschoots te
rugverdiend, zodat Emmerich vro
lijk mag doorgaan met het verzin
nen van rampen die de wereld (en
uiteraard de Verenigde Staten in
het bijzonder) kunnen treffen.
Zijn nieuwste meesterwerk heet
'TÏie Day After Tomorrow' en voert
het klimaat op in de rol van boos
wicht. In de film wordt het noorde
lijk halfrond overvallen door een
reeks monsterachtige 'superstor-
men' die Eurazië en Noord-Ameri-
ka vrijwel van de ene dag op de an
dere in een nieuwe Ijstijd storten.
De directe oorzaak van de ramp is
het stilvallen van de Golfstroom,
een relatief warme zeestroming in
de Atlantische Oceaan die ervoor
zorgt dat Noordwest-Europa een
betrekkelijk gematigd klimaat
heeft.
Het opmerkelijke aan 'The Day Af
ter Tomorrow' is dat de 'science' die
erin wordt gepresenteerd niet ge
heel op 'fiction' berust. Daarmee
wijkt Emmerich nogal af van het
stramien dat hij in 'Independence
Day' en 'Godzilla' hanteerde, waar
in de wereld wordt bedreigd door
respectievelijk buitenaardse we
zens en een gemuteerd prehisto
risch monster. De film heeft dan
ook een duidelijke politieke bood
schap, wat opmerkelijk mag heten
voor een Hollywoodse 'blockbus
ter'.
Klimatoloog Rob van Dorland van
het KNMI heeft al een voorverto
ning van 'The day After Tomorrow'
bijgewoond en was er behoorlijk
over te spreken. „Met name het be
gin is wetenschappelijk goed on
derbouwd", zegt hij. „De filmma
kers hebben de moeite genomen
om de paradox waar het verhaal
om draait, goed uit te leggen."
Die 'paradox' is het gegeven dat de
wereldwijde opwarming van het
klimaat op de wat langere termijn
kan leiden tot precies het tegen
overgestelde van wat je zou ver
wachten: dat het in bepaalde ge
bieden op aarde juist kouder kan
worden in plaats van warmer.
„Veel van de warmte op het noor
delijk halfrond is afkomstig van de
Golfstroom die warm water naar
het noorden van de Atlantische
Oceaan voert", legt Van Dorland
uit. „Daar aangekomen koelt het
relatief zoute zeewater sterk af.
Koud, zout water is 'zwaarder' dan
warm, zoeter water waardoor het
in de buurt van de Noordpool naar
de bodem zinkt. Daardoor ontstaat
een soort 'warmtepomp' die zich
zelf in stand houdt, een wereld
Het wereldwijde patroon van ziestromingen dat uitmondt In de Warme Golfftreom. ilteati# Maarten van §et
wijd stelsel van oceaanstromin
gen." De veronderstelling dat die
'warmtepomp' kan afslaan, is niet
uit de lucht gegrepen, meent Van
Dorland. „Door het afsmelten van
het Noordpoolijs en de kilometers
dikke ijskap van Groenland zal het
zeewater in het noorden van de At
lantische Oceaan veel minder zout
kunnen worden. Het is zeker niet
uitgesloten dat het water van de
Golfstroom daardoor niet meer
naar de zeebodem kan zinken. Het
gevolg daarvan zou inderdaad zijn
dat de pomp tot stilstand komt. En
dat zou er dan weer toe leiden dat
het klimaat in met name Noord
west-Europa aanmerkelijk af
koelt."
Dat dat ook daadwerkelijk zal ge
beuren, is echter verre van zeker.
„Voor het voorspellen van dit soort
effecten zijn we afhankelijk van
klimaatmodellen", vertelt de
KNMI-expert. „Die zijn op hun
beurt gebaseerd op allerlei 'scena
rio's', waarin bijvoorbeeld een
schatting wordt gemaakt van de
demografische en sociaal-economi
sche ontwikkelingen op aarde. Die
modellen en scenario's worden
weliswaar voortdurend bijgesteld
aan de hand van de nieuwste gege
vens, maar er blijven nogal wat on
zekerheden in zitten. Zo varieert
de voorspelde gemiddelde tempe
ratuurstijging van het wereldkli
maat voor de komende eeuw van
één tot zes graden Celsius, afhan
kelijk van het gehanteerde scena
rio. Je kunt zelfs niet stellen dat de
waarheid wel ergens in het mid
den zal liggen, want de klimatolo-
gen gaan ervan uit dat alle model
len ongeveer even waarschijnlijk
zijn."
Het is dus verre van uitgesloten
dat het meest pessimistische sce
nario werkelijkheid wordt. Daar
om is het hoog tijd dat de mens
heid werk begint te maken van
maatregelen die kunnen helpen
om een einde te maken aan de
door haarzelf veroorzaakte kli
maatverandering.
„Het is dan ook bijzonder jammer
dat de Verenigde Staten niet meer
meedoen aan het verdrag van Kyo
to, dat maatregelen probeerde op
te leggen om de uitstoot van C02,
het voornaamste 'broeikasgas', aan
banden te leggen", zegt Van Dor
land.
Dat er iets moet gebeuren, staat
voor Van Dorland en de meeste
van zijn collega's namelijk vast:
„Het wereldklimaat kent een aan
tal evenwichtstoestanden. Het
angstaanjagende is dat we er
steeds meer achterkomen dat de
omslag van de ene naar de andere
toestand, bijvoorbeeld van een
'warm' naar een 'koud' Europa,
heel abrupt kan verlopen."
M
In de film The Day After Tomorrow wordt New York In een paar dagen tijd venwolgen door meeuw en Ijs,
Weliswaar niet zo abrupt als in de
film, waarin de stad New York bin
nen luttele dagen onder een me
tersdikke gletsjer verdwijnt. „Dat
is een vorm van dichterlijke vrij
heid die de filmmakers zich voor
het dramatische effect hebben ver
oorloofd. Maar uit 'paleoklimatolo-
gisch' onderzoek is komen vast te
staan dat zo'n verandering geen
proces van eeuwen of millennia
hoeft te zijn, zoals tot voor kort
werd aangenomen. Het kan wel
degelijk gebeuren op een termijn
van enkele decennia, zeg maar
binnen één mensenleven. Dat is
abrupt genoeg om voor heel grote
problemen te zorgen."
r
Door Rien van Reems
Wie eenvoud zoekt, als kenmerk
van het ware, vindt die in Vhssin-
gen waar Willem Houtman een
brasserietje begon naar eigen idee.
De naam zegt het al: Sans Etoile.
Zonder ster dus, want dat is wel
het laatste wat de horecaman, die
zeventien jaar lang Café Soif dreef,
ambieert. Willem en zijn vrouw
Janny creëerden een ongedwon
gen sfeer, een ambiance die past
bij de Nieuwendijk en de voorma
lige Vissershaven, waar de kas
seien waarop vroeger de visvrou
wen hun waar uitstalden hebben
plaatsgemaakt voor terrasvriende-
lijke tegels.
Willem Houtman was een dag eer
der in het Belgische St. Niklaas om
stoelen voor zijn terras op te halen
en aan dat bezoek danken we van
daag de gegrilde kalfskoteletten.
Hij ontdekte het prachtige vlees
met een randje vet eraan (want die
smaakmaker laten ze er in België
nog aanzitten) bij de slager en kon
het niet laten om ze mee te ne
men.
Dat lijkt me nu echt iets voor Sans
Etoile, attent zijn op kwaliteit en
een beschaafde prijs. De kotelet
weegt circa 400 gram en doet 14.
De patron vraagt hoe ik hem heb
ben wil. Rosé, raadt hij aan en zo
krijg ik hem ook op mijn bord.
Een eerlijk stuk vlees, mals en met
veel smaak. Knapperige sla erbij
met een frisse dressing en een
schaaltje versgesneden frieten. Het
glas Vino Verde, ook weer zo'n
vondst, doet het goed bij vis maar
ook bij het lichte kalfsvlees.
Sans Etoile heeft geen kaart en dat
geeft Houtman veel vrijheid van
handelen. Komt hij ergens iets
leuks en lekkers tegen dan zet hij
dat op het bord. Een aantal vaste
gerechten staat in een bescheiden
belettering op de ramen: garnalen
kroketten, poon, vissoep, ossewor-
st, biefstuk. Er lopen wat gasten
van vroeger binnen voor een kopje
koffie, anderen komen speciaal te
rug voor de Portugese wijn, die
werkelijk voortreffelijk is. „Die
blijft", stelt de patron de liefheb
bers bij voorbaat gerust. Ook de
wijnen staan op het bord: wit,
rood, rosé en de Vino Verde, alle
maal 2,20 per glas. Biefstuk,
tong, varkenskotelet en lamskote
let staan genoteerd voor €9,50.
Het toetje is vandaag advokaat- of
bitterkoekjesbavarois.
„Ik ben geen kok", zegt Willem
Houtman. Dat klinkt onheilspel
lend, maar het valt alleszins mee.
Hij bedoelt ermee te zeggen dat
hij geen kok van professie is, maar
dat hij kookt wat hij en zijn gas
ten lekker vinden, op zijn eigen
manier. Het zijn vooral de huisge-
maakte garnalenkroketten waar
over ik veel goeds heb gehoord en
die mij naar de Nieuwendijk heb
ben gelokt. Zo zegt mijn kapster
en culinair tipgeefster Marleen dat
ze alleen nog maar de garnalen
kroketten wil eten van Sans Etoile.
„Je moet er vroeg heen, want ze
zijn zo uitverkocht."
Dat is deze middag gelukkig niet
het geval. Willem Houtman ser
veert ze vers en vriest geen voorra
den in. Met boerenbrood kosten ze
per twee stuks 6,50. De eivormi
ge kroketten zijn middelbruin met
een krokant korstje en binnenin
.zitten roze garnaaltjes in een blan
ke bechamel met een lekkere gar-
nalensmaak. Het is een geslaagd
culinair visitekaartje voor Sans
Etoile. Met zulke heerlijke garna
lenkroketten op je bord, klassiek
geserveerd met gefrituurde peter
selie, waan je je in België. Er ko
men overigens regelmatig Bel
gische loodsen na hun 'beurt' bij
Sans Etoile een paar verse slipton
getjes eten.
In de zomer is Sans Etoile al om
zeven uur 's ochtends open. Janny
en Willem serveren dan een uitge
breid ontbijt voor €6,50. Daarna
komen de koffiedrinkers. Op het
buffet staan baguettes, croissants
en de zelfgemaakte perentaart
klaar.
Willem vertelt over zijn bezorgd
heid over de aardappelkwaliteit na
de vorige warme zomer. Gelukkig
heeft hij een aardappelboer met
uitzonderlijk goede aardappels
ontdekt. Rauwe ham en paté voor
op het boerenbrood haalt hij in
België. Sans Etoile vind ik een aan
winst voor Vlissingen, verfrissend
zowel wat keuken als ambiance
betreft. De wand in een kleur
blauw die qua intensiteit doet den
ken aan het azul anil van de Mexi
caanse schilderes Frieda Kahlo is
een vondst die de kleine brasserie
ruimer doet lijken en zuidelijk
van sfeer.
Brasserie Sans Etoile
Nieuwendijk 17
Vlissingen
Tel. 0118-415633
Gesloten op woensdag en tijdens de ker
mis
Keuken open vanaf 12 uur
Creditcards: geen
Rolstoel: moeilijk, toilet is trap af
Kinderen: kleine gerechtjes, spelletjes
Vegetarisch: in overleg
Roken: niet gescheiden
