Sepia zorgt voor file onder water
Duikers en inktvissen in Oosterschelde
10 Rammeiend langs de deuren
ipit_„_ _3n: 0113-315680
w^w.pze.nl
tmail:redactie@pzc.nl
Jostbus31,4460 AA Goes
üvertentie-exploitatie:
Moord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
7eeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
22 mei 2004
Oppasopa's en -oma's in de stress
5 Veiligheidsexperts waarschuwen
De weekeinden van Hemelvaart en
Pinksteren trekken drommen dui
kers naar de Zeeuwse binnenwateren.
Belgen, Duitsers en hele horden Neder
landse liefhebbers komen in die periode
naar de kustprovincie om de sepia's, de
kleinduimpjes onder de inktvissen, van
dichtbij in de Oosterschelde te zien
paaien. Wie onder water een kijkje kan
nemen, ervaart de bijzondere schoon
heid van deze wereld.
Bij sommige duikers overheerst de erger
nis. „Hoe is het zicht? Wat denk je met
zo'n paar honderd duikers tegelijk op zo'n
klein stukje! Erwtensoep! Al zou een sepia pal
naast je zwemmen, dan zie je hem nog niet
door al dat geroer van die malloten op de bo
dem!"
Maar er zijn ook andere geluiden. De Ooster
schelde is ongerept en zeer rijk aan dieren- en
plantenleven. „Zoals hier", wijst een Wallo-
niër met een weids gebaar langs de eerste twee
pijlers van de Zeelandbrug aan Schouwse zij
de, „vind je het nergens." Een Noord-Brabant
se, koud thuis van de zoveelste duikreis naar
de Rode Zee in Egypte, sluit zich bij die vast
stelling aan. „Natuurlijk zijn het licht en de
kleuren in dat soort tropische wateren heel bij
zonder. Maar wanneer je in de Oosterschelde,
net zoals nu met een beetje geluk, een metertje
of zes tot acht zicht heb, dan is hier op de vier
kante meter werkelijk waar veel meer te bele
ven."
Eind mei en begin juni zorgen sepia's, oftwel
de zeekatten, voor een sterk verhoogd adrena-
linegehalte bij menig sportduiker. De tienpoti-
ge inktvis komt in die tijd naar de Oosterschel
de om te paaien. Schuchter zijn ze allerminst,
wat de onderwatertoerist in staat stelt om tot
zeer dicht te naderen én niets van het ritueel
te missen. De dieren trekken zich weinig aan
van al die koude drukte in hun omgeving en
hebben - de koppen tegen elkaar en de armen
innig ineengestrengeld - alleen oog voor el
kaar. Is de daad voltrokken, dan zet het vrouw
tje haar bevruchte eieren direct af in de tak
kenbossen of betonijzeren 'hut' die daar voor
dit doel eerder door een aantal liefhebbers
zijn neergezet.
Visnetten, mits niet regelmatig opgehaald, vol
doen eveneens. Zo wordt en passant aan na
tuurbeheer gedaan.
Druiventrossen
Anderzijds biedt het ook een onwezenlijke
aanblik. Het heeft iets weg van een verlaten
nederzetting, een verdronken dorp, waar drui
ventrossen (de sepia-eitjes) aan de wanden
groeien. De eitjes zijn bijna zwart van kleur,
gevuld door de 'inktstof' waarmee het week
dier zich tracht te beschermen tegen belagers.
De kroost komt na ongeveer acht weken uit en
'verruilt na een jaar (vijftien centimeter groot)
de Oosterschelde voor dieper, open water. Is
hun paaitijd aangebroken, dan keren ze weer
terug naar hun geboortegrond.
Na de paring sterft het vrouwtje, waarmee de
vogelliefhebbers weer zijn gediend. Het kalk
achtige skelet van de zeekat spoelt aan en
hangt in menige kooi.
Langs het touw dat helpt om iets steviger de
gang over de glibberige basaltblokken onder
de brug naar het water te maken, is het een
bijna onafgebroken komen en gaan van in
overwegend zwart pak gestoken mannen en
vrouwen. Velen zijn uitgerust met een onder
watercamera voor foto's. Zo op een afstandje
heeft de massa zelf wel wat weg van een reus
achtige octopus met lange tentakels. Met gesis
zinkt een nieuw buddypaar af naar de diepte.
Op goed elf meter komen de eerste sepia's al in
zicht. Her en der zweven duikers rond. Als het
even kan zo roerloos mogelijk, want bij iedere
aanraking van de vinnen met de zanderige bo
dem dwarrelt de smurrie ogenblikkelijk rond
en bederft het zicht. Een ongeveer vijftig centi
meter groot mannetje verdrijft met een welge
mikte kopstoot een iets kleinere concurrent.
De verliezer was kennelijk abuis
Nog meer duikers voegen zich bij het groepje.
Een blik omhoog roept beelden op van een
drukke landingsbaan. Enorme lampen schij
nen omlaag ter begeleiding van de afdaling.
Het wordt oppassen voor botsingen. Terug
aan de oppervlakte na zo'n drie kwartier ver
wondering, galmen opgewonden stemmen te
gen het brugdek. Blijkbaar heeft lang niet ie
dereen de erwtensoepervaring van het eerdere
groepje. „Je moet de drukte ook niet opzoe
ken", zegt Cor Bron uit Lelystad. Hemelvaart
is voor hem en zijn clubgenoten Marije
Oudejans en Marcel Niemans het gebruikelij
ke lang weekeinde duiken in Zeeland. Als het
even kan drie duiken per dag, zegt Oudejans
enthousiast. Bron kijkt bedenkelijk. „Zij is
nog jong!" Hun eerste sepia's van dit jaar heb
ben ze in ieder geval al weer gezien. „We zijn
voorbij de eerste pijler gezwommen, daar is
het een stuk rustiger." Oudejans verontwaar
digd: „Op het moment dat je letterlijk wordt
weggeduwd, omdat iemand per se precies
langs de pijlervoet wil zwemmen, terwijl jij
daar rustig ligt te kijken, dan is het niet leuk
meer."
Vijf Belgische sportvissers arriveren bij de
brug. Ze lopen een stukje naar rechts, weg van
het meeste gespartel, en gooien hun zware dob
ber ver uit. Kort daarop steken twee zwarte
caps, enigszins uit koers geraakt, boven water.
Met brede gebaren tracht één van de vissers
de duikers duidelijk te maken dat ze om de vis
lijnen heen moeten zwemmen. Onbegrip of on
macht, na wat heen en weer gepraat halen de
vissers hun hengel toch maar even op. Eén
haak wurmt zich echter vast tussen de stenen.
Tot wederdienst bereid, weten de duikers het
vistuig voor hun landgenoten te redden.
De stroom onderwatertoeristen beperkt zich
niet alleen tot de Schouwse kant van de Zee
landbrug, een bezienswaardigheid op zich
voor het passerend wegverkeer. Ook aan Beve-
landse zijde is het een komen en gaan. Popu
lair zijn ook de duikstekken in de Grevelin-
gen. De duikcentra in de regio draaien over
uren. Voor het voltanken van de zuurstoffles
zijn wachttijden van soms drie kwartier geen
uitzondering. Bij Waterworld in Nieuwerkerk
doen twee mannen deze dagen weinig anders
dan het continu aankoppelen en losmaken van
de slangen van de compressor. Voor het vullen
van een, meest gangbare, twaalf-literfles
wordt 3,50 euro in rekening gebracht. Big busi
ness dus voor de verse Zeeuwse lucht.
Miljoenenomzet
Voorzitter Bas Mathijssen van de Belangenver
eniging Duikondernemend Zeeland (BDZ) uit
Scharendijke schat dat het onderwatertoeris-
me in de provincie jaarlijks een miljoenenom
zet oplevert, inclusief overnachtingen en een
hapje en een drankje in plaatselijke etablisse
menten. Reden voor hem met niet aflatende in
zet bij de verantwoordelijke instanties te plei
ten voor meer voorzieningen ten behoeve van
de duiksport. Sinds gedeputeerde Thijs Kra
mer bij een introductieduik zelf mocht erva
ren dat de Zeeuwse schoonheid onder de vloed
lijn doorloopt, lijkt daar wat schot in te ko
men. Samen met Waterschap Zeeuwse Eilan
den, Rijkswaterstaat, het Grevelingenschap
en de betrokken gemeenten zit de provincie in
middels aan tafel met de Nederlandse Onder
watersport Bond (NOB) om te zien wat er op
korte (toiletten en trappetjes) en langere ter
mijn kan verbeteren. Al staan niet alle duikers
daar om te springen.
Lokale verenigingen koesteren in zekere zin
de ongereptheid van 'hun' duikstek. Wordt de
instap vanaf de dijk té gemakkelijk gemaakt,
dan wint die plek daarmee aan populariteit en
is het ook daar gedaan met de relatieve rust.
Marcel Modde
foto Mechteld Jansen
Topdrukte bij de Oosterschelde: alle duikers willen het wonder van de sepia zien.
De sepia komt eind mei, begin juni naar de Oosterschelde om te paaien.
foto André de Vos
