MC
of fantoompijn
Muisarm
Kreeftencreaties waarbij je de ogen sluit
RSI in Nederland
factie bijlagen: 0113-315680
WW PK "1
[.mailredactieSpzc.nl
postbus 31,4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
voord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
7«uws-Viaanderen: 0114-372770;
Eneal: 020-4562500.
zaterdag 15 mei 2004
Wat heeft het brein van een
beeldschermwerker met RS1 te
maken? Volgens onderzoekster
Marjon van Eijsden lijdt de
muisarmpatiënt vermoedelijk
aan (de van amputaties bekende)
fantoompijn. En aan een bijna
ziekelijk perfectionistische
instelling.
Door WILL GERRITSEN
Het conservatorium
moest de studieduur
bekorten. Van Vijf
jaar naar vier. Een
pianist of violist kan
echter niet voor viervijfde deel
presteren. Jonge musici op weg
naar het concertpodium zijn har
de werkers die de hoogste eisen
aan zichzelf stellen. En zo werden
de eindeloze repetitieuren in een
kortere tijd samengeperst. Het
duurde niet lang of revalidatiearts
Maijon van Eijsden zag de studen
ten aan zich voorbijtrekken. Een
orkestbak vol. Zij behandelt sinds
1985 beroepsmusici met RSI-
klachten. „Musici zijn perfectio
nisten", weet ze.
Op 2 januari 1993 kreeg Marjon
van Eijsden een telefoontje van de
neuroloog in het ziekenhuis. Hij
had een beeldschermwerker on
der behandeling met wie hij geen
raad wist. Zo maakte zij als eerste
medicus in Nederland kennis met
een RSI-patiënt die niet uit de con
certzaal, maar uit de kantoortuin
kwam. Sindsdien heeft ze vele
honderden werknemers behan
deld die voor hun beroep aan de
computer geketend zijn. Daarmee
kon de Maastrichtse haar reputa
tie als RSI-deskundige vestigen:
journalisten en televisiemakers
haalden haar in die hoedanigheid
veelvuldig voor het voetücht. En
ze is meermalen als getuigedes-
kundige opgetreden in rechtsza
ken waarin werknemers vanwege
hun muisarm hun baas hadden
gedaagd.
De doorsnee RSI-patiënt is ook
een perfectionist, iemand die de
tomeloze ambitie heeft om zijn
werk goed te doen. Marjon van
Eijsden spreekt van neurotisch
perfectionisme: „Deze mensen
hebben moeite in het omgaan
met deadlines of een zware werk
belasting. Twaalf uur achter een
beeldscherm zitten vinden ze
geen probleem. Ze kunnen boven
dien geen nee zeggen. Ze gaan er
voor. Werkgevers zijn dol op dit
soort mensen."
Maar hoever gaat dat perfectionis
me? Het zijn patiënten die je vra
gen of het bandje van hun rugzak
drie of vier centimeter breed
moet zijn. Dit grenzeloze perfec
tionisme zou best wel eens de
sleutel kunnen zijn tot de verkla
ring van vele RSl-klachten zonder
duidelijke medische oorzaak. Van
Eijsden: „We denken dat het om
een neurologische aandoening
Door Rien van Reems
De Kring van de Zeeuwse Kreeft telt
dit jaar twee nieuwe restaurants,
één van deze twee is Restaurant Le
Marquis, het culinaire visitekaartje
van Badhotel Renesse. De receptie
staat een beetje op z'n kop want de
laatste hand wordt gelegd aan een
drastische verbouwing. Die zal, op
het moment dat u dit leest, vol
tooid zijn.
De keuken was al eerder klaar,
chef-kok Wim Oudesluijs heeft de
beschikking gekregen over een
prachtige ruimte met een optimale
routing waar de koks elkaar de
ruimte kunnen geven en het bedie
nend personeel alle kanten op kan.
Dat moet ook want Badhotel Renes
se heeft naast 54 kamers verschil
lende functionele ruimtes.
Tijdens de verbouwing van de keu
ken opereerde de witte brigade van
uit de keuken in de aanpalende vil
la waar onder meer workshops wor
den gehouden. Hoewel daar maar
vier pitten waren, was dat aan het
eindproduct niet te merken. Wim
Oudesluijs heeft moeilijkere situa
ties meegemaakt. Zijn kookkunst is
Mediterraan geïnspireerd en hij is
sterk in subtiele sausjes, dressings
en olietjes. De borden zijn ware
kunstwerkjes en van voorafjes durf
je niet te spreken, wanneer je de
creaties voor je ziet. Het zijn vol
waardige gerechten waarmee je een
maaltijd kimt samenstellen: een
tweede voorgerecht in plaats van
een hoofdgerecht dus. Vandaar dat
de kaart rept van 'voor- en tussen
gerechten', bedenk ik.
Dat klopt ook wel met de prijzen:
gefileerde rogvleugel gemarineerd
in Zierikzeese mosterd en geser
veerd op een salade van jonge voor
jaarsgroenten en gerookte filet van
lam uit de Levensstrydse polder op
primeurgroenten met twee soorten
vinaigrette zijn met €9,50 het
goedkoopst, maar het taartje van
eendenlever met in rode wijn gepo
cheerde vijgen en een mousse van
knolselderij benadert met €18,50
de prijs van de hoofdgerechten. Ja,
het passeert prijstechnisch de
hoofdgerechten parelhoen suprème
uit Bresse gevuld met eendenrilette
geserveerd met saus van jenever
bessen en het met garnaaltjes ge
vulde taartje van snoekbaars om
ringd met seizoengroenten en een
luchtige saus van kerrie met gem
ber die beide 17,50 kosten.
De hoofdgerechten zijn in het alge
meen heel schappelijk geprijsd.
Zeebaars in rode wijn gegaard en
geserveerd met een pittige bouilla-
baissesaus (€18,50) en ribstukjes
van lam met een delicate saus van
dadels en Monbazillac 19,50) roe
pen zonnige zuidelijke beelden op.
De kookstijl van Wim Oudesluijs is
die van een andere wereld, wat te
zeggen van de in stevige bouillon
gepocheerde kalfsbiefstukjes met
een compote van rode ui en een
frisse rode wijnsaus 24,50), die
moeten smelten op de tong.
Maar ik kom voor het kreeftenme
nu tegen de vaste Kringprijs van
49,50. Het feest begint met pittige
kreukels bij een glas kreeftenwijn,
de Viognier 2002, Domaine de Cail-
lan uit de Pays d'Oc, subtropisch
fruit in bouquet en body. De Bresse
eendenrilette maakt deel uit van de
amuse die verder bestaat uit een
pittig kreeftensoepje en een glaasje
koude kalfsbouillon met verse krab
en haricots verts. Het olijvenbrood
met pijnboompitten komt uit eigen
keuken. Wim Oudesluijs maakt nog
alles zelf: fonds, fumets en sauzen,
maar ook de gedroogde tomaatjes
en de broodjes.
Het voorgerecht, quenelle van ge
rookte kreeftensalpicon op een car
paccio van gemarineerde coquille
met kreeftenolie en een fijne krui
densalade is geheel in de stijl van
Le Marquis, krijtwitte coquilles,
niet te dun uitgesneden, uiterst
vers, fraai contrasterend met de
groene kruiden en daarop de bolle
tjes kreeftenvulling. Een weelde
aan smaken met een accent van
verse koriander en kreeftenolie,
een gerecht waarbij je af en toe de
ogen sluit.
Het hoofdgerecht, in tempura ge
bakken kreeftenvlees op een mous
se van selderij met primeurgroen
ten en een luchtige champagnesa
bayon is al even heerlijk, door de
bereidingswijze wat substantiëler
overkomend. Na al dat smaakge-
weld valt het toetje een beetje in
het niet: een soepje van kaneel met
chocoladeparfait. De parfait is nog
al compact.
Eten in de Mediterrane sfeer van Le
Marquis vind ik een belevenis van
stil genieten.
Restaurant Le Marquis
Badhotel Renesse
Laóne 2-6
Renesse
Tel 0111-462500
Fax. 0111-462538
E-mailinfo@badhotelrenesse.nl
Geen sluitingsdag
Keuken open vanaf 18.00 uur, lunch op
afspraak
Creditcards: Visa, Amex, Mastercard
Kinderen halve porties
Vegetarisch: in overleg
Rolstoel, invalidentoilet
Roken mag, wordt met aangemoedigd
een soort vergroving in de hersen
schors op. De hele fijne afstem
ming tussen hersenen en hand-
motoriek verdwijnt. Zoiets als je
ook ziet bij het doktershand
schrift. De situatie is volgens Brits
onderzoek te vergelijken met de
fantoompijn die na amputatie van
een arm of been optreedt. De her
senschors gaat bij RSI net als bij
fantoompijn verkeerde signalen
produceren. De grijze cellen heb
ben doorgaans een helder beeld
van de ruimtelijke positie van vin
gers, handen, polsen en armen.
Dat hoort bij de fijnafstemming
tussen brein en beweging. Door
de bovengenoemde vergroving
vertekent dat ruimtelijke beeld
echter. Bij RSI wordt de pijn op de
verkeerde plaatsen geprojecteerd.
Dat is fantoompijn: je arm is eraf
en toch voel je hem."
Deze theorie heeft inmiddels be
vestiging gekre
gen in onderzoek
met apen. De
proefdieren wer
den door middel
van een aloude
beloningstruc
met een smakeüjke banaan aan
gezet tot zeer langdurige, repete
rende bewegingen. De hersen
scans toonden naderhand inder
daad een vergroving van de her-
De ontwikkeling van RSl-klachten wordt tot op
heden in drie fases ingedeeld. In de beginfase
heeft de patiënt last van stijfheid, een zeurend
of zwaar gevoel in de armen of in de handen.
Ook zijn er tintelingen, een koud of een dood
gevoel. De symptomen verdwijnen bij rust. In
de tweede fase houdt de pijn langer aan en
dooft die pas in het weekend. Korte bewe
gingsactiviteiten als tanden poetsen en afwas
sen zijn nu ook pijnlijk. In de derde fase zeurt
de pijn ook door in rusttoestand. De pijn verer
gert snel bij pijn uitlokkende bewegingen zoals
computerwerk, maar ook bij gewone bewegin
gen.
Uit TNO-onderzoek blijkt dat bijna eenderde
van onze beroepsbevolking RSl-klachten heeft.
Volgens RSI-specialist Marjon van Eijsden kun
nen wij beter een voorbeeld nemen aan de re
laxte Grieken, die kennen nauwelijks RSI. „Je
kunt van alles aanpassen. Je werkhouding, de
ergonomie, een goede stoel, de apparatuur.
Maar het probleem wordt niet alleen verholpen
met een goede muis. Alleen gedragsaanpassin
gen kunnen de klachten verhelpen. De knop
daarboven moet om. Bewustwording is het al
lerbelangrijkste: je afvragen waar je in gods
naam mee bezig bent? Hard werken is prima,
maar je moet toch ook eens je taken afwisselen,
micropauzes nemen, vaker tfan je werkplek
weglopen, je meer ontspannen, alles meer rela
tiveren."
senschors aan. De
meeste mensen die lang
durig RSI hebben gehad, zijn na
een goede therapie weliswaar
weer klachtvrij, maar blijven toch
gevoelig voor de aandoening. Een
avondje tot in de kleine uurtjes
doorpezen en de muisarm piept
weer onbarmhartig te voorschijn.
„De gevoeligheid voor RSI blijft
bestaan bij mensen die er te lang
mee hebben rondgelopen. Daar
om vraag ik me af of een behan
deling in een vroeg stadium baat
heeft. De hersenen zijn dan moge
lijk nog reversibel, omkeerbaar."
Zo denkt ook de Nijmeegse hoog
leraar experimentele psychologie
Gerard van Galen die veel onder
zoek op dit terrein heeft gedaan
erover. „Het gaat erom: hoe krijg
je je hersenen weer terug? Hoe
zet je ze weer op de rails? Ik denk
in navolging van Van Galen dat
bij snel ingrijpen de hersenen nog
mogeüjk geherprogrammeerd
worden naar het oude model. Zo
gaat. Kijk eens, kinderen die leren
schrijven, ontwikkelen een pa
troon in hun hersenen waardoor
er een fijnafstemming tussen her
senen en handen ontstaat. Dit
geldt ook voor het werken met
toetsenbord en muis. Als je nu
langdurig als een gek op dat toet
senbord zit te rammen en je doet
dat in een verkeerde houding met
opgetrokken schouders, dan ga je
te veel spieren aanspannen: je ge
bruikt spieren die je voor de han
deling helemaal niet nodig hebt."
Ze doet de typische werkhouding
van de perfectionist voor: ineen
gedoken voor het computer
scherm, schouders omhoog,
hoofd en nek vooruitgestoken. De
RS I-kandidaat gebruikt het moto
rische precisiewerk van zijn ge
wrichten en talloze spiertjes niet
alleen voor het eigenlijke beeld
schermwerk, maar ook ter stabili
sering van deze spiertjes. Net zo
als een helikopterpiloot die zijn
toestel voortdurend lichtjes moet
bijsturen om hem op een vast
punt te laten hangen.
„De hersenen gaan op den duur
roepen: stop daar nu mee; zo
moet het niet! Blijft zo iemand
echter doorgaan, dan gaan de her
senen zich aanpassen. Er treedt
Foto Jan Verhoef I
Foto Harry Heuts
het al
thans." Van Eijs
den doet derhalve een
promotieonderzoek bij beeld
schermwerkers met beginnende
RSl-klachten. Belangrijkste vraag:
heeft een vroegtijdige behande
ling zodanig gunstige effecten dat
de RSI-gevoeligheid geen kans
krijgt? En welke behandeling
heeft het meeste succes: fysiothe
rapie of houdingstherapie (ce-
sar/mensendieck)? Het lukt echter
niet om voldoende proefpersonen
vinden. Typisch voor dit mensen
type, vindt ze. „Perfectionisten
hebben geen tijd voor zo'n onder
zoek. Maar heb je ze eenmaal te
pakken, dan zijn ze ongelooflijk
therapietrouw.
Oftewel: per-
fectionis-
tisch."
Meer informatie
over het onderzoek:
043-3875147.
