PZC
Met cultuur komen de bedrijven
Liever elf duppies dan vier kwartjes
Reisverzekering
is er in soorten
19
krjo Klamer biedt andere kijk op toekomst Zeeuwse economie
Schadeclaim als
wapen tegen
winkeldieven
het bedrijf
Omzet detailhandel blijft dalen
ABN verkoopt belang Bank of Asia
Goede resultaten Eads
Productie industrie krimpt licht
Weer winst softwarebedrijf TIE
profijt
donderdag 13 mei 2004
frnr Jeffrey Kutterink
GOES - Vanaf de tiende verdie
ping van een denkbeeldige flat,
aet de Zeeuwse economie er
heel anders uit. Wegen die op de
begane grond zo normaal lijken,
blijken dan plots onlogisch. Zo
ook de keuze voor een container-
terminal. „Nederland moet toch
spullen maken? Nee hoor, dat
hoeft helemaal niet. Je kunt ook
een virtuele economie hebben."
Het vereist een volslagen andere
manier van denken, erkent pro
fessor Arjo Klamer, hoogleraar
culturele economie aan de Eras
mus Universiteit in Rotterdam.
Op uitnodiging van de PvdA
sprak hij deze week in Zierikzee
in het kader van een reeks debat
ten over de Zeeuwse economie.
Een op het eerste gezicht ab
stract economisch verhaal,
buigt hij snel om in een visie op
de Zeeuwse economie.
Niet dat hij met pasklare oplos
singen komt. Wel ontvouwt hij
een denkrichting die tot nu toe
in Zeeland niet is gevolgd.
.Als we honderd jaar geleden in
Zeeland hadden geleefd, werk
ten we in de landbouw of de vis
serij. In de tijd erna hebben we
een verschuiving gehad. De in
dustriële revolutie. Mensen trok
ken van het platteland naar de
steden, werkten in de industrie
en maakten spullen. Dingen zo
als waar we hier op zitten. Toen
kreeg je de diensteneconomie.
En nu raken mensen in de war.
Hoeveel mensen houden zich
nog bezig met landbouw, met
dingen maken? Veel mensen kun
nen aan het eind van hun werk
dag niet zeggen dat ze zoveel
mensen hebben geknipt. We kun
nen aan het eind van die dag
geen eens zeggen wanneer we
klaar zijn met ons werk. Een
kenmerk van de dienstenecono
mie, ook wel kenniseconomie ge
noemd. Ik schat dat we eender
de van onze tijd besteden aan
praten en het overtuigen van
mensen."
Er is dan ook iets geks aan de
band, betoogt Klamer. „We zijn
geneigd economisch te denken,
om de economie bovenaan de
DEN HAAG - Winkeliers moe
ten winkeldieven bestoken met
schadeclaims, oplopend tot
1000 euro per geval. Vasthou
dende ondernemers zouden zo
de kosten die ze maken om hun
goederen te beveiligen tegen
diefstal (deels) terug kunnen
krijgen.
Het Platform Detailhandel deed
gisteren in Den Haag deze drin
gende oproep aan zijn achter
ban. Maar het advies moet voor
al worden gelezen als een waar
schuwing aan alle winkeldieven
in Nederland: de detailhandel
gaat u pakken waar het pijn
doet: in de portemonnee.
Investeringen om winkelcrimi-
naliteit te voorkomen vormen
voor de Nederlandse detailhan
del een groeiende kostenpost
van inmiddels 290 miljoen euro
op jaarbasis. Met zulke hoge uit
gaven volstaat alleen strafrech
telijke afhandeling van winkel
dieven niet langer, vindt het
Platform Detailhandel.
Daarbij komt dat winkelcrimi-
naliteit vooral het werk is van
veelplegers. Dit zijn lieden die
steeds tegen de lamp lopen,
maar niettemin telkens weer toe
slaan. Volgens voorzitter H. van
der Geest van het Platform De
tailhandel is deze groep daders
- veelal drugs- en alcoholver
slaafden - verantwoordelijk
voor 60 procent van alle winkel
diefstallen. Ook neemt het ge
weld en agressie door veelple
gers tegen personeel en klanten
toe.Winkelcriminaliteit kostte
de detailhandel in 2003 meer
één miljard euro.GPD
(Advertentie)
ZUIDERDUIN
BERCHHOTEL
Al meer dan 25 jaar
dé locatie voor uw:
Logies
(Zakcn)Lunches Diners
Personeelsfeesten
Productpresentaties
Recepties vergaderingen
Sportieve groepsactiviteiten
Strandfeesten barbcqucs
(reserveer de Zuidcrdinn
Ovachdub exclusief!)
agenda te zetten. We denken
nog steeds dat daar alles om
draait. Oh ja, natuurlijk moeten
we zorgen dat er banen zijn, dat
er groei is, dat bedrijven winst
maken. Maar dat is niet waar
het om gaat in het leven. Toch?
Het doel is niet: meer winst,
groei en inkomen. De vraag is
watje ermee doet."
Leidt die groei, winst, geld,
meer spullen tot een betere sa
menleving? is de vraag die Kla
mer hardop stelt. „Als we ie
mand begraven, dan vragen we
ons toch nooit af hoeveel diege
ne in zijn leven heeft verdiend?
Wel hebben we het over wat die
allemaal heeft betekend en ge
daan. We rekenen mensen dus
af op hun sociale waarde. Of
wel: het sociaal kapitaal: het ver
mogen om sociale waarde te ge
nereren. Om vrienden te maken,
om contacten op te bouwen, om
prettig met iemand te leven."
Denkfout
De sociale en economische waar
den hoeven volgens Klamer niet
met elkaar in de pas te lopen.
„Economisch kapitaal is een in
strument. Geen doel op zichzelf.
Daar maken veel mensen een
denkfout. Het gaat uiteindelijk
om de culturele waarden: om al
les dat ons inspireert. Voor de
een is dat een bos met vogels,
voor de ander een museum. Of
een stad, of een regio. De ene
stad inspireert meer dan de an
der. Hoe komt dat nou? Neem de
Erasmusbrug in Rotterdam. Wei
nig mensen waren voorstanden
van de bouw. Maar nu loopt ie
dereen ermee weg. Ga maar
eens op de brug staan, kijk eens
naar boven, naar die tuien. Dan
beleef je wat."
Het is subjectief, geeft hij toe.
„Dat neemt niet weg dat die
brug inspireert. Dat mensen er
speciaal voor langs komen, dat
die voorkomt in films."
Als cultuur zich ontwikkelt, ko
men bedrijven vanzelf, is het
pleidooi van Klamer. „Gaat het
goed met de cultuur, dan voelen
mensen zich prettig in een omge
ving. Voelen mensen zich er pret
tig, trekt dat andere mensen en
uiteindelijk bedrijven aan."
Dat versterkt vervolgens de eco
nomisch waarde van een gebied.
„Snapt u? Het is de wereld op
zijn kop, maar dat is waar de
economie in de toekomst om
gaat. Het vervelende is dat men-
Small Sail in Vlissingen.
foto Ruben Oreel
sen de redenering omdraaien en
zeggen dat er eerst een dagat
tractie bij moet komen om meer
toeristen te trekken. Fout."
Gezelligheid
Het gaat ons steeds minder om
spullen, zegt Klamer. „We beta
len bij een café geen twee euro
voor de koffie. Want dat kunnen
we thuis goedkoper drinken. We
consumeren gezelligheid. We be
talen voor de sociale waarde,
niet voor de economische waar
de van de koffie. Datzelfde
geldt voor vakanties en auto's.
We kunnen in een auto van 8000
euro goed van a naar b rijden.
Toch zijn er veel mensen die er
het dubbele, of meer voor beta
len. Mensen zoeken naar meer
dan waar ze direct behoefte aan
hebben."
De vertaling naar de toekomst
van de Zeeuwse economie lijkt
nog ver weg, maar is het aller
minst. „Wil Zeeland zijn econo
mie een impuls geven, moet het
op zoek naar sociaal, cultureel
kapitaal. De bronnen zijn er wel
degelijk. Maar ze moeten wor
den aangeboord. Wat maakt Zee
land nu tot wat het is? Wat be
paalt de identiteit?"
Als Zeeland die vragen kan be
antwoorden en ze bovenal econo
misch kan exploiteren heeft de
provincie het lek boven. „U
moet zich in Zeeland de vraag
stellen of mensen zich door de
aanleg van een containertermi-
nal beter gaan voelen. Is het ant
woord op die vraag negatief,
dan zou ik de kade vooral niet
aanleggen."
Terug van de tiende verdieping,
naar de begane grond. Van we
tenschappelijke theorie, naar de
praktijk. Moet Zeeland zich dan
omvormen tot veredeld dis-
neypark of openlucht museum?
„Nee, natuurlijk niet. Het doel
is niet meer banen. De vraag is:
wat is het verhaal van Zeeland?
Het is niet genoeg om wat vakan
tiehuisjes met een cafétaria te
hebben. Neem de Zeeuwse mos
selen. Daar kun je veel meer om
heen bedenken. Zeeland kan
zich veel meer profileren, daar
mee mensen en uiteindelijk be
drijven trekken."
door Desirée Schouten
WEMELDINGE - „We hebben
als groeistrategie vastgesteld
dat we naar om en nabij de tien
filialen willen. Die komen er
ook, dat staat vast. Het duurt al
lemaal wel wat langer dan we
gedacht hadden, maar dat ligt
niet aan Agrimarkl. Er gaat ge
woon een niet te beschrijven
hoeveelheid tijd en energie zit
ten in overleg met allerlei instan
ties en in procedures."
De woorden van commercieel
directeur S. Leenhouts van Agri-
markt laten geen ruimte voor
misverstand: supermarktoorlog
en economische recessie of niet,
de strijdlust van het bedrijf is
onverminderd. Daarbij is de
blik niet alleen gericht op Zee
land, ook in westelijk Brabant
en op de Zuid-Hollandse eilan
den moeten er vestigingen van
Agrimarkt komen. Een vesti
ging in Vlissingen in Pape
gaaienburg staat vast voor eind
2005. In Oud-Beijerland op de
Hoeksche Waard zal aan de
Kwakseweg bij een nieuw te
bouwen wijk een vestiging van
Agrimarkt komen gelijk aan die
in Goes, namelijk een combina
tie van een Agri supermarkt met
een Agriland en een sneltanksta-
tion. Ook deze moet eind 2005
of begin 2006 open gaan. Met
Middelburg en Zundert zijn de
gesprekken in een vergevorderd
stadium. Verder zijn er contac
ten met Terneuzen, Bergen op
Zoom, Etten-Leur, Spijkenisse
en Heilevoetsluis.
Formules
Agrimarkt b.v. is een dochteron
derneming van de Coöperatieve
Zuidelijke Aan- en Verkoop Ver
eniging (CZAV) in Wemeldinge
en voert drie formules: Agri
markt supermarkten, Agriland
voor tuin, huisdieren en planten
en Agri Sneltank tankstations.
Agrimarkt heeft op dit moment
drie supermarkten in Goes, Mid-
delharnis en Roosendaal. Agri
land heeft vijf filialen, in Goes,
Middelburg, Temeuzen, Nieu-
we-Tonge en Oud-Beijerland.
Agri Sneltank heeft één vesti
ging in Goes, meerdere zijn in
voorbereiding.
De CZAV is een vereniging van
en voor ondernemers in land- en
tuinbouw met ruim 3200 leden.
Ze werd opgericht in 1929. De
oprichting van de eerste zelfbe
dieningswinkel was in 1970 in
De Agrimarkt in Goes.
wilde meerdere activiteiten en
spreiding van risico's. In de Ver
enigde Staten zagen ze de op
komst van grote supermarkten
met veel parkeerruimte. De toen
malige directeur voorzag, dat
hetzelfde in Nederland en heel
Europa zou gaan gebeuren."
De eerste winkel in Goes was in
het begin een duidelijke weer
spiegeling van de agrarische ach
tergrond met zaken als zaden,
bollen, tuingereedschap, buiten
kleding qn een redelijk beschei
den aanbod aan voedingsmidde
len.
„Het was deels gericht op de
agrariër, maar ook op andere
consumenten. Maar ja, die
non-food artikelen heb je niet
wekelijks nodig, eten wel. Dus
al gauw liep het aandeel
non-food terug en groeide de
voedselafdeling. In die jaren
hebben we het reilen en zeilen
in het supermarktwezen met val
len en opstaan geleerd", aldus
Leenhouts. In 1984 werd een
scheiding aangebracht tussen
Agriland voor tuinartikelen,
planten en dierenvoeding en ac-
Naam:
Agrimarkt
Plaats:
Wemeldinge
Opgericht:
1970
Aantal medewerkers:
365
Omzet:
51.500.000 euro
permarkten. De eerste winkel
was al snel te klein voor het
groeiende assortiment voedings-
eisen, die door overheid en klan
ten aan de supermarkt worden
gesteld. Agrimarkt wilde daar
om een grotere winkel bouwen,
maar het duurde tot 2001 voor
dat deze er was. De nieuwbouw
bleek een jarenlang proces door
problemen rond het bestem
mingsplan en tegenwerking van
de concurrentie. Leenhouts: „In
de jaren tachtig zag de overheid
er nog niet veel in om super
markten buiten de dorpskern of
het stadscentrum te plaatsen.
Wij zeiden juist al vanaf het be
gin: haal die supermarkten uit
het centrum, boodschappen
doen is niet leuk en past niet bij
winkelen voor je plezier. De laat
ste paar jaar lijkt het dat de
overheid dat ook zo gaat zien.
Maar intussen zijn we al jaren
lang met enkele gemeenten zo
als Middelburg, Vlissingen en
Terneuzen aan het onderhande
len over vestiging."
Leenhouts geeft toe, dat de ei
sen van Agrimarkt de zaak niet
eenvoudiger maken. Het bedrijf
wil een groot oppervlak, niet in
het centrum van de stad en ei-
iron (fmnH wnnr erratic nnrlrppro'p-
VOORBURG - De omzet van de detailhandel is in het eer
ste kwartaal van dit jaar met 3,6 procent verminderd ten
opzichte van dezelfde periode in 2003. Daarmee is de om
zet voor het vierde kwartaal op rij afgenomen, aldus het
Centraal Bureau voor de Statistiek gisteren.
In maart daalde de omzet met 3,3 procent in vergelijking
met een jaar eerder. Kledingwinkels, bouwmarkten, win
kels in consumentenelektronica en woninginrichting had
den allemaal minder inkomsten. Daarentegen registreer
den de winkels in huishoudelijke artikelen en drogiste
rijen toenames van respectievelijk 7,5 en 3,7 procent. ANP
AMSTERDAM - ABN Amro verkoopt zijn belang van
80,77 procent in Bank of Asia definitief aan de United
Overseas Bank Limited (UOB). De Singaporezen betalen
462 miljoen euro voor het aandelenpakket. Dat heeft de
Nederlandse bank gisteren bekendgemaakt.
ABN Amro had al gezegd exclusieve onderhandelingen te
voeren met UOB. De Nederlanders willen af van hun be
lang in Bank of Asia wegens een fusie- en overnamegolf
in Thailand. Bank of Asia is in omvang de op acht na
grootste in Thailand en telt drieduizend personeelsleden,
verspreid over 130 kantoren. ANP
PARIJS - Het Europese vliegtuigbouw-, ruimtevaart- en
defensieconcern Eads heeft in het eerste kwartaal van dit
jaar een stijging van de winst voor belasting en rentelas
ten geboekt met 52 procent van 130 miljoen euro tot 198
miljoen euro. De bijdrage van vliegtuigbouwer Airbus
steeg met 35 procent tot 224 miljoen euro en de verliezen
bij andere onderdelen werden kleiner.
Volgens de gisteren gepubliceerde cijfers steeg de netto
winst van 28 miljoen euro tot 49 miljoen euro. De omzet
groeide met 9 procent tot 6,03 miljard euro, maar de or
derontvangst verminderde met 37 procent tot 3,41 mil
jard euro. ANP
VOORBURG - De industrie heeft in maart per dag onge
veer 1 procent minder geproduceerd dan in dezelfde
maand van vorig jaar. De omzet lag daarentegen per dag
1 procent hoger. Vergeleken met februari bleven omzet en
productie in maart nagenoëg gelijk. Dat blijkt uit giste
ren gepubliceerde cijfers van het CBS.
De industrie heeft in maart 8 procent meer omgezet dan
in dezelfde maand vorig jaar. Dit jaar telde maart twee
extra werkdagen. ANP
AMSTERDAM - Het softwarebedrijf TIE Holding heeft
in het tweede kwartaal van zijn gebroken boekjaar (1 ok
tober 2003 tot en met 30 september 2004) opnieuw winst
geboekt. Het resultaat kwam uit op 327.000 euro tegen
122.000 euro in het eerste kwartaal.
Het is de tweede kwartaalwinst op rij sinds TIE in maart
2000 een notering kreeg aan de effectenbeurs in Amster
dam. In het tweede kwartaal van het vorige boekjaar was
er nog sprake van 1,8 miljoen euro verlies. ANP
foto Willem Mieras
legenheid. Dat realiseren kost
veel tijd.
In de tussentijd hoopt het be
drijf nog één of twee bestaande
supermarkten over te kunnen
nemen, dat is meestal sneller
rond.
Prijzenoorlog
De prijzenoorlog tussen de su
permarkten is voor Leenhouts
nog steeds geen reden voor gro
te ongerustheid: „Natuurlijk is
het allemaal niet goed voor de
branche en het is ook nog niet
afgelopen. Er is al een zekere af
vlakking, maar ik zie het nog
wel tot het eind van het jaar
doorgaan. Wij beperken de scha
de zoveel mogelijk door scherp
ere inkoopprijzen te bedingen,
te snijden in de kosten en effi
ciënter te werken. Wij hebben
nog steeds een duidelijke toena
me in het aantal klanten en s'tij-
ging van de omzet. Ik vertrouw
op onze formule van grote om
zet met kleine marges. Simpel
gezegd, wij hebben liever elf
dubbeltjes dan vier kwartjes.
En die tien winkels komen er
prht. wpI."
door Brenda van Dam
Vakantiestress, wie kent het
niet? Voordat je er lekker
even tussenuit kunt, moeten
er nog zoveel klussen ge
klaard worden. De reis
verzekering regelen is er één
van.
Aan ziekte, ongelukken of
diefstal wil je op vakantie lie
ver niet denken. Maar je kunt
je er ook niet voor afsluiten.
Welke verzekeringen heb je
nodig? Het is verstandig om
vooraf even stil te staan bij
de verschillende onderdelen
van de reisverzekering. Dat
zijn er vier: bagage, medische
kosten, onvoorziene kosten
en ongevallen. Waarschijn
lijk zijn ze niet alle even
noodzakelijk?
Bagage is een onderdeel waar
van je je kunt afvragen of het
in alle gevallen noodzakelijk
is te verzekeren. De verzeke
raar betaalt slechts de dag
waarde van de spullen en
hanteert daarbij vaak een
maximum en een eigen risico.
Je moet er ook voor waken
dat er geen sprake is van ei
gen schuld of zorgeloosheid
Toch moet je veelal toch je ba
gage mee verzekeren.
„Slechts een paar verzeke
raars zijn zo flexibel dat je
bagagedekking uit de polis
kunt weglaten", zegt Juliëtte
Oolders, woordvoerder bij de
Consumentenbond.
Medische kosten in het bui
tenland zijn vaak al verze
kerd via het ziekenfonds of
de particuliere ziektekosten
verzekering. Maar die is niet
in alle gevallen afdoende.
Controleer daarom wat er in
de polisvoorwaarden ver
meld staat en ga na welke do
cumenten je mee op reis moet
nemen.
Wetgeving
Bij het ziekenfonds geldt dat
de basisverzekering garant
staat voor spoedeisende hulp
in landen van de Europese
Unie en in verdragslanden,
zoals Zwitserland of Austra
lië. De omvang van deze hulp
hangt af van wat er in de wet
geving van deze landen is
vastgelegd. Dat kan beperkte
re hulp betekenen of hogere
bijdragen dan we in Neder
land gewend zijn. Een aanvul
lende verzekering bij de zorg
verzekeraar dekt deze extra
kosten vaak wel en kan ook
voor werelddekking zorgen.
Ook particulier verzekerden
moeten hun polisvoorwaar
den even raadplegen. Vaak
zijn de kosten van spoedhulp
beperkt tot een maximum
van bijvoorbeeld 200 procent
van het Nederlandse tarief,
terwijl in diverse landen de
gewenste medische zorg aan
zienlijk duurder is. Dit wordt
door de zorgverzekeraar niet
altijd volledig gedekt. Dat
geldt met name voor landen
buiten Europa. Dan moeten
medische kosten absoluut
meeverzekerd zijn en wel te
gen de volledige kostprijs.
„Wie het dichter bij huis
zoekt, kan over het algemeen
prima uit de voeten met een
reisverzekering zonder dek
king van medische kosten.
Bij de meeste verzekeraars is
het gelukkig ook mogelijk om
die weg te laten", aldus Ool
ders.
Je kunt niet heen om onder
deel onvoorziene kosten. Dat
zijn kosten die gemaakt wor
den bij repatriëring, opspo
ringsacties, het inschakelen
van de alarmcentrale, een ge
dwongen langer verblijf of te
rugkeer naar huis wegens een
sterfgeval. Nare gebeurtenis
sen die zeer hoge kosten met
zich mee kunnen brengen.
Ongevallen
Het kan ook zinvol zijn om
het onderdeel ongevallen
mee te verzekeren. Dan
wordt er uitgekeerd bij over
lijden of blijvende invalidi
teit. Wie al een ongevallenver
zekering heeft, moet nagaan
hoe het zit met dekking in
het buitenland. Voor gevaar
lijke sporten zoals duiken,
bergbeklimmen of skiën is
het nodig om een aanvullen
de verzekei'ing te nemen.
Een kortlopende reisverzeke
ring kost zo'n 1 tot 2,50 euro
per persoon per dag. Wie
meerdere keren per jaar op
vakantie gaat, is al snel goed
koper uit met een doorlopen
de reisverzekering. Een gezin
is doorgaans voor zo'n 70 tot
160 euro per jaar klaar, af
hankelijk van wat er is mee
verzekerd. GPD
