Minder baby 's door dip economie
Ode aan het Moederland
PZC
Gerepareerde panelen en
een museumpje op instorten
GELICHT
lezers schrijven
Macht premier
Marteling I
Vierdaagse
Bevolking
kunst
dinsdag 11 mei 2004
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op de in de PZC^
schenen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reset,
tijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent nietig
de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen woife
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden .fc
redactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. 0ver?
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Volgens de Nederlandse Grond
wet verstaat men onder de
Kroon het Koninklijk Huis
waarmee men de constitutionele
koning bedoelt. Zolang de ko
ning ministers benoemt en ont
slaat, zullen we nooit een demo
cratisch gekozen minister- presi
dent hebben. Zolang mag men
de eerste minister ook geen mi-
nister-president noemen. Zo
lang heeft hij slechts de macht
van een gewone minister en
blijft een lichtgewicht in Euro
pa met de verantwoordelijke mi
nister van buitenlandse zaken
als waakhond. Het is daarom
vreemd dat het ministerie van
binnenlandse zaken een onder
zoek heeft laten doen naar de
macht van de Nederlandse pre
miers vergeleken met die van de
Europese lidstaten( PZC 7-5). Is
dit ministerie republikeins ge
worden, gezien de basis van het
onderzoek of kent het onze
grondwet niet? Beter was ge
weest om onze grondwet wat be
treft de macht van de Kroon aan
een kritisch onderzoek te onder
werpen. De universiteit van
Maastricht had dan ongetwij
feld aanbevelingen kunnen
doen voor wijzigingen van het
Nederlandse staatsbestel. Wijzi
gingen om ons de weg te wijzen
die leidt naar de democratisch
gekozen Minister- President als
staatshoofd, onze primus inter
paris in Europa.
J. W. Minderhout
Haymanstraat 7
Middelburg
Nu de kranten en andere media
bol staan van de martelingen op
Irakese gevangenen door Ameri
kanen en Britten, waarbij voor
al de eersten 'hot news' zijn,
kunnen we alleen maar conclu
deren, dat de verantwoordelij
ken hiervoor niets verschillen
van de beulen in de concentratie
kampen en gevangenissen in
heel de wereld vroeger en nu.
Als de gelegenheden zich voor
doen komen de Mengeles 3
Eichmanns uit het niets. Schij
baar fatsoenlijke lieden blijka
ineens perverse sadisten teaj
zoals uit de foto's uit de gevang
nis van Abu Ghraib en uit j
website van de New Yorkerv*
9 mei 22 pagina's) blijkt
Amerikanen kunnen hun zr^
bezoelde blazoen misschien^
enigzins oppoetsen door deg6
te en beruchte gevangenis
Ghraib tot de laatste met dea
len en kreten van de geva®
nen gesmoorde stenen af teh
ken en er een serene vlakte era
ren die alleen gekenmer
wordt door een monument t;
nagedachtenis aan degenen
er onnodig en onnuttig hek*
geleden en het slachtoffers
ren van welk regime dan cd
Op dat monument een spreuki
vier talen, in het Engels en Ir,
kees voor de betreffende lande
in het Arabisch en in het La?
voor de betreffende godsèj
sten. want voor elke oprees
Moslim en niet-Moslim, eikeis
rechte Christen en niet-Chrisj
geeft het gebeurde een ge,c>
van hevige gruwel en medd)
den voor de slachtoffers en ej
diepe verachting voor de vens
woordelijken. Wat hier gebeer
de heeft niets met godsdienst}
maken, er is geen enkel excuus
W. van Gè
Boogerdlml
Kort»
HULST - Buurtvereniging:!)}
Dullaert in Hulst houdt van!
tot en met 28 mei de 26e avoni
vierdaagse. De wandelaars kt
nen routes lopen van vijf of tie
kilometer. Inschrijven kan ve
af 18.30 uur in de kantineyï
HVV '24 aan de Zandstraat. 0
start is tussen 18.45 en 191
uur aan de Zandstraat. De laat
ste dag starten de wandete
op de tien kilometer om 18.1
uur. Iedereen wordt dan van
het Genestetplantsoen muziU
ingehaald.
door Emile Calon
In het eerste kwartaal van 2004 is de
Nederlandse bevolking met 10.000
personen gegroeid. Het is ruim twintig
jaar geleden dat de bevolkingsgroei in
een kwartaal zo laag was. I)e lage
groei is veroorzaakt door een opval
lend sterke daling van het aantal ge
boorten en door de verdere daling van
de immigratie, zo blijkt uit cijfers van
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek.
Het aantal inwoners van Nederland is
in het eerste kwartaal gegroeid tot
bijna 16.3 miljoen. Deze groei is aan
zienlijk minder dan de bevolkings
groei in de afgelopen jaren. In het eer
ste kwartaal van 1983 was de bevol
kingsgroei voor het laatst zo laag. In
het recordjaar 2000 nam het aantal in
woners nog met 123 duizend personen
toe. In 2004 zal de toename waar
schijnlijk niet meer dan de helft hier
van zijn.
In het laatste kwartaal van vorig jaar
vertoonde het aantal geboorten ten op
zichte van het jaar daarvoor de groot
ste daling in dertig jaar. In het eerste
kwartaal van 2004 heeft deze daling
zich voortgezet. Dit betekent dat het
totale aantal geboorten dit jaar waar-
schijnlijk voor het eerst sinds 1998 on
der de 200.000 zal liggen.
Vertrouwen
De daling van het aantal geboorten
heeft volgens het CBS twee oorzaken.
In de eerste plaats daalt het aantal
vrouwen van rond de dertig. Dit is de
leeftijd waarop de meeste vrouwen
moeder worden.
In de tweede plaats leidt een daling
van het vertrouwen in de economie an
derhalf tot twee jaar later doorgaans
tot een daling van de geboortecijfers.
De daling van het aantal geboorten in
het laatste kwartaal van vorig jaar
volgde zo'n twintig maanden na de for
De daling van het aantal geboorten is volgens het CBS onder andere een gevolg omdat het aantal vrouwen van rond de dertig afneemt. Dit is de leeftijd waarop de
meeste vrouwen moeder worden. foto Ruben Oreel
se daling van het vertrouwen in de eco
nomie, zoals die wordt gemeten door
de index van koopbereidheid. T. de
Jong van de stichting Provinciale
Kraamzorg Entadministratie Zee
land voegt daar ook nog eens de voort
gaande vergrijzing aan toe. „De effec
ten daarvan tellen flink mee."
Verloskundigen in het Zeeuwse onder
schrijven dat het aantal geboorten iets
afneemt. Een Middelburgse verloskun
dige zegt dat vergeleken met het top
jaar 2000 er minder geboortes zijn. Ze
maakt zich echter nog in het geheel
geen zorgen over een mogelijke gang
naar arbeidsbureau voor een omscho
lingscursus. Ze heeft het nog steeds ge
woon druk, zegt ze terwijl ze zich
klaarmaakt voor een volgende beval
ling.
Terneuzen
Een woordvoerster van de gemeente
Goes ziet geen echte daling als geke
ken wordt naar de cijfers van dit jaar,
tot begin mei, in vergelijking tot die
van vorig jaar: 127 om 126.
Haar Terneuzense collega kan aan de
hand van de cijfers van de afdeling be
volking zien dat er inderdaad minder
bevallingen zijn dan in voorgaande ja
ren. Zo werden in 2002 217 Terneuze-
naren geboren. Vorig jaar stopte de tel
ler bij 199. En voor dit jaar voorziet
hij een nog verdere daling. De Jong
voorspelt een minimale daling van het
aantal geboortes voor geheel
Zeeuws-Vlaanderen als gekeken
wordt over een langere periode. De an
dere Zeeuwse regio's krijgen echter te
maken met een wat sterkere daling, zo
blijkt uit zijn gegevens. Hij tekent
daar wel bij aan dat de daling zeker
niet fors is. In de eerste drie maanden
van 2002 werden in geheel Zeeland
1064 geboortes gemeld, zo blijkt uit
zijn gegevens.
In januari, februari en maart 2003 wa
ren dat er 1001 en de eerste drie maan
den van 2004 noteerde hij 1015 geboor
tes. „Net iets meer dus."
Als gekeken wordt naar de verschillen
de regio's valt op dat er de eerste drie
maanden van dit jaar iets meer zuige
lingen werden geboren in de regio's
rondom de Oosterschelde: 459 tegen
over 420 in het eerste kwartaal van
2003. Voor Walcheren komen die cij
fers uit op 293' en 295 en voor
Zeeuws-Vlaanderen 263 en 286. De
Jong heeft geen sluitende verklaring
voor de verschillen tussen de Zeeuwse
regio's.
Hij houdt het erop dat Zeeuws-Vla
mingen mogelijk iets minder pessimis
tisch denken over de economische si
tuatie dan de Zeeuwen die boven de
Westerschelde wonen.
-
Voor Jaap van der Gaarden is De Bewaerschole de plek bij uitstek voor zijn expositie gewijd aan Schouwen-Duiveland.
foto Dirk-Jan Gjeltema
Jaap van der Gaarden exposeert in De Bewaerschole
door Ali Pankow
BURGH-HAAMSTEDE - Een
desolate watervlakte en grauw
grijze luchten daarboven. Het
zijn de eerste indrukken die bij
beeldend kunstenaar Van der
Gaarden uit zijn prilste jeugd
opborrelen als hij terugdenkt
aan Schouwen-Duiveland. Zijn
expositie 'Moederland' deze we
ken in De Bewaerschole in
Burgh-Haamstede geldt als een
ode aan dit stukje Nederland
waar zijn moeder werd geboren
en haar jonge meisjesjaren door
bracht.
„Tot mijn vijftiende kwam ik el
ke zomer wel een poosje naar
Bruinisse Toen ik puber werd
wilde ik dat niet meer en bleef
ik liever in Den Haag met m'n
brommer en m'n vrienden", zegt
Van der Gaarden. De hernieuw
de kennismaking met het eiland
kwam Hxrno innr cfplerlpn naar
aanleiding van het overlijden
van zijn moeder Janna van den
Berge. Hij zorgde ervoor dat
haar as ergens op haar geboorte
grond werd uitgestrooid.
„Die terugkeer naar Schou
wen-Duiveland was een eye-ope-
ner. Ik herkende bijna niets
meer en ik vond het hier ineens
zo mooi", zegt de kunstenaar.
Zijn liefde voor het eiland blijkt
ook gevoed door emoties die on
der meer werden opgewekt dooi
de verhalen over vroeger van
zijn Bruse oudtante die hij plot
seling weer ontmoette.
Het vormt alles bijeen de voe
dingsbodem voor de tentoonstel
ling 'Moederland'. Als rode
draad daardoor heen lopen de
portretten van moeder Janna in
verschillende leeftijdsfasen. In
het tweeluik met de watervlak
ten en de grijze luchten stileert
Van der Gaarden de beelden die
bij hem als kind van drie boven-
Iruiamon tnon hii pnlrplp maan
den na de watersnoodramp met
zijn moeder bij oma in Bruinisse
ging kijken.
Plafondbekleding
Het is het enige werk in deze
presentatie dat hij op doek op
heeft geschilderd. Alle overige
werken schilderde hij papier
Dat is letterlijk papier met een
verleden. De stroken deden eni
ge tijd dienst als plafondbekle
ding in zijn atelier en hingen in
vellen vastgeniet aan de balken.
„Het was de hemel voor het
grond werd", luidt de poëtische
omschrijving van Van der Gaar
den zelf.
Het papier vertoont rimpelin
gen, scheurtjes en gaatjes. Die
kleine beschadigingen geven het
werk een meerwaarde. Ze versto
ren soms het beeld of dwingen
extra aandacht af om te zien
hoe de oneffenheden in die on
dergrond zijn verwerkt.
Dp tpnfnnnsfp]liner crppft hliik
van de voórkeur voor een thema
tische indeling. Naast de moe
derportretten is er de serie Brui
nisse, met allerlei variaties op
de aanblik op het vissersdorp
vanaf het water. De kleurencom
binaties blijken sfeerbepalend
in het werk van Van der Gaar
den. Naast het werken met
blauw en grijs in talrijke nuan
ces, kiest hij soms voor fellere
tinten bij zijn impressies van
Schouwse binnendijken en weel
derige landerijen.
Van der Gaarden blijkt een late
starter als kunstenaar. Na een
loopbaan van zes jaar als rijks
ambtenaar opteerde hij plots
voor een opleiding als tekenle
raar. Dat vak oefent hij nu al ve
le jaren uit naast het zelfstandig
kunstenaarsschap.
De expositie 'Moederland' is tot
en met zaterdag 5 juni te zien in
De Bewaerschole van dinsdag
tot en met zaterdag van .13.30
t.nt. 1 6 30 uur
Frank Hnlmans creëerde in Galerie Van den Beree een bos van schemerlampen.
foto Willem IW
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - Galerie Van den Berge
in Goes heeft deze maand werk
van de kunstenaars Ton van
Kints en Frank Halmans gecom
bineerd. De combinatie werkt
omdat de één panelen maakt,
terwijl de ander vooral ruimte
lijk werk laat zien. Daardoor
zijn wanden en vloer gevuld. Bo
vendien bestaat ook inhoudelijk
wel enige verwantschap.
Het ruimtelijke werk van Hal
mans trekt het eerst de aan
dacht. Vooral zijn installatie 'In
sula Dei'. Op een ouderwets hui
selijk vloerkleed staan vijftien
grote en kleine schemerlampen
opgesteld. Drie ervan branden.
Tussen de lampen staat een hou
ten bankje met daarop een kus
sentje en een halfvol glas water.
Dat Halmans letterlijk een bos
van schemerlampen heeft willen
neerzetten, blijkt uit het groene
bladermotief op de kappen.
Twee jaar geleden bewees Hal
mans in galerie Van den Berge
al dat humor een belangrijk be
standdeel van zijn werk is. Dat
blijkt opnieuw in deze installa
tie. Want meteen springt een uit
drukking als 'Door de bomen
het bos niet meer zien' in ge
dachten.
Toch houdt Halmans het niet bij
een grapje. Hij is gefascineerd
door overgangsgebieden en dan
vooral de grens tussen binnen
en buiten. Dat komt in 'Insula
Dei' tot uiting. Het is een bos op
gebouwd uit elementen waar
mee interieurs worden inge
richt.
In een minimuseum dat hij in ga
lerie Van den Berge heeft neerge
zet, speelt Halmans met dezelf
de thematiek. Het is een klein
hokje met twee ingangen. Bezoe
kers kunnen zich er net door
heen bewegen. Vreemd genoeg
staat het gebouwtje op blokjes
resthout, alsof de ontwerper
zich heeft vergist en heeft moe
ten improviseren. Niet alleen
maakt dit het gebouwtje veel
opener, er wordt ook gesugge
reerd dat het uiterst wankel
staat. Een museumpje op instor
ten. Aan de wanden hangen vijf
dingen niet te zijn wat ze lip
Op een heel andere manier ga
dat op voor het werk van Ti
van Kints. Zijn schilderijenzn
gedeeltelijk doorgezaagde ent?
nieuw in elkaar gezette panela
Daarbij zijn de sporen vank
doorzagen en aan elkaar lijffl
of nieten opzettelijk niet verte
zeld. Daardoor worden het L'
nen in het schilderij. SomsbijS
figuratief, als Van Kints zijn»
neel een titel als 'Takken' ras
geeft. Een felle kleur geel b
leiden tot de titel 'A lemon saai
wich', terwijl het goud van
donna' associaties oproept 3
klassieke religieuze voorstel?
gen in de trant van Giotto.
lijker wordt het bij een abstn:
paneel met de titel 'Jezus en!)
zef zaten in een bootje' Neb
Halmans doet Van Kints 3
zijn werk een beroep op s
voorstellingsvermogen van fl
publiek. Beiden prikkelen I
fantasie.
De expositie in galerie Van 21
Berge duurt t/m 23 mei, op&i
tfm za van 12-17 uur.
paneeltjes. Op het eerste gezicht
lijken het geheel in wit uitge
voerde abstracte schilderijen. In
werkelijkheid gaat het om be
staande plafonds, op schaal na
gemaakt en als paneeltjes aan
de muur gehangen.
Schaalmodel
Ook bij de installaties 'Uit-Weg'
en 'Seizoenswerk' lopen bin
nen- en buitenwereld door el
kaar. Het eerste beeld lijkt een
schaalmodel van een museum
zaal waarvan drie wanden en
het plafond ontbreken. Daar
mee is de essentie van het werk
meteen gegeven, want als vrij
wel alle elementen die iets tot
een binnenruimte maken ontbre
ken, bestaat die ruimte kenne
lijk alleen in het hoofd van de
beschouwer. De kunstenaar
heeft hem met minimale midde
len weten op te roepen.
'Seizoenswerk' is een toren van
ramen waarbinnen ranken van
bonenplanten opschieten. De ra
men bieden uitzicht op de na
tuur, alleen bevindt die zich bin
nen en niet buiten. Zo blijken de
