21
Altijd in gevecht met onkruid
Door de lostijden is het vooral 's nachts druk
PZC
Zeeuwse atlas
vol verrassingen
dinsdag 11 mei 2004
Soms is het voor eigena
resse Geertje Aangeen-
brug (43) van Biologische
Kwekerij Zuidbos uit
Noordgouwe niet eenvoudig
om al haar principes hoog
te houden. Zo eet en drinkt
Aangeenbrug bij voorkeur
biologische producten,
maar probeert ze tegelijker
tijd de dorps winkel te steu
nen. En dus worden daar de
Senseo koffiepads ingesla
gen. Over voedsel is Aan
geenbrug heel stellig: „Dat
stop je in je mond, dus dan
moet je er niet eerst met de
gifspuit overheen."
Om biologische groente te
kweken voert Aangeen
brug jaar in jaar uit een taai ge
vecht met oprukkend onkruid,
hazen, konijnen, duiven, ratten,
muizen en insecten. Dat bete
kent heel veel wieden en schoffe
len, maar vooral ook erkennen
dat ze af en toe het onderspit
delft. „Je krijgt bijvoorbeeld te
maken met een plantenziekte of
met muizen die al je spinazie op
vreten", vertelt Aangeenbrug.
„Het lastigste daarvan is om het
moment te bepalen waarop je
zegt: 'Nu stop ik met dit gewas
en begin ik met iets anders'." Ze
blijft er gelukkig bij lachen. „Ik
denk altijd maar: 'De ondergang
van het ene gewas betekent al
tijd weer een kans voor het vol
gende gewas'."
De in Huizen geboren en geto
gen Aangeenbrug kwam in 1983
van de Hogere Tuinbouwschool
in Utrecht, net toen haar vader
(nu 77) met de VUT ging en op
zoek was naar een zinvolle dag
besteding. Samen zijn ze toen
op zoek gegaan naar een ge
schikt 'gedoetje'. „We zijn over
al in Nederland wezen kijken",
vertelt Aangeenbrug. 'Dat het
uiteindelijk Noordgouwe is ge
worden komt door een adverten
tie in het blad Fruitteelt."
Twintig jaar later runt pa Aan
geenbrug nog altijd de groente
winkel op het bedrijf, snoeit ma
(70) er hele dagen op los eri
neemt echtgenoot Ad van Oor
schot al het werk voor zijn reke
ning dat gemotoriseerd dient te
gebeuren. Het zaaien, planten,
wieden en schoffelen doet Aan
geenbrug zelf.
Meeleven
„Elk jaar vraag ik mijn vader
'Wil je nog steeds de winkel
doen?', maar hij vindt het zo
leuk dat hij er niet over peinst
om ermee te stoppen", vertelt
ze. „Het leuke is dat de klanten
Het lijkt tegen woordig wel of elke boer in Zeeland een mini-
camping heeft, of een theetuin voor dorstige f ietsers. Of an
ders wel een appartement in zijn schuur. Toch zijn er nog ge
noeg agrariërs die hun boterham proberen te verdienen met
enkel en alleen het boerenbedrijf. En gelukkig was eewaan-
tal van hen bereid om - met liefde - over dat bedrijf te pra
ten. In de serie portretten van gedreven boeren vandaag afle
vering zes de biologische kwekerij.
Naam: Biologische Kwekerij Zuidbos
Eigenaars: Geertje Aangeenbrug en haar ouders
Waar: Noordgouwe
In de familie sinds: 1983
Grootte: 1 hectare land en 2000 vierkante meter glas
Wat: Onder meer tuinbonen, kapucijners, spinazie, courget
tes, pompoenen, peterselie, wortels, pastinaak, tomaten,
spitskool, bloemkool, basilicum en snijbiet
Specialiteit: kerstomaatjes
erg met mijn vader meeleven.
Als ik eens een enkele keer in de
winkel sta vragen ze meteen: 'Er
is toch niets met uw vader?' En
staat mijn moeder de groente te
wegen, dan hoort ze steevast:
'Mag u het ook eens doen'. Tref
fen de klanten tenslotte mijn
man in de winkel aan dan vra
gen ze: 'Is die oude baas er
niet?'."
De kwekerij omvat tweeduizend
vierkante meter glas en één hec
tare land. Er wordt van alles ver
bouwd. Van basilicum, peterse
lie, koolrabi, snijbiet, zuring, to
maten, pompoenen, courgettes
en tuinbonen, tot aardappels,
knolselderij, bloemkool, sla, bo
nen, kapucijners, pastinaak en
wortels. Alle groente wordt met
een na de oogst verkocht. In de1
winkel op het bedrijf, aan de on
geveer zestig abonnementhou
ders, aan de natuurvoedingswin
kel in Middelburg en aan de
Doomhof in Rockanje.
Aanbod
Dat laatste bedrijf inventari
seert wekelijks bij alle aangeslo
ten telers wat hun aanbod is. De
telers, maar ook bijvoorbeeld
restaurants kunnen op hun
beurt doorgeven waaraan ze ge
brek hebben. Vraag en aanbod
worden op elkaar afgestemd en
de waar wordt vervolgens op
een wekelijkse bestelronde opge
haald en afgeleverd. Aangeen
brug: „Op die manier kan ik een
uitgebreid assortiment in mijn
winkel aanbieden en heb ik tege
lijkertijd een afnemer voor de
groente die ik hier zelf niet
kwijt kan."
Rond de zestig klanten op
Schouwen-Duiveland, Noord
en Zuid-Beveland krijgen elke
week een door Aangeenbrug ge
vulde groentetas thuis bezorgd.
Die tassen worden zorgvuldig
samengesteld: „Eerst de spullen
uit mijn eigen kwekerij, vervol
gens groente van Zeeuwse en
eventueel van andere Nederland
se telers. Is er dan nog niet vol
doende aanbod, dan vul ik de
tassen aan met buitenlandse
waar."
Terwijl Aangeenbrug kijkt of de
aardappels al een beetje willen
groeien, klinkt er een benauwde
kreet. Jack Rusell terriër Hector
heeft iets te pakken, maar om
dat hij diep in een houtstapel
weggedoken zit, duurt het even
voordat duidelijk wordt dat de
hond bezig is een bergeend dood
te bijten. „Dat zijn de drama's
van Zuidbos", verzucht ze. Moe
der Aangeenbrug die ook komt
aanlopen, haakt er meteen op
in. „Daar hebben wij mee leren
leven, maar leuk is het niet.
Maar ja, het is eten of gegeten
worden."
Een week op kwekerij Zuidbos
is snel om, zeker in het seizoen.
„Op dinsdag oogst ik voor de
Doornhof en de natuurvoedings
winkel in Middelburg en op don
derdag oogst ik voor de groente-
tassen die vervolgens moeten
worden bezorgd. Daar tussen
door oogst ik voor onze eigen
winkel", vertelt Aangeenbrug.
„Vrijdag maak ik soeppakketjes
voor de gasten van het kuuroord
hier in het dorp. De maandag,
woensdag en zaterdag gebruik
ik voor het tuinwerk." Blijft er
nog een gaatje over, dan gaat ze
graag naar yogales.
Hoewel de herfst ('dan vriest
het onkruid eindelijk dood') en
de winter ('dan kun je een beetje
uitrusten') elk zo hun bekorin
gen hebben, houdt Aangeen
brug het meest van het vroege
voorjaar. „Dan begint er einde
lijk weer eens wat te groeien.
Onkruid heb je nog nauwelijks,
je hoeft nog weinig te oogsten
en het werk in de kas is lekker
overzichtelijk."
Ingrid Huibers
Het leuke van de nieuwe To
pografische Atlas Zeeland
van de ANWB is, dat op de kaar
ten zoveel aardige en vaak onbe
kende details te vinden zijn.
Ook voor geboren en getogen
Zeeuwen bevat de atlas verras
singen. Zoals bijvoorbeeld de
aanwezigheid van het gehuchtje
Graszode. Of op z'n Zeeuws: 'de
Gosvazze'. Op kaartblad 43
(schaal 1:25.000) staan de tien
huizen uiteraard netjes aange
duid als Graszode.
Dat vraagt - ook dat is het leuke
van de atlas - om een nadere ver
kenning en dankzij de kaart
kost het weinig moeite Graszo
de te vinden. Vlak voor Lewe-
dorp de Oude Kraaijertpolder
in. De familie De Bruin, afkom
stig uit Rotterdam, woont
twaalf jaar aan het smalle klin
kerlaantje waar het hele ge
huchtje langs ligt (alhoewel in
de praktijk ook een handvol hui
zen aan de Zandweg ertoe
wordt gerekend). De breedte
van de weg is berekend op één
auto.
Met de Zeeuwse uitspraak van
hun woonplek zal het wel nooit
echt iets worden - de De Bruins
weten inmiddels wel wat er mee
bedoeld wordt. Zoals ze ook ont
dekt hebben dat 'kappen maar'
niet betekent ermee ophouden,
maar de kruiwagen omkiepen
en dat met 'broekomstulen' de
plant duizendschoon (dianthus
barbatus) bedoeld wordt. Ze voe
len zich bijzonder thuis in Gras
zode; zochten stilte en die heb
ben ze gevonden.
Namen
Moeiteloos somt mevrouw De
Bruin de namen op van de bewo
ners. „We kennen elkaar alle
maal. Niet dat we elke dag bij
elkaar over de vloer komen,
maar als je iemand nodig hebt,
kun je van elkaar op aan. We
passen ook op eikaars dieren en
houden het huis in de gaten als
iemand op vakantie is." In de
Gosvazze wonen vooral pensio-
nados en maar één gezin met
kleine kinderen. Van de tien
goed ogende woningen doet er
één dienst als weekendhuis.
Meneer De Bruin heeft zich al
eens in de geschiedenis van het
gehucht willen verdiepen, maar
het is er nog niet van gekomen.
Ze kennen wel het verhaal dat
de bewoners vroeger minder
goed aangeschreven stonden.
Als iemand een niet zo'n snugge
re opmerking maakte, werd al
gauw gezegd: 'jie kom zeker van
de Gosvazze'. Misschien dat de
gemeente (aanvankelijk 's-Heer
Arendskerke, nu Borsele) daar
om nooit een plaatsnaambord
heeft gezet. Alleen een straat
naambordje wijst nu op de aan
wezigheid van Graszode.
Bladerend in de topografische
atlas blijkt dat er in de provin
cie veel van dergelijke onopval
lende woongebiedjes zijn. Niet
zo gek ver van Graszode ligt, in
de Nieuwe Kraaijerpolder,
Knaphof: zeven huizen en een
varkenskot. Zuidelijk van Brui-
nisse liggen enkele gebouwen
met de naam Wat bin'k behonne
en noordelijk van Noordgouwe
bevindt zich Stad en Land. Op
Walcheren is er bij het bekende
re St Jan ten Iieere de Grote Pre
laat.
Tholen kent tussen de Tweede
en Derde Dijk de vlek Molen-
werf. In Zeeuws-Vlaanderen is
het niet anders: Slikkenburg (on
der Zuidzande), Le Paradis bij
IJzendijke, Kampen (noordelijk
van Vogelwaarde), op de grens
onder Philippine Posthoorn en
bij Hulst La Bellangerie en Pa
tri jzenhoek. Het is een complete
ontdekkingsreis in eigen provin
cie. De atlas leent zich prima
om zelf een fiets- of wandelrou
te uit te stippelen, langs verge
ten buurtschappen en gehuch
ten.
De ANWB gaf eerder de Topo
grafische Atlas Nederland
(1:50.000) uit en nu is een elfdeli
ge serie van de provincies aan
de beurt (Utrecht en Flevoland
zijn in één uitgave gebundeld).
De kaarten geven een nauwkeu
rig beeld van de werkelijkheid.
Nagenoeg alle landschappen,
wegen, grenzen, gebouwen en
objecten zijn in de serie atlassen
opgenomen, meldt de ANWB en
dat is niet overdreven. Er is
voorzien in een uitgebreide le
genda, waarin alle elementen in
woord en beeld worden ver
klaard. Zo zijn bijvoorbeeld een
grenspaal, een voetbrug of een
waterloop makkelijk te herken
nen.
Elke aflevering bevat onder
meer een uitleg van het vervaar
digen en gebruik van de topogra
fische kaarten. Eén van de be
langrijkste functies is oriëntatie
en daarom wordt het gebruik
van GPS (global positioning sys
tem) kort toegelicht. Ook wordt
stil gestaan bij de geschiedenis
van (topografische) kaarten. Die
leert dat Nederland een lange
cartografische traditie kent. Al
in de 16de eeuw werden gede
tailleerde kaarten gemaakt,
meestal met het oog op oorlogs
voering of het beheer van water
werken. Een meer uniforme kar
tering kwam op gang in de Fran
se tijd.
Rinus Antonisse
Topografische Atlas Zeeland
(1:25.000) - Uitgave ANWB,
Den Haag, €29,95.
Er komt wat voorbij varen
op de Westerschelde. Vijf
tigduizend zeeschepen per
jaar, op weg naar Antwer
pen, Gent, Terneuzen. De
Westerschelde is één van
de grootste loodsgebieden
ter wereld. Nederlandse en
Vlaamse loodsen zorgen
voor een veilige afwikke
ling van al die scheepvaart.
In deze rubriek wordt iveke-
lijks bericht over het reilen
en zeilen van de loods-
dienst.
JB
De Happy Harrier, de
gastanker die Schelde-
loods Eugene Heugen naar de
Antwerpse haven moet brengen,
is nog in geen velden of wegen
te bekennen. Het is sowieso erg
rustig met scheepvaartverkeer
op de plek waar de loodsboot
Mirfak ligt, op de Schouwen-
bank bij de toegang tot het Oost
gat, de vaargeul langs Walcher-
se zuidwestkust. „Overdag is
het aanbod van schepen nooit
zo groot", zegt Heugen, ,,'s
Avonds en vooral 's nachts is
het druk. Dat heeft te maken
met de los- en laadtijden in de
havens. Schepen blijven daar 't
liefst niet liggen, als er toch niet
gewerkt wordt."
Vooraf kostte het overigens eni
ge moeite om als passagier aan
boord van de Happy Harrier te
kunnen komen. Vanaf 1 juli
gaat internationaal strengere re
gelgeving gelden voor gasten,
waartoe de loods niet wordt ge
rekend. Het heeft alles te maken
met de angst voor terroristische
aanslagen, zeker voor schepen
met gevaarlijke lading. De
scheepsagent van de Happy Har
rier in Rotterdam moet worden
gebeld. De Britse charterer van
de gastanker komt aan de lijn.
Hij vraagt wat persoonlijke ge
gevens, de reden voor de reis en
doet verder niet moeilijk. „Het
hoort er tegenwoordig nu een
maal bij."
Aan boord van de Mirfak, op de
brug, kijkt Heugen alvast of de
Happy Harrier in beeld is. Nog
niet zo lang bestaat daarvoor
een handig systeem, het automa
tic identification system (ais).
Schepen zenden een signaal uit
dat met dit systeem kan worden
opgevangen, via satellietverbin
dingen. „Als terroristen kwaad
willen", zal de kapitein van de
Happy Harrier later zeggen,
„hoeven ze dat maar te raadple
gen". Kort na het middaguur
staat de Britse gastanker, gela
den met ethyleen, nog niet op
het ais-lijstje. Heugen: „Pas als
het schip binnen de horizon is,
op pakweg dertig mijl, komt die
erop."
Voor het beloodsen van zeesche
pen is ais een uitkomst. Het is
sneller bekend wanneer ze in
aantocht zijn. Het loodswezen
kan dan alvast doorgeven hoe
de beloodsing gaat gebeuren.
Waar het schip de loodsboot
moet passeren en hoe het schip
lij moet maken, gunstig tegen
over de wind moet gaan liggen
om de loods aan boord te ne
men.
Heugen laat een andere nieuwig
heid zien, het loodseninzetsys-
teem, dat een jaar operationeel
is. Scheepsagenten kunnen met
dit systeem via internet een
loods bestellen. De loodsen we
ten voor welk schip zij op de rol
staan en globaal wanneer. Ook
loodsgeld wordt ermee bere
kend en met behulp van dit sys
teem worden de rekeningen ver
stuurd. Dat maakte het extra in
gewikkeld om te maken. Het Ne
derlands Loodswezen en de
Vlaamse loodsdienst hebben het
programma gezamenlijk ontwik
keld, in samenwerking met een
software-bedrijf dat eerder der
gelijke systemen ontwierp voor
luchthavens. „In België heeft dit
systeem een prijs gewonnen en
het is voorgedragen voor een Eu
ropese prijs", meldt Heugen niet
zonder trots. „Vroeger werkten
we nog met houten pennetjes,
daar op dat bord", wijst hij op
de brug van de Mirfak naar een
leeg houten raamwerk aan de
wand. „Op de houten pennetjes
stonden de namen van loodsen.
In volgorde van afroep. Ging je
naar een schip, dan haalde je je
pennetje uit het bord."
De Happy Harrier staat in het
ais-systeem, maar de passage op
Schouwenbank laat zeker nog
een uur op zich wachten, verze
kert Heugen. Tijd voor een war
me hap tussen de middag, aard
appelstamppot met wortelen,
stukken gebakken spek en veel
rookworst.
Harnien van der Werf
Geertje Aangeenbrug aan het werk in de kas.
foto's Marijke Folkertsma
Op ontdekkingsreis in eigen provincie kom je gehuchtjes tegen als
Graszode, bij Lewedorp. foto Willem Mieras
