Philips doet licht aan in Polen PZC Pers heeft niet overal vrijheid PZC Piet de Jong laakt ontrouw aan Balkenende Schandaal over mishandeling breidt zich uit Land nog steeds bedreiging voor EU-lidstaten waar arbeid duurder is 3 mei 1954 maandag 3 mei 2004 door Hans van Soest Piet de Jong (KVP) ziet de nodige parallellen tussen hem en Jan Peter Balkenen de. De 89-jarige óud-premier werd in zijn tijd (1967-1971) ook verweten wereldvreemd te zijn. „Maar wat ik in het geval van Balkenende zo kwa lijk vindt, is dat het zijn par tij zelf is die hem openlijk af valt." Hoofdschuddend heeft De Jong het nieuws gevolgd over het gebrek aan vertrouwen dat de kiezer en de CDA'ers in Balkenende hebben. „Ik had destijds vooral te maken met een geëngageerde pers, dat is een net woord voor par tijdig. Er leefde onder de bui tenwacht het algemene idee dat er van een oud-militair niet veel goeds te verwachten was en al zeker geen sociaal beleid." Veel CDA'ers klagen, vaak anoniem, dat Balkenen- des zwakke imago afstraalt op de partij. Een soortgelijke angst zorgde destijds voor het einde van De Jongs partijlei derschap van de KVP (die la ter opging in het CDA). Hoe wel De Jong de eerste pre mier was die na jaren weer eens een kabinet vier jaar bij elkaar kon houden, zette de KVP hem toch aan de kant. Het was de tijd van hippies en provo's en de partijleiding vond De Jongs conservatieve imago daar niet meer bij pas sen. Hoewel De Jong redelijk populair was onder de bevol king, kreeg hij te horen dat de KVP bij de verkiezingen van 1971 toch met een andere lijst trekker verder zou gaan. „Het verschil met de kritiek op mijn persoon vanuit de KVP en dat van het CDA op Balkenende nu, is wel dat het bij mij allemaal binnenska mers gebeurde. Ik heb er daar door nooit last van ondervon den bij het regeren. Ik kwam nooit op partijvergaderinges en het ging dus ook allemaal langs mij heen. Toen de toen*! malige partijvoorzitter mij thuis kwam vertellen dat u bij de volgende verkiezingen verder wilden met Veringa heb ik hem direct de deur uit gezet." Geleden onder de kritiek heeft De Jong niet. De ex-on- derzeebootcommandant dij van zijn schip werd geplukt om staatssecretaris van De fensie te worden en later op klom tot premier, ziet echte dat Balkenende het zich wé aantrekt. „Ik heb me nooit be moeid met opiniepeilingen o: politiek gekonkel. Ik bleet daar lauw onder. Mijn devies was: als ze me weg willen, stu ren ze me maar weg. Tot die tijd ga ik gewoon door me: mijn werk. Dat is natuurlijk wel een verschil tussen mij et Balkenende Zijn verledet ligt ook in de politiek, waar door hij wellicht gevoeliger zal zijn voor alle opmerkin gen." Stemmingmakerij De Jong vindt dat Balkenen de zich niets van de kritiek moet aantrekken. „Hij doet het toch goed? Hij kent zijn zaken en heeft de meeste stemmen gehaald bij de laat ste verkiezingen. Maar wat krijg je als één iemand zegt dat hij slecht is? Dan praat ie dereen dat na. Stemmingma kerij Ik weet niet of het nog overwaait, maar hij moet ge woon doorgaan alsof er niets aan de hand is. Maar hij moet ook zijn partijgenoten bijeen roepen en zeggen dat het be neden alle peil is dat zij open lijk kritiek op zijn optreden hebben geuit. Dat was heel de loyaal. Zeker nu hij binnen kort het Europees voorzitter schap moet trekken. En zeker op dit moment nu hij het zwaar heeft met de kritiek van de buitenwacht." GPD Polen was een van de eerste voormalige Oostblok-landen waar Philips naartoe trok. Tot verdriet van een massa werkne mers in Nederland, waaronder bij Philips Lighting in Temeu- zen, die hun baan verloren. De arbeid in Polen was er goed koop, de bevolking goed opge leid en het land vormde een enorme afzetmarkt. Na 15 jaar gelden die argumenten nog steeds, vindt de directeur van Philips in Polen. door Debbie Lanqelaan Bogdan Kogala (47) komt uit zijn stoel met een brede glimlach. Het gesprek is voor bij. Hij kan het kort samenvat ten: Wij hebben hier het licht aangedaan". Rogala is de hoogste man van het concern in de nieuwe EU-lid- staat. Tevens directeur van de twee fabneken "van Philips Ligh ting in Pila, een stadje van 75.000 inwoners in het westen van het land. Bij die fabrieken werken 3.300 mensen, de helft van het totale aantal Polen dat Philips in dienst heeft. Philips is de grootste werkgever van Pila (spreek uit: Piwa) en hier gaat Rogala's uitspraak zeker op. Of het nu een barok kerkje is of de gloednieuwe sporthal: ze wor den in het licht gezet door Phi lips lampen. Philips was een van de eerste be drijven die na de omwenteling van 1989 Polen binnenkwamen. En de overname van de lampen fabriek Polam-Pila was de eer ste joint venture van Philips in Midden-Europa. Philips is nu met 400 miljoen euro een van de grootste investeerders in Polen en met een volume van een mil jard euro ook een van de grotere exporteurs. Trots Iedereen bij het bedrijf is trots op de westerse standaarden die worden gehanteerd voor milieu, veiligheid en sociale verantwoor delijkheid. Dat geldt ook voor de twee vertegenwoordigers van de ooit roemruchte vakbond So- nieszka Koplin (31). „Wij probe ren jonge, hoogopgeleide men sen te interesseren voor een baan door bijvoorbeeld op beur zen in Poznan te staan. Dat is hier 100 km vandaan, maar ze weten daar niet waar Pila ligt en van Philips hebben ze hele maal nog nooit gehoord." Polen hebben nu eenmaal niet gauw de neiging om te verhuizen voor het werk. zegt ook Rogala. Uitzondering Koplin is zelf meteen de grote uitzondering: ze komt niet uit Pi la en heeft een half jaar in Lon den gewoond om Engels te le ren. En dat nog op de hardste ma nier: via baantjes in de pubs. „Maar mijn man komt wel hier vandaan en hij zal nooit van zijn leven verhuizen." Langza merhand zal die mentaliteit wel veranderen, verwacht Koplin. „Wij moeten ze laten zien dat ze hier met de nieuwste technieken kunnen werken en onder goede werkomstandigheden. Dan ko men ze wel." Voordelen Philips-topman Bodan Rogala. lidariteit, die kantoor houden op het fabrieksterrein. Zij nodi gen regelmatig collega-vak bondsmensen uit om het com plex te komen bekijken. Die krij gen de indrukwekkende produc tie van gloeilampen en tl-buizen te zien. In gloeiend hete ovens wordt zand, soda en glas gesmolten en met behulp van lucht in de goe de vorm geblazen. Uit zo'n oven met een temperatuur van 1300 graden komt een band van tien tallen meters met twee pijpen glas erop, die gedurende de rit afkoelen en uiteindelijk in stuk ken worden gesneden. De productie gebeurt in feite op dezelfde manier als 50 jaar gele den, en op dezelfde plek ook nog. Maar behalve dat de fa briek toen Polam heette, was ook al het andere anders. Roga la kan moeilijk uitleggen aan een Westeuropeaan hoe gesloten het systeem toen was. „Er was geen competitie. De prijzen ston den vast, er was amper import van producten, de arbeidsmarkt was verstard. Het politieke be lang ging voor het zakenbe- lang." Met de komst van de vrije mark teconomie verliet de politiek de lampenfabriek. Dat was symbo lisch voor de daaropvolgende veranderende mentaliteit van de werknemers. „Inzet, oplei ding en talent krijgt nu meer mo gelijkheden tot ontplooiing. Dat wordt gestimuleerd omdat een beter resultaat ook meer salaris oplevert." Functie Philips maakte Rogala eerst sa lesmanager. Een functie die voordien niet bestond, want er was maar een afnemer van de fa briek. Rogala gënoot. „In een paar maanden tijd hebben we compleet nieuwe distributienet ten opgezet." Dat ging vanzelf. foto GPD Op de vrije markt bleken vraag en aanbod te resulteren in een heel nieuw evenwicht. Net als op de arbeidsmarkt trouwens: daar kwam een enorme werk loosheid aan het licht. In het socialistische systeem be stond die niet, omdat winst ma ken niet het belangrijkste doel was en dus overbodige mensen aan het werk werden gehouden. Bij de overname van de lampen fabriek vielen niet veel ontsla gen, maar toch is nu 17 procent van de mensen in Pila en omge ving werkloos. Toch valt het nog niet altijd mee om personeel te krijgen, zegt Ag- Werken de Polen wel graag voor Philips? De twee functionaris sen van Solidariteit bij de lam penfabriek denken van wel. In hun kantoortje, waar foto's van de paus en kruisbeelden strijden om de aandacht met het jongste nummer van het vakbondsblad, sommen ze de voordelen op. Zo ligt het laagste loon bij Phi lips 20 procent hoger dan het of ficiële minimum, en zijn de wer komstandigheden volgens hen goed geregeld. Hoewel ze pogen enige afstand te bewaren tot het management - een uitnodiging om in het hoofdgebouw kantoor te houden hebben ze afgeslagen - klinkt die trots toch door. Het gemiddelde maandinkomen in Polen bedraagt zo'n 450 euro bruto. Daarmee is het nog steeds een goedkoop land voor een bedrijf als Philips. Daarmee is Polen ook, strikt gesproken, nog steeds een bedreiging voor lan den waar arbeid duurder is, Ne derland bijvoorbeeld. GPD door Ans Bouwmans Het schandaal over de mis handeling van Iraakse krijgsgevangenen door Ameri kaanse soldaten breidt zich uit in de VS. Er was in gevangenis Abu Ghraib sprake van 'syste matische' mishandelingen, zo meldt tijdschrift The New Yor ker. Het weekblad wist de hand te leggen op een intern legerrap- port waarin wordt gemeld dat soldaten en ondervragers zich in november en december vorig jaar talrijke malen schuldig maakten aan 'sadistisch, schaamteloos en crimineel' mis bruik. De Amerikaanse chef defensies taf Richard Myers ontkende gis teren dat er sprake was van sys tematische mishandeling of mar teling. De Amerikaanse .regering en strijdkrachten zijn in verlegen heid gebracht door de onthul ling vorige week van foto's waar op te zien was hoe Iraakse ge vangenen op een wrede en aan stootgevende manier werden mishandeld. President Èush pro beerde vrijdag de internationale opwinding te temperen door zijn persoonlijke afschuw te ui ten en te benadrukken dat het om incidenten ging. In de VS werd in eerste instantie terug houdend op het nieuws gerea geerd, maar het onderwerp maakt er inmiddels net als in de rest van de wereld de tongen los. Afgrijzen Toonaangevende Amerikaanse politici hebben afgelopen week end met afgrijzen gereageerd. Senator McCain - zelf een krijgs gevangene in Vietnam - zei te ho pen dat de 'ongelooflijke scha de' die deze situatie veroorzaakt een beetje wordt gecompen seerd door al het goede dat Ame rikaanse soldaten hebben ge daan voor het Iraakse volk. Zijn collega Biden zei dat het inci dent de ergste ondermijning vèn het prestige van de VS in de re gio is in tien jaar tijd CBS toonde woensdagavond beelden van Irakezen die onder meer seksueel werden verne derd in de gevangenis bij Bag dad en Amerikaanse soldaten die zich lachend lieten fotografe ren bij naakte krijgsgevange nen. Zes betrokken militairen zijn aangeklaagd. In totaal zijn ze ventien militairen, inclusief de verantwoordelijke generaal Ja- nis Karpinski, op non-actief ge steld toen de zaak in januari aan het licht kwam. Karpinski heeft in een interview met de New York Times gezegd dat ze van niets wist en dat de militaire inlichtingendienst ver antwoordelijk was voor het cel lenblok waarin de misdragingen plaatshadden De generaal - een reservist en in het dagelijks leven een be drijfsadviseur in South Caroli na - zei te vermoeden dat de mi litaire leiding liever de schuld neerlegt bij haar reserve-een heid dan bij de ondervragers: mi litairen, CIA-agenten en inge huurd burgerpersoneel. Ontvankelijk Volgens het rapport waarop de New Yorker de hand wist te leg gen werden de gevangenisbe waarders aangemoedigd om de gevangenen 'ontvankelijk' te ma ken voor ondervragingen. Een van de voor mishandeling aange klaagde soldaten heeft destijds in e-mails naar familieleden thuis gezegd dat hij na vragen over het vernederen van gevan genen te horen kreeg dat dit de manier was waarop de 'militaire inlichtingendienst het wilde'. De New Yorker maakt er mel ding van dat één gevangene zijn ondervraging niet overleefde. Er is een onderzoek ingesteld naar de ondervragingspraktijk in de gevangenis ten westen van Volgens het eind februari opge stelde geheime rapport van gene- raal-majoor Antonio Taguba zijn gevangenen geslagen met een bezem of stoel, gedreigd met verkrachting of verkracht met een bezemsteel. Myers zei giste ren dat hij het rapport nog niet had gelezen. De Democratische senator Biden toonde zich daar over verbolgen. Hoe kunnen mensen in de Arabische wereld en Europa zo geloven dat we de ze zaak serieus nemen, zei hij. GPD pagina 5: foto's mogelijk nep Wereldomroep geeft cursus journalistiek aan buitenlanders Vandaag is de dag van de pers vrijheid. In bijna zeventig lan den ter wereld bestaat geen persvrijheid. Journalisten wor den daar intensief gecontro leerd door de overheid. Vier cursisten uit Nigeria, Oeganda en Indonesië bij de Wereldom roep doen hun verhaal. door Roy Timmerman Rupa Farzana is televisie journaliste in Bangladesh, maar kan niet uitzenden wat ze wil. „In Bangladesh is er pas sinds 2000 onafhankelijke televisie. Daarvoor hadden we alleen staatstelevisie, waar geen journalisten werkten. „De cameramensen maakten de opnames, waarna de pers voorlichters van de regering de teksten inspraken. Nu er eindelijk onafhankelijke televi siestations zijn, past de over heid overal censuur toe, ze kunnen iedere uitzending on derbreken." In Nederland lastig voor te stellen. Deze krant hield on langs een enquête naar het imago van de premier en publi ceerde dat het daarmee slecht gesteld is Ondenkbaar in Bangladesh, zegt Farzana. En met alleen in Bangladesh. In bijna zeventig landen bestaat zoiets als persvrijheid in het geheel niet en in 47 andere lan den is het maar in zekere mate aanwezig, blijkt uit gegevens van de Nederlandse Vereni ging van Journalisten. Rupa Farzana is een van de ne gentien journalisten uit Afri kaanse en Aziatische landen die de afgelopen weken deel nam aan een cursus journalis tiek van de Wereldomroep in Hilversum. Met drie andere deelnemers uit Nigeria, Oegan da en Indonesië vertelt zij over persvrijheid in hun land. Censuur Farzana werkt nu bij een klein onafhankelijk televisiestation. De overheid houdt nauwgezet in de gaten wat de journalis ten doen en pleegt directe cen suur. „Als we een politiek item uitzenden zonder commentaar van politici, dreigen ze onze li centie in te trekken." Vroeger werkte ze bij een groter onaf hankelijk televisiestation. Dat Vlnr.: Dimas Oky Nugroho (Indonesië), Rupa Farzana (Bangladesh), Henriëtta Ibrahim (Nigeria) en Doreen Ndeezi (Oeganda). foto Fred Vloo/GPD is nu vanwege politieke rede nen gesloten door de overheid. „Tijdens een uitzending werd het gebouw door tweehonderd politiemannen omsingeld. De gene die ik had geïnterviewd bleek een crimineel en hij ver telde dat hij betrokken was bij de partij van de minister. De politie dacht dat hij in het ge bouw aanwezig was, maar het gesprek was al eerder opgeno men." Doreen Ndeezi is werkzaam als journaliste voor de nationa le radiozender in Oeganda. Echt beïnvloed wordt ze niet door de overheid, zegt ze. Maar de items die ze maakt moeten wel tot in de puntjes kloppen. „Het is heel simpel, als ik geen bewijs heb, kan ik niet uitzen den. Ik denk er wel eens aan om naar een onafhankelijke zender over te stappen. Daar kun je alles maken en uitzen den wat je wilt, maar je hebt wel het risico dat je daardoor in de cel belandt." Henriëtta Ibrahim uit Nigeria werkt ook voor een nationale radiozender en spreekt van een vergelijkbare situatie. Haar grote probleem is de toe gang tot informatie. „Die toe gang hebben we niet. Als je iets wilt onderzoeken, wordt het heel moeilijk om aan je in formatie te komen. Je moet veel risico nemen en dan nog is succes niet verzekerd." Ze vertelt dat er wel censuur door de regering wordt toegepast, maar dat de overheid niet vaak ingrijpt. „Er is namelijk al zelfcensuur bij de organisa ties. Iedereen wil zijn baan houden en past zich bij voor baat aan de overheid aan." Verbetering Dimas Oky Nugroho is repor ter voor een onafhankelijk lan delijk televisiestation in Indo nesië. „Sinds 1998, toen Soe- harto zijn macht verloor, is er een grote verbetering voor de vrije pers. De eigenaars van de onafhankelijke stations zijn nu rijke zakenmannen. Nadeel is wel dat die weer een goede relatie hebben met de grote po litieke partijen, dus er is nog wel enige invloed van bovenaf. Voor 1998 maakte de regering gebruik van hun macht, nu doet ze dat met geld. Er is spra ke van corruptie in de pers en dat is gevaarlijk voor een de mocratie." Alle grote media zijn gevestigd in Jakarta. Dimas Oky Nugroho: „In Ja karta is de kwaliteit van de journalistiek hoog, de rest van het land blijft daarbij achter. Er is dan nu wel een grotere mate van persvrijheid maar de techniek en de kennis is in min dere mate aanwezig." Tijdens de cursus bij de Wereldom roep leren de journalisten on der meer hoe ze censuur her kennen en kunnen omzeilen. Farzana: „Ik heb hier een hoop zelfvertrouwen opge daan en ik hoop dan ook dat de situatie in Bangladesh ver betert. Ik weet in ieder geval, dat ik dit werk wil blijven doen. Als dat echter vanwege de politiek niet in Bangladesh lukt, dan ga ik naar het buiten land om van daaruit het pu bliek in Bangladesh te berei ken." GPD VEERHAVEN - De nieuwe veerhaven van Kruiningen is afgelopen zaterdag feestelijk geopend. Tegelijkertijd werd de veerverbinding Kruinin- gen-Perkpolder heropend. Met de veerboot Prins Hendrik maakten minister Algera van Verkeer en Waterstaat, het col lege van Gedeputeerde Staten en enkele genodigden de eerste reis naai' Perkpolder. Het nieu we veerplein voldoet aan alle eisen voor het toenemende ver keer. VISSERSVLOOT - Vrijwel de gehele Zeeuwse vissersvloot zal op 25 juni naar Middelburg komen, voor de plechtige hei denking van Walcherens hei stel en wederopbouw. De vloff zal ligplaats kiezen langs di Kanaalweg en de Londensi Kaai. Alle schepen, waarvai een aantal dan net is terugge keerd van de mosselvangst o[ de Waddenzee, zullen wordei gepavoiseerd. GRANAAT - Een 11-jarige jon gen uit Ossenisse raakte ern stig gewond aan handen en ge zicht, toen een granaat waar mee hij speelde ontplofte. Di jongen raakte waarschijnhj) blind. Zijn twaalfjarige broe raakte lichtgewond. Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationpark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax: (0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax:(0118)493009 E-mail: redwaich@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax: (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454647 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag) per maand: 19.45 per kwartaal: 56,60 per jaar: €217.00 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk. 1 maand vow het einde van de betaalperiode. PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 314460 AA Goes Losse nummers per stuk. maandag t/m vrijdag: 1,20 zaterdag: 1,70 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties: ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van .Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezen. Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113)315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax:(0113)315549 Rubrieksadvertenties (kleintjes): Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax:(0114)372771 Internet: www.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverii Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern Dedotn» aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vooroiw (abonnementen)admmistratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro ducten van do titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteer de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC.» :e. Postbus 31, 4460 AA Goes, Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 4